فلسطین

فلسطین
پایتخت	بیت‌المقدس
دین	اسلام
زبان	عربی

فلسطین کشوری عربی اسلامی و خاستگاه ادیان توحیدی و منشا تمدن‌های بزرگ است. این کشور از نظر جغرافیایی سرزمینی کم‌وسعت است که در ناحیه خاورمیانه و در شرق دریای مدیترانه واقع شده است و با کشورهای لبنان، سوریه، مصر، اردن مرز مشترک دارد و همچون پلی، سه قاره آسیا، آفریقا و اروپا را به هم متصل می‌کند. فلسطین را به‌عنوان قلب جهان عرب و نیز حلقه اتصال شرق و غرب می‌شناسند. به همین دلیل این سرزمین دارای موقعیت استراتژیک در خاورمیانه و میان کشورهای عربی اسلامی است. فلسطین در معنای دیگر، وسیع‌تر از کشور امروزی فلسطین است و شامل مناطق بخش‌هایی از لبنان و سوریه می‌شود.

سابقه حضور انسان در فلسطین

آن طور که در اسناد تاریخی آمده است اولین نشانه‌های زیست انسان‌های اولیه که مربوط به دوازده هزار سال قبل از میلاد مسیح است، در فلسطین دیده شده است. به طور مثال شهرهایی چون غزه، اریحا، و مجد از قدیمی‌ترین شهرهای جهان محسوب می‌شوند. البته وضعیت مناسب جغرافیایی در این موضوع بی تاثیر نبوده و بر همین اساس از هزاران سال قبل از میلاد مسیح، کشاورزی و کسب و کار در این سرزمین رونق داشته است.

تاریخ فلسطین

فلسطین دارای تاریخی کهن به قدمت حضور انسان بر کره خاکی است. این کشور از مهد ادیان بزرگ الهی و منزل‌گاه تمدن‌های مشهور جهان است. در طول تاریخ اقوام مختلفی با ادیان گوناگون چون مسلمانان، مسیحیان و یهودیان در این منطقه زندگی می‌کردند و اما ریشه ادیان توحیدی را می‌بایست با ورود حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) به این کشور جستجو کرد. مسجد الاقصی قبله اول مسلمانان در این کشور قرار دارد.

مردم فلسطین

مردمی که امروزه در فلسطین به سر می‌برند نسل مردمی هستند که همواره در این سرزمین زندگی می‌کردند که بیشتر از نظر فرهنگ و زبان به نژاد عربی مربوط می‌شوند. در بررسی‌های ژنتیکی معلوم شده است که جمعیت عمده مسلمانانی که در این سرزمین سکونت دارند به علاوه شهروندان عرب اسراییل فرزندان یهودیان مسیحیان و دیگر ساکنان مناطق جنوبی شام هستند که سابقه حضورشان به دوره قبل از تاریخ بر می‌گردد. بخش عمده‌ای از جمعیت فلسطین بعد از پیروزی‌های مسلمانان در قرن هفتم به دین اسلام گرویدند و البته تعداد بسیاری نیز بر دین مسیح باقی ماندند که می‌توان به دروزی‌ها و نیز سامری‌ها اشاره کرد.

پایتخت فلسطین

پایتخت این کشور بیت‌المقدس است که از نظر ادیان اسلام، مسیحیت و یهود دارای اهمیت ویژه است.

استان‌های فلسطین

استان‌های فلسطین در دو منطقه کرانه باختری و نوار غزه قرار گرفته‌اند. استان‌هایی که مربوط به کرانه باختری است عبارت است از جنین، طوباس، طولکرم، نابلس، قلقیلیه، سلفیت، رام الله، البیره، اریحا، قدس، بیت لحم و هبرون. استان‌هایی که مربوط به نوار غزه عبارت است از استان شمال غزه، غزه، دیر البلح، خان یونس، رفح

شهرهای مهم فلسطین

شهرهای مهم فلسطین عبارت است از غزه، بیت لحم، الخلیل، حیفا، عکا، عسقلان

زبان مردم فلسطین

اهالی فلسطین چه مسلمان و چه مسیحی به زبان عربی با لهجه فلسطینی سخن می‌گویند و حال آن که بخشی از اهالی عرب، زبان عبری را به عنوان زبان دوم می‌دانند و با این زبان به راحتی سخن می‌گویند.

ورود اسلام به فلسطین

در عصر اسلام و در زمان خلیفه دوم، مردم این سرزمین، پذیرای دین اسلام شدند و در ادامه تحت سلطه حکومت‌های اموی عباسی فاطمی و عثمانی قرار گرفتند. صلیبیان پس از پیروزی بر مسلمانان در جنگ، مدتی در فلسطین حکومت کردند و سپس مسلمانان سرزمین خود را پس گرفتند. در قرن اخیر و در سال 1917 بریتانیا فلسطین را اشغال کرد و این کار موجب شد تا زمینه اشغال این کشور از طرف اسراییل در سال 1948 فراهم شود و اکنون نیز این اشغال ادامه دارد.

جمعیت، نژاد و قومیت فلسطین مردم فلسطین

جمعیت فلسطین تا سال 200 میلادی حدود هشت میلیون نفر بوده است که بیشتر شامل فلسطینیان مسلمان می‌شود. نژاد این مردم سامی بوده و زبان شان عربی است.

جایگاه فلسطین در جهان اسلام

این کشور از جهات مختلفی در جهان اسلام مورد توجه شدید است. وجود مسجد الاقصی در فلسطین به‌عنوان اولین قبله مسلمانان و نیز معراج پیامبر، موقعیت این کشور را ممتاز کرده است. فلسطین در قرآن با القابی چون ارض مقدسه و ارض مبارکه شناخته شده است. علاوه فلسطین مولد و مدفن بسیای از پیامبران است.

شیعیان در فلسطین

بعد از ورود اسلام به فلسطین، شیعیان در این کشور ساکن شدند. هر چند جمعیت قابل توجهی ندارند. با این حال مهم‌ترین گروه‌های منتسب به شیعه شامل مجلس شیعه اعلی فلسطین، انجمن شقاقی و نیز جنبش صابرین می‌شود.

جنبش اسلامی فلسطین

فلسطین که محل تلاقی سه دین بزرگ آسمانی (اسلام، مسیحیت و یهود) است، تاریخ سراسر حادثه و غمباری دارد. این کشور در سال 395 میلادی به عنوان مستعمره رم غربی اداره می‌شد و از میانه قرن هفتم میلادی تا قرن شانزدهم، اعراب مسلمان بر آن حکومت می‌کردند. سرزمین فلسطین از سال 1517 تا سال 1917 میلادی جزو سرزمین‌های امپراتوری عثمانی به شمار می‌آمد.

اولین همایش صهیونیسم برای دستیابی به سرزمین موعود در سال 1897 در شهر «بال» سوئیس به سرپرستی «هرتزل» برگزار شد و هدف خود را این‌گونه اعلام نمود:

«هدف صهیونیسم عبارت است از ایجاد یک وطن قومی برای ملت یهود در سرزمین فلسطین.»

در پی این اقدام همایش صهیونیستی، بریتانیا طرحی مشهور به اعلامیه بالفور را مبنی بر تشکیل دولت مستقل برای ملت یهود در فلسطین و مهاجرت یهودیان تمام جهان به این سرزمین در نوامبر 1917 ارایه کرد.

این تصمیم اول استعمارگر اروپایی که همزمان با جنگ جهانی اول بود و امپراتوری عثمانی نیز به علت مشکلات و اختلافات داخلی، آخرین نفس‌های خود را می‌کشید، به آسانی اجرا شد. قبل از اینکه جنگ جهانی اول پایان یابد، سرزمین‌های امپراتوری عثمانی بر اساس موافقت‌نامه «سایکس ـ پیکو» بین انگلیس و فرانسه تقسیم گردید.

تجزیه قلمرو عثمانی، زمینه را هر چه بیشتر برای تحقق اعلامیه بالفور و طرح خائنانه بریتانیا و دول اروپایی آماده کرد و یهودیان پاداش ایجاد کشور مستقل را از انگلیس دریافت کردند. در راستای اجرای این طرح، بریتانیا با همراهی «شریف حسین» حاکم وقت حجاز موفق شد که عثمانی‌ها را از فلسطین بیرون کند و به این ترتیب دروازه‌های فلسطین به روی یهودیان دیگر کشورها گشوده شد.

شروع مهاجرت یهودیان به فلسطین، موجب ناآرامی‌هایی در این کشور گردید و عرب‌های مسلمان با قیام‌های آوریل 1920 و مه 1921 و اوت 1929 مخالفت خود را با مهاجرت یهودیان و اعلامیه بالفور اعلام کردند. این قیام‌ها اگرچه نتوانست جلو مهاجرت یهودیان به فلسطین را بگیرد، ولی زمینه‌ای شد برای قیام‌های بعدی که بین سال‌های 1936 ـ 1939 به طور گسترده تر آغاز شد. رهبری نهضت مردم فلسطین را در این دوره «شیخ عزالدین قسام» بر عهده داشت.

در نوامبر 1947، سازمان ملل متحد با هدف فرو نشاندن جنبش اسلامی فلسطین و تحت تأثیر افکار صهیونیستی، قطعنامه شماره 181 خود را مبنی بر تقسیم سرزمین فلسطین به دو کشور یهودی و عربی صادر کرد. صدور این قطعنامه باعث شد که «شورای جهانی صهیونیسم» موجودیت اولین دولت «اسراییل» را در فلسطین اعلام نماید. همزمان با پایه‌گذاری دولت اسراییل، انگلستان نیز در 15 مه 1948 پایان قیمومیت خود بر این کشور را اعلام کرد.

نوع حکومت در فلسطین

امروزه در فلسطین سازمانی به نام حکومت خود گردان فلسطین اداره امور را بر عهده دارد. پیشینه حکومت خود‌گردان فلسطین به سال 1939 باز می‌گردد. در آن زمان توافقی به نام اعلامیه اصولی اسراییلی میان محمود عباس به نمایندگی از طرف یاسر عرفات رهبر سازمان آزدی‌بخش فلسطین و حزب الفتح با شیمون پرز نخست‌وزیر اسراییل به نمایندگی از طرف اسحاق رابین رییس‌جمهور اسراییل امضا و ادامه با بندهای زیادی تکمیل شد. نتیجه این توافق آن شد که اسراییل در طول پنج سال از مناطقی چون غزه و اریحا عقب‌نشینی کند و حاکمیت این مناطق را به تشکیلات خود گردان بسپارد. با این حال در اواخر سال 1995 میلادی اسرائیل بار دیگر به مناطق تحت کنترل خود بازگشت و تنها 27 درصد از سرزمین مورد توافق را به تشکیلات واگذار نمود که این وضع رفته رفته به تغییر اوضاع انجامید و در این زمان یاسر عرفات توانست در شواری فلسطینی حق وتو را به دست آورد و در پی اعتراضات در شورای فلسطینی در سال 2003، عرفات از حق وتو برای ایجاد پست نخست‌وزیری استفاده کرد و این منصب به محمود عباس از اعضای حزب فتح رسید. این منصب به دلیل نبود پشتوانه‌های محکم در زمانی کوتاه از دست محمود عباس خارج و وی مجبور به استعفا شد. با فوت یاسر عرفات در سال 2004 میلادی، انتخابات جدیدی در سال 2005 میلادی برگزار شد، این بار 62 درصد از مردم فلسطین به محمود عباس رای دادند و علاوه در ژانویه 2005 انتخابات مربوط به شورای قانون‌گذاری فلسطین نیز برگزار شد، در این انتخابات تشکیلات حماس با به دست آوردن 44.45 درصد به اکثریت آراء رسید و اسماعیل هنیه به عنوان نخست‌وزیر تشکیلات فلسطین انتخاب شد. تشکیلات حماس به دلیل حساسیت‌هایی که داشت و آن را گروه تروریستی می‌خواندند، از طرف آمریکا و اسراییل و نیز بسیاری از کشورهای اروپایی تحریم شد. همین موضوع موجب شد تا در دسامبر 2006 اسماعیل هنیه اعلام کند که دولتش هرگز اسراییل را به رسمیت نمی‌شناسد. در روز 14 ژوئن 2007 جنبش فتح و حماس با هم درگیر شدند و در این زمان محمود عباس با اعلام انحلال دولت هنیه، شخصی به نام سلام فیاض را به جای او نشاند و برخی از کشورهای عربی چون عربستان، اردن و مصر، دولت فیاض را که در اریحا مستقر شده بود تنها دولت قانونی فلسطین دانستند و حتی مصر سفارت خود را از غزه به اریحا منتقل کرد.

جریان‌های اسلامی در فلسطین

فلسطین مانند بسیاری از کشورها، دارای جریانات و احزاب سیاسی مختلف با منشا دینی است. احزابی چون حماس، جهاد اسلامی، اخوان‌المسلمین و جنبش فتح از معروف‌ترین آن است.

جستارهای وابسته

• مسجد الاقصی
• بیت المقدس
• حماس