پیش‌نویس:حروف مقطعه

حروف مقطعه

حروف مقطعه اصطلاحی است که به اولین آیه در برخی از سوره‌های قرآن کریم اشاره دارد. دلیل مقطعه نامیده شدن این حروف این است که آنها به صورت قطعه قطعه تلفظ می‌شوند، به‌گونه‌ای که هر حرف مطابق با صدای خویش خوانده می‌شود مثلا حرف «م» «میم» تلفظ می‌شود. تعداد این حروف بیست و نه عدد است که در بیست و نه سوره قرار گرفته‌اند.

معنای حروف مقطعه

حروف مقطعه قرآن هميشه جزء كلمات اسرار آميز قرآن محسوب مى‏‌شده و مفسران براى آن تفسيرهاى متعددى ذكر كرده‌‏اند. مرحوم طبرسی صاحب تفسیر مجمع البيان يازده قول از این نظریات را در معناى آنها نقل كرده است که علامه طباطبایی هیچ یک از این اقوال را قانع کننده نمی‌دانند از جمله تفاسیر معنای این حروف می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. اظهار ناتوانی مدعیان ادبیات عرب توسط خداوند: خداوند از حروف الفبا و كلمات معمولى، مطالب و معانى بلند را در قالب الفاظ زيبا و كلمات موزون ريخته و اسلوب خاصى در آن بكار برده كه همه انگشت حيرت به دندان گرفته‏‌اند، آرى همين حروف در اختيار انسان‌ها نيز هست ولى توانايى ندارند كه تركيب‌ها و جمله‏‌بندي‌هايى بسان قرآن ابداع كنند. همین ناتوانی نشان از این دارد که کتابت قرآن مولود آدمی نیست.
2. اين حروف رموزى بين خداى تعالى و پيامبرش هستند كه معناى آنها از ما پنهان است و فهم عادى ما راهى به درك آنها ندارد، مگر به همين مقدار كه حدس بزنيم بين اين حروف و مضامينى كه در سوره‌‏هاى هر يك آمده ارتباط خاصى هست.

تعداد سوره‌ها

حروف مقطعه در ۲۹ سوره از قرآن کریم وجود دارد که هر سوره حروف مقطعه خاص خود را دارد که در جدول زیر قابل مشاهده هستند:

حروف مقطعه

ردیف	نام سوره	حروف مقطعه	ردیف	نام سوره	حروف مقطعه	ردیف	نام سوره	حروف مقطعه
۱	بقره	الم	۱۱	طه	طه	۲۱	غافر	حم
۲	آل‌عمران	الم	۱۲	شعراء	طسم	۲۲	فصلت	حم
۳	اعراف	المص	۱۳	نمل	طس	۲۳	شوری	حم، عسق
۴	یونس	الر	۱۴	قصص	طسم	۲۴	زخرف	حم
۵	هود	الر	۱۵	عنکبوت	الم	۲۵	دخان	حم
۶	یوسف	الر	۱۶	روم	الم	۲۶	جاثیه	حم
۷	رعد	المر	۱۷	لقمان	الم	۲۷	احقاف	حم
۸	ابراهیم	الر	۱۸	سجده	الم	۲۸	ق	ق
۹	حجر	الر	۱۹	یس	یس	۲۹	قلم	ن
۱۰	مریم	کهیعص	۲۰	ص	ص

منابع

• مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، قم.
• طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم.