فرانسه

فرانسه

نام کشور	فرانسه
تعداد جمعیت	6،000 ۶۵،۲۵ تن
وسعت	۶۴۰٬۶۷۹ کیلومتر مربع
پایتخت	پاریس
دین و مذهب	کاتلیک رومی ـ اسلام
زبان رسمی	زبان فرانسوی
جریانات فعال دینی - مذهبی	مسیحیت ـ اسلام
نظام حکومتی	جمهوری، حکومت متمرکز نیمه‌ریاستی
چهره‌های شاخص	ناپلئون بناپارت، ژان ژاک روسو، بلیز پاسکال، لویی پاستور و الکساندر گوستاو ایفل.

فرانسه یکی از سه کشوری است که سواحلی هم در دریای مدیترانه و هم در اقیانوس اطلس دارد؛ دو کشور دیگر عبارتند از اسپانیا و مراکش. به دلیل شکل نقشهٔ این کشور، در زبان فرانسوی به آن لقب l’Hexagone (شش‌ضلعی) داده‌اند.

جمهوری فرانسه

فرانسه (به فرانسوی: La France) با عنوان رسمی جمهوری فرانسه (به فرانسوی: République française) یکی از کشورهای اروپای غربی است که دارای منطقه‌ها و قلمروهای زیادی در آنسوی دریاهاست.

بزرگ‌ترین کشور اروپای غربی

بر پایه مساحت، فرانسه بزرگ‌ترین کشور اروپای غربی و اتحادیهٔ اروپا و همچنین سومین کشور بزرگ در کل قاره اروپا به‌شمار می‌آید. جمعیت فرانسه فراتر از ۶۵ میلیون تَن است که با این شمار، فرانسه در رتبه دومین کشور پرجمعیت پس از آلمان در اتحادیه اروپا قرار می‌گیرد. پایتخت فرانسه، شهر پاریس است. این شهر بزرگ‌ترین شهر این کشور و مرکز اصلی تجارت و فرهنگ فرانسه است. قانون اساسی فرانسه برپایه یک همه‌پرسی در ۴ اکتبر ۱۹۵۸ میلادی، به رسمیت رسیده‌است. این قانون تأکید بر ایجاد کشوری سکولار و دموکرات دارد که مردم در آن، حق حاکمیت را ایجاد می‌کنند. اعلامیهٔ حقوق انسان و شهروند که در انقلاب فرانسه تدوین شد و در نوع خود یکی از نخستین سندهای تاریخی در این زمینه به‌شمار می‌آید، به گونه‌ای بیانگر باورهای این کشور است.

واژهٔ فرانسه (France) برگرفته شده از واژهٔ لاتین Francia به معنای کشور فرانک‌ها است. البته دربارهٔ ریشهٔ واژهٔ فرانک نیز دیدگاه‌های گوناگونی وجود دارد. یکی از این نگرش‌ها اشاره به این دارد که واژهٔ فرانک از کلمهٔ frankon برگرفته شده است. نگرهٔ دیگری نیز به این موضوع اشاره می‌کند که فرانک در زبان باستانی ژرمنی به معنای آزاد است. واژه‌ای مخالف برده و برده‌داری. بر پایه گفته‌های یک تاریخ‌شناس اهل جمهوری چک، نام فرانسه برگرفته شده از Franci (یا Francio) یکی از پادشاهان کهن ژرمن است که قلمروش تا استراسبورگ و بلژیک گسترش یافته بود. ژولیوس سزار نیز از نام Francio برای نام بردن از این سرزمین در یادداشت‌های خود استفاده می‌کرده‌است.

دین و آیین در فرانسه

آیین کاتولیک

مذهب کاتولیک رومی دین رسمی فرانسه پیش از انقلاب کبیر فرانسه و در دورهٔ چند حکومت ناجمهوری در سده ۱۹ام، از جمله دوران بازگشت و پادشاهی ژوئیه و امپراتوری دوم، بود؛ اگرچه امروز این جایگاه را از دست داده است. جدایی رسمی دین و دولت (Séparation de l'Eglise et de l'Etat) در سال ۱۹۰۵ میلادی، پدید آمد و این کار رویکرد سخت‌گیرانه جمهوریخواهان آن دوره در برابر دین و هواداری آنها از لائیسیته را نشان می‌دهد. در آغاز قرن ۲۰ میلادی، فرانسه کشوری با جمعیت روستایی زیاد بود که بیشتر آنان را کاتولیک‌‌های محافظه‌کار تشکیل می‌دادند؛ اما با گذشت یکصد سال از آن هنگام و با افزایش جمعیت شهرنشین، بیشتر جمعیت این کشور رو به سکولاریسم آوردند. به باور پژوهش‌گران امروزه دیگر فرانسه کشوری کاتولیک به‌شمار نمی‌رود.

اسلام

پس از آیین کاتولیک، اسلام دومین دین بزرگ در فرانسه به‌شمار می‌رود و جمعیت مسلمانان ساکن این کشور، بیشترین افراد مسلمان، در میان همهٔ کشورهای غرب اروپا را دربر دارد. این به دلیل روندهای مهاجرتی، که از دهه ۱۹۶۰ میلادی به این سو شدت گرفتند، می‌باشد. از کشورهای شمال آفریقا همچون مراکش و الجزایر و تونس و نیز به میزان کمتر از کشورهای ترکیه و آفریقای غربی، پدید آمده است. با آنکه قانون اجازهٔ گردآوری اطلاعات دربارهٔ باورهای دینی در فرانسه را به دولت نمی‌دهد، تخمین‌ها و آمارگیری‌ها نشان می‌دهند که ۷-۴٪ از مردم این کشور مسلمان هستند.

حجاب در فرانسه

فرانسه از جمله کشورهای اروپایی است که بیشترین جمعیت مسلمان را در خود جای داده است. در سال ۲۰۰۴ میلادی حجاب در فرانسه و به‌ویژه در مدارس فرانسه و در سال ۲۰۱۰ میلادی برقع یا روبند در اماکن عمومی این کشور ممنوع شد و بدین‌ترتیب فرانسه نخستین کشور اروپایی بود که چنین تدابیری را اتخاذ کرد. آخرین قانونی که در خصوص حجاب در این کشور به تصویب رسید، به سال ۲۰۱۰ میلادی و دورۀ ریاست‌جمهوری نیکلا سارکوزی بازمی‌گردد که داشتن پوشش کامل برای زنان ممنوع شد. محجبه بودن در فرانسه، که به عنوان مهد آزادی از آن نام برده می‌شود، جرم است و مسلمانانی که در این کشور زندگی می‌کنند، طعم محدودیت‌ها و اعمال فشار مذهبی بر اقلیت‌های مسلمان را چشیده‌اند. براساس قوانین فرانسه، مردم نباید از نشانه‌هایی استفاده کنند که نشان دهد آنها به دین خاصی گرایش دارند.

شعار آزادی، برابری و برادری در فرانسه

در فرانسه، کشوری با شعار «آزادی، برابری و برادری»، با وجود اینکه حجاب فقط به مسلمانان اختصاص ندارد، با حجاب اسلامی به اعتبار اینکه یکی از انواع فشار بر زنان و سمبل تخلف است، به شدت مخالفت می‌شود. اندی گورمان، روزنامه‌نگار انگلیسی، تلاش کرده تا دلایل انزجار فرانسوی‌ها از پوشش حجاب اسلامی را توضیح دهد. نویسندهٔ این مطلب ضمن محکوم کردن حجاب نوشته است: آیا تحمیل نوع مشخصی از لباس بر زنان، اعمال فشار بر آنها نیست؟ وی اشاره کرده که «این تکه‌پارچه کوچک این‌گونه تمام فرانسه را تکان داده است»؛ زیرا برخی از فرانسوی‌ها آن را چالشی در برابر سکولاریسم می‌بینند و برخی دیگر آن را سمبل ظلم و ستم به زنان می‌دانند. این مسئله خالی از نفاق نیست، زیرا کسانی که از ظلم و ستم بر زنان می‌هراسند، همان کسانی هستند که آنان را بر خلاف خواسته‌شان به پوشش لباسی خاص اجبار می‌کنند.

حجاب برای همه

وی می‌نویسد: چیزی که موجب به سخره گرفتن حجاب می‌شود، جنجالی است که دربارهٔ حجاب ورزشی در فرانسه به راه افتاد. در آن زمان شرکت «دکتلون»، ویژه عرضه محصولات و لباس‌های ورزشی، تصمیم گرفت که به دلیل حملات علیه زنان مسلمان فرانسوی لباس ورزشی محجبه ارائه کند. اما مدعیان دروغین حقوق زنان که خود را حامیان فرانسه می‌نامند، در شبکه‌های اجتماعی و روزنامه‌ها خواستار تحریم این لباس‌های ورزشی شدند. در آن زمان روزنامه‌های بین‌المللی به این مسئله واکنش نشان دادند و روزنامه آمریکایی «واشنگتن پست» در صفحهٔ نخست خود تیتر زد: «حجاب برای خصومت‌های زنان مسلمان؟ این مسئله در فرانسه موجب رسوایی است!».

براساس نوشته گورمان، از جمله مصادیق نفاق در فرانسه، بی‌تفاوتی این حقوقدانان در برابر آزارها و اهانت‌هایی است که زنان مسلمان در خیابان‌ها در معرض آن قرار می‌گیرند، گویی همهٔ ماجرا به مسئله حجاب محدود می‌شود.

نویسنده از موضع جاسیندا آردرن، نخست‌وزیر نیوزیلند، دربارۀ حجاب تمجید کرده است. او حجاب را در کشورهای آزاد وسیله‌ای برای سرکوب زنان نمی‌داند و خودش نیز پس از حادثه کشتار مسلمانان در دو مسجد نیوزیلند، برای حمایت از مسلمانان در مقابله با خشونت و نفرت علیه دین اسلام در یکی از مساجد، حجاب گرفت و پارچه‌ای بر سر کرد.

حجاب جوان‌ترین فعال حقوق بشر

برای اثبات اینکه حجاب چیزی از توانایی‌های زنان کم نمی‌کند و قید و بندی در برابر آزادی آنها محسوب نمی‌شود، نویسنده مثال‌هایی را از برخی زنان مشهور در تاریخ ذکر کرده است که محجبه بوده‌اند؛ مانند ملاله یوسف زَی، جوان‌ترین فعال حقوق بشر و حقوق کودکان در پاکستان، که به دلیل مقاومتش برای آموزش دختران به دریافت جایزه نوبل نائل آمد.

حجاب در دیگر ادیان و فرهنگ‌ها

نویسندهٔ این مطلب توضیح می‌دهد که حجاب در ادیان و فرهنگ‌های دیگر غیر از دین اسلام نیز وجود دارد همچون راهبه‌های مسیحی، زنان متدین یهود و زنان هندو که حجاب خود را کنار نمی‌گذارند. اما هیچ کس حجاب این افراد را سمبل ظلم و ستم بر آنها نمی‌داند. این امر نشان می‌دهد که موضع‌گیری در برابر حجاب اسلامی به مسائل حقوقی و دفاع از زن ارتباطی ندارد.

گورمان نتیجه‌گیری می‌کند که انگیزه واقعی در پشت پرده این مسئله، دشمنی با دین اسلام است. وی توئیتی را از مارین لو پن، رئیس حزب تجمع ملی فرانسه، نقل می‌کند که نوشته است: «ما هرگز قانون ادیان در اروپا را نخواهیم پذیرفت؛ زیرا به شکل خاصی با ارزش‌های متمدنانه ما در تعارض است. ما هرگز حجاب را برای دختران کم‌سن و سال نخواهیم پذیرفت».

بر اساس این مطلب، اشتباه بزرگ آن است که جنجال دربارهٔ حجاب در فرانسه به رهبری مردان سفیدپوست، با هدف دور کردن کامل زنان مسلمان از جامعه انجام می‌شود.

در پایان این مطلب، نویسنده درباره افزایش اسلام‌هراسی در فرانسه ابراز تأسف کرده و به‌عنوان نمونه هتک حرمت مسجد روستای «برجراک» را مثال زده است که افراد ناشناس سر خوک آغشته به خون را در داخل مسجد انداخته بودند. مخفی کردن این اسلام‌هراسی فزاینده در پشت ادعای دروغین توسعه حقوق زنان و حمایت از زنان در برابر ظلم و فشار شرم‌آور است؛ زیرا زنان مسلمان کودن نیستند تا بر این نفاق و دورویی صحه گذارند.

قانون جدایی کلیسا از دولت

از سال 1905 میلادی تاکنون، فرانسه قانونی دارد که جدایی کلیسا از دولت را جاری ساخته و دولت را از به رسمیت شناختن و یا تأمین مالی هر دینی برحذر می‌دارد. مدارسی که به صورت مستقیم توسط دولت ملی یا محلی اداره می‌شوند نباید هیچگونه اندیشۀ دینی _شامل هر یک از ادیان موجود یا آتئیسم یا هر نوع فلسفهٔ دیگری_ را پذیرفته و یا ترویج دهند. مدارسی که تمام یا تا قسمتی توسط دولت‌ ملی یا محلی تأمین مالی می‌شوند اجازه ندارند دانش‌آموزان را مجبور به آموزش مذهبی کنند. مدارس باید موضعی کاملا برابر در مقابل کودکانی که به هر یا هیچ دینی اعتقاد دارند، داشته باشند.

جنجال بر سر پوشش اسلامی (حجاب) در 18 سپتامبر 1989 میلادی آغاز شد. زمانی که سه دختر دانش‌آموز به خاطر اجتناب از کشف حجاب در کلاس مدرسه راهنمایی «گابریل هاوز» در «سریل» تعلیق شدند. در نوامبر 1989 میلادی، شورای دولت اعلام کرد که نماد شبه‌مذهبی پوشش اسلامی با قوانین لائیک مدارس دولتی تناقضی ندارد. در دسامبر همان سال، لیونل جوزفین، وزیر آموزش و پرورش، با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که نهادهای آموزشی خود مسئول پذیرش یا رد پوشش اسلامی در کلاس‌ها هستند. در ژانویه 1990 میلادی، سه دختر در مدرسه راهنمایی «اوئیز پاستور» در «نویون»، شهری در «پیکاردی»، تعلیق شدند. پدر یکی از دخترها که پیشتر نیز از مدرسه «گابریل هاوز» تعلیق شده بود، علیه مدیریت مدرسه شکایت کرد. پس از این رویدادها، معلمان یک مدرسهٔ راهنمایی در «نانتوآ» در اعتراض به حجاب اسلامی در مدارس دست به اعتصاب زدند.

تبلیغات اسلام هراسانه

دامن زدن به مسائلی مانند چندهمسری، تنبیه همسران و پوشش نقاب و برقع برای زنان مسلمان، حساس شدن مقطعی گروه‌های راست افراطی در فرانسه و استفاده ابزاری از آنها را برای پیشبرد اهداف انتخاباتی و سیاسی درازمدت و کوتاه مدت خود از طریق تبلیغات اسلام‌هراسانه، سبب شده است؛ تبلیغاتی که در مسئله نماز خیابانیِ مسلمانان و ساخت مسجد و مأذنه نیز تکرار شود.

قانون ممنوعیت حجاب

اولین بار تصویب قانون ممنوعیت حجاب در مدارس فرانسه سر و صدای زیادی ایجاد کرد؛ مسلمانان فرانسه به عنوان بزرگ‌ترین جامعه مسلمان اروپا، از سال 2004 میلادی به موجب تصویب قانونی از داشتن حجاب در مدارس دولتی منع شدند. به موجب این قانون تحت عنوان طرح «ممنوعیت استفاده از نشانه‌های مذهبی در مدرسه‌های فرانسه»، استفاده از حجاب اسلامی در مدارس فرانسه بطور رسمی غیرقانونی شد. پیش از آن نیز اغلب مدارس فرانسه به سختی به دانش‌آموزان خود اجازه می‌دادند با پوشش اسلامی در کلاس‌های خود حاضر شوند. در شرایطی که تبعیت مسلمانان فرانسه از این قانون نشانۀ موجه بودن آن در نظر مسلمانان نیست، بسیاری از دختران مسلمان به واسطهٔ این ممنوعیت برای تحصیل به کشورهای همسایهٔ فرانسه سفر کرده یا در مدارس خصوصی حاضر می‌شوند تا بتوانند حجاب و هویت دینی خود را حفظ کنند.

نمادهای مذهبی

در سپتامبر 1994، اعلامیه‌ای با عنوان «یادداشت فرانسیس بایرو» منتشر شد که در آن تفاوت بین نمادهای مذهبی که توجهات را معطوف به خود نمی‌کنند و می‌توان آنها را به کلاس آورد و «نمادهای مذهبی جلب توجه کننده» (شامل حجاب) که در نهادهای عمومی ممنوع هستند، توضیح داده شد. در اکتبر همان سال دانش‌آموزان دبیرستان «سنت-اکسوپری» در «مانتس لاجولی» تظاهراتی را در حمایت از حق حجاب در کلاس درس برگزار کردند. در ماه نوامر، 24 دانش‌آموز محجبه از این دبیرستان و نیز دبیرستان «فیدهربی» تعلیق شدند. بین سال‌های 1994 تا 2003 میلادی، تقریبا 100 دختر محجبه در مدارس راهنمایی یا دبیرستان‌های فرانسه تعلیق یا اخراج شدند. در نیمی از این موارد، اخراج دانش‌آموزان توسط دادگاه‌های فرانسوی رد شد. در جولای 2003 میلادی، ژاک شیراک، رئیس‌جمهور وقت فرانسه، یک کمیته تحقیقاتی برای بررسی اجرای «اصل لائیسیته» ایجاد کرد. در این کمیته 20 نفر از جمله: برنارد استاسی، بازرس کل کشور، حضور داشتند. این کمیته بر لباس‌های مذهبی در مدارس عمومی تمرکز کرده بود.

کمیسیون استاسی در 11 دسامبر 2003 میلادی، گزارش خود را منتشر کرده و اعلام نمود که نمایش علنی و جلب توجه کننده مذهب ناقض قوانین سکولار سیستم مدارس فرانسه است. در این گزارش پیشنهاد شد قانونی علیه دانش‌آموزانی که نمادهای «جلب‌توجه کننده» متعلق به یک دین را می‌پوشند، تدوین شود. اقلام ممنوعی شامل سربندها برای دختران مسلمان، کیپا (عرقچین) برای پسران یهودی، ‌ و عمامه‌های پسران سنک بود.

مقابله با پوشش سر و صورت

گفته می‌شود طراحان این قانون دو نوع پوشش را بیش از هر چیز دیگری هدف قرار داده بودند: پوشش سر و پوشش صورت، با این حال در متن قانون به هیچ‌کدام از این اقلام اشاره نشده و به عبارت نماد «جلب توجه کننده» بسنده شده است. از این رو، قانون تفسیر این موضوع را بر عهدهٔ مقامات دولتی و قضایی گذاشته است. در سال 2010 میلادی، مباحثه‌ای عمومی دربارهٔ پوشش صورت آغاز شد و پس از آن فرانسه قانونی را تصویب کرد که بر اساس آن پوشش صورت شامل بُرقه(بُرقع) و نقاب در فضاهای عمومی ممنوع اعلام شد. این قانون از آوریل سال 2011 میلادی، وارد مرحله اجرایی شد. در آگوست 2009 میلادی، یک زن در فرانسه به دلیل پوشش بورکینی از استخری عمومی اخراج شد. این اقدام با توسل به قوانینی که شنا کردن با لباس‌های خیابان را ممنوع اعلام می‌کند، توجیه شد.

در آگوست 2016 میلادی، شهردار شهر «کن» لباس شنای بورکینی را به دلیل ارتباط احتمالی آن با افراط‌گرایی ممنوع اعلام کرد. 20 شهر دیگر فرانسه، به این ممنوعیت پیوستند. پس از این قانون ده‌ها زن به دلیل آنچه نپوشیدن؛ یعنی «لباسی متناسب با اخلاق و سکولاریسم» خوانده شده جریمه شدند، برخی نیز زمانی که توسط پلیس متوقف شدند مورد حملهٔ لفظی عابرین قرار گرفتند. دادگاه عالی فرانسه بعدها این قانون را رد کرد. دادگاه‌ها نیز در دعاوی آتی درباره بورکینی به این حکم دادگاه عالی استناد خواهند کرد.

یهودیت

بر پایه آمارگیری سال ۲۰۱۰ میلادی، کتابخانه مجازی یهودیان، جمعیت کنونی یهودیان در فرانسه نزدیک به ۴۸۳٬۵۰۰ تن است. یهودیان فرانسه بیشتر در کلان‌شهرهایی چون پاریس و مارسی و استراسبورگ زندگی می‌کنند. تاریخ دین یهود در فرانسه به بیش از ۲۰۰۰ سال پیش باز می‌گردد. در آغاز سده‌های میانی فرانسه مرکزی برای آموزش یهودیان بود، با این‌حال پس از آن بسیاری از یهودیان تحت پیگرد قرار گرفتند. فرانسه نخستین کشور اروپایی بود که پس از انقلاب خود، یهودیان را در زندگی و گزیدن آیین آزاد گذاشت؛ اگرچه یهودی‌ستیزی مشکلی باقی ماند و در سال‌های پس از آن ماجراهایی چون ماجرای دریفوس را پدید آورد. با آنکه یک چهارم یهودیان فرانسه در جریان هولوکاست کشته شدند، این کشور اکنون بزرگترین جمعیت یهودیان اروپا را در خود جای داده. بیشترین یهودیان فرانسه سفاردی هستند که گستره‌ای از یهودیان بسیار مذهبی حریدی تا یهودیان به گونه کامل سکولار را شامل می‌شود.

بیانیه رهبر ایران درباره سیاست‌های ضد اسلامی فرانسه

آیت‌الله سید علی حسینی خامنه‌ای نشریۀ «شارلی‌ابدو» را محکوم کرد. متن بیانیه بشرح ذیل است:

باسمه‌تعالی

گناه بزرگ و نابخشودنی یک نشریه‌ٔ فرانسوی در اهانت به چهر‌ه‌ٔ نورانی و قدسی حضرت رسول‌اعظم(ص) بار دیگر عناد و کینه‌ٔ شرارت‌بار دستگاه‌های سیاسی و فرهنگی دنیای غرب با اسلام و جامعه‌ٔ مسلمانان را آشکار ساخت. بهانه‌ٔ آزادی بیان برای محکوم نکردن این جرم بزرگ که از سوی برخی سیاستمداران فرانسوی گفته شده کاملاً مردود و غلط و عوام‌فریبانه است. سیاست‌های عمیقاً ضد اسلامیِ صهیونیست‌ها و دولت‌های استکباری عامل این‌گونه حرکت‌های دشمنانه است که هر چند یک‌بار بروز می‌یابد. این حرکت در این برهه‌ٔ زمانی می‌تواند، نیز به انگیزه‌ٔ منصرف کردن ذهن ملت‌ها و دولت‌های غرب آسیا از نقشه‌های شومی باشد که آمریکا و رژیم صهیونیستی برای این منطقه در سر دارند. ملت‌های مسلمان به‌ویژه کشورهای غرب آسیا، ضمن حفظ هوشیاری در مسائل این منطقه‌ٔ حساس، باید هرگز دشمنی‌های سیاستمداران و سردمداران غربی نسبت به اسلام و مسلمین را فراموش نکنند.

والله غالب علی امره.

پیام رهبر ایران خطاب به جوانان فرانسه

اظهارات «امانوئل مکرون»، رئیس‌جمهور فرانسه در تأیید «کاریکاتور توهین‌آمیز» به پیامبر اسلام باعث خشم مسلمانان در سرتاسر جهان شده است. به همین دلیل آیت‌ الله سید علی خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی خطاب به «جوانان فرانسوی» پیامی کوتاه صادر نمود. متن این پیام که به «زبان فرانسوی» در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، به شرح زیر است:

باسمه تعالی

جوانان فرانسه! از رئیس‌جمهور خود بپرسید: چرا از اهانت به پیامبر خدا حمایت می‌کند و آن را آزادی بیان می‌شمارد؟ آیا معنی آزادی بیان این است: دشنام و اهانت، آن هم به چهره‌های درخشان و مقدس؟ آیا این کار احمقانه، توهین به شعور ملتی نیست که او را به ریاست خود انتخاب کرده است؟ سوال بعدی این است که چرا تردید در هولوکاست جرم است؟ و اگر کسی چیزی در این‌باره نوشت باید به زندان برود، اما اهانت به پیامبر آزاد است؟