عبدالله هرری
عبیدالله الهرریّ (1328 - 1429 هـ) مؤسس جماعت الأحباش یا جمعیت المشاریع الخیریة الإسلامیة است. او به عنوان یک سنی، اشعری، صوفی، دشمن سلفی‌ها، وهابی‌ها و اخوان‌المسلمین شناخته می‌شود[۱].
تولد و تربیت
عبدالله بن محمد الشیبی العبدری الهرری، نام شهری به نام هرر در حبشه است. عبدالله الحرری در سال 1328 هجری قمری / 1910م در شهر حرر در حبشه به دنیا آمد. وی در سن ده سالگی قرآن را در یکی از مکتب خانه‌های باب السلام در شهر حرر حفظ کرد و پدرش کتاب "المقدمة الحضرمیة فی فقه السادة الشافعیة" اثر شیخ عبیدالله بافضل الحضرمی الشافعی و کتاب "المختصر الصغیر فیما لا بد لکل مسلم من معرفته" را که در شهر او بسیار مشهور است به او تدریس نمود. سپس از برخی از علمای شهرش و اطراف آن بهره گرفت و متون متعددی را در علوم مختلف شرعی حفظ کرد.
مدتی از طریقه قادریه پیروی کرد تا اینکه به طریقه تیجانیه روی آورد و پس از مدتی به قادریه بازگشت، سپس هر دو را ترک و به روش رفاعیه روی آورد.
اساتید
پدرش محمد بن یوسف.
کبیر علی شریف، حفظ، تجوید و ترتیل قرآن کریم و کلام.
شیخ محمد بن عبدالسلام الهرری فقه.
شیخ محمد بن عمر جامع الهرری علم کلام و فقه شافعی.
شیخ إبراهیم أحمد الضریر ملقب به البصیر نحو و صرف و بلاغت.
شیخ محمد بن علی الشافعی علم فلک و میقات.
على الشیخ یونس عفارة الهر.
سفرها
او سراسر حبشه را گشت و به حومه سومالی مانند هارگیسا وارد شد تا بهره علمی ببرد. او به فقه شافعی و اصول آن و اختلافات موجود فقه مالکی، حنفی و حنبلی پرداخت. علم حدیث، روایات و به علم آموزی در این مسیر اهتمام داشت. لذا کتب ششگانه و دیگر اسناد را حفظ نمود تا اینکه در سن هجده سالگی صاحب فتوا و مجوز نقل حدیث شد. سپس در حدود سال 1369 هجری قمری عازم مکه مکرمه شد و در آنجا با تعدادی از علمای آن مانند شیخ علوی مالکی، شیخ امین الکتبی، شیخ محمد یاسین الفادانی، شیخ حسن مشاط آشنا شد. و با آنها روابط دوستی برقرار کرد. او به حضور شیخ محمد العربی الطبانی رفت و با شیخ عبدالغفور الافغانی النقشبندی تماس گرفت و طریقه نقشبندی را از او گرفت.
سپس به مدینه سفر کرد و با تعدادی از علمای آن از جمله شیخ محمد بن علی اعظم صدیقی البکری هندی الاصل مدنی حنفی تماس گرفت و از او کسب اجازه کرد. او با محدث شیخ ابراهیم الختنی از شاگردان محدث عبدالقادر شلبی ملاقات کرد و بین آنها دوستی و محبت ایجاد شد. سپس در حدود سال 1370ق = 1950م عازم بیت‌المقدس شد و از آنجا پس از وفات شیخ آن شیخ بدرالدین حسنی رهسپار دمشق شد. سپس در مسجد القطاط در محله القیمریه اقامت گزید و شهرت یافت، از این رو شیوخ و شاگردان شام به دیدار او رفتند و با علمای آنجا بیشتر آشنا شد. سپس در شام بین دمشق، بیروت، حمص، حماه، حلب و دیگر شهرهای سوریه رفت و آمد کرد. تا آنکه نزد برخی از شیوخ صوفیه مقبولیت یافت، سپس به لبنان رفت و در بیروت در منطقه برج ابی حیدر اقامت گزید، سپس به طرابلس رفت و آمد کرد و پیروانش افزایش یافت[۲].
حبشه غربی
در شهر جِمَّه از شیخ بشرى گاروکی علم عروض و قوافی را آموخت. و شیخ عبدالرحمن بن عبدالله الحبشی، معروف به المصری، صحیح مسلم و سنن النسایی برایش تدریس کرد. همچنین جاهایی از صحیح ابن حبان و السنن الکبری بیهقی و «تدریب الراوی شرح تقریب النووی» حافظ سیوطی را برای او خواند. او ابتدا سلسه سند را فراگرفت، سپس با تمام راویانش صاحب اجازه شد. و"غایة الوصول شرح الأصول" شیخ زکریا الأنصاری و شیخ أحمد دکو در جرین جمع الجوامع سبکی را خواند. در اواخر عمر خود زمانی که در جامه زندگی می‌کرد «تنقیح اللباب" شیخ زکریا الأنصاری» را برای إبراهیم القَنبَاری تدریس نمود.
حبشه شمالی
به شهر رایّة سفر کرد که حدود هزار کیلومتر از هرر فاصله داشت و نزد محمد سراج الجبرتی سنن أبی داود وابن ماجه و شرح نخبة الفکر فی مصطلح أهل الأثر از حافظ ابن حجر عسقلانی و اجازه روایی از او کسب کرد. وارد قریه کدو شد و بر قاری شیخ ابی هدیه کبیر حاج احمد بن عبدالرحمن ادریس الدوی الکدی الحسنی - و او را احمد عبدالمطلب - می‌خواندند قرآن از طریق شاطبیه، صحیح بخاری و سنن ترمذی را فراگرفت و آن را مجاز دانست. سپس وارد آدیسابابا شد شیخ داوود الجبرتی قاری شرح الجزریه زکریای انصاری را نزد او خواند و قرائت عاصم و ابی عمر و نافع و «درّه الذهب فی الثلاث القرائة الثانیة» از ابن جزری را فراگرفت.
اتیوپی
هرری در سال‌های 1940 تا 1950 متهم به فتنه انگیزی علیه مسلمانان بود. جایی که او با حاکم ایندراگی، داماد امپراتور "هیلاسیلاسی" اتیوپی علیه الجمعیات الإسلامیة لتحفیظ القرآن در شهر هرر که به فتنه سرزمین کُلنب معروف بود همکاری کرد. مدیر جمعیت ابراهیم حسن به بیست و سه سال زندان و تبعید محکوم شد. جایی که در شهرستان گوری پس از تبعید به آن در همانجا درگذشت.
بلاد شام
وی به قاری شیخ محمود فایز الدیر عطانی دمشقی و جمع کننده قرائتهای هفت گانه. قرائت حفض را در زمانی که شیخ عبدالله در دمشق بود به پایان رساند. شیخ محمد‌الباقر بن محمد بن عبدالکبیر الکتانی ساکن دمشق به او اجازه روایت داد. شیخ محمد العربی العزوزی الفاسی بیروتی برای او اربعین عجلونیه و مقداری از مسند احمد را گرفته و برای او اجازه صادر کرد. شیخ محمد توفیق الهبری البیروتی مقداری از اربعین عجلونیه را برای او گفت و برایش اجازه‌ای صادر کرد.
سلسله طریقت
وی اجازه طریقت رفاعی رااز شیخ محمد علی الحریری دمشقی و جانشینی را از شیخ عبدالرحمن السبسبی الحموی و شیخ طاهر الکیالی الحمصی گرفت. و اجازه طریقت قادریه را از شیخ الطیب الدمشقی و جانشینی رااز شیخ احمد البدوی السودانی المکاشفی و شیخ احمد العربینی و شیخ المعمر علی مرتضی الدیروی پاکستانی. و روش شاذلی را از شیخ احمد البصیر در حبشه گرفت. نقشبندی را از شیخ عبدالغفور عباسی مدنی نقشبندی و جانشینی را از شیخ معمر علی مرتضی الدیروی پاکستانی گرفت، چنانکه به روش سهروردی و چشتی نیز خلافت و جانشینی را از وی کسب کرد.
از منظر علما و شخصیت‌ها
بسیاری از علما و فقهای شام او را ستوده‌اند، از جمله: شیخ عبدالرزاق حلبی، امام و مدیر مسجد اموی دمشق، شیخ ابوسلیمان سهیل الزبیبی، شیخ ملارمضان بوطی، شیخ أبو الیسر عابدین مفتی سوریه، شیخ عبدالکریم الرفاعی، شیخ سعید طناطرة الدمشقی، شیخ احمد الحصری، شیخ معرة النعمان مدیر مؤسسه شریعت، شیخ عبدالله سراج‌الدین حلبی، شیخ محمد مراد الحلبی، شیخ محمد صهیب الشامی مدیر اوقاف حلب، شیخ عبدالعزیز عیون السود الحمصی شیخ قراء حمص، شیخ أبو السعود الحمصی، شیخ محمود فایز الدیرعطانی ساکن دمشق و صاحب قرآت هفت گانه، شیخ عبدالوهاب دبس وزیت الدمشقی، دکتر الحلوانی شیخ القراء سوریه، شیخ أحمد الحارون الدمشقی الولی الصالح، شیخ طاهر الکیالی الحمصی، شیخ صلاح کیوان الدمشقی، شیخ عباس الجویجاتی الدمشقی، مفتی استان إدلب شیخ محمد ثابت الکیالی، مفتی رقة شیخ محمد السید أحمد، شیخ نوح القضاة از کشور اردن و. . . . و همچنین شیخ عثمان سراج‌الدین سلیل الشیخ علاء الدین شیخ نقشبندی فی زمان او که نامه نگاری‌های دوستانه‌ای بین آنها رواج داشت، شیخ عبدالکریم البیّاری مدرس دانشگاه گیلانیه بغداد شیخ محمد زاهد الإسلامبولی، شیخ محمود الحنفی یکی از شیوخ مشهور ترک، عبیدالله وعبدالعزیز الغماری محدثانی از کشور مغرب، شیخ محمد یاسین الفادانی المکی، شیخ محمود الطش مفتی ازمیر ترکیه، شیخ المحدث حبیب الرحمن الأعظم، شیخ محمد زکریا الکندهلوی الهندیان و شیخ المحدث إبراهیم الختنی.
افکار و اعتقادات
افکار و عقاید فرقه هرری که منسوب به عبدالله هرری حبشی است در این موارد خلاصه می‌شود:
1/ مذهب اشعری در صفات.
2/ دستورات صوفیانه مانند: رفاعی و نقشبندیه.
تعدادی از علمای اهل سنت و جماعت این فرقه را به چالش کشیده‌اند، مانند: محدث آلبانی و عبدالعزیز بن باز که در مورد او فتوا داده است و گفته است: فرقه احباش گمراه هستند و رهبر آنها عبدالله حبشی به انحراف و گمراهی مشهور است، پس باید آنها را تحریم کرد و عقیده نادرست آنها را محکوم و مردم را از شنیدن آنها بر حذر داشت. هرری درباره پیروان اندیشه «ابن تیمیه» و سید قطب از سلفیه و اخوان موضع روشنی دارد و آن را از فرقه‌های گمراه می‌داند و در سخنان و کتاب‌های خود با وهابیت مبارزه کرده است. او بسیاری از علمای سلفی و وهابی را تکفیر نمود که از آن میان می‌توان به ابن تیمیه اشاره کرد او در مورد کتب ابن تیمیه به پیروانش هشدار داده است و همچنین محمد بن عبدالوهاب را تکفیر نموده است. وی معتقد است که شیخ محمد نصیرالدین آلبانی کافر است، چنان که در مجله منار الهدى الحبشیة[۳]و همچنین در «کتاب المقالات السنیة فی کشف ضلالات ابن تیمیة» آمده است.
آثار
دغدغه او اصلاح عقاید مردم و مبارزه با اهل الحاد و سرکوب وسوسه‌های اهل بدعت بود و در این راه خود را وقف نوشتن و تالیف نمود.
علوم قرآن
کتاب الدر النضید فی أحکام التجوید، چاپ شده.
توحید
نصیحة الطلاب، خطی.
الصراط المستقیم فی التوحید، چاپی.
الدلیل القویم على الصراط المستقیم فی التوحید، چاپی.
المطالب الوفیة شرح العقیدة النسفیة، چاپی.
إظهار العقیدة السنیة بشرح العقیدة الطحاویة، چاپی.
الشرح القویم فی حل ألفاظ الصراط المستقیم، چاپی.
صریح البیان فی الرد على من خالف القرآن، چاپی.
المقالات السنیة فی کشف ضلالات أحمد بن تیمیة، چاپی.
شرح الصفات الثلاث عشرة الواجبة لله، چاپی.
العقیدة المنجیة وهی رسالة صغیرة أملاها فی مجلس واحد، چاپی.
التحذیر الشرعی الواجب، چاپی.
رسالة فی بطلان دعوى أولیة النور المحمدی، چاپی.
رسالة فی الرد على قول البعض إن الرسول یعلم کل شیء یعلمه الله، چاپی.
الغارة الإیمانیة فی الرد على مفاسد التحریریة، چاپی.
الدرة البهیة فی حل ألفاظ العقیدة الطحاویة، چاپی.
صفوة الکلام فی صفة الکلام، چاپی.
رسالة فی تنزه کلام الله عن الحرف والصوت واللغة، خطی.
التعاون على النهی عن المنکر، چاپی.
قواعد مهمة، چاپی.
علم حدیث
شرح ألفیة السیوطی فی مصطلح الحدیث، خطی.
التعقب الحثیث على من طعن فیما صح من الحدیث، چاپی.
نصرة التعقب الحثیث على من طعن فیما صح من الحدیث، چاپی.
الروائح الزکیة فی مولد خیر البریة، چاپی.
شرح البیقونیة فی المصطلح، خطی.
رسالة فی حد الحافظ، خطی.
جزء فی أحادیث نص الحفاظ على صحتها وحسنها، خطی.
أسانید الکتب السبعة فی الحدیث الشریف، چاپی.
الأربعون الهرریة، وهو أربعون حدیثا من أربعین کتابا من کتب الحدیث مشروحة، خطی.
علم فقه
مختصر عبیدالله الهرری الکافل بعلم الدین الضروری على مذهب الإمام الشافعی، چاپی.
بغیة الطالب لمعرفة العلم الدینی الواجب، چاپی.
شرح ألفیة الزبد فی الفقه الشافعی، خطی.
شرح متن أبی شجاع فی الفقه الشافعی، خطی.
شرح متن العشماویة فی الفقه المالکی، خطی.
لغت
شرح منظومة الصبان فی العروض، خطی. شرح التنبیه للإمام الشیرازی فی الفقه الشافعی، ناقص.
شرح منهج الطلاب للشیخ زکریا الأنصاری فی الفقه الشافعی، ناقص.
شرح کتاب سلّم التوفیق إلى محبة الله على التحقیق للشیخ عبیدالله باعلوی، خطی.
مختصر عبیدالله الهرری الکافل بعلم الدین الدین الضروری على مذهب الإمام مالک، چاپی.
مختصر عبیدالله الهرری الکافل بعلم الدین الدین الضروری على مذهب الإمام أبی حنیفة، چاپی.
وفات
بیماری او تشدید شد و چند ماهی در بستر ماند تا اینکه در سحرگاه روز سه شنبه دوم رمضان 1429 هجری قمری منطبق با دوم سپتامبر 2008 میلادی در خانه‌اش در بیروت در سن نود و هشت سالگی درگذشت. بعدازظهر سه شنبه، تشییع جنازه وی در بیروت با حضور جمع کثیری از شاگردانش و اعضای هیئت مدیره انجمن خیریه اسلامی که توسط رئیس انجمن حسام قراقیره، تعداد زیادی از مردم انجام شد، شیوخ، وعاظ، روسای انجمن‌های اسلامی و صوفیانه، نهادها و مؤسسات خیریه، اجتماعی و آموزشی. نمایندگان خانواده، جوانان، انجمن‌های پیشاهنگی و زنان، اعضای شوراهای شهرداری، شهرداران، هیئت‌های مردمی و شخصیت‌هایی از مناطق مختلف بیروت و تمامی استان‌های لبنان حضور داشتند. جنازه او را بعد از اقامه نماز ظهر از خانه‌اش به مسجد برج ابی حیدر بردند و جمعیت در خیابان اصلی و خیابان‌های اطراف مسجد تجمع کردند و مسجد مملو از جمعیت و هیئت‌هایی بود که از همه مناطق برای اقامه نماز میت هجوم آورده بودند حضور داشتند. و ماجرا به همین منوال ادامه داشت تا اینکه وقت نماز عصر فرا رسید که حسام قراقیره، رئیس انجمن خیریه اسلامی، نمازگزاران را در نماز میت شیخ هرری امامت کرد. پس از آن جسد وی به ملکی در مجاورت مسجد منتقل شد و طبق شرع در آنجا به خاک سپرده شد. مرکز انجمن خیریه اسلامی در بیروت هزاران عزادار درگذشت شیخ عبدالله الهرری از جمله نماینده رئیس‌جمهوری لبنان، نماینده رئیس مجلس لبنان، نمایندگان جناح‌های پارلمانی در پارلمان لبنان، نماینده اتحادیه کشورهای عربی، هیئت دارالفتوا در لبنان، روسای پیشین دولت، جمع کثیری از وزیران و نمایندگان فعلی و سابق، نماینده فرمانده ارتش لبنان، تعدادی از سفرای کشورهای عربی و اسلامی در لبنان، شخصیت‌های قضایی، نظامی، آموزشی، اجتماعی، رسانه‌ای و صنفی، روسای انجمن‌های اسلامی، خیریه و اجتماعی، احزاب لبنانی و جناح‌های فلسطینی، رؤسای جمهور و اعضای شوراهای شهرداری و جمعی بزرگ انبوهی از شیوخ، وعاظ و کارگزران در عرصه وکالت اسلامی. رئیس انجمن، شیخ حسام قره‌قیرا، تلگراف‌های تسلیت و تماس تلفنی از نخست‌وزیر لبنان، رئیس مجلس لبنان و بسیاری از شخصیت‌های لبنانی و خارج از کشور دریافت کرد. در سالن بزرگ در مرکز جامعه در طرابلس، طاها ناجی، رئیس شعبه انجمن و اعضای هیئت اداری از هیئت‌های عزادار پذیرایی کردند. در مرکز انجمن در شهر روضه در بقاع، رئیس شعبه انجمن، اسامه السید، و اعضای هیئت اداری از هیئت‌های عزاداری پذیرایی کردند و عزاداران در مرکز انجمن در بعلبک حضور یافت. در مرکز انجمن در صیدا، رئیس شعبه انجمن، شیخ خالد حنینا، عدنان طرابلسی و اعضای هیئت اداری از هیئت‌های عزادار پذیرایی کردند. در اقلیم الخروب - جبل لبنان، عزاداران به تالار مسجد در شهر بعصیر و تالار مرکز اسلامی عمر بن الخطاب - مسجد الفاروق در شهر شهیم حضور یافتند. عزادارانی که در مراکز انجمن حضور یافته بودند توسط شیوخ، وعاظ، شخصیت‌های سیاسی، حزبی، قضایی، اجتماعی، مذهبی، صنفی و رسانه‌ای و همچنین جمعیت مردمی که برای تسلیت ارتحال شیخ الهرری آمده بودند گرد هم جمع شدند.
در دمشق، پایتخت سوریه، اقوام، مریدان و نزدیکان هرری در تالار الاکرم مجلس ترحیم برگزار کردند که در آن هیئت‌های عزاداری از جمله شیوخ، شخصیت‌ها و آشنایان شیخ در مدت اقامت وی در سوریه قبل از دهه پنجاه در آن شرکت کردند. این پذیرایی شامل سخنرانی‌های یادبودی برای آن مرحوم بود که در آنجا توسط: وزیر اوقاف دکتر محمد الخطیب، دکتر عبداللطیف فرفور، نماینده مجلس دکتر محمد حبش، شیخ اسامه عبدالکریم الرفاعی، شیخ محمد ابراهیم، به ایراد سخنرانی برای او پرداختند. در شهر حمص سوریه، در مسجد خالد بن الولید و مجلس ترحیم با حضور تعدادی از شیوخ و بزرگان برپا شد.
مراسم بزرگداشت شیخ هرری در تعداد زیادی از مساجد، کلیساها و مراکز اسلامی کشورهای عربی، اروپا، آسیا، استرالیا، ایالات متحده آمریکا و کانادا برگزار شد که در آن پیروان و شاگردان شیخ و اعضای جوامع عربی و اسلامی شرکت کردند[۴].