عرفه: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌وحدت
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:عرفه.jpg|بی‌قاب|چپ]]
[[پرونده:روز عرفه.jpg|بی‌قاب|چپ]]
'''عَرَفَه''' نام روز ۹ [[ذی الحجه|ذی‌الحجه]] و از روزهای پرفضیلت سال است‌که [[روایات]] بسیاری آنرا به عنوان روزی ویژه برای بخشایش [[گناه|گناهان]] و استجابت [[دعا]] معرفی کرده‌اند. روز عرفه یک روز پیش از [[عید قربان]] است. در منابع روایی اعمالی برای آن برشمرده‌اند که بافضیلت‌ترین آنها دعا و [[استغفار]] است. [[زیارت]] [[حسین بن علی (سید الشهدا)|امام حسین (علیه السلام)]] و خواندن [[دعای عرفه]] نیز در این روز بسیار سفارش شده است. بنابر [[فقه]] [[مذهب شیعه|شیعه]] [[حج‌]] گزاران باید از ظهر تا غروب شرعی این روز را در [[عرفات]] وقوف کنند.
'''عَرَفَه''' نام روز ۹ [[ذی الحجه|ذی‌الحجه]] و از روزهای پرفضیلت سال است‌ که [[روایات]] بسیاری آن را به‌عنوان روزی ویژه برای بخشایش [[گناه|گناهان]] و استجابت [[دعا]] معرفی کرده‌اند. روز عرفه یک روز پیش از [[عید قربان]] است. در منابع روایی اعمالی برای آن برشمرده‌اند که بافضیلت‌ترین آنها دعا و [[استغفار]] است. [[زیارت]] [[حسین بن علی (سید الشهدا)|امام حسین (علیه‌السلام)]] و خواندن [[دعای عرفه]] نیز در این روز بسیار سفارش شده است. بنابر [[فقه]] [[مذهب شیعه|شیعه]]، حج‌گزاران باید از ظهر تا غروب شرعی این روز را در [[عرفات]] وقوف کنند.


== فضیلت اعمال روز عرفه ==
== فضیلت اعمال روز عرفه ==
[[جعفر بن محمد (صادق)|امام صادق (علیه‌السلام)]] می‌فرماید‌: هر کس در این روز قبل از رفتن به مراسم دعای روز عرفه در زیر آسمان دو رکعت [[نماز]] بخواند و در پیشگاه خداوند متعال به تمام گناهان و خطاهای خود اعتراف کند و حقیقتاً از درگاه پروردگار پوزش طلبد، خداوند متعال آن‌چه که به اهل عرفات مقدر نموده او را نیز عطا می‌کند و تمام گناهان او را می‌آمرزد.
[[جعفر بن محمد (صادق)|امام صادق (علیه‌السلام)]] می‌فرماید‌: هر کس در این روز قبل از رفتن به مراسم دعای روز عرفه در زیر آسمان دو رکعت [[نماز]] بخواند و در پیشگاه خداوند متعال به تمام گناهان و خطاهای خود اعتراف کند و حقیقتاً از درگاه پروردگار پوزش طلبد، خداوند متعال آن‌چه که به اهل عرفات مقدر نموده او را نیز عطا می‌کند و تمام گناهان او را می‌آمرزد.
[[شیخ عباس قمی]] در [[مفاتیح الجنان (کتاب)|مفاتیح‌الجنان]] می‌گوید: روز عرفه از اعیاد عظیمه و بزرگ است هرچند به اسم عید نامیده نشده و روزی است‌که حق‌تعالی بندگانش را به [[عبادت]] و طاعت خود فراخوانده و سفره‌های جود و احسان خود را برای آنها گسترده و [[شیطان]] در این روز تحقیر و رانده شده و خشم‌ناک است.
مرحوم [[شیخ عباس قمی]] در [[مفاتیح الجنان (کتاب)|مفاتیح‌الجنان]] می‌گوید: روز عرفه از اعیاد عظیمه و بزرگ است هرچند به اسم عید نامیده نشده و روزی است‌که حق‌تعالی بندگانش را به [[عبادت]] و طاعت خود فراخوانده و سفره‌های جود و احسان خود را برای آنها گسترده و [[شیطان]] در این روز تحقیر و رانده شده و خشم‌ناک است.
   
   
شب عرفه از لیالی متبرکه و شب مناجات با قاضی‌الحاجات و [[توبه]] در آن مقبول و [[دعا]] در آن شب مستجاب است. کسی‌که آن شب را به عبادت به سر آورد اجر و پاداش هفتاد سال عبادت را دارد.
شب عرفه از لیالی متبرکه و شب مناجات با قاضی‌الحاجات و [[توبه]] در آن مقبول و [[دعا]] در آن شب مستجاب است. کسی‌که آن شب را به عبادت به سر آورد اجر و پاداش هفتاد سال عبادت را دارد.
خط ۱۱: خط ۱۰:
== ریشه این نام‌گذاری عرفه ==
== ریشه این نام‌گذاری عرفه ==
ریشه این نام‌گذاری سه وجه دارد:
ریشه این نام‌گذاری سه وجه دارد:
# آنگاه که [[جبرئیل|جبرئیل (علیه السلام)]] [[مناسک حج]] را به [[حضرت ابراهیم|حضرت ابراهیم (علیه السلام)]] می‌آموخت، چون به عرفه رسید به او گفت: «عرفت؟» یعنی «یاد گرفتی؟» و او پاسخ داد آری. لذا به این نام خوانده شد.
# آنگاه که [[جبرئیل|جبرئیل (علیه‌السلام)]] [[مناسک حج]] را به [[حضرت ابراهیم|حضرت ابراهیم (علیه‌السلام)]] می‌آموخت، چون به عرفه رسید به او گفت: «عرفت؟» یعنی «یاد گرفتی؟» و او پاسخ داد آری. لذا به این نام خوانده شد.
# وجه دیگر این‌که مردم از این جایگاه و در این سرزمین به گناه خود اعتراف می‌کنند.
# وجه دیگر این‌که مردم از این جایگاه و در این سرزمین به گناه خود اعتراف می‌کنند.
# بعضی دیگر هم آن را جهت تحمل صبر و رنجی می‌دانند که برای رسیدن به آن باید متحمل شد؛ چرا که یکی از معانی «عرف» صبر و شکیبایی و تحمل است.
# بعضی دیگر هم آن را جهت تحمل صبر و رنجی می‌دانند که برای رسیدن به آن باید متحمل شد؛ چرا که یکی از معانی «عرف» صبر و شکیبایی و تحمل است.
خط ۲۱: خط ۲۰:
[[علی بن ابی طالب|حضرت علی (علیه‌السلام)]] فرمودند: من الذنوب لا تغفر الا بعرفات. برخی از گناهان جز در عرفات بخشوده نمی‌شود.
[[علی بن ابی طالب|حضرت علی (علیه‌السلام)]] فرمودند: من الذنوب لا تغفر الا بعرفات. برخی از گناهان جز در عرفات بخشوده نمی‌شود.


به این سخن از [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله)]] توجه فرمایید:
به این سخن از [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله علیه وآله)]] توجه فرمایید:
* '''اعظم اهل عرفات جرما من انصرف و هو یظن انه لن یغفرله'''
* '''اعظم اهل عرفات جرما من انصرف و هو یظن انه لن یغفرله'''
گناه‌کارترین فرد در عرفات کسی است‌که از آن‌جا بازگردد در حالی که گمان می‌برد هرگز آمرزیده نخواهد شد.
گناه‌کارترین فرد در عرفات کسی است‌که از آن‌جا بازگردد در حالی که گمان می‌برد هرگز آمرزیده نخواهد شد.


== حضرت آدم (علیه السلام) در عرفات ==
== حضرت آدم در عرفات ==
مطابق روایتی از امام صادق (علیه السلام)، وقتی جد اعلای ما [[حضرت آدم |حضرت آدم (علیه السلام)]] از باغ [[بهشت|بهشتی]] به زمین فرود آمد، چهل روز هر بامداد بر فراز کوه صفا با چشم گریان در حال [[سجده]] بود. جبرئیل (علیه السلام)، فرود آمد و پرسید:
مطابق روایتی از امام صادق (علیه‌السلام)، وقتی جد اعلای ما [[حضرت آدم |حضرت آدم (علیه‌السلام)]] از باغ [[بهشت|بهشتی]] به زمین فرود آمد، چهل روز هر بامداد بر فراز کوه صفا با چشم گریان در حال [[سجده]] بود. [[جبرئیل]]، فرود آمد و پرسید:


* چرا می‌گریی، ای آدم؟
* چرا می‌گریی، ای آدم؟
خط ۳۲: خط ۳۱:
* به درگاه خدا توبه کن و بسوی او بازگرد.
* به درگاه خدا توبه کن و بسوی او بازگرد.
* چگونه؟
* چگونه؟
جبرئیل در روز هشتم [[ذی الحجه|ذیحجه]] آدم را به منی برد، آدم شب را در آن‌جا ماند و صبح‌گاهان عازم صحرای عرفات شد. جبرئیل هنگام خروج از [[مکه]]، [[احرام]] بستن و لبیک گفتن را به او آموخت و چون عصر روز عرفه فرا رسید، آدم را به [[غسل]] فرا خواند و پس از نماز عصر، او را به وقوف در عرفات دعوت کرد و کلماتی را که از پروردگار دریافت کرده بود به وی تعلیم داد، این کلمات عبارت بودند از:
جبرئیل در روز هشتم [[ذی الحجه|ذی‌الحجه]] آدم را به منی برد، آدم شب را در آن‌جا ماند و صبح‌گاهان عازم صحرای عرفات شد. جبرئیل هنگام خروج از [[مکه]]، [[احرام]] بستن و لبیک گفتن را به او آموخت و چون عصر روز عرفه فرا رسید، آدم را به [[غسل]] فرا خواند و پس از نماز عصر، او را به وقوف در عرفات دعوت کرد و کلماتی را که از پروردگار دریافت کرده بود به وی تعلیم داد، این کلمات عبارت بودند از:
   
   
* سبحانک اللهم و بحمدک
* سبحانک اللهم و بحمدک
خط ۴۸: خط ۴۷:
[[حضرت آدم|آدم (علیه السلام)]] تا غروب آفتاب همچنان دعا می‌کرد و با تضرع اشک می‌ریخت. وقتی که آفتاب غروب کرد همراه جبرئیل روانه [[مشعر]] شد و شب را آنجا گذراند. صبح‌گاهان در مشعر بپاخاست و به دعا پرداخت… تا این‌که سرانجام بخشیده شد …
[[حضرت آدم|آدم (علیه السلام)]] تا غروب آفتاب همچنان دعا می‌کرد و با تضرع اشک می‌ریخت. وقتی که آفتاب غروب کرد همراه جبرئیل روانه [[مشعر]] شد و شب را آنجا گذراند. صبح‌گاهان در مشعر بپاخاست و به دعا پرداخت… تا این‌که سرانجام بخشیده شد …


== امام حسین (علیه السلام) و عرفه ==
== امام حسین و عرفه ==
روز عرفه دارای دعاهای فراوانی است؛ ولی در این میان، دعای عرفه امام حسین (علیه‌السلام) دارای جایگاه ممتاز و ویژه است و در واقع، ناب ‏ترین و عمیق‏‌ترین معارف الهی و توحیدی در این دعا، بر زبان سالار شهیدان (علیه‌السلام) جاری گشته است.
روز عرفه دارای دعاهای فراوانی است؛ ولی در این میان، دعای عرفه امام حسین (علیه‌السلام) دارای جایگاه ممتاز و ویژه است و در واقع، ناب ‏ترین و عمیق‏‌ترین معارف الهی و توحیدی در این دعا، بر زبان سالار شهیدان (علیه‌السلام) جاری گشته است.
امام حسین (علیه‌السلام) در آخرین عرفه عمر خود، عصر روز عرفه با گروهی از خاندان و فرزندان و شیعیان، با نهایت ‏خاک‌ساری و خشوع از خیمه بیرون آمدند و در جانب چپ کوه ایستادند. امام (علیه السلام) چهره مبارک خود را به سوی [[کعبه]] گردانید مانند مسکین نیازمندی که غذا می‌طلبد، دست‌‏ها را برابر صورت خود گرفت و دعایش را چنین آغاز کرد:
امام حسین (علیه‌السلام) در آخرین عرفه عمر خود، عصر روز عرفه با گروهی از خاندان و فرزندان و شیعیان، با نهایت ‏خاک‌ساری و خشوع از خیمه بیرون آمدند و در جانب چپ کوه ایستادند. امام (علیه السلام) چهره مبارک خود را به سوی [[کعبه]] گردانید مانند مسکین نیازمندی که غذا می‌طلبد، دست‌‏ها را برابر صورت خود گرفت و دعایش را چنین آغاز کرد:
خط ۵۶: خط ۵۵:
حضرت (علیه السلام) سپس به بیان گوشه ای از نعمت‏‌های بی پایان خداوند که انسان را در تمام مراحل رشد و تکامل در برگرفته، می‏‌پردازد و مهربانی مادران و دایه‌ها و مواظبت و پرستاری و دل‌سوزی آنان را از الطاف و عنایت‏‌های خداوند می‌شمرد؛ سپس به لزوم شکر نعمت‏‌های الهی اشاره می‌کند و خود را از ادای یک شکر نیز عاجز و ناتوان می‌بیند.
حضرت (علیه السلام) سپس به بیان گوشه ای از نعمت‏‌های بی پایان خداوند که انسان را در تمام مراحل رشد و تکامل در برگرفته، می‏‌پردازد و مهربانی مادران و دایه‌ها و مواظبت و پرستاری و دل‌سوزی آنان را از الطاف و عنایت‏‌های خداوند می‌شمرد؛ سپس به لزوم شکر نعمت‏‌های الهی اشاره می‌کند و خود را از ادای یک شکر نیز عاجز و ناتوان می‌بیند.


== عرفه در سیره معصومین (علیه‌السلام) ==
== عرفه در سیرۀ معصومین ==
[[مسروق]] یکی از یاران [[اهل بیت|اهل‌بیت (علیهم‌السلام)]] می‌گوید:
[[مسروق]] یکی از یاران [[اهل بیت|اهل‌بیت (علیهم‌السلام)]] می‌گوید:
در روز عرفه به حضور امام حسین (علیه‌السلام) شرفیاب شدم در حالی که پیش روی آن حضرت ویارانش قرآن‌ها قرار داشت و آنان [[روزه|روزه‌دار]] بودند از محضر ایشان سؤالی کردم و پاسخ خود را دریافت نمودم و از حضورش بیرون آمدم و سپس به محضر امام حسن (علیه‌السلام) رفتم و مشاهده کردم که مردم بر سفره‌های آماده از طعام وارد می‌شدند و می‌خوردند و یا با خود می‌بردند. امام حسن (علیه‌السلام) مرا آشفته حال دید و فرمود:
در روز عرفه به حضور امام حسین (علیه‌السلام) شرفیاب شدم در حالی که پیش روی آن حضرت ویارانش قرآن‌ها قرار داشت و آنان [[روزه|روزه‌دار]] بودند از محضر ایشان سؤالی کردم و پاسخ خود را دریافت نمودم و از حضورش بیرون آمدم و سپس به محضر امام حسن (علیه‌السلام) رفتم و مشاهده کردم که مردم بر سفره‌های آماده از طعام وارد می‌شدند و می‌خوردند و یا با خود می‌بردند. امام حسن (علیه‌السلام) مرا آشفته حال دید و فرمود:
خط ۷۷: خط ۷۶:
== برخی از اعمال شب و روز عرفه ==
== برخی از اعمال شب و روز عرفه ==


# [[احیا]] و [[نماز]] و [[عبادت]] در شب عرفه
# [[احیا]] و [[نماز]] و [[عبادت]] در شب عرفه.
# [[دعا]] در شب عرفه (که گفته شده است مستجاب می‌گردد).
# [[دعا]] در شب عرفه (که گفته شده است مستجاب می‌گردد).
# زیارت امام حسین (علیه السلام) در شب عرفه.
# زیارت امام حسین (علیه‌السلام) در شب عرفه.
# [[غسل]].
# [[غسل]].
# روزه روز عرفه (اگر سبب ضعف و مانع از دعا و مناجات نشود).
# [[روزه]] روز عرفه (اگر سبب ضعف و مانع از دعا و مناجات نشود).
# قرائت دعای عرفه امام حسین (علیه‌السلام) (که بهتر است بعد از نماز عصر باشد).
# قرائت دعای عرفه امام حسین (علیه‌السلام) (که بهتر است بعد از نماز عصر باشد).
# قرائت دعای عرفه [[علی بن الحسین (زین العابدین)|امام سجاد (علیه‌السلام)]] (که در [[صحیفه سجادیه]] موجود است).
# قرائت دعای عرفه [[علی بن الحسین (زین العابدین)|امام سجاد (علیه‌السلام)]] (که در [[صحیفه سجادیه (کتاب)|صحیفه سجادیه]] موجود است).
# زیارت امام حسین (علیه السلام) در روز عرفه.
# زیارت امام حسین (علیه السلام) در روز عرفه.
# زیارت [[حضرت ابوالفضل (ع)|حضرت اباالفضل العباس (علیه‌السلام)]] در روز عرفه.
# زیارت [[حضرت ابوالفضل (ع)|حضرت اباالفضل العباس (علیه‌السلام)]] در روز عرفه.
# اعتراف و اقرار به گناهان.
# اعتراف و اقرار به گناهان.
# دو رکعت نماز که در رکعت اوّل بعد از [[سوره حمد|حمد]]، [[سوره توحید]] و در رکعت دوم بعد از حمد، [[سوره کافرون]] خوانده می‌شود. سپس چهار رکعت نماز که در هر رکعت بعد از حمد، پنجاه مرتبه سوره توحید (این نماز در واقع همان نماز [[علی بن ابی طالب|حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام)]] است<ref>https://www.valiasr-aj.com/persian/shownews.php?idnews=4810  </ref>).
# دو رکعت نماز که در رکعت اول بعد از [[سوره حمد|حمد]]، [[سوره توحید]] و در رکعت دوم بعد از حمد، [[سوره کافرون]] خوانده می‌شود. سپس چهار رکعت نماز که در هر رکعت بعد از حمد، پنجاه مرتبه سوره توحید (این نماز در واقع همان نماز [[علی بن ابی طالب|حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام)]] است<ref>https://www.valiasr-aj.com/persian/shownews.php?idnews=4810  </ref>).


{{آغاز تاشو|عنوان=متن دعای عرفه}}
{{آغاز تاشو|عنوان=متن دعای عرفه}}
خط ۱۰۰: خط ۹۹:


بِحِكْمَتِهِ الصَّنائِعَ لا تَخْفى عَلَيْهِ الطَّلايِعُ وَلا تَضيعُ عِنْدَهُ الْوَدائِعُ
بِحِكْمَتِهِ الصَّنائِعَ لا تَخْفى عَلَيْهِ الطَّلايِعُ وَلا تَضيعُ عِنْدَهُ الْوَدائِعُ
به حكمت خويش محكم ساخت مصنوعات را طلايه ها(ى عالم وجود) بر او مخفى نيست و امانتها در نزد او ضايع نشود
به حكمت خويش محكم ساخت مصنوعات را طلايه ها(ی عالم وجود) بر او مخفى نيست و امانتها در نزد او ضايع نشود




خط ۳۲۰: خط ۳۱۹:


حَصَرْناهُ عَدَداً وَلا اَحْصَيناهُ اَمَداًهَيْهاتَ اءنّى ذلِكَ وَاَنْتَ الْمُخْبِرُ فى
حَصَرْناهُ عَدَداً وَلا اَحْصَيناهُ اَمَداًهَيْهاتَ اءنّى ذلِكَ وَاَنْتَ الْمُخْبِرُ فى
به حساب درآوريم نتوانيم بشماره درآوريم و نه از نظر زمان و اندازه آنرا احصاء كنيم! هيهات! كجا چنين چيزى ميسر است
به حساب درآوريم نتوانيم بشماره درآوريم و نه از نظر زمان و اندازه آن را احصاء كنيم! هيهات! كجا چنين چيزى ميسر است




خط ۵۰۱: خط ۵۰۰:


الْحَرامِ وَالْمَشْعَرِ الْحَرامِ وَالْبَيْتِ الْعَتيقِ الَّذى اَحْلَلْتَهُ الْبَرَكَةَ وَجَعَلْتَهُ
الْحَرامِ وَالْمَشْعَرِ الْحَرامِ وَالْبَيْتِ الْعَتيقِ الَّذى اَحْلَلْتَهُ الْبَرَكَةَ وَجَعَلْتَهُ
محترم و مشعر الحرام و خانه كعبه اى آن خانه اى كه بركت را بدان نازل كردى و آنرا براى
محترم و مشعر الحرام و خانه كعبه اى آن خانه اى كه بركت را بدان نازل كردى و آن را براى




خط ۹۴۱: خط ۹۴۰:


فى هذِهِ الْعَشِيَّةِ الَّتى شَرَّفْتَها وَعَظَّمْتَها بِمُحَمَّدٍ نَبِيِّكَ وَرَسُولِكَ
فى هذِهِ الْعَشِيَّةِ الَّتى شَرَّفْتَها وَعَظَّمْتَها بِمُحَمَّدٍ نَبِيِّكَ وَرَسُولِكَ
در اين شبى كه آنرا شرافت و بزرگى دادى بوسيله محمد پيامبرت و فرستاده ات
در اين شبى كه آن را شرافت و بزرگى دادى بوسيله محمد پيامبرت و فرستاده ات




خط ۹۶۹: خط ۹۶۸:


بَيْنَ عِبادِكَ وَنُورٍ تَهْدى بِهِ وَرَحْمَةٍ تَنْشُرُها وَبَرَكَةٍ تُنْزِلُها وَعافِيَةٍ
بَيْنَ عِبادِكَ وَنُورٍ تَهْدى بِهِ وَرَحْمَةٍ تَنْشُرُها وَبَرَكَةٍ تُنْزِلُها وَعافِيَةٍ
ميان بندگانت تقسيم فرمايى و نورى كه بدان هدايت فرمايى و رحمتى كه بگسترى آنرا و بركتى كه نازلش كنى و عافيتى
ميان بندگانت تقسيم فرمايى و نورى كه بدان هدايت فرمايى و رحمتى كه بگسترى آن را و بركتى كه نازلش كنى و عافيتى




خط ۱٬۰۰۵: خط ۱٬۰۰۴:


فَاَعْطِنا فى هذِهِ الْعَشِيَّةِ ما سَئَلْناكَ وَاكْفِنا مَا اسْتَكْفَيْناكَ فَلا كافِىَ لَنا
فَاَعْطِنا فى هذِهِ الْعَشِيَّةِ ما سَئَلْناكَ وَاكْفِنا مَا اسْتَكْفَيْناكَ فَلا كافِىَ لَنا
در اين شام به ما عطا كن آنچه را از تو خواسته ايم و كفايت كن از ما آنچه را از تو كفايت آنرا خواستيم زيرا كفايت كننده اى
در اين شام به ما عطا كن آنچه را از تو خواسته ايم و كفايت كن از ما آنچه را از تو كفايت آن را خواستيم زيرا كفايت كننده اى




خط ۱٬۰۸۶: خط ۱٬۰۸۵:


مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ السّادَةِ الْمَيامينِ وَاَسْئَلُكَ اَللّهُمَّ حاجَتِىَ الَّتى اِنْ
مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ السّادَةِ الْمَيامينِ وَاَسْئَلُكَ اَللّهُمَّ حاجَتِىَ الَّتى اِنْ
محمد و آل محمد آن آقايان فرخنده و از تو اى خدا درخواست كنم حاجتم را كه اگر آنرا به من
محمد و آل محمد آن آقايان فرخنده و از تو اى خدا درخواست كنم حاجتم را كه اگر آن را به من




اَعْطَيْتَنيها لَمْ يَضُرَّنى ما مَنَعْتَنى وَاِنْ مَنَعْتَنيها لَمْ يَنْفَعْنى ما
اَعْطَيْتَنيها لَمْ يَضُرَّنى ما مَنَعْتَنى وَاِنْ مَنَعْتَنيها لَمْ يَنْفَعْنى ما
عطا كنى ديگر هرچه را از من دريغ كنى زيانم نزند و اگر آنرا از من دريغ دارى ديگر سودم ندهد هرچه
عطا كنى ديگر هرچه را از من دريغ كنى زيانم نزند و اگر آن را از من دريغ دارى ديگر سودم ندهد هرچه




خط ۱٬۱۸۰: خط ۱٬۱۷۹:


فى شَىْءٍ اِلهى كُلَّما اَخْرَسَنى لُؤْمى اَنْطَقَنى كَرَمُكَ وَكُلَّما ايَسَتْنى
فى شَىْءٍ اِلهى كُلَّما اَخْرَسَنى لُؤْمى اَنْطَقَنى كَرَمُكَ وَكُلَّما ايَسَتْنى
در هيچ چيزى نسبت به تو جاهل نباشم خدايا هر اندازه پستى من زبانم را لال مى كند كرم تو آنرا گويا مى كند و هراندازه
در هيچ چيزى نسبت به تو جاهل نباشم خدايا هر اندازه پستى من زبانم را لال مى كند كرم تو آن را گويا مى كند و هراندازه




خط ۱٬۴۰۶: خط ۱٬۴۰۵:
الْحاضِرُ اِنَّكَ عَلى كُلِّشَىْءٍ قَديرٌ وَالْحَمْدُ لله وَحْدَهُ
الْحاضِرُ اِنَّكَ عَلى كُلِّشَىْءٍ قَديرٌ وَالْحَمْدُ لله وَحْدَهُ
{{پایان تاشو}}
{{پایان تاشو}}
== جستارهای وابسته ==
* [[ذی الحجه|ذی‌الحجه]]
* [[عید قربان]]
* [[جبرئیل]]
* [[عرفات]]
* [[غسل]]
* [[روزه]]
* [[دعا]]


== پانویس ==
== پانویس ==

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۹ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۵۰

روز عرفه.jpg

عَرَفَه نام روز ۹ ذی‌الحجه و از روزهای پرفضیلت سال است‌ که روایات بسیاری آن را به‌عنوان روزی ویژه برای بخشایش گناهان و استجابت دعا معرفی کرده‌اند. روز عرفه یک روز پیش از عید قربان است. در منابع روایی اعمالی برای آن برشمرده‌اند که بافضیلت‌ترین آنها دعا و استغفار است. زیارت امام حسین (علیه‌السلام) و خواندن دعای عرفه نیز در این روز بسیار سفارش شده است. بنابر فقه شیعه، حج‌گزاران باید از ظهر تا غروب شرعی این روز را در عرفات وقوف کنند.

فضیلت اعمال روز عرفه

امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید‌: هر کس در این روز قبل از رفتن به مراسم دعای روز عرفه در زیر آسمان دو رکعت نماز بخواند و در پیشگاه خداوند متعال به تمام گناهان و خطاهای خود اعتراف کند و حقیقتاً از درگاه پروردگار پوزش طلبد، خداوند متعال آن‌چه که به اهل عرفات مقدر نموده او را نیز عطا می‌کند و تمام گناهان او را می‌آمرزد. شیخ عباس قمی در مفاتیح‌الجنان می‌گوید: روز عرفه از اعیاد عظیمه و بزرگ است هرچند به اسم عید نامیده نشده و روزی است‌که حق‌تعالی بندگانش را به عبادت و طاعت خود فراخوانده و سفره‌های جود و احسان خود را برای آنها گسترده و شیطان در این روز تحقیر و رانده شده و خشم‌ناک است.

شب عرفه از لیالی متبرکه و شب مناجات با قاضی‌الحاجات و توبه در آن مقبول و دعا در آن شب مستجاب است. کسی‌که آن شب را به عبادت به سر آورد اجر و پاداش هفتاد سال عبادت را دارد.

ریشه این نام‌گذاری عرفه

ریشه این نام‌گذاری سه وجه دارد:

  1. آنگاه که جبرئیل (علیه‌السلام) مناسک حج را به حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) می‌آموخت، چون به عرفه رسید به او گفت: «عرفت؟» یعنی «یاد گرفتی؟» و او پاسخ داد آری. لذا به این نام خوانده شد.
  2. وجه دیگر این‌که مردم از این جایگاه و در این سرزمین به گناه خود اعتراف می‌کنند.
  3. بعضی دیگر هم آن را جهت تحمل صبر و رنجی می‌دانند که برای رسیدن به آن باید متحمل شد؛ چرا که یکی از معانی «عرف» صبر و شکیبایی و تحمل است.

عرفات کجاست

عرفات سرزمینی است‌که درآن گناه نشده و آنجا معبد تمام انبیا، اولیا، اوصیا، متقین و اصفیا بوده است. بیابانی صاف و هموار که تقریباً در ۲۴ کیلومتری (چهار فرسخی) شمال مکه و در دامنه کوهی به نام (جبل الرحمه) قرار گرفته است. اوج عظمت دعا از جهت زمانی در روز عرفه آن‌هم در عرفات است.

حضرت علی (علیه‌السلام) فرمودند: من الذنوب لا تغفر الا بعرفات. برخی از گناهان جز در عرفات بخشوده نمی‌شود.

به این سخن از پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله علیه وآله) توجه فرمایید:

  • اعظم اهل عرفات جرما من انصرف و هو یظن انه لن یغفرله

گناه‌کارترین فرد در عرفات کسی است‌که از آن‌جا بازگردد در حالی که گمان می‌برد هرگز آمرزیده نخواهد شد.

حضرت آدم در عرفات

مطابق روایتی از امام صادق (علیه‌السلام)، وقتی جد اعلای ما حضرت آدم (علیه‌السلام) از باغ بهشتی به زمین فرود آمد، چهل روز هر بامداد بر فراز کوه صفا با چشم گریان در حال سجده بود. جبرئیل، فرود آمد و پرسید:

  • چرا می‌گریی، ای آدم؟
  • چرا نگریم در حالیکه از جوار خداوند به این دنیا فرود آمده ام؟
  • به درگاه خدا توبه کن و بسوی او بازگرد.
  • چگونه؟

جبرئیل در روز هشتم ذی‌الحجه آدم را به منی برد، آدم شب را در آن‌جا ماند و صبح‌گاهان عازم صحرای عرفات شد. جبرئیل هنگام خروج از مکه، احرام بستن و لبیک گفتن را به او آموخت و چون عصر روز عرفه فرا رسید، آدم را به غسل فرا خواند و پس از نماز عصر، او را به وقوف در عرفات دعوت کرد و کلماتی را که از پروردگار دریافت کرده بود به وی تعلیم داد، این کلمات عبارت بودند از:

  • سبحانک اللهم و بحمدک
  • لا اله الا انت
  • علمت و ظلمت نفسی
  • و اعترفت بذنبی
  • اغفر لی انک انت الغفور الرحیم

یعنی:

  • جز تو خدایی نیست
  • کار بدی کردم و بر خود ظلم نمودم
  • اینک به گناه خود اعتراف می‌کنم
  • مرا ببخش که تو بخشنده و مهربانی.

آدم (علیه السلام) تا غروب آفتاب همچنان دعا می‌کرد و با تضرع اشک می‌ریخت. وقتی که آفتاب غروب کرد همراه جبرئیل روانه مشعر شد و شب را آنجا گذراند. صبح‌گاهان در مشعر بپاخاست و به دعا پرداخت… تا این‌که سرانجام بخشیده شد …

امام حسین و عرفه

روز عرفه دارای دعاهای فراوانی است؛ ولی در این میان، دعای عرفه امام حسین (علیه‌السلام) دارای جایگاه ممتاز و ویژه است و در واقع، ناب ‏ترین و عمیق‏‌ترین معارف الهی و توحیدی در این دعا، بر زبان سالار شهیدان (علیه‌السلام) جاری گشته است. امام حسین (علیه‌السلام) در آخرین عرفه عمر خود، عصر روز عرفه با گروهی از خاندان و فرزندان و شیعیان، با نهایت ‏خاک‌ساری و خشوع از خیمه بیرون آمدند و در جانب چپ کوه ایستادند. امام (علیه السلام) چهره مبارک خود را به سوی کعبه گردانید مانند مسکین نیازمندی که غذا می‌طلبد، دست‌‏ها را برابر صورت خود گرفت و دعایش را چنین آغاز کرد:

«الحمدلله الذی لیس لقضائه دافع ولا لعطائه مانع ولا کصنعه صانع و هو الجواد الواسع؛ سپاس خداوندی را سزاست که چیزی قضایش را دور نمی‌سازد و از عطا و بخشش او جلوگیری نمی‌‏کند و هیچ آفریننده ای آفرینش او را ندارد و او سخاوتمندی بی‌‏انتهاست.»

حضرت (علیه السلام) سپس به بیان گوشه ای از نعمت‏‌های بی پایان خداوند که انسان را در تمام مراحل رشد و تکامل در برگرفته، می‏‌پردازد و مهربانی مادران و دایه‌ها و مواظبت و پرستاری و دل‌سوزی آنان را از الطاف و عنایت‏‌های خداوند می‌شمرد؛ سپس به لزوم شکر نعمت‏‌های الهی اشاره می‌کند و خود را از ادای یک شکر نیز عاجز و ناتوان می‌بیند.

عرفه در سیرۀ معصومین

مسروق یکی از یاران اهل‌بیت (علیهم‌السلام) می‌گوید: در روز عرفه به حضور امام حسین (علیه‌السلام) شرفیاب شدم در حالی که پیش روی آن حضرت ویارانش قرآن‌ها قرار داشت و آنان روزه‌دار بودند از محضر ایشان سؤالی کردم و پاسخ خود را دریافت نمودم و از حضورش بیرون آمدم و سپس به محضر امام حسن (علیه‌السلام) رفتم و مشاهده کردم که مردم بر سفره‌های آماده از طعام وارد می‌شدند و می‌خوردند و یا با خود می‌بردند. امام حسن (علیه‌السلام) مرا آشفته حال دید و فرمود:

ای مسروق! چرا غذا نمی‌خوری؟ عرضه داشتم سرورم! من روزه‌ دارم اما چیزی به ذهنم رسید و می‌خواهم سؤال کنم؟ امام حسن (علیه‌السلام) فرمود: هرچه می‌خواهی سؤال کن! گفتم: به خدا پناه می‌برم که رفتار شما خاندان نبوت با هم‌دیگر تفاوت داشته باشد. بر امام حسین (علیه‌السلام) وارد شدم و او را دیدم که به انتظار افطار نشسته است و بر شما وارد شدم و می‌بینم که روزه نیستید؟ امام حسن (علیه‌السلام) مرا به سینه خود چسبانید و با مهربانی فرمودند: آیا نمی‌دانی که خدای متعال ما اهل‌بیت پیامبر را برای تدبیر امور امت فرا خوانده است؟ اگر همه ما بر چیزی اتفاق کنیم دیگر غیر آن بر شما روا نخواهد بود من در این روز روزه نگرفته‌ام به جهت روزه‌خواران شما و برادرم حسین (علیه‌السلام) روزه گرفته است جهت روزه‌داران شما.

امام محمد باقر (علیه‌السلام) می‌فرماید:

پیامبر گرامی اسلام روز عرفه به هنگام غروب آفتاب در حال نیایش بود و در حالی که چشمان مبارکش پر از اشک بود در آخرین کلامش فرمود ای بهترین سؤال شده و بخشنده‌ترین عطابخش و مهربان‌ترین مهربانان رحمت خود را بر من فرو ریز.

احکام فقهی

در فقه شیعه واجب است حج‌گزار از ظهر روز عرفات (۹ ذی‌الحجه) تا مغرب در عرفات وقوف کند؛ یعنی فرد حج‌گزار باید در صحرای عرفات بماند و از آن‌جا خارج نشود. این وقوف از ارکان حج است، بدین معنا که چنانچه حج‌گزار از روی عمد وبدون دلیل به عرفات نرود و دست‌کم مقداری هرچند کوتاه در آنجا نماند، حجش باطل خواهد بود[۱].

مذاهب اهل‌سنت، در وقت وقوف روز عرفه اختلاف دارند:

  • از غروب شب دهم تا سحرگاه روز عید؛
  • از سحرگاه روز نهم تا سحرگاه روز عید؛
  • از ظهر شرعی روز ۹ ذی‌الحجه تا فجر روز دهم.

برخی از اعمال شب و روز عرفه

  1. احیا و نماز و عبادت در شب عرفه.
  2. دعا در شب عرفه (که گفته شده است مستجاب می‌گردد).
  3. زیارت امام حسین (علیه‌السلام) در شب عرفه.
  4. غسل.
  5. روزه روز عرفه (اگر سبب ضعف و مانع از دعا و مناجات نشود).
  6. قرائت دعای عرفه امام حسین (علیه‌السلام) (که بهتر است بعد از نماز عصر باشد).
  7. قرائت دعای عرفه امام سجاد (علیه‌السلام) (که در صحیفه سجادیه موجود است).
  8. زیارت امام حسین (علیه السلام) در روز عرفه.
  9. زیارت حضرت اباالفضل العباس (علیه‌السلام) در روز عرفه.
  10. اعتراف و اقرار به گناهان.
  11. دو رکعت نماز که در رکعت اول بعد از حمد، سوره توحید و در رکعت دوم بعد از حمد، سوره کافرون خوانده می‌شود. سپس چهار رکعت نماز که در هر رکعت بعد از حمد، پنجاه مرتبه سوره توحید (این نماز در واقع همان نماز حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) است[۲]).

جستارهای وابسته

پانویس

  1. نک: موسوی شاهرودی، جامع الفتاوی مناسک حج، ۱۴۲۸ق، ص۱۷۳ و ۱۷۴.
  2. https://www.valiasr-aj.com/persian/shownews.php?idnews=4810