ترینیداد و توباگو
| ترینیداد و توباگو | |
|---|---|
 | |
| پایتخت | پرت آو اسپاین |
| تعداد جمعیت | ۱٬۲۲۳٬۹۱۶ نفر |
| زبان | انگلیسی |
جمهوری ترینیداد و توباگو از دو جزیره در ساحل ونزوئلا تشکیل شده است. این کشور مستعمره سابق انگلستان بوده که در سال 1962 استقلال خود را به‌دست آورده است. سابقه ورود اسلام به این کشور به نیمه دوم قرن دوازدهم قمری [۱] می‌رسد، اما مهمترین گروه مسلمان در اواسط قرن سیزدهم قمری [۲] (بعد از ۱۲۵۴ق/۱۸۳۸م) به این کشور وارد شد.
معرفی
ترینیداد و توباگو [۳] با نام رسمی جمهوری ترینیداد و توباگو کشوری جزیره‌ای است در دریای کارائیب واقع در شمال آمریکای جنوبی است. پایتخت آن پورت آو اسپین[۴] است. ترینیداد و توباگو جنوبی‌ترین کشور جزیره‌ای در دریای کارائیب است و به خاطر ذخایر نفت و گاز خود معروف است.
جمعیت این کشور یک میلیون و ۳۶۴ هزار نفر، زبان رسمی آن انگلیسی و واحد پول آن دلار ترینیداد و توباگو است. این کشور جزو مستعمرات بریتانیا بود و در سال ۱۹۶۲ توانست استقلال خود را به دست آورد. این کشور از دو جزیره اصلی‌ترینیداد، و توباگو و جزایر بسیار کوچکتر دیگری تشکیل شده‌است. بزرگ‌ترین جزیره آن ترینیداد است. جزیره اصلی دیگر یعنی توباگو بسیار کوچکتر و کم‌جمعیت‌تر از ترینیداد می‌باشد. هر دوی این جزیره‌ها بخشی از جزایر بادگیر در آنتیل کوچک به‌شمار می‌آیند.
سابقه ورود اسلام
سابقه ورود دین اسلام به این کشور به نیمه دوم قرن دوازدهم/ هجدهم می‌رسد، اما مهمترین گروه مسلمان، در اواسط قرن سیزدهم/ نوزدهم (بعد از ۱۲۵۴/۱۸۳۸) به این کشور وارد شد.
در ۱۱۹۱/ ۱۷۷۷، در میان بردگانی که از غرب آفریقا برای کار در مزارع نیشکر به ترینیداد و توباگو آورده شدند، عده‌ای مسلمان نیز وجود داشت. این مسلمانان عموماً از قبیله ماندینگو، ساکن در کشور سنگال، بودند که در حدود ۱۱۵۳/ ۱۷۴۰ اسلام را پذیرفته بودند.
سالها بعد، هنگام ورود عده بسیاری هندیِ مسلمان و هندو به ترینیداد هندوها، مسلمانان را به تحقیر «مادینگا» ــ برگرفته از نام همین قبیله خطاب می‌کردند تا نشان بدهند که مسلمانان هندی بیشتر به مسلمانان آفریقایی شبیه‌اند تا هندی‌ها[۵].
تا ۱۲۱۷/ ۱۸۰۲ تعداد بردگان آفریقایی ساکن در ترینیداد به حدود بیست هزار تن می‌رسید[۶] که معلوم نیست چند تن از آنان مسلمان بوده‌اند. مسلمانانِ این گروه عموماً در مهمترین شهر ــ که بعدها پایتخت کشور شد ــ یعنی بندر اسپانیا زندگی می‌کردند و به عربی سخن می‌گفتند[۷].
در اوایل قرن سیزدهم/ نوزدهم و در پی وضع قوانینی دایر بر لغو برده‌داری، صاحبان مزارع نیشکر در ترینیداد و توباگو و سرزمینهای مجاور برای تأمین نیروی کار مزارع خود، هندیان را به مهاجرت به کشورهای حوزه کارائیب تشویق کردند. اگرچه نخستین طرح این کار در ۱۲۳۰/ ۱۸۱۴ ارائه شد، مهاجرت از ۱۲۵۴/ ۱۸۳۸ صورت گرفت. از این زمان تا ۱۳۰۳ ش/ ۱۹۲۴، حدود نیم میلیون هندی به این کشورها مهاجرت کردند که یک ششم آنان مسلمان بودند[۸].
نخستین گروه هندیان در ۱۲۶۲/ ۱۸۴۵ به ترینیداد و توباگو وارد شدند و عموماً هندو و مسلمان بودند[۹].
از ابتدای ورود مسلمانان هندی به ترینیداد، فشارهای زیادی، چه اقتصادی («اسلام در جزایر کارائیب»، همانجا) چه عقیدتی ــ برای پذیرش مسیحیت ــ به آنان وارد می‌شد، اما با اعلام استقلال ترینیداد و توباگو از سلطه انگلستان در ۱۳۴۱ ش/ ۱۹۶۲، بتدریج این فشارها کاهش یافت[۱۰].
تعداد کنونی مسلمانان
درباره تعداد کنونی مسلمانان ترینیداد و توباگو اختلاف نظر وجود دارد؛ این تعداد از ۸ر۵%[۱۱] تا ۱۳% کل جمعیت کشور[۱۲] تخمین زده شده است، اما تأثیر مسلمانان در این کشور بسیار بیشتر از تعداد آنان است[۱۳].
از زمان استقلال این کشور تا امروز مسلمانان غالباً در ساختار حکومت و فعالیت‌های سیاسی حضور داشته‌اند، اما این قدرت بیشتر در دست مسلمانان آفریقایی‌تبار بوده است[۱۴]. از جمله نورمحمدحسن علی که از ۱۳۶۶ تا ۱۳۷۶ ش/ ۱۹۸۷ـ۱۹۹۷ رئیس‌جمهور این کشور بوده است[۱۵]. در ۱۳۷۸ ش/ ۱۹۹۹ نیز لااقل سه وزیر مسلمان در هیئت دولت وجود داشت[۱۶].
تشیع
پیشینه حضور شیعیان درترینیداد و توباگو به قرن نوزدهم میلادی برمی‌گردد، در میان هندیانی که در ۱۸۴۵ تا ۱۸۴۷ توسط انگلیسی‌ها به ترینیداد آورده شدند، شمار مسلمان و شیعه حضور داشته‌اند، زیرا ۹ سال بعد، سه خانوادۀ شیعه تصمیم به برگزاری مراسم عاشورا گرفتند، و این زمینۀ برپایی مراسم هوزیه یا هوسای در این کشور شده است[۱۷]. شیعیان این کشور در مراسم هوسای متأثر از برخی مراسم‌های آفریقایی‌اند، برگزاری مراسم هوسه در شهر سن جیمز در شمال و منطقه سدروس در جنوب غربی جزیره‌ترینیداد، نشانگر حضور شیعیان در این مناطق است[۱۸]. امروزه نیز شماری شیعه هندی‌تبار درترینیداد و توباگو زندگی می‌کنند که تعداد دقیق آنها معلوم نیست[۱۹].
مذهب حنفی
اکثر مسلمانان این کشور، که بیشتر هندی‌تبارند، مذهب حنفی دارند[۲۰]،[۲۱].
تعدادی شیعه هندی‌تبار نیز در آن‌جا زندگی می‌کنند که تعداد دقیق آنها معلوم نیست[۲۲]. مسلمانان هندی‌تبار عموماً در جنوب کشور و در جزیره ترینیداد زندگی می‌کنند[۲۳] [۲۴]. و مسلمانان آفریقایی‌تبار عموماً در جزیره توباگو ساکن‌اند. در این کشور تعداد کمی مسلمان چینی نیز هستند[۲۵]. جماعات مختلف مذهبی ترینیداد و توباگو بسیار درهم آمیخته‌اند، به گونه‌ای که در یک خیابان ممکن است هم مسجد، هم کلیسا و هم معبد هندوها وجود داشته باشد[۲۶].
سازماندهی خوب مسلمانان
در بین جماعات مذهبی مختلف، مسلمانان بخوبی سازماندهی شده‌اند، به طوری که می‌توان آنها را یکی از متشکلترین جماعات مسلمان در قاره آمریکا دانست[۲۷]،[۲۸]. ظاهراً این سازماندهی منظم، بیشتر به سبب وجود بنیادها و مؤسسات اسلامی مختلف و پرسابقه است. نخستین سازمان اسلامی در ترینیداد و توباگو، انجمن تقویت اسلامی، در ۱۳۰۶ ش /۱۹۲۷ تأسیس شد. امروزه فعالیت این سازمان به اداره پنج مدرسه منحصر شده است[۲۹]. بزرگ‌ترین مؤسسه اسلامی ترینیداد و توباگو، انجمن سنّةالجماعه نام دارد که در ۱۳۱۴ ش /۱۹۳۵ تأسیس شد. این انجمن در واکنش به نفوذ روزافزون مسلمانان اهل‌سنت پیرو فرقه قادیانی (احمدی) در انجمن‌های اسلامی، تشکیل شد[۳۰][۳۱] و بعضی از پیروان این فرقه که تا ۱۳۵۶ ش /۱۹۷۷ به عنوان مهمان عضو انجمن بودند، در این سال از انجمن اخراج شدند[۳۲]. انجمن سنة‌الجماعه امروزه تقریباً نماینده تمامی مسلمانان کشور است[۳۳] و تقریباً سرپرستی ۸۱ مسجد فعال کشور را به عهده دارد[۳۴]. اکثر اعضای انجمن، حنفی مذهب‌اند. در ۱۳۲۶ ش/ ۱۹۴۷ وهابیانِ این انجمن از آن جدا شدند و اتحادیه مسلمانان ترینیداد را تأسیس کردند[۳۵].
سازمان‌ها و گروه‌های اسلامی
در ترینیداد و توباگو سازمان‌ها و گروه‌های اسلامی دیگری نیز فعالیت دارند، از جمله: مؤسسه خیریه توکل اسلامی، مؤسسه توسل عبدالعزیز، جماعة‌التبلیغ[۳۶] و شعبه ای از اتحادیه مبلّغان مسلمان آمریکای جنوبی و کارائیب.
بعضی از این گروه‌ها افکارشان را از طریق روزنامه و هفته نامه و کتاب نشر می‌دهند. اتحادیه مبلّغان مسلمان آمریکای جنوبی و کارائیب برنامه رادیویی نیز دارد.
در ترینیداد و توباگو حدود ۸۷ مسجد وجود دارد، از جمله مسجد جناح که به یاد محمدعلی جناح، دولتمرد پاکستانی، در ۱۳۳۳ ش/ ۱۹۵۴ ساخته شده است.
از میان اعیاد اسلامی، عید فطر جزو تعطیلات رسمی کشور است و دولت هرسال به این مناسبت مراسمی برپا می‌دارد. در این کشور با وضع و تصویب برخی قوانین از اوایل دهه ۱۳۶۰ ش/ ۱۹۸۰، برای فعالیت‌های مسلمانان، از جمله تأسیس مدرسه و بانک و برخی سازمان‌های اسلامی، تسهیلاتی فراهم شده است.
پویایی هندی‌تبارها
در میان مسلمانان ترینیداد و توباگو، هندی‌تبارها از آفریقایی‌تبارها پویاترند. جمعیت نسبتاً کم مسلمانان آفریقایی‌تبار و قطع پیوند آنان با سرزمین مادریشان مانع مطرح شدن اندیشه‌های اسلامی آنان در جامعه شده است، اما مسلمانان هندی‌تبار بسیاری از نوشته‌های اندیشمندان مسلمان شبه قاره هند، همچون ابوالاعلی مودودی، را ترجمه و چاپ کرده‌اند.
مسلمانان آفریقایی‌تبار روش مسلمانان هندی‌تبار را در اجرای قوانین اسلام نمی‌پسندند. مسلمانان هندی‌تبار نیز به سبب بیش از صد سال آزار دیدن در هند، نوعی رفتار دفاعی را که مناسب سرشت آنها برای حفظ اسلام در کشور هند بوده است، در خود پرورانده اند. امروزه گرایش به اسلام در ترینیداد و توباگو بیشتر متأثر از افکار مسلمانان ایالات متحده است تا فعالیت‌های مسلمانان ترینیداد و از ۱۹۷۶ رهبر مسلمانان آمریکا، در ترینیداد نماینده (امام) معرفی می‌کند. عربستان سعودی نیز برای جذب مسلمانان، در این کشور فعالیت‌هایی کرده است.
سازمان‌های اسلامی
انجمن تقویت اسلامی
نخستین سازمان اسلامی درترینیداد و توباگو است که در ۱۹۲۷ میلادی تأسیس شد. امروزه فعالیت این سازمان به اداره پنج مدرسه منحصر شده است.
انجمن سنّة الجماعه
بزرگ‌ترین مؤسسه اسلامی ترینیداد و توباگو است که در۱۹۳۵ میلادی تأسیس شده است. این انجمن در واکنش به نفوذ پیروان فرقه قادیانی در انجمن‌های اسلامی، تشکیل شد. انجمن سنة‌الجماعه، امروزه تقریباً نماینده تمامی مسلمانان کشور است. اکثر اعضای انجمن، حنفی مذهب‌اند.
اتحادیه مسلمانان ترینیداد
در ۱۹۴۷ میلادی وهابیان از انجمن انجمن سنة‌الجماعه جدا شدند و اتحادیه مسلمانان ترینیداد را تأسیس کردند.
جماعة‌المسلمین
یکی از مهمترین سازمان‌های اسلامی ترینیداد و توباگو «جماعة‌المسلمین» نام دارد که در ۱۹۷۹ میلادی تأسیس شد. رویکرد سیاسی این سازمان از دیگر سازمان‌های اسلامی ترینیداد بیشتر است. در ۱۹۸۲ میلادی گروه کوچکی از اعضای آن که دخالت سازمان را در امور سیاسی درست نمی‌دانستند از آن جدا شدند و «جماعة‌المؤمنین» را پدید آوردند.
هدف تشکیل حکومت اسلامی
جماعة‌المسلمین عموماً نماینده مسلمانان آفریقایی‌تبار است و یاسین ابوبکر، رهبر سازمان، نیز آفریقایی‌تبار است. جماعة‌المسلمین که هدفش تشکیل حکومت اسلامی است. از بدو تأسیس تاکنون بارها رویاروی دولت ایستاده و دوبار نیز برای براندازی دولت اقدامات مسلحانه کرده است؛ در ۱۹۸۳ میلادی و در /۱۹۹۰ میلادی که مهمترین اقدام مسلحانه جماعة‌المسلمین از بدو پیدایش آن بود و در آن یاسین ابوبکر و ۱۱۱ تن از یارانش به مجلس ترینیداد حمله کردند و عده‌ای، از جمله نخست‌وزیر وقت را گروگان گرفتند و سعی کردند دولت را سرنگون کنند اما به سبب عدم موفقیتشان در جلب حمایت مسلمانان دیگر شکست خورده است. ابوبکر و یارانش (که گفته می‌شد از سوی کشور لیبی حمایت می‌شوند[۳۷]) خود را به نیروهای دولتی تسلیم کردند.
موضوع چگونگی مجازات کودتاکنندگان و صلاحیت مرجع قضایی، بحث‌های زیادی در دولت و ساختار قضایی ترینیداد پدید آورد.
اما یاسین ابوبکر هیچگاه مجازات نشد. ظاهراً اختلافات دیرینه جماعة‌المسلمین و دولت ترینیداد بر سر تأسیس مرکزی اسلامی توسط جماعة‌المسلمین در زمین‌های اهدایی دولت به مسلمانان هندی‌تبار، از علل این اقدام یاسین ابوبکر بوده است. همچنین گفته می‌شود مسلمانانی که از گرانادا به ترینیداد مهاجرت کردند پس از آن‌که آمریکا در ۱۹۸۴ میلادی آن‌جا را اشغال کرد در تندروی اعضای جماعه بی تأثیر نبوده‌اند.
این اقدام به کودتا، بعضی احساسات را بر ضد مسلمانان آفریقایی‌تبار بر انگیخت و ظاهراً سوءقصد به جان پسرخوانده یاسین ابوبکر، چند ماه بعد از وقوع کودتا، به همین علت بوده است.
جماعة‌المؤمنین
در ۱۹۸۲ میلادی گروه کوچکی از اعضای جماعة‌المسلمین که دخالت سازمان را در امور سیاسی درست نمی‌دانستند از آن جدا شدند و جماعة‌المؤمنین را پدید آوردند.
مؤسسه خیریه توکل اسلامی
مؤسسه توسل عبدالعزیز
جماعة‌التبلیغ
سازمان کوچکی متشکل از گروهی از مسلمانان مهاجر هندی
شعبه‌ای از اتحادیه مبلّغان مسلمان آمریکای جنوبی و کارائیب
اتحادیه مبلّغان مسلمان آمریکای جنوبی و کارائیب برنامه رادیویی نیز دارد.
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ هجدهم میلادی
- ↑ نوزدهم میلادی
- ↑ Trinidad and Tobago
- ↑ بندر اسپانیا
- ↑ دایرة المعارف جهان اسلام آکسفورد، ذیل مادّه ترینیداد
- ↑ اسلام در جزایر کارائیب، ص۱۴۷
- ↑ کتاب سال جهان اروپا، ۱۹۹۹، ج۲، ص۳۴۸۲
- ↑ کتانی، ص۲۴۳
- ↑ موسسه تحقیقاتی پیو
- ↑ دایرة المعارف جهان اسلام آکسفورد، ذیل مادّه‌ترینیداد
- ↑ اهری، ص۴۴۹
- ↑ کتاب سال جهان اروپا ۱۹۹۹، ج۲، ص۳۴۹۰
- ↑ اهری، ص۴۴۸؛ کتانی، ص۲۴۳
- ↑ اهری، ص۴۴۸؛ اسلام و گروه‌های اسلامی، ص۲۴۳
- ↑ اهری، ص۴۴۷ـ۴۴۸
- ↑ دایرة المعارف جهان اسلام آکسفورد، ذیل مادّه‌ترینیداد
- ↑ سایت وارث
- ↑ مرکز پژوهش‌های رسانه ملی
- ↑ چلکوفسکی، ص۵۵ـ۵۶
- ↑ اهری، ج۱، ص۴۴۸.
- ↑ کتانی، ص ۲۴۳.
- ↑ چلکوفسکی، ج۱، ص۵۵ ـ۵۶.
- ↑ اهری، ج۱، ص۴۴۹.
- ↑ اسلام و گروه‌های اسلامی، ج۱، ص۲۴۳.
- ↑ اهری، ج۱، ص۴۴۷ ـ ۴۴۸.
- ↑ دایرة المعارف جهان اسلام آکسفورد، ذیل مادّه ترینیداد.
- ↑ اهری، ج۱، ص۴۴۸.
- ↑ کتانی، ص ۲۴۳.
- ↑ اهری، ج۱، ص۴۵۰.
- ↑ کتانی، ص ۲۴۳
- ↑ اهری، ج۱، ص۴۵۰.
- ↑ اهری، ج۱، ص۴۵۰.
- ↑ کتانی، ص ۲۴۳.
- ↑ اسلام و گروه‌های اسلامی، ج۱، ص۲۴۵.
- ↑ اهری، ج۱، ص۴۵۰.
- ↑ سازمان کوچکی متشکل از گروهی از مسلمانان مهاجر هندی
- ↑ اطلاعات، ش ۱۰۰، ۱۹، ۶ مرداد ۱۳۶۹، ش ۱۰۱، ۱۹، ۷ مرداد ۱۳۶۹، ش ۱۰۲، ۱۹، ۸ مرداد ۱۳۶۹؛
منابع
دایره المعارف کتابداری ویکی فقه همشهری آنلاین خبرگزاری ایسنا
- اسلام در جزایر کارائیب، ترجمه محمدباقر دهقان زاده، مشکوه، ش ۳۳ (زمستان ۱۳۷۰ش).
- علی کتانی، اقلیت‌های مسلمان در جهان امروز، ترجمه محمدحسین آریا، تهران، ۱۳۶۸ ش.
- محمدناصرالعلی، کارینفال هوزیه فی ترینداد، العالم، ش ۶۶۵ (ذیحجّه ۱۴۱۹ق/ آوریل ۱۹۹۹م).