ذی القعده: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌وحدت
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - '[[امیرالمؤمنین' به '[[علی بن ابی طالب ')
 
(۴۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد)
خط ۴: خط ۴:
!ذی القعده
!ذی القعده
|-
|-
|نامهای دیگر
|نام‌های دیگر
|ذی‌القَعدة یا ذوالقَعدة الحرام
|ذی‌القَعدة یا ذوالقَعدة الحرام
|-
|-
|ماه قبل
|ماه قبل
|شوال
|[[شوال]]
|-
|-
|ماه بعد
|ماه بعد
|ذی‌الحجه
|[[ذی الحجه|ذی‌الحجه]]
|-
|-
|اعمال و آیین‌ها
|اعمال و آیین‌ها
|اعمال روز دحو الارض
|اعمال روز دحو الارض
|-
|-
|از ماههای
|از ماه‌های
|حرام
|[[حرام]]
|-
|-
|مناسبت‌ها و وقایع
|مناسبت‌ها و وقایع
|ولادت [[امام رضا(ع)]] • ولادت حضرت معصومه(س) • [[شهادت]] امام جواد(ع)
|ولادت [[علی بن موسی (رضا)(علیه‌السلام)]] • ولادت [[فاطمه بنت موسی بن جعفر|حضرت معصومه(سلام الله علیها)]] • [[شهادت]] [[محمد بن علی (جواد)|امام جواد(علیه‌السلام)]]
|-
|-
|}
|}
</div>
</div>
'''ذی‌القَعده''' یازدهمین ماه از ماه‌های قمری است. ماه ذی‌القعده از ماه‌های [[حرام]] است که شروع [[جنگ]] در آن حتی با دشمنان [[اسلام]] [[حرام]] است؛ مگر این‌که آنها جنگ را به [[مسلمانان]] تحمیل نمایند. این ماه جزو ماه‌های [[حج]] است. در این ماه زائران [[خانه خدا]] از اطراف و اکنافِ جهان به سوی [[مکه]] و [[مدینه]] حرکت می‌کنند. این ماه، ماه اجابت [[دعا]] نامیده شده‌است.


'''ذی‌القَعده''' (به عربی: ذو القعده) یازدهمین ماه از ماه‌های قمری است. ماه ذی القعده از ماه‌های [[حرام]] است که شروع جنگ در آن حتی با دشمنان [[اسلام]] حرام است؛ مگر این‌که آنها جنگ را به [[مسلمانان]] تحمیل نمایند.
== ذی القعده یعنی چه ==
این ماه جزو ماه‌های حج است. در این ماه زائران [[خانه خدا]] از اطراف و اکنافِ جهان به سوی [[مکه]] و [[مدینه]] حرکت می‌کنند. این ماه، ماه اجابت [[دعا]] نامیده شده‌است.
ذی القَعدة یا ذوالقَعدة الحرام یازدهمین ماه از ماه‌های قمری است. این ماه از [[ماه‌های حرام]] ([[محرم الحرام|محرم]]، [[رجب]]، ذی‌القعدة و [[ذی الحجه|ذی‌الحجة]]) است<ref>نجفی، ‌ جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۲۱، ص۳۲ وج۴۳، ص۲۶</ref> که جنگ در آن حرام است<ref>نجفی، ‌ جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۲۱، ص۳۲</ref>. ذی‌القعده جزو ماه‌های [[حج]] (شوال، ذی‌القعده و ذی‌الحجه) نیز به شمار می‌رود<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۲۸۹ و۳۰۳؛ نجفی، جواهرالکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۸، ص۱۲</ref>. ماه‌های حج، ماه‌های بجا آوردن اعمال حج هستند<ref>مشکینی، مصطلحات الفقه، بی‌تا، ص۳۲۲</ref>.


=ذی القعده یعنی چه=
ذوالقعده از قعود و نشستن گرفته شده و از آنجا که اعراب در این ماه از جنگ فرو می‌نشستند، آن را به این نام نامیده‌اند<ref>مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۸۹</ref>.


ذی القَعدة یا ذوالقَعدة الحرام یازدهمین ماه از ماه‌های قمری است. این ماه از ماه‌های حرام (محرم، رجب، ذی القعدة و ذی الحجة) است <ref>نجفی،‌ جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۲۱، ص۳۲ وج۴۳، ص۲۶</ref> که جنگ در آن حرام است. <ref>نجفی،‌ جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۲۱، ص۳۲</ref> ذی‌القعده جزو ماه‌های حج (شوال، ذی‌القعده و ذی‌الحجه) نیز به شمار می‌رود. <ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۲۸۹ و۳۰۳؛ نجفی، جواهرالكلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۸، ص۱۲</ref> ماه‌هاى حج، ماه‌های بجا آوردن اعمال حج هستند. <ref>مشکینی، مصطلحات الفقه، بی‌تا، ص۳۲۲</ref>
== فضیلت ماه ذی‌القعده ==
[[سید بن طاووس]] در فضیلت این ماه می‌گوید: «ماه ذی‌القعده ماهی است که به هنگام شدّت و گرفتاری، زمان خوبی برای دعاست، و برای رفع ظلم و ستم و [[دعا]] بر ضد ظالم مؤثّر است». به گفته وی این ماه «ماه اجابت دعا» نامیده شده است<ref>سید بن طاووس، اقبال الاعمال، ج1، ص306</ref>.


ذو القعده از قعود و نشستن گرفته شده و از آنجا که اعراب در این ماه از جنگ فرو می‌نشستند، آن را به این نام نامیده‌اند. <ref>مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۸۹</ref>
[[شیخ مفید]] رحمه الله روایت کرده که [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیغمبر(صلی الله علیه)]] فرمودند: هر کس در ماه حرام سه روز پنجشنبه و [[جمعه]] و شنبه را [[روزه]] بگیرد، [[خداوند]] برای او [[عبادت]] یک سال را بنویسد. همچنین روایت شده است نه‌صد سال که روزهای آن روزه و شب‌های آن در قیام باشد<ref>المراقبات، ص 369</ref>.


=فضیلت ماه ذی القعده=
[[میرزا جواد ملکی تبریزی]] می‌نویسد: «این ماه، اولین ماه حرام سال است که در آن جنگ حتی با [[کافران]]، حرام است، پس حکم جنگ و مخالفت با خداوند در آن چگونه است؟! در این ماه‌ها باید قلب و بدن بیش از سایر ایام از گناه و نافرمانی خدا نگه داشته شوند<ref>ملکی تبریزی، المراقبات، ص301</ref>.»


[[سید بن طاووس]] در فضیلت این ماه می گوید:«ماه ذی القعده ماهی است که به هنگام شدّت و گرفتاری، زمان خوبی برای دعاست، و برای رفع ظلم و ستم و دعا بر ضد ظالم مؤثّر است». به گفته وی این ماه «ماه اجابت دعا» نامیده شده است. <ref>سید بن طاووس، اقبال الاعمال، ج1، ص306</ref>
== عبادت دسته‌جمعی و درخواست حاجت ==
[[علی بن ابی طالب|امیرالمؤمنین(علیه‌السلام)]] فرمود: هر گروهی در این روز به منظور یاد خداوند عزّوجلّ جمع شوند، پیش از آن که متفرّق شوند، حاجت ایشان برآورده می‌شود. در این روز خداوند، یک میلیون رحمت فرو می‌فرستد، و نود و نه رحمت از آن مخصوص جمعی است که به ذکر [[خدا]] مشغول بوده، در این روز [[روزه]] گرفته و در شبِ این روز به [[عبادت]] پرداخته باشند<ref>اقبال الاعمال، ص618-619</ref>.


[[شیخ مفید]] رحمه الله روایت کرده که [[پیغمبر (ص)]] فرمودند :هر کس در ماه حرام سه روز پنجشنبه و [[جمعه]] و شنبه را [[روزه]] بگیرد، [[خداوند]] برای او [[عبادت]] یک سال را بنویسد. همچنین روایت شده است نهصد سال که روزهای آن روزه و شب های آن در قیام باشد. <ref>المراقبات ، ص 369</ref>
== وقایع ماه ذی‌القعده ==
مناسبت‌ها و وقایع ماه ذی‌القعده شامل: 


[[میرزا جواد ملکی تبریزی]] می نویسد:«این ماه، اولین ماه حرام سال است که در آن جنگ حتی با [[کافران]]، حرام است، پس حکم جنگ و مخالفت با خداوند در آن چگونه است؟! در این ماه ها باید قلب و بدن بیش از سایر ایام از گناه و نافرمانی خدا نگه داشته شوند.» <ref>ملکی تبریزی، المراقبات، ص301</ref>
=== اوّل ذی‌القعده ===
روز میلاد [[فاطمه بنت موسی بن جعفر|حضرت فاطمه معصومه(علیه‌السلام)]] در سال 173 هجری قمری.


=عبادت دسته جمعی و درخواست حاجت=
=== روز یازدهم ===
میلاد با سعادت [[علی بن موسی (رضا)|امام رضا(علیه‌السلام)]] در سال 148 هجری قمری.


[[امیرالمؤمنین (ع)]] فرمود:هر گروهی در این روز به منظور یاد خداوند عزّوجلّ جمع شوند، پیش از آن که متفرّق شوند، حاجت ایشان برآورده می شود. در این روز خداوند ، یک میلیون رحمت فرو می فرستد، و نود و نه رحمت از آن، مخصوص جمعی است که به ذکر [[خدا]] مشغول بوده، در این روز روزه گرفته، و در شبِ این روز به عبادت پرداخته باشند.<ref>اقبال الاعمال ، ص618-619</ref>
=== بیست و سوم ماه ذی‌القعده ===
طبق برخی از روایات شهادت امام رضا(علیه‌السلام) در سال 203. (هرچند معروف است، شهادت آن حضرت «آخر [[صفر المظفر|ماه صفر]]» است).


=وقایع ماه ذی القعده=
[[زیارت]] حضرت امام رضا(علیه‌السلام) در این روز سنت است و [[سید بن طاووس]] از بعضی نقل کرده است که [[مستحب]] می‌باشد<ref>مفاتیح‌الجنان، ص 248</ref>.


مناسبت ها و وقایع ماه ذی القعده شامل :
=== بیست و پنجم ماه ذی‌القعده ===
طبق روایتی از امام رضا(علیه‌السلام) روز دحوالأرض است (یعنی پهن شدن زمین از زیر خانه [[کعبه]] بر روی آب) و به عبادت در این شب و روز سفارش شده است<ref>مفاتیح‌الجنان، ص 248</ref>.


==اوّل ذی القعده==
=== روز سی‌ام ===
[[شهادت]] [[محمد بن علی (جواد)|امام محمدتقی(علیه‌السلام)]] در سن 25 سالگی در سال 220 هجری قمری. قبر شریفش در بقعه کاظمیه است<ref>مفاتیح‌الجنان، ص 248</ref>.


روز میلاد [[حضرت فاطمه معصومه(ع)]] در سال 173 هجری قمری
== اعمال مهمترین روزهای ماه ذی‌القعده ==
برخی از ایام این ماه پرفضیلت، اعمال مخصوصی دارد که شامل: 


==روز یازدهم==
=== اعمال یکشنبه ذی‌القعده ===
روز یکشنبه ماه ذی‌القعده [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر اکرم(صلی الله علیه)]] از منزل خارج شدند و فرمودند: «ای مردم! چه کسی می‌خواهد [[توبه]] کند؟» همه پاسخ مثبت دادند. آنگاه فرمود: «[[غسل]] کنید، [[وضو]] بگیرید و چهار رکعت [[نماز]] بخوانید. در هر رکعت یک بار [[سوره حمد]]، سه بار [[سوره توحید|سوره اخلاص]] و یک بار هم [[سوره فلق]] و [[سوره‌ ناس|سوره ناس]] بخوانید. پس از اتمام نماز 70 مرتبه [[استغفار]] کنید و سپس بگویید:


میلاد با سعادت [[امام رضا (ع)]] در سال 148 هجری قمری.
لا حول و لاقوة الا بالله العلی العظیم و بعد از آن، این دعا را بخوانید:  
 
==بیست و سوم ماه ذی القعده==
 
طبق برخی از روایات شهادت [[امام رضا (ع)]] در سال 203. (هرچند معروف است، شهادت آن حضرت «آخر ماه صفر» است).
 
زیارت حضرت امام رضا (ع) در این روز سنت است و سید بن طاووس از بعضی نقل کرده است که [[مستحب]] می باشد. <ref>مفاتیح الجنان، ص 248</ref>
 
==بیست و پنجم ماه ذی القعده==
 
طبق روایتی از امام رضا(ع) روز دحوالأرض است (یعنی پهن شدن زمین از زیر خانه [[کعبه]] بر روی آب) و به عبادت در این شب و روز سفارش شده است. <ref>مفاتیح الجنان، ص 248</ref>
 
==روز سی ام==
 
[[شهادت]] [[امام محمدتقی (ع)]] در سن 25 سالگی در سال 220 هجری قمری. قبر شریفش در بقعه کاظمیه است. <ref>مفاتیح الجنان، ص 248</ref>
 
=اعمال مهمترین روزهای ماه ذی القعده=
 
برخی از ایام این ماه پرفضیلت، اعمال مخصوصی دارد که شامل :
 
==اعمال یکشنبه ذیقعده==
 
روز یکشنبه ماه ذی القعده [[پیامبر اکرم(ص)]] از منزل خارج شدند و فرمودند:«ای مردم! چه کسی می خواهد [[توبه]] کند؟» همه پاسخ مثبت دادند. آنگاه فرمود:«غسل کنید، وضو بگیرید و چهار رکعت [[نماز]] بخوانید. در هر رکعت یک بار سوره حمد، سه بار سوره اخلاص و یک بار هم سوره فلق و ناس بخوانید. پس از اتمام نماز، 70 مرتبه استغفار کنید و سپس بگویید:
 
لا حول و لاقوة الا بالله العلی العظیم و بعد از آن، این دعا را بخوانید:


«یا عزیز یا غفار اغفر لی ذنوبی و ذنوب جمیع المؤمنین و المؤمنات فانه لا یغفر الذنوب الا انت»  
«یا عزیز یا غفار اغفر لی ذنوبی و ذنوب جمیع المؤمنین و المؤمنات فانه لا یغفر الذنوب الا انت»  


سپس فرمود:«کسی که این عمل را به جا آورد از آسمان به او ندا می رسد:ای بنده خدا، توبه ات پذیرفته شد و گناهانت بخشوده گشت، کردارت را از سر بگیر...» <ref>المراقبات، ص 187</ref>
سپس فرمود: «کسی که این عمل را به جا آورد از آسمان به او ندا می‌رسد: ای بنده خدا، توبه ات پذیرفته شد و گناهانت بخشوده گشت، کردارت را از سر بگیر...<ref>المراقبات، ص 187</ref>»


برای این نماز ثواب زیادی ذکر شده، از جمله اینکه سید بن طاووس در کتاب اقبال الاعمال روایتی از [[رسول اکرم (ص)]] نقل نموده که حضرت فرمود:هر که این نماز را به جا آورد؛ توبه او مقبول و گناهانش آمرزیده شود، دشمنان او در [[روز قیامت]] از او راضی شوند، با [[ایمان]] می میرد، [[دین]] و ایمانش از وی گرفته نمی شود؛ قبرش گشاده و نورانی شده و والدینش از او راضی گردند؛ مغفرت شامل حال والدین او و ذریه او گردد؛ توسعه رزق پیدا کند؛ ملک الموت با او در وقت مردن مدارا کند و به آسانی جان دهد.
برای این [[نماز]] ثواب زیادی ذکر شده، از جمله این‌که سید بن طاووس در کتاب اقبال الاعمال روایتی از [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|رسول اکرم(صلی الله علیه)]] نقل نموده که حضرت فرمود: هر که این نماز را به جا آورد؛ توبه او مقبول و گناهانش آمرزیده شود، دشمنان او در [[روز قیامت]] از او راضی شوند، با [[ایمان]] می‌میرد، [[دین]] و ایمانش از وی گرفته نمی‌شود؛ قبرش گشاده و نورانی شده و والدینش از او راضی گردند؛ مغفرت شامل حال والدین او و ذریه او گردد؛ توسعه رزق پیدا کند؛ ملک الموت با او در وقت مردن مدارا کند و به آسانی جان دهد.


==روزه سه روز متوالی در ماه ذی القعده==
=== روزه سه روز متوالی در ماه ذی‌القعده ===
رسول خدا(صلی الله علیه) فرمودند: کسی که سه روز از ماه حرام، پنجشنبه، جمعه و شنبه را روزه بگیرد، خداوند عبادت یک سال را برای او می‌نویسد.


[[رسول خدا(ص)]] فرمودند:کسی که سه روز از ماه حرام، پنجشنبه، جمعه و شنبه را روزه بگیرد، خداوند عبادت یک سال را برای او می نویسد.
=== اعمال روز 25 ذ‌ی‌قعده ===
 
25 ذی‌القعده روزی است که معروف است دحو‌الارض (یعنی پهن شدن زمین از زیر خانه کعبه بر روی آب) اتفاق افتاده است و به همین خاطر این روز و شبش از ایام و لیالی شریفه است که خداوند رحمت خود را در این روز و شب شامل حال بندگانش می‌کند. اعمال شب و روز 25 ذ‌یقعده عبارتند از:  
==اعمال روز 25 ذیقعده==
 
25 ذی القعده روزی است که معروف است دحو الارض (یعنی پهن شدن زمین از زیر خانه کعبه بر روی آب ) اتفاق افتاده است و به همین خاطر این روز و شبش از ایام و لیالی شریفه است که خداوند رحمت خود را در این روز و شب شامل حال بندگانش می کند. اعمال شب و روز 25 ذیقعده عبارتند از :


'''غسل'''
'''غسل'''
مرحوم [[شهید اول]] در دو کتاب الدّروس الشرعیة و ذکری الشیعة، [[غسل]] روز بیست و پنجم ذی‌القعده را در زمره غسل‌های مستحبّی معرفی می‌کند<ref>الدّروس الشرعیة، ج1،ص 313</ref>.


مرحوم [[شهید اول]] در دو کتاب الدّروس الشرعیة و ذکری الشیعة، غسل روز بیست و پنجم ذی القعده را در زمره غسل های مستحبّی معرفی می کند. <ref>الدّروس الشرعیة، ج1،ص 313</ref>
'''روزه'''
'''روزه'''
[[ابواسحاق عُرَیضی]] می‌گوید: در قلبم افتاد که چه ایّامی از سال روزه گرفته شود. لذا قصد کردم نزد [[امام هادی|حضرت هادی (علیه‌السلام)]] بروم. حضرت در منطقه بِصَریا بودند. این امر را به هیچ‌کس نگفتم. نزد حضرت رفتم، وقتی مرا دید فرمود: ای ابواسحاق، آمدی از من از ایامی سؤال نمایی که در آن ایام روزه گرفته می‌شود.


ابواسحاق عُرَیضی می گوید:در قلبم افتاد که چه ایّامی از سال روزه گرفته شود. لذا قصد کردم نزد [[حضرت هادی (ع)]] بروم. حضرت در منطقه بِصَریا بودند. این امر را به هیچکس نگفتم. نزد حضرت رفتم، وقتی مرا دید فرمود:ای ابواسحاق، آمدی از من از ایامی سؤال نمایی که در آن ایام روزه گرفته می شود.
آنها چهار روز می‌باشند:  
 
# روز بیست و هفتم [[رجب]] که خداوند رسولش (صلی الله علیه) را بر خلقش [[مبعوث]] نمود،
آن ها چهار روز می باشند:روز بیست و هفتم رجب که خداوند رسولش (ص) را بر خلقش [[مبعوث]] نمود، روز میلاد رسول خدا (ص) که هفدهم ربیع الاول است، روز بیست و پنجم ذی القعده که روز گسترده شدن زمین از زیر کعبه است، و روز [[غدیر]] که رسول خدا (ص) برادرش [[علی (ع)]] را به عنوان پرچم هدایت برای مردم و امام بعد از خودش اقامه کرد. عرض کردم:فدایت شوم، راست فرمودی، من به همین منظور آمده بودم. شهادت می دهم که تو حجّت خدا بر خلقش می باشی. <ref>تهذیب الأحکام، ج 4،ص 305-306</ref>
# روز میلاد رسول خدا (صلی الله علیه) که هفدهم [[ربیع الاول]] است،
[[حضرت رضا (ع)]] فرمود:در بیست و پنجم ذی القعده، زمین از زیر کعبه پهن و گسترش یافت. هرکس این روز را روزه بگیرد، گویا مانند کسی است که شصت ماه را روزه گرفته باشد. <ref>من لایحضره الفقیه، ج 2،ص 89/ وسائل الشیعة، ج 10،ص 449 به نقل از ثواب الاعمال</ref>
# روز بیست و پنجم ذی‌القعده که روز گسترده شدن زمین از زیر [[کعبه]] است،
 
# و روز [[غدیر]] که رسول خدا (صلی الله علیه) برادرش [[علی بن ابی طالب|علی(علیه‌السلام)]] را به عنوان پرچم هدایت برای مردم و امام بعد از خودش اقامه کرد.  
[[حضرت کاظم (ع)]] فرمود:هرکس روز بیست و پنجم ذی القعده روزه بگیرد، خداوند روزه شصت ماه را برای او می نویسد. <ref>کافی،ج 4، ص 149</ref>
عرض کردم: فدایت شوم، راست فرمودی، من به همین منظور آمده بودم. شهادت می‌دهم که تو حجّت خدا بر خلقش می‌باشی<ref>تهذیب الأحکام، ج 4،ص 305-306</ref>.
 
[[علی بن موسی (رضا)|حضرت رضا(علیه‌السلام)]] فرمود: در بیست و پنجم ذی‌القعده زمین از زیر کعبه پهن و گسترش یافت. هرکس این روز را روزه بگیرد، گویا مانند کسی است که شصت ماه را روزه گرفته باشد<ref>من لایحضره الفقیه، ج 2،ص 89/ وسائل الشیعة، ج 10،ص 449 به نقل از ثواب الاعمال</ref>.
رسول خدا (ص) فرمود:هرکس بیست و پنجم ماه ذی القعده روزه بگیرد، مانند روزه هفتاد سال می باشد. <ref>اقبال الاعمال،ص 619</ref>
 
حضرت کاظم (ع) فرمود:هرکس در روز بیست و پنجم ذی القعده روزه بگیرد، کفّاره هفتاد سال(گناه) اوست. <ref>من لایحضره الفقیه،ج 2،ص 242</ref>
 
[[امیرالمؤمنین (ع)]] فرمود:هرکس این روز را روزه گیرد، و شب آن را (یعنی شب بیست و پنجم) به شب زنده داری و عبادت بپردازد، برای او عبادت صد سال منظور می شود، به گونه ای که در تمام روزهای آن سال ها، روزه گرفته و شب هایش را به عبادت به پا خاسته باشد. <ref>اقبال الاعمال، ص618-619</ref>
 
[[محمد بن عبدالله (ص)]]  گفت:حضرت رضا (ع) روز بیست و پنجم ذی القعده بر ما وارد شد و فرمود:امروز، روزه بگیرید، من نیز روزه ام. <ref>کافی،ج 4،ص149-150</ref>
 
روایت شده است که هر کس روز بیست و پنجم ذی القعده را روزه بگیرد، هرچیزی میان آسمان و زمین برای او استغفار می کند. <ref>اقبال الاعمال، ص 619</ref>


=پانویس=
[[موسی بن جعفر (کاظم)|حضرت کاظم (علیه‌السلام)]] فرمود: هرکس روز بیست و پنجم ذی‌القعده روزه بگیرد، خداوند روزه شصت ماه را برای او می‌نویسد<ref>کافی، ج 4، ص 149</ref>.
{{پانویس|3}}
رسول خدا (صلی الله علیه) فرمود: هرکس بیست و پنجم ماه ذی‌القعده روزه بگیرد، مانند روزه هفتاد سال می‌باشد<ref>اقبال الاعمال، ص 619</ref>.
حضرت کاظم (علیه‌السلام) فرمود: هرکس در روز بیست و پنجم ذی‌القعده روزه بگیرد، کفّاره هفتاد سال(گناه) اوست<ref>من لایحضره الفقیه، ج 2،ص 242</ref>.
[[علی بن ابی طالب
علیه‌السلام|امیرالمؤمنین(علیه‌السلام)]] فرمود: هرکس این روز را روزه گیرد، و شب آن را (یعنی شب بیست و پنجم) به شب زنده داری و عبادت بپردازد، برای او عبادت صد سال منظور می‌شود، به گونه‌ای که در تمام روزهای آن سال‌ها، روزه گرفته و شب هایش را به عبادت به پا خاسته باشد<ref>اقبال الاعمال، ص618-619</ref>.
راوی گفت: حضرت رضا(علیه‌السلام) روز بیست و پنجم ذی‌القعده بر ما وارد شد و فرمود: امروز روزه بگیرید، من نیز روزه ام<ref>کافی، ج 4،ص149-150</ref>.
روایت شده است که هر کس روز بیست و پنجم ذی‌القعده را روزه بگیرد، هرچیزی میان آسمان و زمین برای او [[استغفار]] می‌کند<ref>اقبال الاعمال، ص 619</ref>.


[[رده:اصطلاحات اسلامی]]
== پانویس ==
[[رده:ماه‌های حج]]
{{پانویس}}
[[رده:ماه‌های حرام]]
[[ur:ذوالقعدہ]]
[[رده:ماه‌های قمری]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۴ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۱۰

ذی القعده
نام ذی القعده
نام‌های دیگر ذی‌القَعدة یا ذوالقَعدة الحرام
ماه قبل شوال
ماه بعد ذی‌الحجه
اعمال و آیین‌ها اعمال روز دحو الارض
از ماه‌های حرام
مناسبت‌ها و وقایع ولادت علی بن موسی (رضا)(علیه‌السلام) • ولادت حضرت معصومه(سلام الله علیها)شهادت امام جواد(علیه‌السلام)

ذی‌القَعده یازدهمین ماه از ماه‌های قمری است. ماه ذی‌القعده از ماه‌های حرام است که شروع جنگ در آن حتی با دشمنان اسلام حرام است؛ مگر این‌که آنها جنگ را به مسلمانان تحمیل نمایند. این ماه جزو ماه‌های حج است. در این ماه زائران خانه خدا از اطراف و اکنافِ جهان به سوی مکه و مدینه حرکت می‌کنند. این ماه، ماه اجابت دعا نامیده شده‌است.

ذی القعده یعنی چه

ذی القَعدة یا ذوالقَعدة الحرام یازدهمین ماه از ماه‌های قمری است. این ماه از ماه‌های حرام (محرم، رجب، ذی‌القعدة و ذی‌الحجة) است[۱] که جنگ در آن حرام است[۲]. ذی‌القعده جزو ماه‌های حج (شوال، ذی‌القعده و ذی‌الحجه) نیز به شمار می‌رود[۳]. ماه‌های حج، ماه‌های بجا آوردن اعمال حج هستند[۴].

ذوالقعده از قعود و نشستن گرفته شده و از آنجا که اعراب در این ماه از جنگ فرو می‌نشستند، آن را به این نام نامیده‌اند[۵].

فضیلت ماه ذی‌القعده

سید بن طاووس در فضیلت این ماه می‌گوید: «ماه ذی‌القعده ماهی است که به هنگام شدّت و گرفتاری، زمان خوبی برای دعاست، و برای رفع ظلم و ستم و دعا بر ضد ظالم مؤثّر است». به گفته وی این ماه «ماه اجابت دعا» نامیده شده است[۶].

شیخ مفید رحمه الله روایت کرده که پیغمبر(صلی الله علیه) فرمودند: هر کس در ماه حرام سه روز پنجشنبه و جمعه و شنبه را روزه بگیرد، خداوند برای او عبادت یک سال را بنویسد. همچنین روایت شده است نه‌صد سال که روزهای آن روزه و شب‌های آن در قیام باشد[۷].

میرزا جواد ملکی تبریزی می‌نویسد: «این ماه، اولین ماه حرام سال است که در آن جنگ حتی با کافران، حرام است، پس حکم جنگ و مخالفت با خداوند در آن چگونه است؟! در این ماه‌ها باید قلب و بدن بیش از سایر ایام از گناه و نافرمانی خدا نگه داشته شوند[۸]

عبادت دسته‌جمعی و درخواست حاجت

امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) فرمود: هر گروهی در این روز به منظور یاد خداوند عزّوجلّ جمع شوند، پیش از آن که متفرّق شوند، حاجت ایشان برآورده می‌شود. در این روز خداوند، یک میلیون رحمت فرو می‌فرستد، و نود و نه رحمت از آن مخصوص جمعی است که به ذکر خدا مشغول بوده، در این روز روزه گرفته و در شبِ این روز به عبادت پرداخته باشند[۹].

وقایع ماه ذی‌القعده

مناسبت‌ها و وقایع ماه ذی‌القعده شامل:

اوّل ذی‌القعده

روز میلاد حضرت فاطمه معصومه(علیه‌السلام) در سال 173 هجری قمری.

روز یازدهم

میلاد با سعادت امام رضا(علیه‌السلام) در سال 148 هجری قمری.

بیست و سوم ماه ذی‌القعده

طبق برخی از روایات شهادت امام رضا(علیه‌السلام) در سال 203. (هرچند معروف است، شهادت آن حضرت «آخر ماه صفر» است).

زیارت حضرت امام رضا(علیه‌السلام) در این روز سنت است و سید بن طاووس از بعضی نقل کرده است که مستحب می‌باشد[۱۰].

بیست و پنجم ماه ذی‌القعده

طبق روایتی از امام رضا(علیه‌السلام) روز دحوالأرض است (یعنی پهن شدن زمین از زیر خانه کعبه بر روی آب) و به عبادت در این شب و روز سفارش شده است[۱۱].

روز سی‌ام

شهادت امام محمدتقی(علیه‌السلام) در سن 25 سالگی در سال 220 هجری قمری. قبر شریفش در بقعه کاظمیه است[۱۲].

اعمال مهمترین روزهای ماه ذی‌القعده

برخی از ایام این ماه پرفضیلت، اعمال مخصوصی دارد که شامل:

اعمال یکشنبه ذی‌القعده

روز یکشنبه ماه ذی‌القعده پیامبر اکرم(صلی الله علیه) از منزل خارج شدند و فرمودند: «ای مردم! چه کسی می‌خواهد توبه کند؟» همه پاسخ مثبت دادند. آنگاه فرمود: «غسل کنید، وضو بگیرید و چهار رکعت نماز بخوانید. در هر رکعت یک بار سوره حمد، سه بار سوره اخلاص و یک بار هم سوره فلق و سوره ناس بخوانید. پس از اتمام نماز 70 مرتبه استغفار کنید و سپس بگویید:

لا حول و لاقوة الا بالله العلی العظیم و بعد از آن، این دعا را بخوانید:

«یا عزیز یا غفار اغفر لی ذنوبی و ذنوب جمیع المؤمنین و المؤمنات فانه لا یغفر الذنوب الا انت»

سپس فرمود: «کسی که این عمل را به جا آورد از آسمان به او ندا می‌رسد: ای بنده خدا، توبه ات پذیرفته شد و گناهانت بخشوده گشت، کردارت را از سر بگیر...[۱۳]»

برای این نماز ثواب زیادی ذکر شده، از جمله این‌که سید بن طاووس در کتاب اقبال الاعمال روایتی از رسول اکرم(صلی الله علیه) نقل نموده که حضرت فرمود: هر که این نماز را به جا آورد؛ توبه او مقبول و گناهانش آمرزیده شود، دشمنان او در روز قیامت از او راضی شوند، با ایمان می‌میرد، دین و ایمانش از وی گرفته نمی‌شود؛ قبرش گشاده و نورانی شده و والدینش از او راضی گردند؛ مغفرت شامل حال والدین او و ذریه او گردد؛ توسعه رزق پیدا کند؛ ملک الموت با او در وقت مردن مدارا کند و به آسانی جان دهد.

روزه سه روز متوالی در ماه ذی‌القعده

رسول خدا(صلی الله علیه) فرمودند: کسی که سه روز از ماه حرام، پنجشنبه، جمعه و شنبه را روزه بگیرد، خداوند عبادت یک سال را برای او می‌نویسد.

اعمال روز 25 ذ‌ی‌قعده

25 ذی‌القعده روزی است که معروف است دحو‌الارض (یعنی پهن شدن زمین از زیر خانه کعبه بر روی آب) اتفاق افتاده است و به همین خاطر این روز و شبش از ایام و لیالی شریفه است که خداوند رحمت خود را در این روز و شب شامل حال بندگانش می‌کند. اعمال شب و روز 25 ذ‌یقعده عبارتند از:

غسل مرحوم شهید اول در دو کتاب الدّروس الشرعیة و ذکری الشیعة، غسل روز بیست و پنجم ذی‌القعده را در زمره غسل‌های مستحبّی معرفی می‌کند[۱۴].

روزه ابواسحاق عُرَیضی می‌گوید: در قلبم افتاد که چه ایّامی از سال روزه گرفته شود. لذا قصد کردم نزد حضرت هادی (علیه‌السلام) بروم. حضرت در منطقه بِصَریا بودند. این امر را به هیچ‌کس نگفتم. نزد حضرت رفتم، وقتی مرا دید فرمود: ای ابواسحاق، آمدی از من از ایامی سؤال نمایی که در آن ایام روزه گرفته می‌شود.

آنها چهار روز می‌باشند:

  1. روز بیست و هفتم رجب که خداوند رسولش (صلی الله علیه) را بر خلقش مبعوث نمود،
  2. روز میلاد رسول خدا (صلی الله علیه) که هفدهم ربیع الاول است،
  3. روز بیست و پنجم ذی‌القعده که روز گسترده شدن زمین از زیر کعبه است،
  4. و روز غدیر که رسول خدا (صلی الله علیه) برادرش علی(علیه‌السلام) را به عنوان پرچم هدایت برای مردم و امام بعد از خودش اقامه کرد.

عرض کردم: فدایت شوم، راست فرمودی، من به همین منظور آمده بودم. شهادت می‌دهم که تو حجّت خدا بر خلقش می‌باشی[۱۵]. حضرت رضا(علیه‌السلام) فرمود: در بیست و پنجم ذی‌القعده زمین از زیر کعبه پهن و گسترش یافت. هرکس این روز را روزه بگیرد، گویا مانند کسی است که شصت ماه را روزه گرفته باشد[۱۶].

حضرت کاظم (علیه‌السلام) فرمود: هرکس روز بیست و پنجم ذی‌القعده روزه بگیرد، خداوند روزه شصت ماه را برای او می‌نویسد[۱۷]. رسول خدا (صلی الله علیه) فرمود: هرکس بیست و پنجم ماه ذی‌القعده روزه بگیرد، مانند روزه هفتاد سال می‌باشد[۱۸]. حضرت کاظم (علیه‌السلام) فرمود: هرکس در روز بیست و پنجم ذی‌القعده روزه بگیرد، کفّاره هفتاد سال(گناه) اوست[۱۹]. [[علی بن ابی طالب

علیه‌السلام|امیرالمؤمنین(علیه‌السلام)]] فرمود: هرکس این روز را روزه گیرد، و شب آن را (یعنی شب بیست و پنجم) به شب زنده داری و عبادت بپردازد، برای او عبادت صد سال منظور می‌شود، به گونه‌ای که در تمام روزهای آن سال‌ها، روزه گرفته و شب هایش را به عبادت به پا خاسته باشد[۲۰].

راوی گفت: حضرت رضا(علیه‌السلام) روز بیست و پنجم ذی‌القعده بر ما وارد شد و فرمود: امروز روزه بگیرید، من نیز روزه ام[۲۱]. روایت شده است که هر کس روز بیست و پنجم ذی‌القعده را روزه بگیرد، هرچیزی میان آسمان و زمین برای او استغفار می‌کند[۲۲].

پانویس

  1. نجفی، ‌ جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۲۱، ص۳۲ وج۴۳، ص۲۶
  2. نجفی، ‌ جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۲۱، ص۳۲
  3. کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۲۸۹ و۳۰۳؛ نجفی، جواهرالکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۸، ص۱۲
  4. مشکینی، مصطلحات الفقه، بی‌تا، ص۳۲۲
  5. مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۸۹
  6. سید بن طاووس، اقبال الاعمال، ج1، ص306
  7. المراقبات، ص 369
  8. ملکی تبریزی، المراقبات، ص301
  9. اقبال الاعمال، ص618-619
  10. مفاتیح‌الجنان، ص 248
  11. مفاتیح‌الجنان، ص 248
  12. مفاتیح‌الجنان، ص 248
  13. المراقبات، ص 187
  14. الدّروس الشرعیة، ج1،ص 313
  15. تهذیب الأحکام، ج 4،ص 305-306
  16. من لایحضره الفقیه، ج 2،ص 89/ وسائل الشیعة، ج 10،ص 449 به نقل از ثواب الاعمال
  17. کافی، ج 4، ص 149
  18. اقبال الاعمال، ص 619
  19. من لایحضره الفقیه، ج 2،ص 242
  20. اقبال الاعمال، ص618-619
  21. کافی، ج 4،ص149-150
  22. اقبال الاعمال، ص 619