مراکش: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' می کند' به ' می‌کند') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کشور | |||
| عنوان = مراکش | |||
| تصویر = Moroco.jpg | |||
| تصویر نقشه = | |||
| نام رایج = | |||
| نام کامل = پادشاهی مراکش | |||
| | | پایتخت = رباط | ||
| تعداد جمعیت = | |||
| | | دین = اسلام | ||
| زبان = | |||
}} | |||
| | |||
|پایتخت | |||
| | |||
| | |||
| | |||
'''مراکش ''' کشوری است که در شمال غرب [[آفریقا|قاره آفریقا]] و نزدیک به [[اروپا|قاره اروپا]] قرار دارد. دین رسمی مراکش که قدمتی طولانی و ساختار پادشاهی دارد، [[اسلام]] است. مراکش به لحاظ جغرافیایی دارای موقعیتی استراتژیک است. | '''مراکش ''' کشوری است که در شمال غرب [[آفریقا|قاره آفریقا]] و نزدیک به [[اروپا|قاره اروپا]] قرار دارد. دین رسمی مراکش که قدمتی طولانی و ساختار پادشاهی دارد، [[اسلام]] است. مراکش به لحاظ جغرافیایی دارای موقعیتی استراتژیک است. | ||
== پیشینه == | == پیشینه == | ||
مراکش در ادوار باستانی بخشی از امپراطوری کارتاژ بود که در شمال | مراکش در ادوار باستانی بخشی از امپراطوری کارتاژ بود که در شمال آفریقا از خلیج سرت در [[لیبی]] تا اقیانوس اطلس حکومت می‌کرد. در سال ۱۴۶ قبل از میلاد به دست رومیان افتاد که در آن زمان جزو [[موریتانی]] بود و حکومت اروپائیان تا قرن هفتم میلادی (قرن اول هجری) بر آن ادامه یافت. | ||
در اواخر قرن اول هجری، [[مسلمانان]] پس از درگیری با اروپائیان و [[بربر]]ها، این ناحیه را جزو قلمرو خود نمودند و دین اسلام و زبان [[زبان عربی|عربی]] در آن رواج یافت. عنوان «مغرب» در متون کهن اسلامی شامل کشورهای مراکش، [[الجزایر | در اواخر قرن اول هجری، [[مسلمانان]] پس از درگیری با اروپائیان و [[بربر]]ها، این ناحیه را جزو قلمرو خود نمودند و دین اسلام و زبان [[زبان عربی|عربی]] در آن رواج یافت. عنوان «مغرب» در متون کهن اسلامی شامل کشورهای مراکش، [[الجزایر | ||
|الجزایر]]، [[تونس]] و حتی گاه بر [[اندلس]] نیز اطلاق می‌شده است. این بخش از آفریقا به سه بخش مغرب اقصی (مراکش)، مغرب اوسط (الجزایر) و مغرب ادنی (تونس و افریقیه) تقسیم کرده شده بود<ref>اطلس شیعه، ص548.</ref>. | |||
در قرون ۱۵ و ۱۶ میلادی، نیروهای اسپانیائی و پرتغالی بندرهای مراکش را تصرف کردند. در قرن شانزدهم حکومت محلی شریف‌های علوی مراکش، تابع دولت عثمانی شد ولی در قرن هفدهم اروپائیان بر آن دست یافتند. | در قرون ۱۵ و ۱۶ میلادی، نیروهای اسپانیائی و پرتغالی بندرهای مراکش را تصرف کردند. در قرن شانزدهم حکومت محلی شریف‌های علوی مراکش، تابع دولت عثمانی شد ولی در قرن هفدهم اروپائیان بر آن دست یافتند. | ||
سال‌های ۱۹۱۲-۱۸۷۳ مصادف با حکومت‌های حسن اول، عبدالعزیز و مولای حفیظ است. این دوران در پرتو رقابت قدرت‌های بزرگ استعماری، مراکش استقلال خود را حفظ می‌کند. لیکن در سال ۱۹۱۲ پس از موافقتنامه‌های الجزیره (۱۹۰۶ م)، [[فرانسه]] بخش عظیمی از مراکش را اشغال می‌کند و از این سال به بعد مبارزه علنی مردم علیه سلطه فرانسه تحت رهبری عبدالکریم خطاب آغاز می‌گردد. در سال ۱۹۲۷ میلادی، محمدبن یوسف (محمد پنجم) به تخت سلطنت می‌نشیند و بعلت مخالفت با سلطه فرانسویان بدون اینکه خواهان گسستن کامل از فرانسه باشد تبدیل به یک چهره ملی شد که در آینده به پدر استقلال مراکش شهرت یافت. فرانسه که حاضر به پذیرش استقلال مراکش نبود کوشید از برخی گروه‌ها علیه محمد پنجم استفاده نماید که در رأس | سال‌های ۱۹۱۲-۱۸۷۳ مصادف با حکومت‌های حسن اول، عبدالعزیز و مولای حفیظ است. این دوران در پرتو رقابت قدرت‌های بزرگ استعماری، مراکش استقلال خود را حفظ می‌کند. لیکن در سال ۱۹۱۲ پس از موافقتنامه‌های الجزیره (۱۹۰۶ م)، [[فرانسه]] بخش عظیمی از مراکش را اشغال می‌کند و از این سال به بعد مبارزه علنی مردم علیه سلطه فرانسه تحت رهبری عبدالکریم خطاب آغاز می‌گردد. در سال ۱۹۲۷ میلادی، محمدبن یوسف (محمد پنجم) به تخت سلطنت می‌نشیند و بعلت مخالفت با سلطه فرانسویان بدون اینکه خواهان گسستن کامل از فرانسه باشد تبدیل به یک چهره ملی شد که در آینده به پدر استقلال مراکش شهرت یافت. فرانسه که حاضر به پذیرش استقلال مراکش نبود کوشید از برخی گروه‌ها علیه محمد پنجم استفاده نماید که در رأس آنها الجلاوی بود. | ||
از این‌رو به خواسته هواداران الجلاوی که خواستار عزل محد پنجم بودند جواب مثبت داد و محمدپنجم را به همراه خانواده‌اش به [[ماداگاسکار]] تبعید نمود. تبعید محمد پنجم نقش مثبتی در تحقق استقلال این کشور ایفاد نمود و مردم خواستار بازگشت وی و اعلام استقلال کشور شدند. از طرفی قیام الجزایر علیه فرانسه عاملی در جهت تضعیف حضور فرانسه در مراکش گردید و فرانسه به منظور جلوگیری از سرایت این قیام بر تمامی منطقه و فشار‌های مردمی در داخل به تدریج زمینه را برای پذیرش خواست عمومی مردم مراکش فراهم نمود. در ۱۶ نوامبر ۱۹۵۵ محمد پنجم به کشور بازگشت و در ۳ مارس ۱۹۵۶ فرانسه استقلال کشور مراکش را به رسمیت شناخت. | از این‌رو به خواسته هواداران الجلاوی که خواستار عزل محد پنجم بودند جواب مثبت داد و محمدپنجم را به همراه خانواده‌اش به [[ماداگاسکار]] تبعید نمود. تبعید محمد پنجم نقش مثبتی در تحقق استقلال این کشور ایفاد نمود و مردم خواستار بازگشت وی و اعلام استقلال کشور شدند. از طرفی قیام الجزایر علیه فرانسه عاملی در جهت تضعیف حضور فرانسه در مراکش گردید و فرانسه به منظور جلوگیری از سرایت این قیام بر تمامی منطقه و فشار‌های مردمی در داخل به تدریج زمینه را برای پذیرش خواست عمومی مردم مراکش فراهم نمود. در ۱۶ نوامبر ۱۹۵۵ محمد پنجم به کشور بازگشت و در ۳ مارس ۱۹۵۶ فرانسه استقلال کشور مراکش را به رسمیت شناخت. | ||
== نام کشور == | |||
کشور پادشاهی مراکش که در زبان عربی به آن «المملکه المغربیه» گفته می‌شود نخستین کشور شکل گرفته مغرب مسلمان است. این کشور در ایران به نام «مراکش» شناخته می‌شود. در سازمان‌های بین‌المللی از جمله [[سازمان ملل متحد]] برحسب مورد زبانی، به نام Maroc یا Morocco است چرا که واژه مغرب، مفهوم گسترده «مغرب بزرگ» (شامل کشورهای الجزایر، تونس و مراکش) را افاده می‌کند. | کشور پادشاهی مراکش که در زبان عربی به آن «المملکه المغربیه» گفته می‌شود نخستین کشور شکل گرفته مغرب مسلمان است. این کشور در ایران به نام «مراکش» شناخته می‌شود. در سازمان‌های بین‌المللی از جمله [[سازمان ملل متحد]] برحسب مورد زبانی، به نام Maroc یا Morocco است چرا که واژه مغرب، مفهوم گسترده «مغرب بزرگ» (شامل کشورهای الجزایر، تونس و مراکش) را افاده می‌کند. | ||
| خط ۵۹: | خط ۴۱: | ||
== جغرافیا == | == جغرافیا == | ||
=== پایتخت و شهرهای مهم === | === پایتخت و شهرهای مهم === | ||
پایتخت مراکش شهر رباط است. از دیگر شهر‌ها و بنادر مهم کشور مراکش | پایتخت مراکش شهر رباط است. از دیگر شهر‌ها و بنادر مهم کشور مراکش می‌توان به کازابلانکا (دارالبیضاء)، طنجه، ناظور، محمدیه، آسفی، اگادیر. [[فاس]] (دارای نوعی مرکزیت مذهبی - فرهنگی)، ایفرن، مکناس، وجده، تطوان، محمدیه و قنیطره (کنیترا) اشاره کرد. | ||
=== گستره === | === گستره === | ||
| خط ۶۸: | خط ۵۰: | ||
==== جمهوری دموکراتیک صحرای غربی ==== | ==== جمهوری دموکراتیک صحرای غربی ==== | ||
صحرای غربی ناحیه‌ای وسیع است که مراکش ادعای مالکیت آن را دارد. | صحرای غربی ناحیه‌ای وسیع است که مراکش ادعای مالکیت آن را دارد. دولت مراکش، صحرای غربی را به طور تاریخی متعلق به خود می‌داند. اما بر اساس رای دیوان بین‌المللی دادگستری و پس از مناقشات چند دهه اخیر، این ناحیه توسط برخی سازمان‌های بین‌المللی و کشورها به عنوان یک کشور مستقل شناخته شده است.<ref>ر. ک: [[جمهوری دموکراتیک صحرای غربی]]</ref> | ||
جدای از الجزایر و موریتانی که با مراکش مرز خاکی دارند، تنگه جبل الطارق مرز آبی مراکش و اسپانیا به حساب می‌آید. در واقع مراکش بین کشورهای قاره آفریقا، کمترین فاصله جغرافیایی را با قاره اروپا دارد. این فاصله تنها ۱۵ کیلومتر است. | جدای از الجزایر و موریتانی که با مراکش مرز خاکی دارند، تنگه جبل الطارق مرز آبی مراکش و اسپانیا به حساب می‌آید. در واقع مراکش بین کشورهای قاره آفریقا، کمترین فاصله جغرافیایی را با قاره اروپا دارد. این فاصله تنها ۱۵ کیلومتر است. | ||
| خط ۷۵: | خط ۵۷: | ||
=== ویژگی‌های آب و هوایی === | === ویژگی‌های آب و هوایی === | ||
آب و هوای مراکش بسیار متغیر است و با فصل و منطقه تغییر می‌کند. در کل این کشور آب و هوای گرمسیری دارد و بالاترین دما 35 درجه سانتیگراد و | آب و هوای مراکش بسیار متغیر است و با فصل و منطقه تغییر می‌کند. در کل این کشور آب و هوای گرمسیری دارد و بالاترین دما 35 درجه سانتیگراد و پایین‌ترین دما 5 درجه سانتیگراد در ساحارا است. آب و هوای ساحل گرم و مدیترانه ای است که در ساحل شرقی با بادهای جنوب غربی تعدیل می‌شود، در حالی که مناطق داخلی آب و هوا گرم تر، خشک تر و قاره ای دارند. در جنوب کشور هوا در بیشتر ایام سال بسیار گرم و خشک، اما در شب افت دما شدید است به خصوص در ماه‌های دسامبر و ژانویه. در زمستان دما در کوه‌های اطلس به زیر صفر می‌رسد و بیشتر سال قله‌ها پوشیده از برف هستند. | ||
در مناطق ساحلی از ماه نوامبر تا مارچ بارندگی وجود دارد و در تابستان، اغلب مناطق کشور خشک و دما بالاست، در مناطق کوهستانی هوا خنک تر است. در Marrakech و Agadir، در طول زمستان دما 21 درجه است. | در مناطق ساحلی از ماه نوامبر تا مارچ بارندگی وجود دارد و در تابستان، اغلب مناطق کشور خشک و دما بالاست، در مناطق کوهستانی هوا خنک تر است. در Marrakech و Agadir، در طول زمستان دما 21 درجه است. | ||
| خط ۱۲۲: | خط ۱۰۴: | ||
در قانون اساسی پادشاه ضمن مقدس بودن از قدرت بسیاری برخوردار است. پادشاه، نماینده عالی ملت و مظهر وحدت ملت است که بر اجرای اسلام و قانون اساسی نظارت دارد. | در قانون اساسی پادشاه ضمن مقدس بودن از قدرت بسیاری برخوردار است. پادشاه، نماینده عالی ملت و مظهر وحدت ملت است که بر اجرای اسلام و قانون اساسی نظارت دارد. | ||
پادشاه کنونی مراکش [[ملک محمد ششم]] (متولد ۱۹۶۳ م) می‌باشد که پس از درگذشت [[ملک حسن دوم]] از بیست و سوم ژوئیه ۱۹۹۹ به تخت سلطنت نشسته‌است. | پادشاه کنونی مراکش [[ملک محمد ششم (پادشاه مراکش)|ملک محمد ششم]] (متولد ۱۹۶۳ م) می‌باشد که پس از درگذشت [[ملک حسن دوم]] از بیست و سوم ژوئیه ۱۹۹۹ به تخت سلطنت نشسته‌است. | ||
==== جایگاه مذهبی و مقام امیرالمؤمنینی پادشاه ==== | ==== جایگاه مذهبی و مقام امیرالمؤمنینی پادشاه ==== | ||
انتساب به حضرت [[محمد ( | انتساب به حضرت [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|رسول اکرم (صلّی‌الله علیه وآله)]] و اهل بیت در مراکش یک ارزش محسوب می‌شود و خاندان سلطنتی توانسته است از یک جایگاه مذهبی برخوردار شود. | ||
در بستر [[فقه]] مالکی، [[کلام]] اشعری و اسلام مردمی آن دیار که مملو از رویکردهای صوفیانه نیز هست، پایگاه مذهبی حکومت اهمیت بیشتری | در بستر [[فقه]] مالکی، [[کلام]] اشعری و اسلام مردمی آن دیار که مملو از رویکردهای صوفیانه نیز هست، پایگاه مذهبی حکومت اهمیت بیشتری یافته‌اند. پس از [[یازده سپتامبر]] که عملیات انتحاری در [[کازابلانکا]] موجب کشته شدن دهها نفر در این کشور شد، در مراکش مجددا بر این سه اصل در دین‌ورزی آنها تاکید شد تا بتوانند مانع از رشد گروه‌های افراطی دینی شوند. | ||
بنابراین این بسترها در جامعه مراکش وجود داشته است و از آنجا که خاندان سلطنتی که دارای همه این ویژگی‌ها بوده‌اند، در نتیجه به این خاندان کم و بیش جایگاه دینی داده است. از این رو پادشاهان این کشور خود را امیر المومنین | بنابراین این بسترها در جامعه مراکش وجود داشته است و از آنجا که خاندان سلطنتی که دارای همه این ویژگی‌ها بوده‌اند، در نتیجه به این خاندان کم و بیش جایگاه دینی داده است. از این رو پادشاهان این کشور خود را امیر المومنین می‌نامند. یعنی پادشاه دارای جایگاه مذهبی هم هست. | ||
امیرالمومنین دانستن پادشاه صرفا یک لقب نیست و نتایج عملی و عینی دارد. نتیجه عملی امیرالمومنین بودن این است که تشکیلات و شخصیت‌های دینی این کشور تابع این سیستم سیاسی هستند. در واقع ائمه جماعات و عالمان هر منطقه و شهری دارای تشکیلاتی هستند که آن تشکیلات ریاست آن با مجلس علمی است. یعنی یک شورای 7 تا 11 نفری در هر منطقه و شهری وجود دارد که بر همه امور عالمان دینی در این شهر اعم از امام جمعه، امامان جماعت و همه کسانی که شغل دینی دارند، نظارت دارد. بر این مجالس علمی، یک مجلس اعلای علمی نظارت دارد که در رباط مستقر است. رئیس مجلس علمی اعلا توسط پادشاه انتخاب می‌شود. بنابراین در چارچوب نظرات پادشاه عمل می‌کند. این مجالس، شبکه وسیعی هستند، در نتیجه تشکیلات دینی در معنای رسمی آن وابسته به پادشاه است<ref>http://www.irdiplomacy.ir/fa/news/18778/مراکش-توافق-همگانی-بر-اصلاحات/</ref>. | |||
=== اختیارات پادشاه === | === اختیارات پادشاه === | ||
شاه بر شورای وزیران ریاست دارد و می‌تواند هر دو مجلس پارلمان یا یکی از | شاه بر شورای وزیران ریاست دارد و می‌تواند هر دو مجلس پارلمان یا یکی از آنها را پس از مشورت با رؤسای آنها منحل نماید. مصوبات مجلس ظرف سی روز به توشیح وی درمی‌آید. شاه فرمانده نیروهای مسلح است و ریاست عالی شورای قضایی، شورای عالی آموزش و شورای عالی توسعه ملی و برنامه را داراست. | ||
=== دولت === | === دولت === | ||
| خط ۱۴۷: | خط ۱۲۹: | ||
=== پارلمان === | === پارلمان === | ||
پارلمان مراکش از دو مجلس نمایندگان و مشاوران(سنا) تشکیل شده‌است. اعضای مجلس نمایندگان ۳۲۵ نفر و برای مدت ۵ سال انتخاب می‌شوند. مجلس مشاوران نیز دارای ۲۷۰ عضو می‌باشد که برای مدت ۹ سال انتخاب می‌شوند. | پارلمان مراکش از دو مجلس نمایندگان و مشاوران (سنا) تشکیل شده‌است. اعضای مجلس نمایندگان ۳۲۵ نفر و برای مدت ۵ سال انتخاب می‌شوند. مجلس مشاوران نیز دارای ۲۷۰ عضو می‌باشد که برای مدت ۹ سال انتخاب می‌شوند. | ||
== احزاب == | == احزاب == | ||
مطابق اصل سوم قانون اساسی مصوب ۱۹۹۶ میلادی، احزاب سیاسی، سازمان‌های سندیکائی، مجتمعات محلی و اتاق‌های صنفی در سازمان دهی و نمایندگی شهروندان مشارکت دارند و تک حزبی نیز غیر قانونی است. در حال حاضر نیز سه حزب «اتحادیه سوسیالیستی»، «استقلال» و «عدالت و توسعه» بیشترین کرسی‌های مجلس نمایندگان را به خود اختصاص داده‌اند. | مطابق اصل سوم قانون اساسی مصوب ۱۹۹۶ میلادی، احزاب سیاسی، سازمان‌های سندیکائی، مجتمعات محلی و اتاق‌های صنفی در سازمان دهی و نمایندگی شهروندان مشارکت دارند و تک حزبی نیز غیر قانونی است. در حال حاضر نیز سه حزب «اتحادیه سوسیالیستی»، «استقلال» و «عدالت و توسعه» بیشترین کرسی‌های مجلس نمایندگان را به خود اختصاص داده‌اند. | ||
== همکاری‌های بین‌المللی == | |||
مراکز در سازمان‌های بین‌المللی نظیر [[اتحادیه عرب]]، [[سازمان ملل متحد]]، [[سازمان امنیت و همکاری اروپا]]، [[اتحادیه کشورهای دریای مدیترانه]]، [[سازمان وحدت آفریقا]]، [[سازمان کنفرانس اسلامی]]، [[جنبش غیرمتعهدها]]، سازمان تجارت جهانی و [[کمیسیون اقتصادی سازمان ملل متحد برای آفریقا]] و ... است. | مراکز در سازمان‌های بین‌المللی نظیر [[اتحادیه عرب]]، [[سازمان ملل متحد]]، [[سازمان امنیت و همکاری اروپا]]، [[اتحادیه کشورهای دریای مدیترانه]]، [[سازمان وحدت آفریقا]]، [[سازمان کنفرانس اسلامی]]، [[جنبش غیرمتعهدها]]، سازمان تجارت جهانی و [[کمیسیون اقتصادی سازمان ملل متحد برای آفریقا]] و ... است. | ||
مراکش از | مراکش از بنیانگذاران سازمان کنفرانس اسلامی و [[صندوق حمایت از قدس]] است، و مقر [[آیسسکو]] (سازمان علمی فرهنگی وابسته به سازمان کنفرانس اسلامی) نیز در رباط می‌باشد. | ||
== ساختارهای اقتصادی == | == ساختارهای اقتصادی == | ||
کشور مراکش و یا مغرب، کشوری است که در شمال دریای مدیترانه و در غرب اقیانوس اطلس آن را احاطه کرده است. وجود سواحل بیش از ۳۵۰۰ کیلومتری آن، این کشور را از منابع عظیم دریایی و تجمع گونه‌های مختلف ماهیان بهره‌مند نموده و شرایط ممتازی را برای این کشور بوجود آورده‌است. | کشور مراکش و یا مغرب، کشوری است که در شمال دریای مدیترانه و در غرب اقیانوس اطلس آن را احاطه کرده است. وجود سواحل بیش از ۳۵۰۰ کیلومتری آن، این کشور را از منابع عظیم دریایی و تجمع گونه‌های مختلف ماهیان بهره‌مند نموده و شرایط ممتازی را برای این کشور بوجود آورده‌است. | ||
هم اکنون مغرب در زمینه صادرات انواع ماهی مانند ساردین و | هم اکنون مغرب در زمینه صادرات انواع ماهی مانند ساردین و نرم‌تنانی همچون هشت پا به اروپا، آمریکا و آسیا فعالیت دارد. | ||
اقتصاد مغرب بر چند عنصر ماهیگیری، کشاورزی، تجارت و صنعت گردشگری متمرکز است. خاک کشور مغرب با توجه به آب هوای معتدلش و بارندگی، در زمینه کشاورزی بسیار مستعد می‌باشد. | اقتصاد مغرب بر چند عنصر ماهیگیری، کشاورزی، تجارت و صنعت گردشگری متمرکز است. خاک کشور مغرب با توجه به آب هوای معتدلش و بارندگی، در زمینه کشاورزی بسیار مستعد می‌باشد. | ||
| خط ۲۳۱: | خط ۲۱۳: | ||
آثار عمده تاریخی این کشور که عبارت‌اند از مساجد، آرامگاه‌های سلاطین و کاخ‌ها در سه شهر تاریخی فاس، مکناس و شهر مراکش واقع هستند. البته در شهرهای کازابلانکا و رباط و شمال کشور مثل طنجه آثار تاریخی و سیاحتی بسیاری وجود دارد. | آثار عمده تاریخی این کشور که عبارت‌اند از مساجد، آرامگاه‌های سلاطین و کاخ‌ها در سه شهر تاریخی فاس، مکناس و شهر مراکش واقع هستند. البته در شهرهای کازابلانکا و رباط و شمال کشور مثل طنجه آثار تاریخی و سیاحتی بسیاری وجود دارد. | ||
=وضعیت دین= | ==وضعیت دین== | ||
طبق برآوردهای انجام شده، 93 درصد جمعیت مراکش دارای دین یا آیین مذهبی هستند و ۷ درصد از مردم نیز پیرو هیچ دین و مسلکی نیستند. | طبق برآوردهای انجام شده، 93 درصد جمعیت مراکش دارای دین یا آیین مذهبی هستند و ۷ درصد از مردم نیز پیرو هیچ دین و مسلکی نیستند. | ||
ادیان اسلام، مسیحیت و یهودیت در مراکش دارای پیرو هستند، گروه محدودی نیز گرایش بهایی دارند. | ادیان اسلام، مسیحیت و یهودیت در مراکش دارای پیرو هستند، گروه محدودی نیز گرایش بهایی دارند. | ||
| خط ۲۴۵: | خط ۲۲۷: | ||
دربارۀ خاستگاه [[تصوف در مغرب]] نظریات مختلفی وجود دارد: | دربارۀ خاستگاه [[تصوف در مغرب]] نظریات مختلفی وجود دارد: | ||
* برخی آن را متأثر از رهبانیت مسیحی می‌دانند، زیرا در سده‌های نخستین اسلامی هنوز دیرهای بسیاری در شمال آفریقا فعالیت داشتند | * برخی آن را متأثر از رهبانیت مسیحی می‌دانند، زیرا در سده‌های نخستین اسلامی هنوز دیرهای بسیاری در شمال آفریقا فعالیت داشتند. | ||
* برخی نیز وجود | * برخی نیز وجود نامهای متعدد فارسی را در میان صوفیۀ آنجا نشانه‌ای از تأثیر افکار ایرانی می‌شمارند؛ | ||
* گروهی هم تصوف مغرب را اصیل می‌دانند و آن را ادامۀ | * گروهی هم تصوف مغرب را اصیل می‌دانند و آن را ادامۀ گرایشهای معنوی بربرهایی که پیش از اسلام در غارها منزوی بودند، می‌شمارند. به اعتقاد این گروه، زهدطلبی، موعودباوری و معجزه‌گرایی ۳ ویژگی مهم بومیان مغـرب بود که بعـدها زیربنای تصـوف اسلامـی در ایـن دیـار را تشکیل داد . | ||
با این‌همه، چنین به نظر می‌رسد که تصوف در مغرب نیز مانند تصوف اولیۀ [[حجاز]]، [[عراق]] و [[ایران]]، نخست مبتنی بر آموزه‌های شفاهی اولیای مسلمان بوده، و سپس صورتی منسجم به خود گرفته است. | با این‌همه، چنین به نظر می‌رسد که تصوف در مغرب نیز مانند تصوف اولیۀ [[حجاز]]، [[عراق]] و [[ایران]]، نخست مبتنی بر آموزه‌های شفاهی اولیای مسلمان بوده، و سپس صورتی منسجم به خود گرفته است. | ||
=جریان‌های شاخص مراکش= | ==جریان‌های شاخص مراکش== | ||
== جریان‌های شاخص دینی == | === جریان‌های شاخص دینی === | ||
در مراکش چند جنبش و جریان اسلامی حضور دارند، از جمله: | در مراکش چند جنبش و جریان اسلامی حضور دارند، از جمله: | ||
'''[[الشبیة الإسلامیة]]''' | '''[[جنبش جوانان اسلامی مراکش|الشبیة الإسلامیة]]''' | ||
این جنبش در نوامبر ۱۹۷۲ توسط [[عبدالکریم مطیع]] (متولد ۱۹۳۶) و عضو سابق اتحادیه ملی نیروهای خلقی (با گرایشات [[سوسیالیستی]]) تأسیس گردید. | این جنبش در نوامبر ۱۹۷۲ توسط [[عبدالکریم مطیع]] (متولد ۱۹۳۶) و عضو سابق اتحادیه ملی نیروهای خلقی (با گرایشات [[سوسیالیستی]]) تأسیس گردید. | ||
'''[[حرکة الإصلاح والتجدید]]''' | '''[[حرکت اصلاح و تجدید مراکش|حرکة الإصلاح والتجدید]]''' | ||
حرکة الإصلاح والتجدید از جنبش الشبیة الإسلامیة منشعب گردید. این چنبش از افکار و اندیشه‌های متفکران [[اخوان‌المسلمین]] همچون [[حسن البنا|حسن البناء]] متأثر بوده است. | حرکة الإصلاح والتجدید از جنبش الشبیة الإسلامیة منشعب گردید. این چنبش از افکار و اندیشه‌های متفکران [[اخوان المسلمین|اخوان‌المسلمین]] همچون [[حسن البنا|حسن البناء]] متأثر بوده است. | ||
== جریان‌های شاخص غیر دینی == | === جریان‌های شاخص غیر دینی === | ||
=چهره‌های شاخص مراکش= | ==چهره‌های شاخص مراکش== | ||
== چهره‌های شاخص دینی == | === چهره‌های شاخص دینی === | ||
'''ادریس هانی (سید ادریس حسینی)''' | '''ادریس هانی (سید ادریس حسینی)''' | ||
[[سید ادریس حسینی|ادریس هانی]] محقق و متفکر معاصر و از فعالان اندیشه تقریبی است. وی آثار فراوانی در قالب کتب و مقالات و همچنین سخنرانی در مجامع مختلف علمی، در کارنامه خوود دارد. | [[سید ادریس حسینی|ادریس هانی]] محقق و متفکر معاصر و از فعالان اندیشه تقریبی است. وی آثار فراوانی در قالب کتب و مقالات و همچنین سخنرانی در مجامع مختلف علمی، در کارنامه خوود دارد. | ||
'''شیخ عبدالسلام یاسین''' | '''شیخ عبدالسلام یاسین''' | ||
شیخ [[عبدالسلام یاسین]]، [[قطب]] و [[مرشد]] جماعت «[[العدل و الإحسان]]»، و از شخصیت‌های سرشناس مذهبی – سیاسی [[مراکش]] بود که در سال 2012 فوت کرد. | شیخ [[عبدالسلام یاسین]]، [[قطب]] و [[مرشد]] جماعت «[[العدل و الإحسان]]»، و از شخصیت‌های سرشناس مذهبی – سیاسی [[مراکش]] بود که در سال 2012 فوت کرد. | ||
| خط ۲۷۹: | خط ۲۶۱: | ||
[[علّال فاسی]] اندیشمند مراکشی و متاثر از محمد عبده بود که در این کشور آراء او را مطرح می‌کرده است. وی موسس و رهبر حزب استقلال مراکش بود. | [[علّال فاسی]] اندیشمند مراکشی و متاثر از محمد عبده بود که در این کشور آراء او را مطرح می‌کرده است. وی موسس و رهبر حزب استقلال مراکش بود. | ||
== چهره‌های شاخص غیر دینی == | === چهره‌های شاخص غیر دینی === | ||
'''عبدالله العروی''' | '''عبدالله العروی''' | ||
[[عبدالله العروی]] متولد 1933 در مغرب، متفکر و مورخ، دانش آموخته فلسفه و تاریخ در فرانسه و دارای پیشینه تدریس در کشورش و ایالات متحده | [[عبدالله العروی]] متولد 1933 در مغرب، متفکر و مورخ، دانش آموخته فلسفه و تاریخ در فرانسه و دارای پیشینه تدریس در کشورش و ایالات متحده آمریکا است. | ||
'''مهدی منجره''' | '''مهدی منجره''' | ||
| خط ۳۰۲: | خط ۲۸۴: | ||
'''محمد عزیز الحبابی''' | '''محمد عزیز الحبابی''' | ||
ادیب، شاعر و فیلسوف اهل مراکش، و یکی از اثرگذارترین چهره‌های فلسفی معاصر این کشور بود. | |||
==جستارهای وابسته== | |||
*[[آفریقا]] | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
{{کشورهای جهان}} | |||
[[رده:کشورها]] | |||
[[رده:کشورهای اسلامی]] | [[رده:کشورهای اسلامی]] | ||
[[رده:آفریقا]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۹ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۹:۵۹
| مراکش | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | پادشاهی مراکش |
| پایتخت | رباط |
| دین | اسلام |
مراکش کشوری است که در شمال غرب قاره آفریقا و نزدیک به قاره اروپا قرار دارد. دین رسمی مراکش که قدمتی طولانی و ساختار پادشاهی دارد، اسلام است. مراکش به لحاظ جغرافیایی دارای موقعیتی استراتژیک است.
پیشینه
مراکش در ادوار باستانی بخشی از امپراطوری کارتاژ بود که در شمال آفریقا از خلیج سرت در لیبی تا اقیانوس اطلس حکومت می‌کرد. در سال ۱۴۶ قبل از میلاد به دست رومیان افتاد که در آن زمان جزو موریتانی بود و حکومت اروپائیان تا قرن هفتم میلادی (قرن اول هجری) بر آن ادامه یافت.
در اواخر قرن اول هجری، مسلمانان پس از درگیری با اروپائیان و بربرها، این ناحیه را جزو قلمرو خود نمودند و دین اسلام و زبان عربی در آن رواج یافت. عنوان «مغرب» در متون کهن اسلامی شامل کشورهای مراکش، [[الجزایر |الجزایر]]، تونس و حتی گاه بر اندلس نیز اطلاق می‌شده است. این بخش از آفریقا به سه بخش مغرب اقصی (مراکش)، مغرب اوسط (الجزایر) و مغرب ادنی (تونس و افریقیه) تقسیم کرده شده بود[۱].
در قرون ۱۵ و ۱۶ میلادی، نیروهای اسپانیائی و پرتغالی بندرهای مراکش را تصرف کردند. در قرن شانزدهم حکومت محلی شریف‌های علوی مراکش، تابع دولت عثمانی شد ولی در قرن هفدهم اروپائیان بر آن دست یافتند.
سال‌های ۱۹۱۲-۱۸۷۳ مصادف با حکومت‌های حسن اول، عبدالعزیز و مولای حفیظ است. این دوران در پرتو رقابت قدرت‌های بزرگ استعماری، مراکش استقلال خود را حفظ می‌کند. لیکن در سال ۱۹۱۲ پس از موافقتنامه‌های الجزیره (۱۹۰۶ م)، فرانسه بخش عظیمی از مراکش را اشغال می‌کند و از این سال به بعد مبارزه علنی مردم علیه سلطه فرانسه تحت رهبری عبدالکریم خطاب آغاز می‌گردد. در سال ۱۹۲۷ میلادی، محمدبن یوسف (محمد پنجم) به تخت سلطنت می‌نشیند و بعلت مخالفت با سلطه فرانسویان بدون اینکه خواهان گسستن کامل از فرانسه باشد تبدیل به یک چهره ملی شد که در آینده به پدر استقلال مراکش شهرت یافت. فرانسه که حاضر به پذیرش استقلال مراکش نبود کوشید از برخی گروه‌ها علیه محمد پنجم استفاده نماید که در رأس آنها الجلاوی بود.
از این‌رو به خواسته هواداران الجلاوی که خواستار عزل محد پنجم بودند جواب مثبت داد و محمدپنجم را به همراه خانواده‌اش به ماداگاسکار تبعید نمود. تبعید محمد پنجم نقش مثبتی در تحقق استقلال این کشور ایفاد نمود و مردم خواستار بازگشت وی و اعلام استقلال کشور شدند. از طرفی قیام الجزایر علیه فرانسه عاملی در جهت تضعیف حضور فرانسه در مراکش گردید و فرانسه به منظور جلوگیری از سرایت این قیام بر تمامی منطقه و فشار‌های مردمی در داخل به تدریج زمینه را برای پذیرش خواست عمومی مردم مراکش فراهم نمود. در ۱۶ نوامبر ۱۹۵۵ محمد پنجم به کشور بازگشت و در ۳ مارس ۱۹۵۶ فرانسه استقلال کشور مراکش را به رسمیت شناخت.
نام کشور
کشور پادشاهی مراکش که در زبان عربی به آن «المملکه المغربیه» گفته می‌شود نخستین کشور شکل گرفته مغرب مسلمان است. این کشور در ایران به نام «مراکش» شناخته می‌شود. در سازمان‌های بین‌المللی از جمله سازمان ملل متحد برحسب مورد زبانی، به نام Maroc یا Morocco است چرا که واژه مغرب، مفهوم گسترده «مغرب بزرگ» (شامل کشورهای الجزایر، تونس و مراکش) را افاده می‌کند.
نژاد
۶۵٪ مردم مراکش از نژاد سامی (عرب)، ۳۴٪ بربر و ۱٪ بقیه از نژاد سفید اروپایی هستند.
زبان رسمی
در مراکش، زبان عربی و آمازیغی (بربری) زبان رسمی این کشور هستند و با توجه به دوران استعماری‌ای که این کشور داشته است، بیشتر تحصیل کردگان به زبان فرانسوی یا اسپانیولی نیز تسلط دارند.
واحد پول
واحد پول مراکش، درهم است.
دین رسمی
مطابق اصل ششم قانون اساسی مراکش، دین رسمی کشور، اسلام است و اکثر مسلمانان بر مذهب مالکی هستند تعداد اندکی مسیحی و یهودی نیز در این کشور زندگی می‌کنند.
جغرافیا
پایتخت و شهرهای مهم
پایتخت مراکش شهر رباط است. از دیگر شهر‌ها و بنادر مهم کشور مراکش می‌توان به کازابلانکا (دارالبیضاء)، طنجه، ناظور، محمدیه، آسفی، اگادیر. فاس (دارای نوعی مرکزیت مذهبی - فرهنگی)، ایفرن، مکناس، وجده، تطوان، محمدیه و قنیطره (کنیترا) اشاره کرد.
گستره
مراکش وسعتی برابر با 446550 کیلومتر مربع دارد.
مرزها
مراکش در دورترین قسمت شمال غربی قاره آفریقا واقع شده است. این کشور از شرق و جنوب شرقی به الجزایر، شمال شرقی به دریای مدیترانه، از شمال به تنگه جبل‌الطارق و از طریق مرز آبی با اسپانیا، از غرب به اقیانوس اطلس، از جنوب غربی به جمهوری دموکراتیک صحرای غربی، و از جنوب به موریتانی متصل است.
جمهوری دموکراتیک صحرای غربی
صحرای غربی ناحیه‌ای وسیع است که مراکش ادعای مالکیت آن را دارد. دولت مراکش، صحرای غربی را به طور تاریخی متعلق به خود می‌داند. اما بر اساس رای دیوان بین‌المللی دادگستری و پس از مناقشات چند دهه اخیر، این ناحیه توسط برخی سازمان‌های بین‌المللی و کشورها به عنوان یک کشور مستقل شناخته شده است.[۲]
جدای از الجزایر و موریتانی که با مراکش مرز خاکی دارند، تنگه جبل الطارق مرز آبی مراکش و اسپانیا به حساب می‌آید. در واقع مراکش بین کشورهای قاره آفریقا، کمترین فاصله جغرافیایی را با قاره اروپا دارد. این فاصله تنها ۱۵ کیلومتر است.
موقعیت جغرافیایی این کشور، زمینه‌ساز دسترسی به اکوسیستم‌ها و آب و هوای متنوعی در مناطق مختلف این کشور است.
ویژگی‌های آب و هوایی
آب و هوای مراکش بسیار متغیر است و با فصل و منطقه تغییر می‌کند. در کل این کشور آب و هوای گرمسیری دارد و بالاترین دما 35 درجه سانتیگراد و پایین‌ترین دما 5 درجه سانتیگراد در ساحارا است. آب و هوای ساحل گرم و مدیترانه ای است که در ساحل شرقی با بادهای جنوب غربی تعدیل می‌شود، در حالی که مناطق داخلی آب و هوا گرم تر، خشک تر و قاره ای دارند. در جنوب کشور هوا در بیشتر ایام سال بسیار گرم و خشک، اما در شب افت دما شدید است به خصوص در ماه‌های دسامبر و ژانویه. در زمستان دما در کوه‌های اطلس به زیر صفر می‌رسد و بیشتر سال قله‌ها پوشیده از برف هستند.
در مناطق ساحلی از ماه نوامبر تا مارچ بارندگی وجود دارد و در تابستان، اغلب مناطق کشور خشک و دما بالاست، در مناطق کوهستانی هوا خنک تر است. در Marrakech و Agadir، در طول زمستان دما 21 درجه است.
تقسیمات کشوری
از سال 2005 مراکش به مناطق زیر تقسیم‌بندی شده است:
- طنجه تطوان
- عیون بوجذور - ساقیه الحمراء
- کلمیم السماره
- سوس ماسه درعه
- غرب شرارده بنی حسین
- شاویه وردیغه
- مراکش تانسیفت الحوز
- استان الشرقیه
- دارالبیضاء الکبری
- رباط سلا زمور زعیر
- دکاله عبده
- تادله ازیلال
- مکناس تافیلالت
- فاس بولمان
- تازه الحسیمه تاونات
مردم
جمعیت مراکش طبق سرشماری‌ای که در سال 2009 انجام شد، بالغ بر 000/690/31 نفر است. از این میزان، 49.8 درصد را مردان و 2/50 درصد را زنان تشکیل داده‌اند. میانگین نفرات خانواد ۵/۴ نفر و نرخ رشد سالانه جمعیت ۶۴/۱ درصد است.
43 درصد مردم در مناطق روستایی و ۵۷ درصد نیز در مناطق شهری زندگی می‌کنند.
نرخ بی‌سوادی در این کشور ۵۰ درصد است که سهم زنان از بی‌سوادی ۶۲ و مردان حدود ۳۸ درصد است.
حدود ۲۲ درصد جمعیت فعال این کشور بیکار هستند.
حکومت
قانون اساسی
پس از استقلال مراکش (۳ مارس ۱۹۵۶)، نخستین قانون اساسی این کشور در دسامبر۱۹۶۲، با برگزاری همه‌پرسی به تصویب رسید. مطابق این قانون اساسی پادشاه بالاترین مرجع چه از نظر سیاسی و چه از نظر مذهبی قلمداد می‌شود.
پادشاهی مراکش حدود ۱۲ قرن عمر دارد و از ابتدا نیز با مذهب آمیخته بوده‌است. در واقع قانون اساسی مذکور درخصوص مرجعیت سیاسی - مذهبی پادشاه آنچه را که قبلاً وجود داشت در قالب قانون درآورد.
قانون اساسی مراکش در مقاطع سال‌های 1970، 1972، 1980، 1992، 1996 و 2011 ویرایش‌ها و پیرایش‌هایی به خود دید که آخرین تغییر آن مربوط به سال 2011 و تغییر حکومت سلطنت مطلق به پادشاهی مشروطه است که پارلمان مراکش دومجلسی گردید.
کلیات قانون اساسی کنونی (در همه‌پرسی مورخ ۱۳ سپتامبر ۱۹۹۶ به تصویب رسید) قانون اساسی کنونی دارای یک دیباچه و صد و هشت اصل است که در سیزده بخش تنظیم گردیده‌است. بر پایه اصل یکم مراکش دارای نظام پادشاهی مشروطه، دمکراتیک و اجتماعی و مطابق اصل دوم، حاکمیت از آن مردم است.
پس از وقوع بیداری مردمی در برخی کشورهای عربی و شدت گرفتن مخالفت‌های مردمی با برخی حکومت‌ها، در مغرب نیز مردم علیه نظام پادشاهی دست به تظاهرات زدند و در جریان این درگیری‌ها ۶ نفر کشته شدند. برای کنترل اوضاع، پادشاه با خواست مردم مبنی بر اصلاح قانون اساسی و محدود کردن اختیارات خود موافقت کرد و اصلاحاتی در قانون اساسی ایجاد و به رفراندوم گذاشت.
پادشاه
در قانون اساسی پادشاه ضمن مقدس بودن از قدرت بسیاری برخوردار است. پادشاه، نماینده عالی ملت و مظهر وحدت ملت است که بر اجرای اسلام و قانون اساسی نظارت دارد.
پادشاه کنونی مراکش ملک محمد ششم (متولد ۱۹۶۳ م) می‌باشد که پس از درگذشت ملک حسن دوم از بیست و سوم ژوئیه ۱۹۹۹ به تخت سلطنت نشسته‌است.
جایگاه مذهبی و مقام امیرالمؤمنینی پادشاه
انتساب به حضرت رسول اکرم (صلّی‌الله علیه وآله) و اهل بیت در مراکش یک ارزش محسوب می‌شود و خاندان سلطنتی توانسته است از یک جایگاه مذهبی برخوردار شود.
در بستر فقه مالکی، کلام اشعری و اسلام مردمی آن دیار که مملو از رویکردهای صوفیانه نیز هست، پایگاه مذهبی حکومت اهمیت بیشتری یافته‌اند. پس از یازده سپتامبر که عملیات انتحاری در کازابلانکا موجب کشته شدن دهها نفر در این کشور شد، در مراکش مجددا بر این سه اصل در دین‌ورزی آنها تاکید شد تا بتوانند مانع از رشد گروه‌های افراطی دینی شوند.
بنابراین این بسترها در جامعه مراکش وجود داشته است و از آنجا که خاندان سلطنتی که دارای همه این ویژگی‌ها بوده‌اند، در نتیجه به این خاندان کم و بیش جایگاه دینی داده است. از این رو پادشاهان این کشور خود را امیر المومنین می‌نامند. یعنی پادشاه دارای جایگاه مذهبی هم هست.
امیرالمومنین دانستن پادشاه صرفا یک لقب نیست و نتایج عملی و عینی دارد. نتیجه عملی امیرالمومنین بودن این است که تشکیلات و شخصیت‌های دینی این کشور تابع این سیستم سیاسی هستند. در واقع ائمه جماعات و عالمان هر منطقه و شهری دارای تشکیلاتی هستند که آن تشکیلات ریاست آن با مجلس علمی است. یعنی یک شورای 7 تا 11 نفری در هر منطقه و شهری وجود دارد که بر همه امور عالمان دینی در این شهر اعم از امام جمعه، امامان جماعت و همه کسانی که شغل دینی دارند، نظارت دارد. بر این مجالس علمی، یک مجلس اعلای علمی نظارت دارد که در رباط مستقر است. رئیس مجلس علمی اعلا توسط پادشاه انتخاب می‌شود. بنابراین در چارچوب نظرات پادشاه عمل می‌کند. این مجالس، شبکه وسیعی هستند، در نتیجه تشکیلات دینی در معنای رسمی آن وابسته به پادشاه است[۳].
اختیارات پادشاه
شاه بر شورای وزیران ریاست دارد و می‌تواند هر دو مجلس پارلمان یا یکی از آنها را پس از مشورت با رؤسای آنها منحل نماید. مصوبات مجلس ظرف سی روز به توشیح وی درمی‌آید. شاه فرمانده نیروهای مسلح است و ریاست عالی شورای قضایی، شورای عالی آموزش و شورای عالی توسعه ملی و برنامه را داراست.
دولت
امور اجرایی در مراکش توسط دولتی اداره می‌شود که عالی‌ترین مقام آن نخست‌وزیر است.
تا پیش از اصلاحات قانون اساسی در سال 2011 و پس از قدرت گرفتن قیام‌های مردمی در کشورهای عربی، نخست‌وزیر فارغ از اینکه چه حزبی بیشترین کرسی‌های پارلمان را در اختیار دارد، توسط پادشاه معیّن می‌شد، اما پس از اصلاح قانون اساسی، حزبی که بیشترین کرسی‌های مجلس نمایندگان را کسب کند، نخست‌وزیر را معین می‌کند.
قوه قضائیه
قوه قضائیه مستقل از قوای دیگر بوده و احکام دادگاه‌های آن به نام پادشاه صادر و اجرا می‌شود. پادشاه در رأس شورای عالی قضائی قرار دارد. شورای قضائی علاوه بر پادشاه (به‌عنوان رئیس شورا) متشکل است از: وزیر دادگستری، رئیس اول دیوان عالی کشور، دادستان عمومی، رئیس شعبه دیوان عالی کشور، دو نماینده از قضات دادگاه‌های پژوهش و چهار نماینده از دادگاه‌های بدوی. پادشاه علاوه بر تعیین رئیس دیوان عالی کشور مطابق فرمانی و با پیشنهاد شورای عالی قضائی، قضات را نیز انتخاب می‌کند.
نظام قضائی عبارت است از: دیوان‌عالی (مجلس الاعلی)، دادگاه‌های استیناف، دادگاه‌های بدوی، دادگاه‌های منطقه‌ای، دادگاه‌های کار، دادگاه‌های تجاری و دادگاه عالی تجارت.
پارلمان
پارلمان مراکش از دو مجلس نمایندگان و مشاوران (سنا) تشکیل شده‌است. اعضای مجلس نمایندگان ۳۲۵ نفر و برای مدت ۵ سال انتخاب می‌شوند. مجلس مشاوران نیز دارای ۲۷۰ عضو می‌باشد که برای مدت ۹ سال انتخاب می‌شوند.
احزاب
مطابق اصل سوم قانون اساسی مصوب ۱۹۹۶ میلادی، احزاب سیاسی، سازمان‌های سندیکائی، مجتمعات محلی و اتاق‌های صنفی در سازمان دهی و نمایندگی شهروندان مشارکت دارند و تک حزبی نیز غیر قانونی است. در حال حاضر نیز سه حزب «اتحادیه سوسیالیستی»، «استقلال» و «عدالت و توسعه» بیشترین کرسی‌های مجلس نمایندگان را به خود اختصاص داده‌اند.
همکاری‌های بین‌المللی
مراکز در سازمان‌های بین‌المللی نظیر اتحادیه عرب، سازمان ملل متحد، سازمان امنیت و همکاری اروپا، اتحادیه کشورهای دریای مدیترانه، سازمان وحدت آفریقا، سازمان کنفرانس اسلامی، جنبش غیرمتعهدها، سازمان تجارت جهانی و کمیسیون اقتصادی سازمان ملل متحد برای آفریقا و ... است.
مراکش از بنیانگذاران سازمان کنفرانس اسلامی و صندوق حمایت از قدس است، و مقر آیسسکو (سازمان علمی فرهنگی وابسته به سازمان کنفرانس اسلامی) نیز در رباط می‌باشد.
ساختارهای اقتصادی
کشور مراکش و یا مغرب، کشوری است که در شمال دریای مدیترانه و در غرب اقیانوس اطلس آن را احاطه کرده است. وجود سواحل بیش از ۳۵۰۰ کیلومتری آن، این کشور را از منابع عظیم دریایی و تجمع گونه‌های مختلف ماهیان بهره‌مند نموده و شرایط ممتازی را برای این کشور بوجود آورده‌است.
هم اکنون مغرب در زمینه صادرات انواع ماهی مانند ساردین و نرم‌تنانی همچون هشت پا به اروپا، آمریکا و آسیا فعالیت دارد.
اقتصاد مغرب بر چند عنصر ماهیگیری، کشاورزی، تجارت و صنعت گردشگری متمرکز است. خاک کشور مغرب با توجه به آب هوای معتدلش و بارندگی، در زمینه کشاورزی بسیار مستعد می‌باشد.
مناطق مرکزی و شمالی این کشور مملو از درختان زیتون و میوه است و در واقع این شرایط، مغرب را به یکی از صادرکنندگان عمده زیتون، تبدیل کرده‌است. میوه و سبزیجات نیز از اقلام دیگر صادراتی این کشور می‌باشد.
مغرب با فاصله‌ای کمتر از ۱۵ کیلومتر بر روی دریا به جنوب کشور اسپانیا و در واقع قاره اروپا متصل می‌شود و همین امر باعث گردیده این کشور به عنوان پلی دو قاره آفریقا و اروپا را به یکدیگر متصل نماید. این کشور یکی از شرکای تجاری اروپا علی‌الخصوص فرانسه می‌باشد، عواملی همچون نزدیکی راه، زبان مشترک و قوانین جاری این امر را تسهیل نموده است.
ساختارهای فرهنگی
تحصیلات
آموزش
در نظام آموزشی مراکش، آموزش و تحصیل عمومی به آموزش پیش‌دبستانی (مدارس قرآنی، مهد کودک و کودکستان‌ها)، آموزش پایه به مدت 9 سال (دوره اول به مدت ۶ سال و دوره دوم به مدت ۳ سال)، آموزش متوسطه به مدت سه سال و ارائه مدرک دیپلم تقسیم‌بندی می‌شود.
دانشگاه
ورود به دانشگاه و تحصیل در مقطع لیسانس برای هر شهروند مراکشی دارای دیپلم به طور مستقیم و بدون کنکور میسر است. البته برخی رشته‌های تخصصی مانند پزشکی از این قاعده مستثنی هستند.
در مقطع فوق لیسانس و دکترا دانشجویان گزینش می‌شوند.
نخستین دانشگاه پادشاهی مراکش، دانشگاه محمد پنجم است. این دانشگاه پنج دانشکده و مدرسه عالی دارد، زبان تحصیل نیز زبان فرانسه و عربی است.
از جمله دانشگاه‌های مراکش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- جامعة محمد الخامس بالرباط
- جامعة ابن زهر
- جامعة ابن طفی
- جامعة سیدی محمد بن عبدالله
- جامعة محمد الاول بوجدة
- جامعة شعیب الدکالی
- جامعة عبدالمالک السعدی
- http://www.umi.ac.ma/
- المعهد الدولی للتعلیم العالی
رادیو و تلویزیون
برنامه‌های رادیو و تلویزیون در حال حاضر اکثر مناطق پادشاهی مراکش را در بر می‌گیرد وقتی از چارچوب سرزمین ملی نیز فراتر رفته و برخی مناطق جهان را می‌پوشاند. پخش برنامه رادیویی مراکش از سال ۱۹۲۸ میلادی آغاز شده‌است و زبان‌های پخش برنامه رادیویی عربی، فرانسه، اسپانیایی و بربری است.
همچنین یک رادیویی خصوصی تحت عنوان رادیو بین‌المللی مدیترانه (RMI) در سال ۱۹۸۰ میلادی بر اساس اراده مشترک مراکش و فرانسه تأسیس شد که به دو زبان عربی و فرانسه برنامه پخش می‌کند. تلویزیون مراکش (TVM) نیز در سال ۱۹۶۲ میلادی راه‌اندازی رسمی گردید. همچنین کانال دوم تلویزیون مراکش (۲ M) در مارس ۱۹۸۹ میلادی تأسیس شد.
مطبوعات
حدود ششصد و پنجاه عنوان نشریه به زبان‌های عربی و فرانسوی منتشر می‌گردد که غالباً متعلق به احزاب و گروه‌های سیاسی یا دولتی است.
روزنامه‌های اصلی و مهم مراکش به قرار زیر است:
الف) روزنامه‌های فرانسوی زبان: لومتن، اوپینیون، لیبراسیون، البیان
ب) روزنامه‌های عربی زبان: الصحرا المغربیة، العلم، التحاد الاشتراکی البیان الیوم
برخی مجلات هفتگی که در مراکش انتشار می‌یابند به شرح زیر است:
الف) مجلات فرانسوی زبان: La Gazette Du Maroc / Le Temps Du Maroc
ب) مجلات عربی زبان: الاسبوع، الصحیفة، النشرة، المغرب الاقصی، المسقل، السیاسة الجدیدة
خبرگزاری
خبرگزاری مغرب عربی «وکاله المغرب العربی» در سال ۱۹۵۹ تحت نظارت دولت تأسیس شده و زبان‌های کاری‌اش عبارتست از: فرانسه، انگلیسی و اسپانیایی. همچنین آژانس خبری مراکش در سال ۱۹۵۸ توسط محمد پنجم گشایش یافت که در سال ۱۹۷۷ دولتی گردید و هم‌اکنون با افزایش شعبه‌های خود توانسته‌است در ردیف خبرگزاری‌های بزرگ جهان عرب و آفریقایی و کشورهای اسلامی قرار گیرد.
خبرگزاری‌های خارجی‌ای همچون فرانس پرس، خبرگزاری رسمی اسپانیا، آنسا، آسوشیتدپرس، ایتارتاس، اینترپرس سرویس، و ... نیز در این کشور فعال هستند.
انتشارات
ازجمله مهمترین انتشارات‌های موجود در مراکش می‌توان به دارالکتاب در کازابلانکا، چاپ مغربی در کازابلانکا، چاپخانه دولتی در رباط، چاپخانه المعارف الجدیدة در رباط، Editional Fennec در کازابلانکا را نام برد.
اینترنت
سایت مراکش در سال ۱۹۹۶ افتتاح شد. برای وارد شدن به وبگاه اطلاعاتی مراکش از آدرس زیر استفاده می‌شود: http://www.mincom.gov.ma. اطلاعات موجود در وبگاه مزبور به دو زبان فرانسه و انگلیسی است.
کد اینترنتی مراکش (.ma) است.
کد تلفن
کد تلفن کشوری مراکش ۰۰۲۱۲ است.
آثار تاریخی و باستانی
آثار عمده تاریخی این کشور که عبارت‌اند از مساجد، آرامگاه‌های سلاطین و کاخ‌ها در سه شهر تاریخی فاس، مکناس و شهر مراکش واقع هستند. البته در شهرهای کازابلانکا و رباط و شمال کشور مثل طنجه آثار تاریخی و سیاحتی بسیاری وجود دارد.
وضعیت دین
طبق برآوردهای انجام شده، 93 درصد جمعیت مراکش دارای دین یا آیین مذهبی هستند و ۷ درصد از مردم نیز پیرو هیچ دین و مسلکی نیستند. ادیان اسلام، مسیحیت و یهودیت در مراکش دارای پیرو هستند، گروه محدودی نیز گرایش بهایی دارند.
دین رسمی مراکش اسلام است. قانون اساسی این کشور در خصوص نوع مذهب سکوت اختیار کرده، اما از دیرباز (قرن یازدهم میلادی) مذهب مالکی در این سرزمین رواج داشته و اکثر قریب به اتفاق مسلمانان، مالکی مذهب هستند.
حدود 70 هزار نفر مسیحی و ۷ هزار یهودی در مراکش زندگی می‌کنند و حدود 700 هزار یهودی مراکشی الاصل در فلسطین اشغالی زندگی می‌کنند.
با اینکه مغرب یک کشور اسلامی محسوب می‌شود و جمعیت غیر مسلمانان آن به مسلمانان تعداد ناچیزی محسوب می‌شود، اما در میان نمایندگان مجالس و همچنین اعضای کابینه، افراد غیر مسلمان نیز حضور دارند.
وضعیت اسلام و مسلمانان
تصوف در مراکش
دربارۀ خاستگاه تصوف در مغرب نظریات مختلفی وجود دارد:
- برخی آن را متأثر از رهبانیت مسیحی می‌دانند، زیرا در سده‌های نخستین اسلامی هنوز دیرهای بسیاری در شمال آفریقا فعالیت داشتند.
- برخی نیز وجود نامهای متعدد فارسی را در میان صوفیۀ آنجا نشانه‌ای از تأثیر افکار ایرانی می‌شمارند؛
- گروهی هم تصوف مغرب را اصیل می‌دانند و آن را ادامۀ گرایشهای معنوی بربرهایی که پیش از اسلام در غارها منزوی بودند، می‌شمارند. به اعتقاد این گروه، زهدطلبی، موعودباوری و معجزه‌گرایی ۳ ویژگی مهم بومیان مغـرب بود که بعـدها زیربنای تصـوف اسلامـی در ایـن دیـار را تشکیل داد .
با این‌همه، چنین به نظر می‌رسد که تصوف در مغرب نیز مانند تصوف اولیۀ حجاز، عراق و ایران، نخست مبتنی بر آموزه‌های شفاهی اولیای مسلمان بوده، و سپس صورتی منسجم به خود گرفته است.
جریان‌های شاخص مراکش
جریان‌های شاخص دینی
در مراکش چند جنبش و جریان اسلامی حضور دارند، از جمله:
این جنبش در نوامبر ۱۹۷۲ توسط عبدالکریم مطیع (متولد ۱۹۳۶) و عضو سابق اتحادیه ملی نیروهای خلقی (با گرایشات سوسیالیستی) تأسیس گردید.
حرکة الإصلاح والتجدید از جنبش الشبیة الإسلامیة منشعب گردید. این چنبش از افکار و اندیشه‌های متفکران اخوان‌المسلمین همچون حسن البناء متأثر بوده است.
جریان‌های شاخص غیر دینی
چهره‌های شاخص مراکش
چهره‌های شاخص دینی
ادریس هانی (سید ادریس حسینی)
ادریس هانی محقق و متفکر معاصر و از فعالان اندیشه تقریبی است. وی آثار فراوانی در قالب کتب و مقالات و همچنین سخنرانی در مجامع مختلف علمی، در کارنامه خوود دارد.
شیخ عبدالسلام یاسین
شیخ عبدالسلام یاسین، قطب و مرشد جماعت «العدل و الإحسان»، و از شخصیت‌های سرشناس مذهبی – سیاسی مراکش بود که در سال 2012 فوت کرد.
علّال فاسی
علّال فاسی اندیشمند مراکشی و متاثر از محمد عبده بود که در این کشور آراء او را مطرح می‌کرده است. وی موسس و رهبر حزب استقلال مراکش بود.
چهره‌های شاخص غیر دینی
عبدالله العروی
عبدالله العروی متولد 1933 در مغرب، متفکر و مورخ، دانش آموخته فلسفه و تاریخ در فرانسه و دارای پیشینه تدریس در کشورش و ایالات متحده آمریکا است.
مهدی منجره
مهدی منجره (زاده: ۱۳ مارس ۱۹۳۳ -درگذشته: ۱۳ ژوئن ۲۰۱۴) یک اقتصاددان و جامعه‌شناس مراکشی است که متخصص در مطالعات پژوهشی است. او یکی از بزرگترین محققان عربی و بین‌المللی در مسائل سیاسی، روابط بین‌الملل و مطالعات پژوهشی محسوب می‌شود که به عنوان مشاور برای اولین بار در هیئت دائمی مراکش در سازمان ملل متحد در سال‌های ۱۹۵۸ و ۱۹۵۹ مشغول بکار شد.
عبدالکریم غَلّاب
عبدالکریم غَلّاب از روشنفکران و نویسندگان و از اعضای موثر حزب استقلال مغرب بود که قدیمی‌ترین حزب این کشور است، متولد شهر فاس در ۱۹۱۹ - درگذشته: 2017
عبدالکبیر العلوی المِدغری
عبدالکبیر العلوی المِدغری متولد شهر مکناس در ۱۹۴۲- درگذشته: 2017 که به مدت نوزده سال وزیر اوقاف کشورش بود و پس از درگذشت ملک حسن خطابه بیعت با پادشاه کنونی، محمد ششم، توسط وی قرائت گردید. او از اساتید علوم اسلامی بود و ریاست «صندوق قدس» را تا هنگام فوت به عهده داشت.
محمد عابد الجابری
محمد عابد الجابری (1935-2010م) متفکر نوپرداز، پرآوازه و جنجال برانگیز دهههای هشتاد و نود قرن بیستم جهان عرب است.
محمد عزیز الحبابی ادیب، شاعر و فیلسوف اهل مراکش، و یکی از اثرگذارترین چهره‌های فلسفی معاصر این کشور بود.
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ اطلس شیعه، ص548.
- ↑ ر. ک: جمهوری دموکراتیک صحرای غربی
- ↑ http://www.irdiplomacy.ir/fa/news/18778/مراکش-توافق-همگانی-بر-اصلاحات/