افغانستان

افغانستان کشوری آسیایی با اکثریت مسلمان و دارای نظام جمهوری اسلامی است. چین، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، ایران و پاکستان همسایگان این کشور هستند. افغانستان کشوری چند قومیتی است و گروهای قومی مانند: تاجیک‌ها، هزاره‌ها، پشتون‌ها، ازبک‌ها، ایماق‌ها، ترکمن‌ها، بلوچ‌ها، نورستانی‌ها، پشه‌ای‌ها، قزلباش‌ها، براهویی‌ها، پامیری‌ها و برخی دیگر قوم‌ها در آن زندگی دارند. بزرگ‌ترین گروه‌های قومیتی پشتون‌ها، تاجیک‌ها، هزاره‌ها و ازبک‌ها هستند.افغانستان کشوری است که 99 درصد مردم آن مسلمان‌اند، اما ازنظر مذهبی و نحله‌های دینی این جمعیت مسلمان، به دو شعبه سنی و شیعه تقسیم می‌شوند، اکثریت مردم افغانستان سنی مذهب‌اند و یک‌سوم نیز شیعه‌مذهب‌اند.

پرونده:Flag of Afghanistan.svg

جمهوری اسلامی افغانستان

نام کشور	فارسی: افغانستان /پشتو: د افغانستان اسلامی جمهوریت
مکان	خاورمیانه
زبان	فارسی / پشتو
پایتخت	کابل
نوع حکومت	حکومت متمرکز نظام ریاستی جمهوری اسلامی
دین رسمی	اسلام
جمعیت	برآورد سال ۲۰۲۰ ۳۸٬۸۱۹٬۰۰۰ (۴۰ ام)
آمار مسلمانان	99٪ مسلمان
ادیان(درصد)	۸۲٪ مسلمان سنی، ۱۷٪ مسلمان شیعه و کمتر از ۱٪ پیرو دیگر ادیان
مناطق شیعه‌نشین	هزارستان، کابل، مزار شریف و هرات
شهرهای مهم	هرات کابل بامیان غزنی قندهار مزارشریف قندوز
گروه های قومی	پشتون‌ها، تاجیک‌ها، مردمان هزاره، ازبک‌ها، مردم ایماق، ترکمن‌ها، مردم بلوچ فارس ها و دیگر اقوام افغانستان
احزاب	حزب وحدت اسلامی، حزب حرکت اسلامی
اقوام	هزاره، قزلباش، هراتی، بلوچ، پشتون و تاجیک
فرق	شیعه امامیه و اسماعیلیه
واحد پول	افغانی افغانستان معادل با 0.013 دلار آمریکا

نامگذاری

واژه افغانستان از دو بخش «افغان» و «ـستان» تشکیل شده‌است.افغانستان، اگرچه به‌ عنوان یک کشور دارای تاریخی جدید است؛ اما این سرزمین از لحاظ قدمت تاریخی، یکی از کهن‌ترین کشورهای جهان به‌ شمار می‌رود. سرزمین افغانستان امروزی بدلیل قرارگرفتن در مسیر جاده ابریشم محل پیوندگاه تمدن‌های بزرگ جهان بوده و در طول قرن‌ها، قشرهای پیاپی از هویت‌ها، فرهنگ‌ها و باورها سرزمینی را که امروزه افغانستان نامیده می‌شود، بازشناسانده‌اند. افغان، نامی است که معمولاً در اشاره به پشتون‌ها استفاده می‌شود. این واژه به شکل ابگان در قرن سوم میلادی توسط شاهنشاهی ساسانی ایران و اوگانا در قرن ششم میلادی توسط ستاره‌شناس هندی واراهمیرا استفاده شده‌است. در نوشته‌های قرن دهم میلادی به بعد به‌طور مکرر به واژه افغان در آثار جغرافیایی اشاره می‌شود.

واژه افغانستان به عنوان نام این کشور قدمت زیادی ندارد و در سال ۱۳۰۲ ه‍.ش (۱۹۲۳) و در قانون اساسی امان‌الله شاه به تصویب رسید. واژه افغان در سال ۱۳۴۳ (۱۹۶۴) و در قانون اساسی تصویبی محمد ظاهرشاه با تعریفی تازه و به معنی همه افراد شهروند کشور افغانستان به‌کار رفت.

پیشینه تاریخی

تاریخ افغانستان از روزگار کهن تا سده هجدهم م. با تاریخ کشورهای همسایه به ویژه ایران همسان است؛ زیرا در هزاره دوم و اول ق. م. این سرزمین زیر تسلط اقوام ایرانی بود و تا سده چهارم ق. م. که داریوش سوم از اسکندر مقدونی شکست خورد، همچنان بخشی از قلمرو ایران به شمار می‌رفت.

پس از این، افغانستان در تصرف اقوام و گروه‌های گوناگونی چون مغول‌ها، ترک‌ها و چینی‌ها بود تا دیگر بار در آغاز دوره اسلامی زیر نفوذ فرمانروایان ایرانی چون طاهریان، صفاریان، سامانیان و غزنویان درآمد. سلجوقیان، خوارزمشاهیان، ایلخانیان، تیموریان و افشاریان از دیگر حکومت‌های مهمی بودند که پس از غزنویان بر منطقه افغانستان حکم راندند. مرکز حکومت دو سلسله غزنوی (حک: 352-582ق.) و تیموری (حک: 782-911ق.) شهرهای غزنین و هرات بود که در ناحیه افغانستان قرار داشت. آغاز پادشاهی احمد شاه ابدالی به سال 1744م. آغاز تاریخ مستقل افغانستان است. سپس افغانستان زیر سلطه دو امپراطوری بریتانیا و روسیه قرار گرفت. به سال 1992م. نیروی مجاهدین که متشکل از گروه‌های گوناگون اسلامی بود، شکل گرفت و رژیم کمونیستی را شکست داد. البته مجاهدین نتوانستند دولت ملی برپا سازند و طالبان که از حمایت پاکستان سود می‌برد، جای آن‌ها را گرفت. رژیم طالبان با حمله ائتلاف بین‌المللی به رهبری آمریکا از هم پاشید. از سال 2001م. و پس از کنفرانس بن، بر اثر توافق گروه‌های افغان، دولت موقت روی کار آمد و سرانجام به سال 2004م. حکومت جمهوری اسلامی شکل گرفت.

قلمرو جغرفیایی

افغانستان سرزمینی است کوهستانی با مساحت 649000 کیلومتر مربع که حدود 5800 کیلومتر مرز مشترک دارد. این کشور از شمال با جمهوری‌های تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان و از شرق و جنوب با پاکستان و از شمال شرقی از راه تنگه واخان با چین همسایه است و از مغرب نزدیک به 900 کیلومتر با جمهوری اسلامی ایران مرز مشترک دارد.این کشور که پایتختش شهر کابل است، به 34 ولایت تقسیم می‌شود.

جغرافیای طبیعی

افغانستان کشوری محصور در خشکی و کوهستانی است که بین آسیای جنوبی و آسیای میانه در طول جغرافیایی ۶۰ تا ۷۵ درجه شرقی و عرض ۲۹ تا ۳۸ درجه شمالی قرار گرفته‌است. بلندترین نقطه کشور قله نوشاخ به بلندای ۷٬۴۸۵ متر ارتفاع از سطح دریا در شمال شرقی کشور در مرز تاجیکستان است.

افغانستان از نظر جغرافیایی به سه منطقه متمایز از یکدیگر تقسیم می‌شود؛ دشت‌های شمالی کشور که ناحیه‌ای عمدتاً زراعی است. فلات جنوب غربی که بیشتر چشم‌اندازی بیابانی و نیمه‌خشک دارد و ارتفاعات مرکزی از جمله رشته‌کوه هندوکش که این دو را از هم جدا می‌کند. افغانستان اقلیم قاره‌ای مرطوب (تابستان گرم و زمستان سرد) دارد. زمستان‌های ارتفاعات مرکزی و شمال شرقی افغانستان بسیار سرد و خشن است. به‌طوری‌که میانگین دما در دی ماه به زیر ۱۵ درجه سلسیوس زیر صفر می‌رسد. از سوی دیگر مناطق کم‌ارتفاع جنوب غربی (حوضه سیستان)، منطقه جلال‌آباد در شرق و دشت‌های ترکستان در کنار رود آمودریا در شمال، تابستان‌هایی گرم دارند و میانگین دمای آن‌ها در تیرماه به بیش از ۳۵ درجه می‌رسد.

کوهستان هندوکش در شمال شرق افغانستان منطقه‌ای فعال از نظر زمین‌شناختی است و بسیار زمین‌لرزهخیز است که گاهی به رانش زمین و ریزش بهمن (برف کوچ) نیز منجر می‌شود.

در سال ۱۹۹۸ زلزله‌ای در این منطقه جان ۶ هزار نفر را گرفت. چهار سال بعد ۱۵۰ نفر در زلزله دیگری در هندوکش کشته شدند و در سال ۲۰۱۰ زلزله دیگری جان ۱۱ افغان را گرفته و ۲ هزار خانه را تخریب کرد. در سال ۲۰۱۴ نیز رانش زمین در بدخشان چندین هزار کشته بر جای گذاشت.

ولسوالی‌های افغانستان

وُلُسوالی یا اولُسوالی یکی از واحدهای تقسیمات کشوری افغانستان است که معادل واحدی در حدود فرمانداری و شهرستان در ایران می‌شود. ولسوالی از واژه‌ای مغولی برگرفته از ترکی قدیم اولوس یا ولوس است که در زبان‌های مغولی و ترکی معنی قبیله و ایل را می‌دهد.همچنان واژه‌ای ولسوال یا اولسوال به حاکم ولسوالی گفته می‌شود این کلمات در فارسی رایج در افغانستان کاربردی گسترده دارد. Afghanistan District-pus Faa.png

افغانستان هم اکنون دارای ۳۶۴ ولسوالی است .

مردم افغانستان

مردم افغانستان به یکی از زبان‌های دری (فارسی) ۵۰ درصد، پشتو ۳۵ درصد، ازبکی، ترکمنی، پشه‌یی، نورستانی و بلوچی سخن می‌گویند. بر اساس قانون اساسی افغانستان، زبان‌های دری و پشتو زبان‌های رسمی دولت افغانستان است.

زبان غالب در کابل پایتخت و بیشتر شهرهای شمال، مرکز و شمال غرب افغانستان دری است. زبان غالب در شهرهای قندهار و جلال آباد و بیشتر شهرهای جنوب شرق افغانستان پشتو است. زبان غالب در شهرهای شبرغان و میمنه، ازبکی است.

سیاست در افغانستان

افغانستان عضو سازمان ملل و اکو است.

حکومت در این کشور جمهوری اسلامی است. این کشور دو مجلس دارد: مجلس نمایندگان با ۲۴۹ عضو و مجلس سنا با ۱۰۲ عضو. سن قانونی در این کشور ۱۸ سالگی است.

نظام قضایی این کشور تلفیقی از قوانین شهروندی و دینی است. هم‌اکنون احزاب زیادی در این کشور در حال فعالیت هستند.

جایگاه لویه جرگه در نظام حقوقی افغانستان

از گذشته‏ های دور، ملتها برای انجام کارهای بزرگ و سرنوشت ساز، برای جنگ و صلح، برای عقد معاهده و در کل برای هر کاری که به سرنوشت مردم ارتباط مستقیم داشت، از جلسه و شورا استفاده می‏کردند تا تصمیمی که اخذ می‏شود از همه جوانب سنجیده شود و به سود همه باشد. در دین مبین اسلام و سیره نبی اکرم (ص) نیز به دفعات بر این امر تاکید شده است. مشورت به صورت سازمان یافته، امری است که سابقه بسیار کهن دارد.

این امر در افغانستان نیز سابقه نسبتاً طولانی دارد و از گذشته ‏های دور مردم برای تصمیمات خود از ریش سفیدان و متنفذین مدد می‏ جستند که کم کم این امر به یک رویه و عرف تبدیل شد و همه تصمیمات و کارهای بزرگ با مشوره و نظر بزرگان و ریش سفیدان انجام می‏گرفت. لويه جرگه مرکب از دو کلمه است: لوي يا لويه که يک واژه پشتو و به معناي بزرگ و کلان است و جرگه که يک واژه فارسي و به معناي اجتماع و مجلس می باشد.

جرگه ها در افغانستان به چندین نوع هستند

1. جرگه محلی که در مقایسه با سایر جرگه ها تاثیر محدود دارد. این جرگه از گذشته های دور تا کنون در سراسر کشور وجود داشته است و عملی ترین شیوه اداره اجتماعات در روستاها و شهرهای دوردست به حساب می‏ آید.
2. جرگه قومی است که به مسائلی می پردازد که یک یا چند قوم را در بر می گیرد. این جرگه در مورادی مانند برخوردهای قومی و یا بروز اختلافات و مسائل مهمی که تصمیم گیری و تلاش مشترک را می طلبد، تشکیل می‏شود. نوع دیگر، جرگه های موقت است که از طرف حکومت بر اساس اقتضای زمان در شرایط خاص ایجاد می شود و اعضای آن معمولاً متنفذین و بزرگان قوم هستند و بعد از تصمیم گیری از بین می‏روند.
3. يکی دیگر از انواع جرگه ها، لویه جرگه است که از نمایندگان تمام مردم افغانستان شکل گرفته و این جرگه در مورد مسائل مهم کشور تصمیم می گیرد. لویه جرگه یک مجلس عنعنوی افغانستان است که اولین لویه جرگه رسمی و تا حدی شبیه به لویه جرگه امروزی، در سال 1160 هجری در مزار شیر سرخ برگزار شد و پس از 9 روز بحث و مشورت، احمد شاه ابدالی را به عنوان پادشاه برگزید.

شهرها ی مهم افغانستان

"""هرات""" در باختر افغانستان، قرار دارد و مهمترین شهر صنعتی و فرهنگی افغانستان است.

"""کابل""" در خاور افغانستان قرار دارد و پایتخت کشور است.

"""بامیان""" خرابه‌های به جا مانده از بوداییان. سازه‌های بلند این خرابه‌ها، زمانی یکی از عجایب جهان به شمار می‌آمد.

""غزنی""" در جنوب خاوری، بین کابل و قندهار.

"""'قندهار""" شهری در جنوب افغانستان که متاثر از حضور طالبان بوده است و در حال حاضر سفر به این شهر امن نیست.

"""مزار شریف""" محلی که مسجد فیروزه‌ای با کاشیکاری‌های بی‌نظیر در آن واقع شده است و نقطه‌ای است برای رفتن به ازبکستان.

"""قندوز""" یک شهر مهم در شمال خاوری که نقطه گذری به تاجیکستان می‌باشد.

مساجد و بناهای تاریخی افغانستان

مسجد عبدالرحمن (مسجد بزرگ کابل)

مسجد عبدالرحمن، که آن را مسجد بزرگ کابل نیز می‌خوانند، یکی از بزرگ‌ترین مساجد افغانستان است. این مسجد در سه طبقه و در زمینی به وسعت تقریبی 15 هزار مترمربع ساخته شده است. یکی از طبقات مسجد فقط مختص بانوان است. نام مسجد برگرفته از نام یکی از تجار بزرگ افغان موسوم به حاجی عبدالرحمن است. او که کار ساخت مسجد را در سال 2001 میلادی آغاز کرده بود پیش از پایان آن چشم از جهان فروبست، اما پسران عبدالرحمن کار او را ادامه دادند تا اینکه کار ساخت مسجد در سال 2009 به پایان رسید و در سال 2012 رسما گشایش یافت. مسجد عبدالرحمن 14 گنبد و دو گلدسته دارد و 10 هزار نمازگزار را در خود جای می‌دهد.

زیارتگاه سخی

در دامنه کوه علی‌آباد در شمال‌غربی کابل در منطقه‌ای موسوم به کارته‌سخی، زیارتگاهی وجود دارد که در آن خرقه‌ای منسوب به رسول خدا (ص) نگهداری می‌شود. نوشته‌اند که این خرقه از سال 1109 تا 1181 قمری در فیض‌آباد بدخشان بود. در سال 1181 خرقه هنگام انتقال از بدخشان به قندهار بین راه حدود 8 ماه در این محل نگهداری شد. مردم به همین سبب در محل نگهداری خرقه زیارتگاهی به پا می‌کنند. خرقه منسوب به پیامبر خدا (ص) هم‌اکنون در زیارتگاه خرقه شریفه قندهار نگهداری می‌شود.

موزه ملی افغانستان

موزه ملی افغانستان در جنوب‌غربی کابل تا پیش از سال 1992 حدود 100 هزار اثر باستانی را در خود جای داده بود. پس از شروع جنگ داخلی افغانستان شمار زیادی از آن‌ها غارت و به اروپا منتقل شدند. در این موزه آثاری از ادوار مختلف تاریخی از جمله دوران ماقبل تاریخ، عصر برنز و آهن، دوره هخامنشیان، دوره کوشانیان و دوره اسلامی نگهداری می‌شود.

باغ تاریخی بابُر

باغ بابُر، پارکی تاریخی در پایتخت افغانستان و آخرین مکان تاریخی به‌جای مانده از دوره امپراتوری گورکانی هند است. این باغ به‌صورت پلکانی و به‌سبک پردیس‌های ایرانی ساخته شده است. لذا آب نیز به‌صورت آبشاری در جوی جریان یافته و پایین می‌آید. بابر، موسس امپراتوری گورکانی هند بود و این باغ به دستور وی ساخته شد. گفته می‌شود که بابر به‌جهت علاقه خود به این باغ وصیت کرد تا پس از مرگ پیکرش را آن‌جا دفن کنند. هم‌اکنون نیز درون محوطه باغ بنایی مسقف با آرامگاهی در آن به چشم می‌خورد که احتمالا مدفن بابر است.

بند قرغه

قرغه، سد و ذخیره‌گاهی آبی نزدیک کابل است که امکانات لازم برای تفریحاتی همچون قایق‌‌سواری، موج‌سواری، و گلف در اطراف آن فراهم، و هتلی نیز بر کرانه‌اش ساخته شده است. سد قرغه را در سال 1933 میلادی ساخته‌اند. ارتفاع سد 30 متر، طول آن 450 متر و مساحت آب‌گیر نیز بیش از 48 کیلومتر مربع است.

قصر دارالامان

احداث قصر دارالامان در دهه 1920 میلادی آغاز شد. قصر را مهندسی آلمانی به نام والتر هاردن و گروهی از مهندسان همکار او طراحی کرده‌اند. پس از آنکه احداث کاخ تقریبا پایان یافت مدت‌ها بلااستفاده ماند. قصر دارالامان در دسامبر 1968 دچار آتش‌سوزی و پس از مرمت به وزارت دفاع واگذار شد. این بنا در دهه 1990 و در خلال جنگ داخلی افغانستان آسیب دید. تا این اواخر برای بازسازی آن اقدامی صورت نگرفته بود تا اینکه در سال 2016 مرمت آن آغاز شد.

مسجد نه‌گنبد (مسجد حاجی پیاده)

مسجد تاریخی نه‌گنبد در نیمه دوم قرن 9 میلادی و در دوران سامانیان ساخته شد. این مسجد در 3 کیلومتری جنوب شهر بلخ قرار دارد. امروزه از این بنا چیز زیادی باقی نمانده است. ورودی مسجد نه‌گنبد به 9 قسمت تقسیم شده است که هر یک در گذشته با گنبدی مسقف شده بود. دیوارهای بیرونی بنا از آجرهای خشتی ساخته شده است. مردم هنگام بازدید از این مسجد آرامگاه شخصی به نام حاجی پیاده را نیز زیارت می‌کنند که در قرن 15 میلادی در این‌جا دفن شده است.

مسجد سبز

مسجد سبز در دوره تیموریان ساخته شده است. کار احداث مسجد در سال 1419 آغاز و در سال 1421 پایان یافت. متاسفانه ساختمان مسجد به‌خاطر کم‌توجهی و نیز جنگ‌‌های چندده‌ساله آسیب دیده است، اما حیاط یا محوطه بیرونی به‌خوبی محفوظ مانده و مردم می‌توانند آن‌جا نماز بخوانند. بنای مسجد سبز، آجری و درهای آن چوبی است. برای تزیین مسجد نیز از لاجورد استفاده شده است.

مسجد جامع قندهار و زیارتگاه خرقه شریفه

افغان‌ها زیارتگاه خرقه شریفه منسوب به پیامبر خدا (ص) را یکی از مقدس‌ترین اماکن مذهبی خود دانسته و آن را قلب افغانستان می‌نامند. این زیارتگاه در مجاورت مسجد جامع قندهار است و در آن خرقه‌ای نگهداری می‌شود که مردم معتقدند متعلق به رسول خدا (ص) است.

"""مزار شریف (مسجد آبی یا مسجد کبود)"""

طبق منابع و شواهد معتبر تاریخی، مسجد کبود یا مسجد آبی مزار شریف مدفن امام‌زاده‌ای فقیه و شاعر به نام ابوالحسن علی بن ابوطالب از نوادگان امام سجاد علیه‌السلام است که در قرن 5 هجری می‌زیسته است. همین تشابه اسمی سبب شده است تا اهل سنت افغانستان عموما گمان کنند که مسجد کبود مزار امام علی علیه‌السلام است. شیعیان به این مسجد احترام می‌گذارند، اما ادله و شواهد محکم تاریخی و روایی آن‌ها جای تردیدی باقی نمی‌گذارد که مزار امام اول شیعیان حضرت علی علیه‌السلام در نجف اشرف است.

مسجد جامع هرات

مسجد جامع هرات قدیمی‌ترین و پنجمین مسجد بزرگ جهان است. این مسجد در دوره تیموریان ساخته شده است. مسجد جامع هرات بر زمین‌های به‌جای مانده از دو آتشکده زرتشتی بنا شد که قبلا به‌علت وقوع زمین‌لرزه و آتش‌سوزی ویران شده بودند. احداث مسجد در سال 807 هجری قمری برابر با 1404 میلادی به پایان رسیده است.

ارگ هرات (قلعه اختیارالدین)

ارگ هرات یا قلعه اختیارالدین بنایی تاریخی است که از دوران اسکندر مقدونی به جای مانده است. تاریخ ساخت این دژ به سال 330 پیش از میلاد برمی‌گردد. طی 2000 سال اخیر امپراتوری‌های زیادی این ارگ را به‌عنوان مقر اصلی خود برگزیده‌اند و این بنا قرن‌های متمادی بارها ویران و از نو بازسازی شده است. مساحت این قلعه خشتی حدود 5000 متر مربع و ارتفاع بلندترین نقطه آن 20 متر است. این دژ که بر اثر چند دهه جنگ، در آستانه فروپاشی بود طی سال‌های 2006 تا 2011 بازسازی شد. ارگ هرات اکنون به موزه تبدیل شده است.

پارک ملی بند امیر

بند امیر، اولین پارک ملی افغانستان، در ولایت بامیان واقع شده است. این پارک متشکل از 6 دریاچه عمیق است که با نوعی سنگ آهک متخلخل موسوم به تراورتن از هم جدا شده‌اند. این دریاچه‌ها در کوه‌های هندوکش قرار گرفته‌اند. ساکنان منطقه غالبا از نژاد هزاره‌ و عمدتا شیعه هستند. پس از به ثبت رسیدن این پارک در سال 2009 اداره‌‌ای برای حفاظت از آن تاسیس شد.

تندیس‌های بودا در بامیان

این پیکره‌ها یکی به ارتفاع 53 و دیگری 35 متر در دل کوه کنده‌کاری شده‌ بودند. تاریخ ساخت پیکره بزرگ‌تر را سال 554 و پیکره کوچک‌تر را 507 میلادی دانسته‌اند. نیروهای طالبان هر دو پیکره را در سال 2001 تخریب کردند. در سال 2008 کاوش‌های بیشتر در این محل به کشف چند غار و پیکره دیگری از بودا منجر شد. بر دیواره غارها نقوشی از سده‌های پنجم و نهم میلادی به جای مانده است.

شهر ضحاک (شهر سرخ)

دیگر اثر تاریخی بامیان، ویرانه‌های شهر ضحاک یا شهر سرخ است. این شهر در روزگاران قدیم 3000 سکنه داشت و سرانجام در سال 1222 میلادی به دست چنگیزخان ویران شد. علت اینکه گاهی این شهر را شهر سرخ می‌خوانند، صخره‌ها و دره‌های سرخ‌رنگ اطراف آن است. طبق یکی از افسانه‌های محلی، در قدیم شاهی به نام ضحاک بر این دژ فرمان می‌رانده که برخی از اوصاف او شبیه ضحاک در شاهنامه فردوسی است.

تخت رستم سمنگان

تخت رستم سمنگان، یکی از آثار تاریخی معروف این ولایت است. این بنا که در قدیم عبادتگاه بوداییان بود، متشکل از سکویی کروی‌ است که معبدی چهارگوش روی آن ساخته و خود سکو نیز توسط خندق‌واره‌ای از زمین‌های اطراف جدا شده است. گفتنی است در شهر بلخ افغانستان نیز محل باستانی دیگری با نام تپه رستم و تخت رستم وجود دارد و نباید آن را با تخت رستم سمنگان اشتباه گرفت.

اقتصاد در افغانستان

اقتصاد افغانستان در حال نوسازی خود پس از سال‌ها جنگ و درگیری است. با این حال پس از فروپاشی طالبان در سال ۲۰۰۱ رو به رشد نهاده است.

۵۳ درصد از مردم این کشور زیر خط فقر زندگی می‌کنند و به دلیل همین وضعیت نامناسب اقتصادی و فقر است که بخش زیادی از مردم آن به کشورهای همسایه از جمله ایران و برخی کشورهای آمریکایی و اروپایی مهاجرت کرده‌اند.

حدود ۸۱ درصد مردم این کشور در بخش کشاورزی،۱۱ درصد در صنعت (اغلب بافندگی) و ۹ درصد در بخش خدمات مشغول به کارند.

۲۲ درصد محصولات این کشور به هند، پاکستان، آمریکا، انگلیس، دانمارک و فنلاند صادر می‌شود.

واردات به افغانستان هم از کشورهای پاکستان، آمریکا، آلمان و هند است.

بیشترین بدهی این کشور به روسیه و نیز صندوق بین‌المللی پول است . پس از سقوط طالبان بیش از ۶۰ کشور جهان قول کمک به این کشور را دادند. صنایع زیادی در افغانستان موجود نیست. با این حال صنعت قالی‌بافی، فرش‌های دستی، گلیم و نمد در این کشور به طور خودجوش وجود دارد. افغانستان سالانه حدود دو و نیم میلیون متر مربع فرش صادر می کند.

دین مردم افغانستان

اسلام دین رسمی افغانستان است که در ماده دوم قانون اساسی ثبت شده است. در ماده بعدی آمده که «در افغانستان هیچ قانون نمی‌تواند مخالف معتقدات واحکام دیـــن اسلام باشد.» تقویم رسمی این کشور، هجری خورشیدی است و ماه‌های آن، همان برج‌های دوازده گانه فلکی است. در نشان رسمی افغانستان نیز اجزای اسلامی وجود دارد. دین مردم افغانستان پیش از ظهور اسلام، بودایی و نیز زرتشتی بوده است. اکنون پیروان مذهب حنفی (سنی) در اکثریت و پیروان مذهب شیعه در اقلیت هستند. هم‌چنین پیروان گروه‌های صوفی مانند نقشبندیه و نیز طرفداران عقاید سلفیه در این کشور وجود دارند؛ اما آمارهای دقیقی درباره تعداد پیروان ادیان و مذاهب مختلف در افغانستان وجود ندارد.

اولین بار در ماده ۱۳۱ قانون اساسی افغانستان مصوب ۱۳۸۲ش، حقوق اقلیت شیعه به رسمیت شناخته شد:

محاکم برای اهل تشیع، در قضایای مربوط به احوال شخصیه،‌ احکام مذهب تشیع را مطابق به احکام قانون تطبیق می‌نمایند. در ساير دعاوی نیز اگر در این قانون اساسی و قوانین دیگر حکمی موجود نباشد، محاکم قضيه را مطابق به احکام اين مذهب حل و فصل می نمایند.

بیشتر شیعیان افغانستان، معتقد به مذهب شیعه امامیه هستند. شیعیان اسماعیلی نیز در مناطقی از افغانستان حضور دارند. آمار دقیق از پیروان مذاهب در افغانستان وجود ندارد. درصد شیعیان بین ۲۵٪ تا ۳۰٪ برآورد شده است. اکثریت شیعیان افغانستان از قوم هزاره‌ هستند. قزلباش‌ها، سادات و گروه‌هایی از هراتی‌ها، تاجیک‌ها، بلوچ‌ها، ترکمن‌ها و پشتون‌ها، دیگر اقوام و طوایف شیعه افغانستان را تشکیل میدهند.

ورود اسلام به افغانستان

مسلمانان از دو سو وارد افغانستان شدند؛ ابتدا از سوی هرات و مرو در غرب و شمال و دیگری بعدهااز طریق سیستان در جنوب.

اولین ارتباط مردم افغانستان کنونی با مسلمانان، در جریان تعقیب و گریز یزدگرد سوم، آخرین شاه ساسانی بود. در سال‌های ۲۸تا۳۳ق (۶۶۲-۶۴۲م)، هم‌زمان با خلافت عمر و عثمان و پس از تصرف بخش بزرگ سرزمین‌های تحت سلطه ساسانی توسط مسلمانان، یزدگرد سوم، به مناطق بلخ و تخار در شمال افغانستان کنونی گریخت . مسلمانان در تعقیب او به فرماندهی احنف بن قیس، نیشابور، سرخس و ابیورد را تصرف کرده و با حاکمان مرو، هرات و بلخ در برابر گرفتن جزیه به صلح رسیدند.و برخی مناطق را نیز بازور تصرف کردند. یعقوب لیث صفاری، در نیمه دوم قرن۳ق، نیمه شرقی افغانستان فعلی یعنی غزنی و کابل را فتح کرد.

شیعیان اولیه افغانستان

برخی از مورخین اعتقاد دارند رواج اسلام در افغانستان در هر دو مذهب آن یعنی تسنن و تشیع هم‌زمان بوده است. اینان معتقدند شیعیان هزاره (غور) با نامه‌ای از طرف امام علی که توسط خواهرزاده ایشان و والی خراسان، جعدة بن هبیره آورده شد، مسلمان شدند و پس از شهادت امام، از عمل به دستور معاویه برای لعن امام علی خودداری کردند. عده‌ای نیز رواج تشیع را در افغانستان به دوران بنی‌عباس و مهاجرت علویان به خراسان ارتباط می دهند. از طرفی رشیدالدین فضل‌الله، تاریخ‌نگار قرن ۷ق در زمان ایلخانیان، رواج تشیع را در افغانستان مربوط به تشیع غازان خان، فرزند بزرگ هلاکو خان، به همراه برادرش اولجایتو و فرزندش ابوسعید، دانسته است. آرمین ومبری، شرق شناس (۱۹۱۳-۱۸۳۲م) بیان کرده که مذهب شیعه در دوران صفویه و در پادشاهی شاه عباس که متولد هرات بود، وارد افغانستان شده است.

اسامی احزاب فعال سیاسی

در سال ۲۰۰۹ قانون جدید احزاب سیاسی افغانستان نافذ شد. مطابق به این قانون هر حزب سیاسی قابل جواز باید حد اقل ۱۰ هزار عضو و در ۲۰ ولایت دفتر داشته باشند. در آماری که در سایت وزارت عدلیه قرار گرفته‌است تا اکنون ۷۲ حزب ثبت و دارای مجوز فعالیت هستند.

حزب ترقی افغانستان/ حزب نهضت ملی گرایی افغانستان/ حزب اجماع روشنگران ملی افغانستان/ حزب متحد ملی افغانستان/ حزب نهضت همبستگی ملی افغانستان/ حزب پیوند ملی افغانستان/ حزب وحدت اسلامی افغانستان/ حزب جمهوری خواهان افغانستان/ حزب ملی وطن/ حزب انصاف ملی اسلامی افغانستان/ حزب دعوت اسلامی افغانستان/ حزب محاذ ملی اسلامی افغانستان/ حزب توحید مردم افغانستان/ دافغانستان د ملی وحدت ولسی تحریک گوند/ حزب وحدت ملی افغانستان/ حزب سوسیال دموکرات افغانستان (افغان ملت)/ د افغانستان د سولی غورڅنګ ګوند/ حزب انسجام ملی افغانستان/ حزب صلح ملی اسلامی افغانستان/ حزب نهضت بیداری ملی فلاح افغانستان/ حزب اقتدار اسلامی افغانستان/ حزب‌الله افغانستان/ حزب همبستگی افغانستان/ حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان/ حزب رسالت مردم افغانستان/ حزب جنبش ملی اسلامی افغانستان/ حزب کنگره ملی افغانستان/ حزب اسلامی افغانستان/ حزب حرکت انقلاب اسلامی مردم افغانستان/ حزب حرکت انقلاب اسلامی افغانستان/ حزب حقیقت/ حزب حرکت اسلامی افغانستان/ حزب جبهه ملی نجات افغانستان/ حزب اسلامی متحد افغانستان/ حزب ثبات ملی افغانستان/ حزب اعتدال ملی/ حزب حق و عدالت/ حزب عدالت و توسعه افغانستان/ حزب حرکت اسلامی مردم افغانستان/ حزب جمعیت اسلامی افغانستان/ حزب اقتدار ملی افغانستان/ حزب حرکت ملی افغانستان/ حزب نهضت اسلامی افغانستان/ حزب ملت افغانستان/ حزب عصرما/ حزب آزادی خواهان مردم افغانستان/ د افغانستان متحد ملت گوند/ حزب صدای مردم/ حزب نخبگان مردم افغانستان/ حزب اجماع ملی جوانان/ حزب قیام ملی افغانستان/ حزب افغانستان واحد/ حزب رفاه ملی افغانستان/ حزب حراست اسلامی افغانستان/ حزب عدالت افغانستان/ دافغانستان دوحدت/ حزب حرکت اسلامی ملت افغانستان/ حزب تحول و رفاه افغانستان/ حزب ملی ترقی مردم افغانستان/ د افغانستان ولسی حرکت/ دافغانستان نوی بنسټ ګوند/ حزب بیداری ملت افغانستان/ حرکت اسلامی آزاد افغانستان/ حزب توسعهٔ افغانستان/ حزب اعتدال افغانستان/ حزب حرکت انقلاب اسلامی سعادت افغانستان/ حزب مشارکت ملی افغانستان/ حزب حرکت اسلامی متحد افغانستان/ حزب حمایت نظام اسلامی افغانستان/ حزب خدمتکار مردم افغانستان/ حزب برابری مردم افغانستان/ حزب همبستگی مردم سعادتمند افغانستان/ حزب عدالت اسلامی ملت افغانستان

فرق و مذاهب در افغانستان

در کشور افغانستان فرق و مذاهب و روش‌های سلوکی صوفیه متعددی وجود دارد که فرق و مسالک فعال و عمده آن‌ها عبارت‌اند از:

"""فرق فقهی: حنفی، شیعه، حنبلی (سلفیِ)"""

"""فرق کلامی: شیعه و ماتریدیه"""

"""مسلک‌های صوفیه: قادریه، نقشبندیه، چشتیه"""

"""فرق فقهی در افغانستان"""

"""مذهب فقهی حنفی"""

غالب مردم مسلمان افغانستان از پیروان مذهب حنفی هستند، گرچه در این زمینه، آمار دقیق رسمی وجود ندارد، اما آنچه بیشتر پژوهشگران، به‌طور تقریبی ارائه کردند، پیروان مذهب حنفی را بین 60 تا 70 درصد از کل جمعیت افغانستان اعلام داشته‌اند. که از اقوام پشتون، تاجیک، ترکمن، عرب، بلوچ، ایماق، قرقیز، قزاق، نورستانی، هزاره ترکیب یافته است. پیروان مذاهب دیگر اهل سنت مثل شافعی، حنبلی و مالکی یا وجود ندارند و یا این‌که در خفایند و کسی به پیروی ازاین‌گونه مذاهب شهرت نیافته است.

""مذهب شیعه امامیه"""

از نظر جمعیت، شیعیان افغانستان ، دومین مذهب مردم افغانستان به‌حساب میآیند که عمدتاً جمعیت شیعیان افغانستان را تشکیل می‌دهند. البته در این زمینه آمار دقیق از تعداد پیروان این مذهب وجود ندارد، ولی بیشتر پژوهشگران شیعه، آمار تقریبی 30 درصد را از کل جمعیت افغانستان، پیروان این مذهب به شمار می‌آورند.

"""مذهب اسماعیلیه"""

ر افغانستان، پیروان مذهب اسماعیلیه که عده معدودی هستند در نواحی دوشی و کیله‌گی و بخش‌های از دره صوف و بدخشان و در مناطق از بامیان، شیبر، شنبل، عراق و دره میدان در نواحی سیاه‌سنگ و کالو در پروان، منطقه شیخ علی و سرخ پارسا زندگی می‌کنند و رهبر فعلی این فرقه در افغانستان را حاج سید منصور نادری معروف به سید کیان به عهده دارد که در درّه‌ی به نام درّه «کیان» زندگی می‌کند، ازاین‌رو اسماعیلی‌ها به نام «کیانی» نیز مشهورند.

سه جریان فکری قوی در افغانستان

1. جریان بازمانده های رژیم کمونیستی قدیم، که با حمایت اتحاد جماهیر شوروی سابق، سرمایه گذاری های کلانی درباره مسائل فرهنگی و نیز تغییر هویت و ذهنیت مسلمانان، به ویژه جوانان مسلمان افغانستان کردند و در مجموع، تغییر فرهنگی جامعه افغانستان را مد نظر داشته، هنوز هم دارند و با تغییر شعارها و لعاب های جدید، این مسئله را پی گیری می کنند.

2. تفکر سکولار و لیبرالیستی، که غرب از قدیم به دنبال این قضیه بود و از آن حمایت می کرد و امروز نیز حضور مستقیم و بسیار فعالی دارد، که طبیعتاً حمایتش چند برابر شده و با راه اندازی و حمایت از شبکه های تلویزیونی، رادیویی، ماهواره، اینترنت، نشریات گوناگون و تأسیس NGO های متعدد و حتی فعالیت های تبشیری، درصدد تشکیک در افکار جوانان و مسلمانان جهت جذب به سوی مسیحیت و غرب هستند.

3. جریان اسلام گراست، که البته باید قوی ترین جریان باشد، چون هم در بدنه مردم و جامعه نفوذ دارد و هم مبارزات سختی را علیه استعمار، امپریالیسم و تجاوزگری پشت سر گذاشته است.

احزاب مشهور افغانستان

جریان‌هایی که بیشتر در زمان جهاد علیه شوروی شکل گرفته اند:

اگرچه پیدایش احزاب سیاسی در افغانستان سابقه طولانی دارد اما بیشترین احزاب این کشور در زمان جهاد علیه نیروهای شوروی ایجاد گردیده است. این احزاب که در کنار یکدیگر و برای بیرون راندن ارتش شوروی می جنگیدند، پس از پیروزی بر شوروی، اکثر آن ها دچار اختلافات داخلی شدند و در برابر یکدیگر قرار گرفتند.

حزب جمعیت اسلامی

حزب جمعیت اسلامی یکی از احزاب با سابقه و با نفوذ در جامعه افغانستان است. بیشترین هواداران این حزب، افراد وابسته به قوم تاجیک هستند. این حزب در سال ۱۳۵۵ خورشیدی تاسیس شد و برهان الدین ربانی رهبری این حزب را برعهده گرفت. او پس از شکست دولت کمونیستی، به عنوان رییس دولت مجاهدین انتخاب شد. اما چگونگی تقسیم قدرت، حزب جمعیت اسلامی را به جنگ با دیگر احزاب همچون حزب اسلامی و حزب وحدت اسلامی کشاند.

حزب اسلامی

حزب اسلامی نیز یکی از احزاب قدیمی در افغانستان است. این حزب در سال ۱۳۴۸ توسط گلبدین حکمتیار تاسیس گردید. بیشتر حامیان این حزب از قوم پشتون هستند.

حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار از زمان تاسیس تاکنون با تمامی حکومت هایی که قدرت را در دست داشتند جنگیده است. پس از پیروزی مجاهدین نیز که منجر به جنگ های داخلی شد، حزب اسلامی هم در جبهه مقابل برهان الدین ربانی قرار گرفت.

حزب وحدت اسلامی

حزب وحدت اسلامی افغانستان در سال ۱۳۶۸ در بامیان و به رهبری عبدالعلی مزاری تاسیس شد. این حزب توانست با اتحاد برخی احزاب از قوم هزاره به یکی از احزاب قدرتمند جهادی و تاثیر گذارترین حزب هزاره ها در افغانستان تبدیل شود.

عبدالعلی مزاری با کاریزمای شخصیتی منحصر به فردش این حزب را ایجاد کرد و ادامه داد. او در ماه حوت سال ۱۳۷۳ به اسارت طالبان در آمد و شهید شد. سال گذشته رییس جمهور افغانستان آقای مزاری را شهید وحدت ملی این کشور اعلام داشت.

افغان ملت

حزب افغان ملت در سال ۱۳۴۴ و در زمان ظاهر شاه تاسیس گردید. این حزب با نام حزب سوسیال دموکرات افغانستان نیز شناخته می شود. این حزب در سال ۱۳۸۳ به صورت رسمی در وزارت عدلیه به ثبت رسیده است.

حزب افغان ملت را در زمان پس از سقوط طالبان انورالحق احدی رهبری کرده که به عنوان وزیر مالیه و رییس بانک مرکزی افغانستان نیز کار کرده است.

جنبش ملی

جنبش ملی اسلامی افغانستان در سال ۱۳۷۱ به رهبری عبدالرشید دوستم ایجاد گردید. ترکیب این حزب، بیشتر از قوم ازبک و ترکمن است که در ولایت های شمال افغانستان زندگی می کنند.

حرکت اسلامی

این حزب در سال ۱۳۵۸ خورشیدی و با رهبری آیت الله محمد آصف محسنی شکل گرفت. این حزب هم از جمله احزاب اهل تشیع بود که در افغانستان ایجاد شد. با تغییر نظام در افغانستان پس از طالبان، آقای محسنی از فعالیت های سیاسی این حزب کناره گیری کرد. پس از او در حزب حرکت اسلامی انشعاب صورت گرفت، یکی به رهبری سید محمد علی جاوید و دیگری به رهبری سید حسین انوری ساخته شد.

جبهه ملی نجات افغانستان

جبهه ملی نجات افغانستان، جریانی است که در سال ۱۳۵۷ در پاکستان شکل گرفت. رهبری این جریان سیاسی را صبغت الله مجددی برعهده دارد.

حامد کرزی رییس جمهور پیشین افغانستان نیز، در گذشته یکی از اعضای این حزب به رهبری مجددی بوده است.

دعوت اسلامی

این جریان سیاسی به رهبری عبدالرب رسول سیاف تشکیل شد. بیشتر اعضای این حزب، از قوم پشتون هستند. تنظیم دعوت اسلامی یکی از جریان های اصلی مجاهدین در مبارزه با نیروهای شوروی در افغانستان بود.این حزب در سال ۱۳۸۴ به صورت رسمی در وزارت عدلیه افغانستان به ثبت رسیده است.

دعوت اسلامی

این جریان سیاسی به رهبری عبدالرب رسول سیاف تشکیل شد. بیشتر اعضای این حزب، از قوم پشتون هستند. تنظیم دعوت اسلامی یکی از جریان های اصلی مجاهدین در مبارزه با نیروهای شوروی در افغانستان بود. این حزب در سال ۱۳۸۴ به صورت رسمی در وزارت عدلیه افغانستان به ثبت رسیده است.