۸۶٬۴۲۱
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<div class="wikiInfo">[[پرونده:نزول قرآن.jpg |جایگزین=نزول قرآن]]</div> | <div class="wikiInfo">[[پرونده:نزول قرآن.jpg |جایگزین=نزول قرآن]]</div> | ||
'''نزول قرآن کریم''' در شب [[بعثت]] [[پیامبر]] و در [[غار حرا]] هنگامی که آن حضرت مشغول [[عبادت]] بود انجام شد و به عقیده اکثر علمای [[شیعه]]، بعثت [[ | '''نزول قرآن کریم''' در شب [[بعثت]] [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر]] و در [[غار حرا]] هنگامی که آن حضرت مشغول [[عبادت]] بود انجام شد و به عقیده اکثر علمای [[شیعه]]، بعثت [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)]] در روز 27 [[ماه رجب]]، پنج سال پس از تجدید بنای [[کعبه]]، اتفاق افتاد و پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در این هنگام، چهل سال داشتند (610 یا 611 م.). پس آنچه مسلم است این است که در شب بعثت پیامبر [[سوره علق]] از [[قرآن کریم]] بر آن حضرت نازل شده است و شروع نزول قرآن از این تاریخ بوده است اما درباره کیفیت نزول تمام قرآن دو گونه آیات در قرآن کریم وجود دارد: | ||
یک. آیاتى که بر نزول قرآن در [[شب قدر]] و [[ماه رمضان]] دلالت دارند؛ مانند: آیه 185 [[سوره بقره]] و آیه 3 [[سوره دخان]] و آیه 1 [[سوره قدر]]. | یک. آیاتى که بر نزول قرآن در [[شب قدر]] و [[ماه رمضان]] دلالت دارند؛ مانند: آیه 185 [[سوره بقره]] و آیه 3 [[سوره دخان]] و آیه 1 [[سوره قدر]]. | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
سؤالی که در این جا، قابل طرح است، اینکه: شب قدر کدام یک از شب‌های این ماه مبارک رمضان است؟ | سؤالی که در این جا، قابل طرح است، اینکه: شب قدر کدام یک از شب‌های این ماه مبارک رمضان است؟ | ||
در این زمینه آیات قرآن بیانی ندارند. در روایات نیز شب‌های مختلفی به عنوان شب قدر معرّفی شده است. از جمله: شب [[نیمه شعبان]]، شب اول، هفدهم، نوزدهم، بیست و یکم، بیست و سوم، بیست و چهارم، بیست و پنجم و بیست و هفتم ماه رمضان<ref>طبرسى، مجمع البیان، مترجم: على کرمى، نشر فراهانى، چاپ اول، 80، ج 30، ص 1226. </ref>. با توجه به روایات این باب شب‌های بیست و یک و بیست و سه از تأکید بیشتری برخوردار می‌باشد. از [[ | در این زمینه آیات قرآن بیانی ندارند. در روایات نیز شب‌های مختلفی به عنوان شب قدر معرّفی شده است. از جمله: شب [[نیمه شعبان]]، شب اول، هفدهم، نوزدهم، بیست و یکم، بیست و سوم، بیست و چهارم، بیست و پنجم و بیست و هفتم ماه رمضان<ref>طبرسى، مجمع البیان، مترجم: على کرمى، نشر فراهانى، چاپ اول، 80، ج 30، ص 1226. </ref>. با توجه به روایات این باب شب‌های بیست و یک و بیست و سه از تأکید بیشتری برخوردار می‌باشد. از [[جعفر بن محمد (صادق)|امام صادق (علیه‌السلام)]] سؤال شد شب قدر کدام شب است؟ فرمودند: «آن را در یکی از دو شب بیست و یک و بیست و سه، جستجو کن»<ref>مکارم شیرازى، تفسیر نمونه، ج 27، دارالکتب الاسلامیه، چ ششم، 68، ص 189.</ref>. | ||
[[زراره]] از امام صادق (علیه‌السلام) روایت کرده است که حضرت فرمود: «شب نوزدهم، شب تقدیر، شب بیست و یکم شب تعیین و شب بیست و سوم، شب ختم و امضای امر است<ref>همان، ص 189.</ref>.» | [[زراره]] از امام صادق (علیه‌السلام) روایت کرده است که حضرت فرمود: «شب نوزدهم، شب تقدیر، شب بیست و یکم شب تعیین و شب بیست و سوم، شب ختم و امضای امر است<ref>همان، ص 189.</ref>.» | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
بنابراین در نزد [[شیعه]]، شب قدر در میان یکی از دو شب بیست و یک و بیست و سه، مورد تردید است. هرچند با توجه به برخی از روایات دیگر، شب بیست و سوم دارای قوّت بیشتری است. [[شیخ صدوق]] می‌گوید: «مشایخ ما اتفاق نظر دارند که شب قدر شب 23 ماه رمضان است<ref> معرفت، تاریخ قرآن، ص 32.</ref>.» با توجه به این سخن، نزول قرآن در یکی از دو شب بیست و یک یا بیست و سه ماه رمضان واقع شده است. | بنابراین در نزد [[شیعه]]، شب قدر در میان یکی از دو شب بیست و یک و بیست و سه، مورد تردید است. هرچند با توجه به برخی از روایات دیگر، شب بیست و سوم دارای قوّت بیشتری است. [[شیخ صدوق]] می‌گوید: «مشایخ ما اتفاق نظر دارند که شب قدر شب 23 ماه رمضان است<ref> معرفت، تاریخ قرآن، ص 32.</ref>.» با توجه به این سخن، نزول قرآن در یکی از دو شب بیست و یک یا بیست و سه ماه رمضان واقع شده است. | ||
=== رابطه نزول قرآن با بعثت پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) === | === رابطه نزول قرآن با بعثت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) === | ||
سؤالی که قابل طرح است، اینکه: چگونه قرآن در شب قدرِ ماه رمضان نازل شده است. در حالی که بعثت پیامبر بنابر قول مشهور در [[بیست و هفت رجب]] بوده است؟ به عبارت دیگر: آیا بعثت پیامبر همزمان با نزول قرآن در ماه رمضان بوده است؟ ابتدا باید روشن شود که پیامبر در هنگام بعثت، چند سال داشته‌اند. دیدگاه‌های مختلفی دراین‌باره، وجود دارد. در بسیاری از روایات سنّ شریف آن حضرت، 40 سال و در برخی دیگر از روایات 43 سال ذکر شده است. البته با توجه به دلایل، قرائن و شواهد مختلف، قول چهل سالگی ترجیح دارد<ref>جعفر نکونام، درآمدى بر تاریخگذارى قرآن، هستى نما، چاپ اول، 80، ص 206.</ref>. | سؤالی که قابل طرح است، اینکه: چگونه قرآن در شب قدرِ ماه رمضان نازل شده است. در حالی که بعثت پیامبر بنابر قول مشهور در [[بیست و هفت رجب]] بوده است؟ به عبارت دیگر: آیا بعثت پیامبر همزمان با نزول قرآن در ماه رمضان بوده است؟ ابتدا باید روشن شود که پیامبر در هنگام بعثت، چند سال داشته‌اند. دیدگاه‌های مختلفی دراین‌باره، وجود دارد. در بسیاری از روایات سنّ شریف آن حضرت، 40 سال و در برخی دیگر از روایات 43 سال ذکر شده است. البته با توجه به دلایل، قرائن و شواهد مختلف، قول چهل سالگی ترجیح دارد<ref>جعفر نکونام، درآمدى بر تاریخگذارى قرآن، هستى نما، چاپ اول، 80، ص 206.</ref>. | ||
هم چنین درباره زمان بعثت سه احتمال داده شده است: | هم چنین درباره زمان بعثت سه احتمال داده شده است: | ||
# یازدهم و دوازدهم [[ربیع الاول]] سال چهلم [[عام الفیل]]. | # یازدهم و دوازدهم [[ربیع الاول|ربیع‌الاول]] سال چهلم [[عام الفیل|عام‌الفیل]]. | ||
# بیست و هفتم رجب. | # بیست و هفتم رجب. | ||
# | # ماه مبارک رمضان<ref> همان، ص 209.</ref>. | ||
از میان روایاتی که بیان‌گر این سه دیدگاه است، روایاتی که ماه رجب را ماه بعثت آن حضرت می‌دانند، بر دیگر روایات ترجیح داده می‌شود: این ترجیح به دلیل زیر می‌باشد: | از میان روایاتی که بیان‌گر این سه دیدگاه است، روایاتی که ماه رجب را ماه بعثت آن حضرت می‌دانند، بر دیگر روایات ترجیح داده می‌شود: این ترجیح به دلیل زیر می‌باشد: | ||
# درباره ماه رجب سیزده روایت وجود دارد؛ در حالی که درباره [[ربیع الاول]] بیش از سه روایت و درباره بعثت آن حضرت در ماه رمضان، بیش از دو روایت به دست نیامده است. | # درباره ماه رجب سیزده روایت وجود دارد؛ در حالی که درباره [[ربیع الاول|ربیع‌الاول]] بیش از سه روایت و درباره بعثت آن حضرت در ماه رمضان، بیش از دو روایت به دست نیامده است. | ||
# روایات مربوط به | # روایات مربوط به ربیع‌الاول و ماه رمضان، در مورد تاریخ روز بعثت اختلاف دارند؛ در حالی که روایات مربوط به [[ماه رجب]]، به اتفاق، روز مبعث را بیست و هفتم رجب می‌دانند. | ||
به طور کلی درباره همزمانی یا عدم همزمانی آغاز نزول قرآن با شروع بعثت پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) دو دیدگاه در بین صاحب‌نظران وجود دارد: | به طور کلی درباره همزمانی یا عدم همزمانی آغاز نزول قرآن با شروع بعثت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) دو دیدگاه در بین صاحب‌نظران وجود دارد: | ||
# برخی معتقدند که بعثت پیامبر با نزول پنج آیه نخست سوره علق، آغاز شده است. لذا، زمان بعثت در ماه رمضان خواهد بود<ref>همان، ص 214.</ref>. | # برخی معتقدند که بعثت پیامبر با نزول پنج آیه نخست سوره علق، آغاز شده است. لذا، زمان بعثت در ماه رمضان خواهد بود<ref>همان، ص 214.</ref>. | ||
| خط ۸۷: | خط ۸۷: | ||
چون آیات قرآن یک بار به صورت جمعی در شب قدر بر پیامبر نازل شده بود. لذا به هنگام نزول تدریجی آیات، پیامبر عجله می‌کرد و بر [[جبرییل]] پیشقدم می‌شد و آیات را می‌خواند. این نشان می‌دهد که آن حضرت قبل از نزول تدریجی آیات از قرآن اطلاع داشته است. بنابراین خداوند دستور می‌دهد که در این کار عجله نکن و چیزی از این قرآن را بر مردم قرائت و تلاوت نکن تا اینکه وقت مناسب ابلاغ و تبلیغ آن برسد<ref>تفسیر نمونه، ج 16، ص 313؛ مجلّه پژوهشهاى قرآنى، ش 31، ص 179.</ref>. | چون آیات قرآن یک بار به صورت جمعی در شب قدر بر پیامبر نازل شده بود. لذا به هنگام نزول تدریجی آیات، پیامبر عجله می‌کرد و بر [[جبرییل]] پیشقدم می‌شد و آیات را می‌خواند. این نشان می‌دهد که آن حضرت قبل از نزول تدریجی آیات از قرآن اطلاع داشته است. بنابراین خداوند دستور می‌دهد که در این کار عجله نکن و چیزی از این قرآن را بر مردم قرائت و تلاوت نکن تا اینکه وقت مناسب ابلاغ و تبلیغ آن برسد<ref>تفسیر نمونه، ج 16، ص 313؛ مجلّه پژوهشهاى قرآنى، ش 31، ص 179.</ref>. | ||
با توجه به این آیات و آیات مشابه دیگر، درباره نوع نزول قرآن دیدگاه‌های متفاوتی در بین صاحب‌نظرانِ علوم قرآنی مطرح شده است. برخی می‌گویند قرآن ابتدا به صورت دفعی و یک‌پارچه در شب قدر از لوح محفوظ بر آسمان دنیا ([[بیت المعمور]] یا | با توجه به این آیات و آیات مشابه دیگر، درباره نوع نزول قرآن دیدگاه‌های متفاوتی در بین صاحب‌نظرانِ علوم قرآنی مطرح شده است. برخی می‌گویند قرآن ابتدا به صورت دفعی و یک‌پارچه در شب قدر از لوح محفوظ بر آسمان دنیا ([[بیت المعمور]] یا بیت العزّة) و یا بر قلب پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نازل شد و از آنجا در طول مدت رسالت آن حضرت، توسط [[جبرئیل|جبرییل امین]] دوباره بر پیامبر نازل گشته است. | ||
امّا عده‌ای دیگر می‌گویند که قرآن فقط به صورت تدریجی و در مدّت [[رسالت]] پیامبر اسلام، به تناسب شرایط زمانی و مکانی و وقوع حوادث و رخدادهای گوناگون، در قالب آیه‌ها و سوره‌های موجود، نازل شده است<ref> معرفت، علوم قرآنى، ناشر: حوزهها و مدارس علمیّه خارج از کشور، چاپ اول، 79، ص 41.</ref>. البته در کنار این دو قول مشهور، اقوال مختلف دیگری نیز وجود دارد که به برخی از آنها اشاره‌ای کوتاه می‌شود. قرآن در بیست یا بیست و سه شب قدر هر سالِ دوران رسالت، بر آسمان دنیا نازل شده است. یعنی در شب قدر هر سالِ مدت رسالت پیامبر‌آن‌اندازه از قرآن که مورد نیاز آن سال بوده، یک جا بر آن حضرت نازل شده است. سپس همان آیات و سوره‌ها، به تدریج در طول آن سال دوباره بر پیامبر توسط [[فرشته وحی]] فرود می‌آمد<ref>همان، ص 42.</ref>. | امّا عده‌ای دیگر می‌گویند که قرآن فقط به صورت تدریجی و در مدّت [[رسالت]] پیامبر اسلام، به تناسب شرایط زمانی و مکانی و وقوع حوادث و رخدادهای گوناگون، در قالب آیه‌ها و سوره‌های موجود، نازل شده است<ref> معرفت، علوم قرآنى، ناشر: حوزهها و مدارس علمیّه خارج از کشور، چاپ اول، 79، ص 41.</ref>. البته در کنار این دو قول مشهور، اقوال مختلف دیگری نیز وجود دارد که به برخی از آنها اشاره‌ای کوتاه می‌شود. قرآن در بیست یا بیست و سه شب قدر هر سالِ دوران رسالت، بر آسمان دنیا نازل شده است. یعنی در شب قدر هر سالِ مدت رسالت پیامبر‌آن‌اندازه از قرآن که مورد نیاز آن سال بوده، یک جا بر آن حضرت نازل شده است. سپس همان آیات و سوره‌ها، به تدریج در طول آن سال دوباره بر پیامبر توسط [[فرشته وحی]] فرود می‌آمد<ref>همان، ص 42.</ref>. | ||
در کنار این اقوال، برخی دیگر توجیهاتی درباره نزول دفعی قرآن بیان داشته‌اند که در اینجا به سخن شیخ صدوق و [[علامه طباطبایی]] اشاره‌ای می‌شود: شیخ صدوق می‌گوید: منظور از نزول دفعی قرآن بر پیامبر در شب قدر، علم و آگاهی یافتنِ آن حضرت به محتوای کلی قرآن است<ref>معرفت، علوم قرآنى، نشر التمهید، چاپ اول، 78، ص 71.</ref>. علامه طباطبایی می‌فرماید: «قرآن کریم دارای دو وجود است: وجود ظاهری تفصیل یافته در قالب الفاظ و عبارات است. وجود بسیط که از هرگونه تجزیه، تفصیل و الفاظ خالی می‌باشد. وجود باطنی قرآن، در شب قدر بر قلب آن حضرت نازل شد، سپس به تدریج وجود ظاهری آن، در مدت رسالت پیامبر نازل گردید<ref>همان، ص 72.</ref>.» | در کنار این اقوال، برخی دیگر توجیهاتی درباره نزول دفعی قرآن بیان داشته‌اند که در اینجا به سخن شیخ صدوق و [[سید محمد حسین طباطبایی|علامه طباطبایی]] اشاره‌ای می‌شود: شیخ صدوق می‌گوید: منظور از نزول دفعی قرآن بر پیامبر در شب قدر، علم و آگاهی یافتنِ آن حضرت به محتوای کلی قرآن است<ref>معرفت، علوم قرآنى، نشر التمهید، چاپ اول، 78، ص 71.</ref>. علامه طباطبایی می‌فرماید: «قرآن کریم دارای دو وجود است: وجود ظاهری تفصیل یافته در قالب الفاظ و عبارات است. وجود بسیط که از هرگونه تجزیه، تفصیل و الفاظ خالی می‌باشد. وجود باطنی قرآن، در شب قدر بر قلب آن حضرت نازل شد، سپس به تدریج وجود ظاهری آن، در مدت رسالت پیامبر نازل گردید<ref>همان، ص 72.</ref>.» | ||
== منشأ پیدایش دو دیدگاه کلی نزول دفعی و تدریجی قرآن == | == منشأ پیدایش دو دیدگاه کلی نزول دفعی و تدریجی قرآن == | ||