کاربر:Saeedi/صفحه تمرین
| سید ساجد علی نقوی | |
|---|---|
| نام کامل | سید ساجد علی نقوی |
| نام‌های دیگر | قائد ملت جعفریه پاکستان |
| اطلاعات شخصی | |
| محل تولد | پاکستان |
| دین | اسلام، شیعه |
| استادان | |
| شاگردان |
|
| آثار |
|
| فعالیت‌ها | موسسه هیات علمای امامیه |
| وبگاه | jafariapress |
سید ساجد علی نقوی رهبر کنونی شیعیان پاکستان و نماینده ولی فقیه و عضو شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت(ع) می باشد. او بعد از شهید عارف حسینی از جانب مرحوم امام خمینی و بعد از وی از جانب رهبر انقلاب سید علی خامنه ای به سمت نمایندگی ولی فقیه در کشور پاکستان منصوب گردید. ساجد علی نقوی یکی از منادیان وحدت اسلامی در جهان اسلام و پاکستان شناخته می شود و نام وی در فهرست ۵۰۰ شخصیت تأثیرگذار مسلمان دنیا قرار دارد. وی دانش آموخته حوزه های علمیه قم و نجف است. و از این دو حوزه کسب فیض نموده است. سید ساجد علی نقوی بعد از شهادت سید عارف حسین الحسینی رهبری شیعیان این کشور را به دست گرفت. وی در زمینه های آموزشی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی فعالیت های زیادی داشته است. سید ساجد علی نقوی توانسته است که نهادهای زیادی برای ایجاد وحدت بین مسلمانان به ویژه بین مسلمانان پاکستان به وجود بیاورد.
زندگی نامه
سید ساجد علی نقوی در یکم ژوئن سال ۱۹۴۰میلادی در ملهو والی از توابع اَتَک ایالت پنجاب پاکستان به دنیا آمد.[۱] نام وی در فهرست ۵۰۰ شخصیت تأثیرگذار مسلمان دنیا قرار دارد.او بعد از شهید عارف حسینی از جانب مرحوم سید روح الله موسوی خمینی و بعد از وی از جانب رهبر انقلاب سید علی خامنه ای به سمت نمایندگی ولی فقیه در کشور پاکستان منصوب گردید.[۲]
تحصیلات
تحصیلات دینی را در مولتان، در مدرسه مخزن العلوم جعفریه شروع کرد.[۳] دروس نظامیه را نیز در همین مکان به پایان رسانید.[۴] از استادان وی، مولانا سید گلاب شاه و مولانا محمد حسین قابل ذکر هستند.[۵]
سید ساجد علی نقوی در سال ۱۹۵۸تا ۱۹۷۰میلادی در همین مدرسه به تدریس علوم اهل بیت(ع) مشغول بود.[۶]
وی در سال 1970م برای ادامه تحصیلات بیشتر، به نجف اشرف عزیمت کرد و تا 1975م به تحصیل علم پرداخت. استادان او از این قرار بوده اند: ۱-حجۀ الاسلام مدرس افغانی ۲-آیه الله شیخ جواد تبریزی ۳-آیۀ الله سید محمد باقر صدر ۴- سید ابوالقاسم خوئی|سید ابوالقاسم خویی ۵- امام خمینی(رح).[۷]
هنگامی که حزب بعث عراق علمای شیعه را از عراق خارج کرد، وی در سال ۱۹۷۵م به قم آمد و در درس خارج آیۀ الله العظمی سید محمد رضا گلپایگانی شرکت کرد و پس از اتمام تحصیلاتش، در قم و نجف به کار تدریس مشغول شد، مولانا سید افتخار حسین نقوی و مولانا غلام رسول عرفانی از شاگردان او بوده اند.[۸] در سال 1978م به روالپندی بازگشت و در مدرسه آیۀ الله حکیم، مدرس اعلا شد و از زمان وردوش، این مدرسه رونق و جان تازه ای گرفت. او مؤسسۀ» هیأت علمای امامیه« را بینان نهاد و همین هیأت، در سال ۱۹۸۰م در اسلام آباد گردهمایی شیعه را تشکیل داد و بدین وسیله بینش و احساس سیاسی شیعیان را بالا برد.[۹]
سید ساجد علی علاوه بر فعالیت در عرصه سیاست و اجتماع، در زمینه پژوهش و تحقیق فعال می باشد بخاطر همین انگیزه و علاقه به تحقیق بود باوجود دلمشولی ها کتاب » لمحۀ فقیه عن دستور الجهموریه الاسلامیه« نوشتۀ امام باقر الصدر الشهید رحمۀ الله علیه را ترجمه کرد که از طرف دفتر تبلیغات اسلام آباد، به چاپ رسید.[۱۰]
دوران رهبری شیعیان پاکستان
شیعیان پاکستان دوره های مختلفی را پشت سر گذاشتند و رهبری سید ساجد علی نقوی از سال 1367 تا 1384 ش/ ۱۹۸۸ـ۲۰۰۵ شروع می شود. این دوره با رهبری سید ساجد علی نقوی (معاون اول و مشاور سیاسی سید عارف حسین الحسینی در ۱۳ شهریور ۱۳۶۷/ ۴سپتامبر ۱۹۸۸ آغاز شد.[۱۱]
تفاوت اساسی دوره سوم با دوره دوم، در رویكرد كلان نهضت جعفریه نسبت به مسائل كشور بود. دوره دوم دوره آرمان‌گرایی بود كه رهبر نهضت به مبارزه انقلابی با نفوذ آمریكا و استبداد داخلی می‌پرداخت و برای برقراری حكومت اسلامی در پاكستان تلاش می‌كرد.[۱۲]
اما در دوره سوم در این رویكرد تجدی نظر شد و نهضت راهبردی واقع‌گرایانه و تا حدودی عمل‌گرایانه را در پیش گرفت. ساجدعلی نقوی برای فرونشاندن درگیری های فرقه‌ای، اقداماتی انجام داد و كوشید مناسبات سازمان‌یافته‌ای با احزاب اسلامی اهل سنّت، مانند جماعت اسلامی، جمعیت العلمای پاكستان و جمعیت اهل حدیث برقرار كند. وزیر مذهبی فدرال، عبدالستار نیازی، برای وحدت گروههای شیعه و اهل سنّتِ دِیوبندی، بَریلَوی و اهل‌حدیث، كمیته اتحاد بین‌المسلمین را، با عضویت سی تن از علمای مذاهب اسلامی، تشكیل داد كه آنان در مهر ۱۳۷۰/ سپتامبر ۱۹۹۴، مجموعه‌ای را با عنوان «ضابطه اخلاق» تدوین و تصویب كردند و سران نهضت نیز آن را امضا نمودند.[۱۳] در ضابطه اخلاق، فرقه‌گرایی در كشور محكوم و پیروی از شیوه‌هایی برای حل مناقشات به گروهها توصیه شده است.[۱۴]
نهضت در اواخر ۱۳۷۳ ش/ اوایل ۱۹۹۵ گام دیگری برای وحدت میان مذاهب اسلامی برداشت كه به تشكیل «ملی یكجهتی كونسل» (شورای همبستگی ملی) در ۴ فروردین/ ۲۴مارس همان سال، انجامید. در این شورا، گروههای اسلامی نهضت جعفریه، جماعت اسلامی، جمعیت العلمای اسلام گروه فضل‌الرحمان و سمیع‌الحق، جمعیت العلمای پاكستان، گروه نیازی، تحریك منهاج‌القرآن و جمعیت اهل حدیث شركت داشتند.[۱۵] هدف از تشكیل این اتحاد، پایان دادن به درگیریهای مذهبی و منزوی كردن سپاه صحابه و فشار آوردن به آن گروه برای توقف عملیات خشونت‌بار آن بود؛ اما، این اتحاد نتوانست به درگیریهای فرقه‌ای پایان دهد. در ۶ تیر ۱۳۸۰/ ۲۷ ژوئن ۲۰۰۱، شش حزب اسلامی، با عنوان مجلس متحده عمل، در اسلام‌آباد متحد شدند. هدف از این اتحاد، برقراری نظام جمهوری واقعی اسلامی اعلام شده بود.[۱۶]
فعالیت های آموزشی و رفاهی
فعالیتهای عمده نهضت جعفری در دوران رهبری سید ساجد علی نقوی در دهه ۱۳۷۰ ش/۱۹۹۰ عمدتاً در دو بخش متمركز شده بود:
اول، فعالیتهای آموزشی و رفاهی، كه در این زمینه سه نهاد فرعی تأسیس شد:
- اسلامك ایمپلایز (سازمان شاغلان اسلامی)، متشكل از متخصصان و كارشناسان تمام رشته‌ها و شعبه‌ها مانند شعبه استادان، شعبه نوجوانان، شعبه دانشجویان و شعبه پزشكان. هدف این سازمان آموزش افراد برای كاریابی، ایجاد اشتغال و مبارزه با فقر و بیكاری بود.[۱۷]
- جعفریه ترست (بنیاد جعفری)، كه در ۱۳۶۹ش/۱۹۹۰ با اهداف آموزشی، تبلیغی و رفاهی تشكیل شد. این مؤسسه در زمینه آموزش، از دوازده مدرسه جدید حمایت مالی كرد و در زمینه امور رفاهی، ۹۵ طرح كوچك پل‌سازی، سدسازی، انحراف آب، كانال‌كشی، حفر چاه، لوله‌كشی، جاده‌سازی و مانند آن را به انجام رساند.[۱۸]
- پاكستان ایجوكیشنل كونسل (شورای آموزشی پاكستان). این نهاد با هدف توسعه آموزش و رشد مهارتهای جدید در میان شیعیان، به ویژه در مناطق محروم، در ۱۱ خرداد ۱۳۷۵/ اول ژوئن ۱۹۹۶در اسلام‌آباد تشكیل شد و ۲۶ باب مدرسه و مركز آموزشی را در پنجاب، بلتستان، سرحد، گِلگِت و كویته تحت پوشش قرار داد.[۱۹]
فعالیت های سیاسی و حقوقی
دوم، فعالیتهای سیاسی ـ حقوقی با هدف فرونشاندن درگیریها و التهابات فرقه‌ای. در دهه ۱۳۷۰ش/ ۱۹۹۹و نیمه اول دهه ۱۳۸۰ش/۲۰۰۰، عملیات خشونت‌بار و فرقه‌ای سپاه صحابه و «لشكر جَنگوی» افزایش بسیار یافت. در دهه ۱۳۶۰ ش/۱۹۸۰ بسیاری از افراد وابسته به «نهضت اجرای فقه جعفری» مورد حملات فرقه‌گرایانه قرار می‌گرفتند، اما از اوایل دهه ۱۳۷۰ ش/۱۹۹۰به بعد، همه شیعیان به گونه‌ای هدف حملات سپاه صحابه و لشكر جنگوی شدند. بیشترین حملات، در این مقطع، به تجمعات و مراسم عبادی، مانند نمازهای جماعت و جمعه و عزاداریها، می‌شد كه تلفات زیادی نیز به همراه داشت.[۲۰]
نقش او در ایجاد وحدت میان مسلمانان پاکستان
اعظم طارق، سركرده سپاه صحابه كه در انتخابات ۱۳۷۰ ش/ ۱۹۹۰ به نمایندگی مجلس پاكستان برگزیده شده بود، لایحه «ناموس صحابه» را، با جمع‌آوری امضای چهل نماینده، در ۱۳۷۲ ش/۱۹۹۳ به مجلس داد كه مُفاد آن لزوم حفظ احترام صحابه و مرتد دانستن مخالفان صحابه بود.[۲۱] همچنین «لایحه شریعت»، كه از زمان ضیاءالحق به بعد یكی از موضوعات مهم مباحث مجلس قانونگذاری پاكستان بود، از نظر نهضت جعفریه نیاز به اصلاح داشت. نهضت جعفریه توانست، با رایزنی، از تصویب لوایح ضدشیعی در مجلس و دولت جلوگیری كند.[۲۲]
با ادامه تنشهای فرقه‌ای قومی و سیاسی در پاكستان، اوضاع اجتماعی و سیاسی در سالهای آخر دهه ۱۳۷۰ ش/ ۱۹۹۰به شدت بحرانی شده بود كه به كودتای ژنرال پرویز مُشرّف در ۲ مهر ۱۳۷۸/ ۱۲ اكتبر ۱۹۹۹ و سقوط دولت نواز شریف انجامید. وی مبارزه با فرقه‌گرایی را یكی از برنامه‌های اصلی خود می‌دانست. حادثه ۲۰ شهریور ۱۳۸۰/ ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ در آمریكا و اقدام آمریكا و جامعه جهانی برای مبارزه با تروریسم، رئیس‌جمهور پاكستان را به برخوردهای شدیدتری با احزاب تندرو اسلامی در این كشور واداشت؛ از این‌رو، دولت مشرّف سپاه صحابه و جیش محمد را غیرقانونی اعلام كرد و در ۲۲ دی ۱۳۸۰/ ۱۲ ژانویه ۲۰۰۲ نهضت جعفریه را نیز در ردیف آنها قرار داد و فعالیت آن ممنوع شد.[۲۳]
پس از آن، نهضت نام خود را به «اسلامی تحریك» (جنبش اسلامی) تغییر داد و بلافاصله فعالیت خود را تحت نام جدید آغاز كرد؛ اما، دولت در ۲۴ آبان ۱۳۸۲/ ۱۵ نوامبر ۲۰۰۳ «تحریك اسلامی» و هر نوع فعالیت رهبران آن را با هر عنوان دیگری، غیرقانونی خواند. از آن تاریخ تا شهریور ۱۳۸۴/ سپتامبر ۲۰۰۵ دولت دفاتر نهضت را مُهر و موم كرده و از اجتماعات آن جلوگیری نموده است. این تصمیم دولت صدمات شدیدی بر تشكیلات نهضت وارد كرد و بسیاری از فعالان نهضت را عملاً منزوی نمود. ساجد علی نقوی ناگزیر شد فعالیتهای سیاسی‌اش را از طریق «مجلس متحده عمل»، كه «نهضت» یكی از اعضای آن است، تداوم بخشد و ارتباطات مردمی را نیز از طریق برگزاری عزاداریها یا شركت در آنها و برنامه‌های مذهبی ادامه دهد و دیدگاهها و مواضع خود را بازگوی نماید.[۲۴]
همزمان با ممنوع شدن فعالیتهای جنبش اسلامی، ساجدعلی نقوی نیز، به اتهام دخالت در قتل اعظم طارق، سرپرست سپاه صحابه، دستگیر شد. دستگیری وی اعتراضهای جمعی شیعیان را در پی داشت و بزرگان و علمای برجسته شیعه، برای حل مسئله و اقدامهای بعدی، كمیته‌ای تشكیل دادند. وی سرانجام، پس از چهار ماه، در ۲۳ اسفند ۱۳۸۲/ ۱۴ مارس ۲۰۰۴آزاد شد.[۲۵]
از ۱۳۸۴ ش/ ۲۰۰۵ نهضت از مجاری قانونی می‌كوشد تا مجوز فعالیت خود را دو باره به دست آورد. در اوضاع كنونی، مهم‌ترین اهداف و خواستهای آن از دولت عبارت‌اند از: برداشتن ممنوعیت فعالیتهای آن؛ تأمین حقوق اجتماعی و مذهبی شیعیان؛ مشاركت متناسب با جمعیت شیعیان در ادارات و نهادهای دولتی، به ویژه نهادهای دینی، مانند شورای عقاید اسلامی، «وفاقی شریعت كورت»، «دادگاه شرعی كل كشور»، «وزارت امور مذهبی»، «اداره تحقیقات اسلامی»؛ و آزادی در برگزاری مراسم عزاداری.[۲۶].
نهضت جعفریه تقریباً از ۱۳ ش/۱۹۸۴ به حضور در فعالیتهای سیاسی و انتخاباتی توجه نشان داده است. سیاست نهضت در آغاز، ائتلاف با احزاب دیگر یا حمایت از نامزدهای احزاب دیگر بود. [۲۷]
اما، در انتخابات ۱۳۷۷ ش/۱۹۹۸، به عنوان حزب مستقل وارد مبارزه انتخاباتی گردید، گرچه نتوانست نماینده‌ای به مجلس بفرستد.[۲۸] نهضت تنها در دو انتخابات ۱۳۷۳ ش/ ۱۹۹۴ و ۱۳۷۶ ش/ ۱۹۹۷ موفقیتهای ملموسی به دست آورد. در انتخابات ۱۳۷۳/ اكتبر ۱۹۹۷، در مناطق شمالی توانست هشت كرسی از ۲۴ كرسی «ناردرن ایریاز كونسل» (شورای مناطق شمال) را از آنِ خود كند.[۲۹] در انتخابات ۱۳۷۶ ش/۱۹۹۷، به ائتلاف مسلم لیگ پیوست و با حمایت از نواز شریف، توانست سیدجواد هادی، از روحانیان پاكستان، را به مجلس سنا و افرادی را نیز به مجلس شورا بفرستد.[۳۰]
مناسبات نهضت جعفری با دولت، بنا بر اوضاع سیاسی، فراز و نشیبهایی داشته است. نهضت تاكنون بیشتر در جبهه مخالفان دولت قرار داشته، چنانكه عضو ائتلاف «مجلس متحده عمل» است كه نیرومندترین دسته‌بندی مخالف دولت را در مجلس تشكیل می‌دهد. نهضت همچنین روابط خوبی با جمهوری اسلامی ایران، حوزه علمیه قم و مراجع تقلید در قم و نجف اشرف دارد. رابطه دوستانه با جنبشهای اسلامی در كشورهای دیگر و حمایت از انتفاضه فلسطین و برگزاری راهپیمایی در روز قدس (آخرین جمعه ماه رمضان هر سال) از دیگر اقدامات نهضت است.[۳۱]
پانویس
- ↑ نقوی، تذکره علمای،۱۳۷۰ش، ص۸۴.
- ↑ اسکندری، جریان شناسی مذهبی پاکستان، ۱۴۰۱ش، ص۲۴۳.
- ↑ نقوی، تذکره علمای،۱۳۷۰ش، ص۸۴.
- ↑ سعیدی، تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان مذهبی شیعی، ۱۳۹۹ش، ص۲۶۱.
- ↑ نقوی، تذکره علمای،۱۳۷۰ش، ص۸۵.
- ↑ سعیدی، تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان مذهبی شیعی، ۱۳۹۹ش، ص۲۶۱.
- ↑ سعیدی، تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان مذهبی شیعی، ۱۳۹۹ش، ص۲۶۱.
- ↑ نقوی، تذکره علمای،۱۳۷۰ش، ص۸۶.
- ↑ سعیدی، تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان مذهبی شیعی، ۱۳۹۹ش، ص۲۶۲.
- ↑ نقوی، تذکره علمای،۱۳۷۰ش، ص۸۶.
- ↑ عارفی، جنبش اسلامی پاكستان، ۱۳۸۲ش، ص ۱۵۰.
- ↑ عارفی، جنبش اسلامی پاكستان، ۱۳۸۲ش، ص ۱۴۳، ۱۶۰.
- ↑ جوادی، تحقیقی دستاویز، ۱۹۹۷م، ص ۲۴.
- ↑ گهلوی، قومی تحریک اور قیادت کا کردار،۲۰۱۹م، ص۱۲۰.
- ↑ تحریك جعفریه پاكستان، ۱۹۹۵، ص ۱۳-۱۵.
- ↑ متحده مجلس عمل پاكستان، ص ۲-۳.
- ↑ تحریك جعفریه پاكستان، ۱۹۹۹م، ص۱۱.
- ↑ جعفریه ترست، ص۷.
- ↑ پاكستان ایجوكیشنل كونسل، ص ۲ـ۳؛ تحریك جعفریه پاكستان، ۱۹۹۹، ص ۱۰-۱۱.
- ↑ گهلو،قومی تحریک اور قیادت کا کردار، ۲۰۱۹م، ص۱۲۳.
- ↑ عارفی، شیعیان پاکستان، ۱۳۸۵ش، ص ۱۳۸.
- ↑ نقوی، شیعیان و چالش‌های پیش‌رو، ۱۳۸۴ش، ص ۲۲۱.
- ↑ تحریك جعفریه پاكستان، ۲۰۰۲، ص ۱ـ۳.
- ↑ نقوی، شیعیان و چالش‌های پیش‌رو، ۱۳۸۳ش، ص ۲۲۰.
- ↑ گهلو، قومی تحریک اور قیادت کا کردار، ۲۰۱۹م، ص۱۲۳.
- ↑ نقوی، شیعیان و چالش‌های پیش‌رو، ۱۳۸۳ش، ص ۱۱۶-۱۱۸.
- ↑ حسینی، میثاق خون، لاهور ۱۹۹۷، ص ۷۰.
- ↑ تحریك جعفریه پاكستان، ۱۹۹، ص ۷.
- ↑ حسین‌آبادی، تاریخ بلتستان، ۲۰۰۴م، ص ۳۱۲.
- ↑ تحریك جعفریه پاكستان، ۱۹۹۹، ص ۱۰.
- ↑ گهلو، قومی تحریک اور قیادت کا کردار، ۲۰۱۹م، ص۲۱۱.
منابع
- اسکندری، مصطفی، در آمدی بر جریان شناسی مذهبی پاکستان، تهران، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، چ اول، ۱۴۰۱ش.
- سعیدی، فرمان علی،تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان مذهبی شیعی در پاکستان، قم، جامعه المصطفی العالمیه،۱۳۹۹ش.
- نقوی،سید عارف حسین،تذکره علمای امامیه پاکستان،ترجمه محمد هاشم، مشهد، پژوهش های اسلامی،آستان قدس رضوی، ۱۳۷۰ش. اسلامی *تحریك پاكستان، دستور اسلامی تحریك پاكستان، راولپندی ۲۰۰۲م.
- پاكستان ایجوكیشنل كونسل، پاكستان ایجوكیشنل كونسل ایك نظرمین، راولپندی، بی‌تا ؛ تحریك جعفریه پاكستان، تحریك جعفریه پاكستان پرپابندی: حقائق كی آئینه مین، راولپندی،۲۰۰۲م.
- جوادی، ملك آفتاب حسین ، تحقیقی دستاویز، راولپندی.
- چراغ، محمدعلی، تاریخ پاكستان، لاهور، ۱۹۹۰م.
- حسین‌آبادی، محمدیوسف، تاریخ بلتستان، سكردو ۲۰۰۳م.
- حسینی،عارف حسین ، میثاق خون، لاهور ۱۹۹۷م.
- زندگی‌نامه علامه شهید عارف حسین‌الحسینی از ولادت تا شهادت ، تهیه‌كننده: مؤسسه شهید الحسینی، قم: نشر شاهد.
- عارفی، محمداكرم ، جنبش اسلامی پاكستان: بررسی عوامل ناكامی در ایجاد نظام اسلامی، قم ۱۳۸۲ ش.
- فهیم عباس، كربلا معلاسی كربلا كوئنـه تك: تاریخ شهدائی جعفریه بلوچستان، كویته ۲۰۰۴م.
- متحده مجلس عمل پاكستان، دستور و منشور متحده مجلس عمل پاكستان، فیصل‌آباد: متحده مجلس عمل پاكستان، [ بی‌تا. ]؛
- النصره ، ش 12 مارس ـ مه ۱۹۸۸م.
- نقوی، ساجدعلی، «شیعیان و چالش‌های پیش‌رو: وضعیت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی شیعیان در پاكستان»، فصلنامه تخصصی شیعه‌شناسی، سال سوم، ش ۱۰ (تابستان ۱۳۸۴).
- گهلو، امداد علی، قومی تحریک اور قیادت کا کردار، اسلام آباد، عاشقانِ ملت قائد جعفریه پاکستان، چاپ دوم، ۲۰۱۹م. ************************************************************************************************************************* ************************************************************************************************************************* ************************************************************************************************************************
| مولانا طارق جمیل | |
|---|---|
| نام کامل | طارق جمیل |
| اطلاعات شخصی | |
| محل تولد | فیصل آباد پاکستان |
| دین | اسلام، حنفی |
| استادان | |
| آثار |
|
| وبگاه | tariqjamilofficial |
مولانا طارق جمیل در شهر فیصل آباد ایالت پنجاب در یک خانواده مذهبی به دنیا آمد. طارق جمیل در حال حاضر یکی از عالمان برجسته اهل سنت پاکستان به حساب می آید و رهبری بریلوی ها را بدست گرفته است.طارق جمیل علاوه بر در میان اهل سنت، بین شیعیان هم جایگاه خاصی دارد چون وی ضد تکفیر و منادی وحدت بین مسلمانان هست. در حال حاضر در فضای مجازی از جمله در یوتوپ بیش از بیست میلیون طرفدار و بیننده دارد. علاوه برآن یک حوزه علمیه بزرگ دارد که اکثر طلبه های آن،غیر پاکستانی هستند. جناب طارق جمیل با شخصیت ها و افراد برجسته کشورهای اسلامی در ارتباط هستند. طارق جمیل با شخصیت ها و افراد برجسته کشورهای اسلامی در ارتباط هستند. طارق جمیل کتاب های زیادی نوشته است.علاوه برآن مجموعه سخنرانیهای وی به صورت کتاب به چاپ رسیده است. یکی از کتابهای مهم طارق جمیل کتاب " گلدسته اهل بیت علیهم السلام" است در این کتاب طارق بحث های مهمی را بیان نموده است. در این کتاب "حدیث کساء" را برای اثبات جایگاه اهل بیت(ع) بیان نموده است.طارق جمیل، یکی از ۵۰۰ مسلمان تأثیرگذار جهان انتخاب شده‌است.
زندگی نامه
انیس آباد روستایی در نزدیکی شهر" تالامبا" در میان" چانو" است و والدین مولانا طارق جمیل در اینجا زندگی می کردند. مولانا طارق جمیل در ۲۳ ژوئن ۱۹۵۳ در همین روستا به دنیا آمد.[۱] تاریخ هجری قمری ۱۲ ربیع الاول بوده است پدرش مولانا میان الله بخش (مرحوم) از خورندگان و ارجمند منطقه خود بود. روحیه از ابتدا مذهبی بود مولانا عبیدالله انور فرزند مولانا احمد علی لاهوری (رض) بیعت کرده بود و در کودکی مولانا طارق جمیل نیز به خدمت او در آمد.ویکی از بزرگان جماعت تبلیغ پاکستان میباشد.[۲]
مراحل آموزشی
مولانا طبق معمول در مدرسه درس خواند و پس از طی مراحل تحصیلی به دانشکده رسید و از هوش و نبوغ مولانا می توان استنباط کرد که دوران تحصیلی او در مدرسه و دانشگاه باید عالی بوده باشد و زندگی آغاز شد که به برکت آن است. اکنون از شهرت بین المللی برخوردار است و شهرت دنیوی واقعیت چندانی ندارد، در واقع خیر و تقوی است که مولانا بیش از شهرت دنیوی دارد.[۳] طارق جمیل به خاطر سبک خود شناخته شده است. وی با جماعت تبلیغی به شش قاره جهان سفر کرده است. اظهارات او توسط پیروانش در سایت های مختلف اینترنتی منتشر شده است. اکثر مردم به شدت به سخنان او گوش می دهند و با الهام از اخلاق او، بسیاری از شخصیت های مشهور وارد عرصه اسلام شدند. او از مخالفان سر سخت فرقه گرایی است. مردم باهم اختلاف دارند، این به معنای کشتن یک دیگر نیست، اسلام چنین چیز هایی را جایز نمی داند.[۴]
محبوبیت عمومی
حاصل این کار سخت بود که مولانا هزاران فرسنگ جلوتر از همه رفقا و همکلاسی هایش رفت.[۵] الآن وضعیت این است که در شهری که بیانیه مولانا بیان می شود، یک شب اجتماع ده تا بیست هزار نفری جمع میشود، هر چند تبلیغ نشده باشد.[۶] با این حال، نه تبلیغاتی است و نه علامتی. روزی در مسجد ابدالی مرکز ملتان بیانیه ای از مولانا بود صحن مسجد کاملاً پر شده بود.[۷] مردم برداشت بام وضو خانه نیز بالا می رفتند. مولانا نیز آنچه را که از قلع ساخته شده بود، منع کرد، زیرا تحمل وزن این همه مردم را نداشت و سپس همان اتفاق افتاد که بیم فروریختن سقف آن بود. خوشبختانه تلفات جانی گزارش نشد. مولانا فردی همه جانبه اهل عمل و دعوت کننده و دارای صفات گوناگون است اما مولانا بیشتر به خطیب معروف است که در زیر برخی از دلایل تبدیل شدن او به خطیب او اشاره شده است.[۸]
اهل بیت(ع) از نگاه طارق جمیل
کتاب " گلدسته اهل بیت علیهم السلام" که مجموعه سخنرانیهای طارق جمیل است در این کتاب بحث های مهمی را بیان نموده است.[۹] مولانا طارق جمیل برای بیان فضائل اهل بیت(ع) از آیه تطهیر نیز استفاده نموده است.[۱۰] در این کتاب "حدیث کساء" را برای اثبات جایگاه اهل بیت(ع) بیان نموده است و این کتاب مشتمل ۶۵۰صفحۀ است که ایشان زندگانی چهارده معصوم علیهم السلام را ذکر نموده است. در این کتاب ابتداء معنی و مصداق اهل بیت(ع) را بازگو نموده است و در ادامه بحث، احادیث معروف و مشهور شیعه از جملۀ حدیث ثقلین و... برای اثبات جایگاه و مقام اهل بیت(ع) آورده است.[۱۱]
پانویس
- ↑ سعد، فتوحات طارق جمیل، ص۱۰.
- ↑ موسوی، تبیین جایگاه اهل البیت علیهم السلام از دیدگاه طارق جمیل، ۱۴۰۲ش، ص۷.
- ↑ موسوی، تبیین جایگاه اهل البیت علیهم السلام از دیدگاه طارق جمیل، ۱۴۰۲ش، ص۸.
- ↑ موسوی، تبیین جایگاه اهل البیت علیهم السلام از دیدگاه طارق جمیل، ۱۴۰۲ش، ص۹.
- ↑ سعد، فتوحات طارق جمیل، ۱۹۹۰م، ص ۱۴.
- ↑ سعد، فتوحات طارق جمیل، ۱۹۹۰م، ص ۱۵.
- ↑ سعد، فتوحات طارق جمیل، ۱۹۹۰م، ص۱۶.
- ↑ موسوی، تبیین جایگاه اهل البیت علیهم السلام از دیدگاه طارق جمیل، ۱۴۰۲ش، ص۸.
- ↑ موسوی، تبیین جایگاه اهل البیت علیهم السلام از دیدگاه طارق جمیل، ۱۴۰۲ش،ص۴.
- ↑ طارق جمیل، گدسته اهل بیت(ع)،۲۰۰۹م، ص۹۰.
- ↑ طارق جمیل، گدسته اهل بیت(ع)،۲۰۰۹م، ص۱۲۳.
منابع
- سعد، ثناء الله، فتوحات طارق جمیل، دهلی نو، ناشر فرید بک دیپو، چاب اول، ۱۹۹۰م.
- طارق جمیل، گدسته اهل بیت(ع)،لاهور،۲۰۰۹م.
- موسوی، سید شجاعت حسین، تبیین جایگاه اهل البیت علیهم السلام از دیدگاه طارق جمیل با تاکید بر کتاب گل دسته اهل البیت(ع)، پایان نامه کارشناسی ارشد، جامعه المصطفی العالمیه، ۱۴۰۲ش.
- ************************************************************************************************************************* ************************************************************************************************************************
| شهید حسن ترابی | |
|---|---|
| نام کامل | حسن ترابی |
| نام‌های دیگر | شهید راه وحدت |
| اطلاعات شخصی | |
| محل تولد | شگر بلتستانپاکستان |
| روز درگذشت | ششم ژوئیه |
| محل درگذشت | کراچی |
| دین | اسلام، شیعه |
| استادان | |
| شاگردان |
|
| آثار |
|
| فعالیت‌ها | موسسه هیات نهضت جعفریه پاکستان |
| وبگاه | {{نشانی وب|example.com|متن نمایشی اختیاری}} |
شهید حسن ترابی یکی از منادیان وحدت اسلامی بود که در شهرستان شگر بلتستان پاکستان به دنیا آمد.وی بعد از فراگرفتن دورس ابتدائی در منطقه شگر، وارد شهر کراچی شد.در این شهر فعالیت های فرهنگی،سیاسی واجتماعی را انجام داد. شهید حسن ترابی یکی از اعضای برجسته و مهم نهضت جعفریه پاکستان(تحریک جعفریه پاکستان) بود. وی برای تبلیغ و فعالیت های سیاسی به مناطق دور افتاده ایالت سند سفر می کرد و از این طریق بسیاری از شیعیان این ایالت را به بیش از پیش به مکتب اهل بیت(ع) علاقه مند ساخت. وی یکی از سخنوران و خطیب برجسته این کشور بود.دشمنان تشیع و تکفیری ها وی را در شهر کراچی به شهادت رساندند.
شهید حسن ترابی
شهيد زنده است و هرگز نمي‌ميرد. و علامه حسن ترابی هم زنده هستند» (فرازی از سخنان سيد ساجد علی نقوی در سخنرانی جنازه شهيد علامه ترابی.[۱] شهيد علامه ترابي: «ما شيعه هستيم، ما بر شيعه بودن خودمان نه ديروز شرمنده بوديم و نه امروز شرمنده هستیم، بلكه شيعه بودن برای ما يك افتخار است، و ما به شيعه بودن خود مان می باليم. ما به هر مسلك و مكتب احترام مي‌گذاريم و ما حقوق خودمان را بر اساس برابری و عدالت می‌خواهيم».[۲]
زندگي نامة شهيد علامه حسن ترابي(۱۹۵۳م، ۲۰۰۶م)
علامه حسن ترابي در ششم جولائي سال ۱۹۵۳م، در منطقة شگر بلتستان در يك خانوادۀ مذهبی به دنيا آمد، تحصيلات مقدماتی را در مدرسۀ اماميه «مركز شگر» فرا گرفت، و در سال ۱۹۶۸م، شگر را به مقصد كراچی ترك كرد. در سال ۱۹۷۰م، مدرك كارشناسي ارشد ادبيات عرب اخذ كرد. در سال ۱۹۷۴م، مدرك ممتاز الواعظين دريافت كرد، در سال ۱۹۷۴م، مدرك ديپلم را گرفت، امرار معاش ایشان حقوق معلم بود که در مدرسة حبيب پبلك سكول تدريس مي‌كرد.[۳]
فعاليت‌هاي سیاسی و مذهبی علامه ترابی
دبيركل هيئت ائمه مساجد اماميه پاكستان، و دبيركل ايالتی تحريك جعفريه پاكستان، ايالت سند، از سال ۱۹۸۴، تا سال ۱۹۹۰م، رئيس ايالتي تحريك جعفريه پاكستان سند، در سال ۱۹۹۰م، مؤسس و عضو ايالتي اتحاد ملي پاكستان سند، از سال ۱۹۹۴م، تا ۱۹۹۹م، نائب رئيس ايالتي متحده مجلس عمل سند، ۲۰۰۱م، تا شهادت. رئيس اسلامی تحريك پاكستان سند، ۲۰۰۲، تا ۲۰۰۳م،. مؤسس و عضو شيعه علماء كونسل پاكستان سند، ۲۰۰۳م، تا شهادت. اسارت: حدود شانزده بار زنداني شدند اولين مرتبه در منطقة شگر اسير شدند. اجازه نامه: از طرف مراجع عظام ايشان از آيت‌الله خوئی، آيت‌الله سيد علي سيستاني، آيت‌اله محمد رضا روحانی، آيت‌الله فاضل لنكرانی، آيت‌آلله گلپائيگانی، آيت‌الله محمد مفتي الشيعه، آيت الله مكارم شيرازي، اجازه نامه داشتند.[۴] آنچه ذكر شد مختصري از حالات زندگي شهيد بزرگوار علامه حسن ترابي بود. در حقيقت ايشان يكي از رهبران دلسوز و خسته ناپذير شيعيان پاكستان به شمار مي‌آمد. ايشان همواره سعي و تلاش مي‌كرد كه وحدت و اتحاد بين مسلمانان حفظ بشود. و باتمام تلاش و كوشش توطئة دشمنان اهل‌بيت (ع) را خنثي مي‌ساخت. ايشان منادی وحدت بين شيعه و سنی بود به همين خاطر وقتي ايشان به شهادت مي‌رسد، بزرگان اهل‌سنت از سراسر كشور پاكستان پيام تسليت فرستادند، و از اين حادثة اندوهناك اظهار ناراحتي کردند، شهيد علامه حسن ترابي، يار و مددگار فقراء و مساكين شيعه بوده و از حقوق شيعيان پاكستان دفاع مي‌كرد، او از جان خودش دست كشيده بود به همين علت بود كه براي چندين بار مورد حمله دشمن قرار گرفت، ايشان امام خمينی(ره) را خيلي دوست مي‌داشت و حامي انقلاب اسلامی ايران بود، امروز جای شهيد ترابي در پاكستان و خصوصاً در شهر كراچی خالی است. و شيعيان پاكستان جاي خالي ايشان را احساس مي‌كنند، به همين علت بود كه يكي از نويسندگان در يك مقاله‌اي با عنوان «ايك شخص سارى شهر كو ويران كرگيا» يعني يك شخص تمام شهر كراچی را به ويراني كشاند.[۵] و از طرف ديگر ايشان مدافع مكتب اهل‌بيت(ع) بود، ايشان يك سخنران برجسته در پاكستان به حساب مي‌آمد، و شهادت آرزويش بود.علامه حسن ترابي مي‌دانست كه روزي به درجة شهادت نايل خواهد شد. بالآخره او به آرزويش رسيده به دست دشمن به شهادت رسيد. روحش شاد!.[۶]
پانویس
- ↑ رمضان علی،مجلة المخزن، ملتان پاكستان، ۲۰۰۶م، ص۲۰.
- ↑ مرتضي حسن، شهيد راه وحدت علامه حسن ترابی شهيد، ص۳۳.
- ↑ مرتضي حسن، شهيد راه وحدت علامه حسن ترابي شهيد، ص۴۰.
- ↑ مرتضي حسن، شهيد راه وحدت علامه حسن ترابي شهيد، ص۴۵.
- ↑ توقیر علی،مجله المخزن، ملتان پاكستان، ص۵۷.
- ↑ سعیدی شگری، تاریخ تشیع و عوامل گسترش آن در گلگت و بلتستان،۱۴۰۰ش،ص۱۲۶.
منابع
- سعیدی شگری، فرمان علی، تاریخ تشیع و عوامل گسترش آن در گلگت و بلتستان، قم، دارالتهذیب ،چاپ اول،۱۴۰۱ ش،ق.
- مرتضي حسن، شهيد راه وحدت علامه حسن ترابي، ناشر، ادارة تحفظ آثار شهداي اسلام، پاكستان۲۰۰۶م.
- رمضان علی، مجله مخزن، شماره۳، ملتان پاكستان، ۲۰۰۶م.
- ************************************************************************************************************************* ************************************************************************************************************************
{{جعبه اطلاعات شخصیت | عنوان =شهید ضیاء الدین رضوی | تصویر = | نام = ضیاء الدین رضوی | نام‌های دیگر = شهید راه نهضت شیعه | سال تولد = ۱۹۶۰م | محل تولد = گلگتپاکستان | سال درگذشت = | تاریخ درگذشت =۱۳ژوئن | محل درگذشت = گلگت | استادان = {{فهرست جعبه عمودی | [[سید صفدر حسین نجفی}} | شاگردان = | دین = اسلام | مذهب = شیعه
| آثار =
- ترجمه کتاب
| فعالیت‌ها = موسسه هیات نهضت جعفریه پاکستان
| وبگاه = {{نشانی وب|example.com|متن نمایشی اختیاری}}}}
شهید ضیا الدین رضوی به عنوان رهبر شیعیان ایالت گلگت بلتستان شناخته می شد. وی برای اتحاد بین شیعه و اهل سنت سعی و تلاش کرد. شهید ضیا الدین رضوی انقلاب اسلامی ایران را از نزدیک دیده بود لذا با الهام از اندیشه ها و افکار امام خمینی می خواست در منطقه شیعه نشین گلگت و بلتستان تحولاتی را به وجود بیاورد. وی نهضت ملی متون درسی جداگانه برای شیعیان را به راه انداخت. شهید رضوی رئیس نهضت جعفریه در ایالت گلگت و بلتستان بود.
زندگی نامه شهید ضیا الدین رضوی
سید ضیاءالدین رضوی در سال ۱۹۶۰م در گلگت به دنیا آمد.[۱] او امام جمعه شهر گلگت بود و فرزند حجت الاسلام آغا مير فاضل شاه مرحوم بود. او بعد از دروس مقدماتی به مدرسه مشهور پاكستان حوزه علميه جامعة المنتظر رفت و از لاهور عازم حوزه علميه قم شد. در دوران اقامت وی در قم با درخواست سيد صفدر حسين نجفيی به شهر لندن رفت، در لندن او كارهاي تدريس و تبليغی را نجام داد. بعد از بازگشت از لندن در گلگت مشغول خدمت رساني شد، او يك روحانی انقلابی و از ثمرات انقلاب اسلامی ايران به حساب می‌آمد.[۲] و مرجع دینی شیعیان گلگت بود.[۳] او در متون درسی مدارس و دانشگاهای پاکستان موادی که برخلاف تاریخ و عقائد شیعه بوده را بررسی نمود و از دولت خواست که متون درسی را براساس مشترکات فرقه‌های اسلامی تدوین کنند.[۴]
سيد ضياء‌الدين رضوی و نهضت متون آموزشی دولتی
سيد ضياء‌الدين رضوی در آخر سال۱۹۸۰م، به حوزه علميه قم رفت، ايشان در تعطيلات تابستانی به منطقة گلگت برگشت و برنامه‌هاي تبليغي را به راه انداخت، همراه برنامه‌هاي تبليغي نماز جمعه را هم در مرکز گلگت برگزار کرد، با اهتمام و همکاری نمايندگان «اماميه آرگنايزيشن» در مناطق و روستاهای منطقة گلگت دورة تبليغی برگذار شد.[۵] سيد ضياء‌الدين اثرات نقلاب اسلامی ايران را از نزديک ديده بود و از انقلاب اسلامی ايران اطلاعات کافي داشت، از صميم قلب معتقد به افکار امام خميني(ره) بود. بخاطر همين سيد ضياء‌الدين به مسألة وحدت بين مسلمين اهميت زياد می داد ، چون امام خمينی(ره) فرموده بود که درحال حاضر بايد مسلمانان اختلافات فقهي را ترک کنند و با اتحاد کلمه و در ساية وحدت کلمه در برابر استکبار جهاني مقابله بايد کرد».[۶] ايشان با الهام گيري از بيانات امام خمينی(ره) در منطقة گلگت برای اتحاد بين مسلمين زحمات فراواني کشيدند و علمای اهل‌سنت از مناطق «کوهستان» مانند اميرقاضي عبدالرزاق و خطيب مسجد «ديوبند» از منطقة گلگت به مسجد مرکزي گلگت شيعيان دعوت نمود و دربارة اتحاد و وحدت مسلمانان سخنراني کرد.[۷]
رهبری دينی و مذهبی سيد ضياء‌الدين رضوی
شهيد ضياء‌الدين رضوی درحقيقت يکی از علماء برجسته منطقه گلگت و بلتستان به شمار می‌آمد و رهبر شيعيان منطقه گلگت و اطراف آن را بعهده گرفت. و از حقوق شيعيان دفاع کرد با نرمی با مردم برخورد مي‌کرد، از لحاظ اخلاقی خوش اخلاق و ساده زيست بود.[۸]
سید ضياء‌الدين رضوی طرح اقتصادی تعمير ملت را پی ریزی کرد، برای پيش برد اين کار افرادی انتخاب شدند دفتر آن را هم ساخت، هدف اين طرح کمک اقتصادی و مالي به مستحقين و نيازمندان شيعه، و همچنين کمک مالی به دانشجويان شيعی و ساختن خوابگاه برای آنها بود، برنامه تعمير ملت که مؤسس آن سيد آغا عباس‌شاه نجفي و سيد ضياء‌الدين رضوی بود. درحال حاضرکار به سرپستي رهبر و امام جمعه و جماعت مرکزی جامع مسجد شيعيان گلگت سيد راحت حسين الحسيني ادامه دارد. نام و ياد شهيد ضياء‌الدين رضوي بخاطر خلوص نيت و خدمت به اسلام و ترويج مکتب اهل‌بيت (ع) در تاريخ منطقة گلگت و بلتستان ماندگار خواهد شد.[۹]
ايشان در مرکز گلگت و بلتستان منطقة گلگت نهضت اصلاح متون درسی (اصلاح نصاب تعليم) به راه انداخت البته مشکل متون درسي براي دانش پژوهان شيعی که در مدارس دولتی پاکستان اعم از مدارس ابتدائي، دبستان، راهنمائي و دبيرستان و دانشکده و دانشگاه وجود دارد و دانش پژوهان شيعی بايد کتابهای دينی و عقايد اهل‌سنت را بخوانند، و بر طبق آن امتحان بدهند. برای دانش پژوهان شيعی کتاب درسی مشخصی در نظر گرفته نشده است، اين کار دولت، خشم شيعيان و علمای شيعه را برانگيخته بوده و شيعيان خواستار حل اين مسأله و داشتن متون درسی شيعی جداگانه در تمام سطوح علمی بودند، ولی دولت پاکستان توجهی به اين خواستة شيعيان نداد دانش پژوهان شيعی در سراسر پاکستان مجبور به خواندن کتب درسی دينی و عقائد اهل‌سنت هستند و مؤسسات، سازمان‌ها و تشکل‌های مذهب شیعه و همچنين رهبران شيعی همواره نگرانی خودشان را در اين باره ابراز نمودند. وکميته‌های برای حل و فصل اين مشکل بوجود آمده بود، مانند «تحفظ حقوق شيعه» توسط علامه مفتي جعفر حسين و علامه کفايت حسين در سال ۱۹۴۹م، در لاهور، و «کنفرانس سراسری شيعه» در سال ۱۹۴۸م، توسط نوّاب مظفر علي قزلباش در لاهور و «کميتة خواست‌هاي شيعه» (شيعه مطالبات کميتی) با تلاش و همت سيد محمد دهلوی در سال ۱۹۶۰م، در کراچی يکي از اهداف مهم شکل‌گيري اين کميته‌ها حل و فصل اصلاح متون درسي بود. چنانکه درخواستهای «کميتة خواست‌هاي شيعه» به سه مسأله محدود شد.[۱۰]
بر همه واجب دينی و شرعی بود که سيد ضياء‌الدين رضوی را کمک و حمايت نمايند و ايشان را در وسط ميدان تنها نگذارند، چونکه اين حرکت (تحريک) يک وسيله براي متحد ساختن شيعيان پراکنده پاکستان بود. چنانچه ايشان در اين منطقه بي آئين و قانون گلگت و بلتستان مسؤلين اجرای را به چالش کشاند و مذاکراتی هم در اين بابت صورت گرفت ولي اين مذاکرات ثمربخش نبود. يک کميته بنام کمیته عکس العمل دانشجويان شيعه «شيعه طلبه ايکشن کمیتی» تأسيس شد. سيد ضياء‌الدين رضوي روي حرف‌هايش محکم ايستاد به همين دليل تهمت‌هاي ناروا مانند مزدور برطانيه و هندوستاني بودن به ايشان زده شد، ايشان براي به کرسي نشاندن خواسته‌هاي خود آماده تظاهرات عليه دولت در منطقة گلگت شدند، براي انجام تظاهرات سراسري در منطقه تاريخ۳/ ژوئن/۲۰۰۴م، معين شد.[۱۱]
چنانچه در سوم ژوئن۲۰۰۴، از ساير مناطق مانند: «بگروت، جلال آباد، اشکهنداس، جوتل، جگلوت، رحيم آباد، نلتر، نومل، دينور،» حداقل پنج هزار نفر براي انجام تظاهرات نزد پل دينور جمع شدند اين تظاهرات عليه اعلام وضعيت فوق العاده در منطقه گلگت و همچنين آزادی شهيد سيد ضياء‌الدين از زندان بود، چنانچه سيد ضياء‌الدين همراه دوستان خود که تعدادشان نود نفر بودند بعد از يک ماه از زندان آزاد شدند. [۱۲]
شهادت سيد ضياء‌الدين رضوی
ايشان در هشتم ژوئن ۲۰۰۵م، ساعت يازده صبح در نزديکی خانه‌اش توسط افراد مسلح زخمی شدند، و راننده ايشان حسين اکبر در محل حادثه به شهادت رسيد، اما شهيد ضياء‌الدين و يک از محافظانش به شدت زخمی شدند. شيعيان، ايشان و محافظ ايشان رابه بيمارستان گلگت رسانند. اين خبر اسفناک مانند شعله آتش سراسر منطقه فراگرفت، بخاطر وضعيت بد زخمي‌ها، سيد ضياء‌الدين رضوي و تنوير حسين را به وسيلة هوليکپتر به بيمارستان ارتش «روالپيندی» منتقل شدند، چنانچه در پندی در تاريخ ۱۳/ژوئن/۲۰۰۵م، پنج شنبه ساعت سه شب سيد ضياء‌الدين به شهادت رسيدند. مردم و شيعيان منطقه گلگت و بلتستان در حسينيه‌ها و مساجد طلاب منطقه گلگت و بلتستان حوزه‌های علميه قم ايران و مشهد مقدس و سراسر پاکستان برای سلامتی و شفاء‌يابی ايشان دعا مي‌کردند. اما ايشان به شهادت‌ای که آروز ديرينه‌شان بود، رسيد به شهادت رسيدند.[۱۳] وقتي خبر شهادت سيد ضياء‌الدين از طريق شبکه‌های مختلف پخش شد، مردم و شيعيان گلگت و بلتستان عزادار شدند و برای ايشان گريه کردند، آشک ريختند. مردم با صداي بلند مي‌گريستند. بعد از شهادت ايشان هفت روز مراسم و مجالس عزا و چهل روز عزا عمومي سراسر منطقه گلگت و بلتستان اعلام شد. و برای تشييع جنازه ايشان شيعيان اثناعشری و اسماعيلی از مناطق گوناگون منطقه گلگت و اطراف آن مانند نگر و هنزه آمدند.[۱۴]
پانویس
- ↑ انجم، غلام حسین، شیعیت گلگت میں، ص ۱۵۰۔
- ↑ دنیوری، اسلام در گگت،۱۹۹۴م، ص۸۸.
- ↑ «شهید نصاب سید ضیاء الدین رضوی کی شهادت کو 18 برس بیت گئے» اسلام تائمز
- ↑ «شهید نصاب سید ضیاء الدین رضوی کی شهادت کو 18 برس بیت گئے» اسلام تائمز
- ↑ سعیدی، تاریخ تشیع، ۱۴۰۰ش، ص۲۷۸.
- ↑ سعیدی، تاریخ تشیع، ۱۴۰۰ش، ص۲۷۸.
- ↑ سعیدی، تاریخ تشیع، ۱۴۰۰ش، ص۲۷۸.
- ↑ دنيوری، شهيد ضياء‌الدين رضوی، ۲۰۰۹م،ص۱۱۲.
- ↑ دنيوری، شهيد ضياء‌الدين رضوی، ۲۰۰۹م،ص113.
- ↑ سعیدی، تاریخ تشیع، ۱۴۰۰ش، ص۲۸۸.
- ↑ دنيوری، شهيد ضياء‌الدين رضوي،۲۰۰۹م، ص۱۱۶.
- ↑ سعیدی، تاریخ تشیع، ۱۴۰۰ش، ص۲۸۵.
- ↑ دنيوری، شهيد ضياء‌الدين رضوی، ۲۰۰۹م، ص۱۱۹.
- ↑ دنيوری، شهيد ضياء‌الدين رضوی، ۲۰۰۹م، ص۱۲۰.
منابع
- دنيوري، غلام حسين، شهيد ضياء‌الدين رضوي، ناشر، خيرالناس ويلفير ترست، دنيور گلگت، ۲۰۰۶م.
- دنيوري، غلام حسين انجم، اسلام گلگت مين، ناشر، ادارة احياي تراث اسلامي، كراچي، پاكستان، ۱۹۹۴م.
- دنيوري، غلام حسين، شيعيت گلگت مين، ناشر، خيرالناس ويلفير ترست، دنيور، گلگت، ۱۹۹۲م.
- سعیدی شگری، فرمان علی، تاریخ تشیع و عوامل گسترش آن در گلگت و بلتستان، قم، دارالتهذیب ،چاپ اول،۱۴۰۱ ش،ق.
- ************************************************************************************************************************* ************************************************************************************************************************
| مجلس وحدت المسلمین | |
|---|---|
| نام جریان | مجلس وحدت المسلمین |
| رهبران | راجه ناصر عباس جعفری، سید علی رضوی |
| اهداف | ترویج اسلام، حفظ تمامیت ارضی کشور پاکستان، حفظ ارزشهای دینی، حمایت از محرومان و وحدت اسلامی |
| نحوه تبلیغات | http://www.mwmpak.org/ |
مجلس وحدت مسلمین پاکستان (MWM) از احزاب سیاسی شیعیان پاکستان که در سال ۲۰۰۹م (فروردین ۱۳۸۸ش) تأسیس شد و اهداف آن، ترویج اسلام، حفظ تمامیت ارضی کشور پاکستان، حفظ ارزش های اسلامی، حمایت از محرومان و وحدت اسلامی اعلام شده است. دبیرکل این حزب، از سال ۲۰۱۰م، راجا ناصرعباس جعفری است. مجلس وحدت مسلمین پاکستان کارهای عام‌المنفعه همانند تأسیس مساجد، مراکز بهداشتی و سرپرستی ایتام نیز انجام داده است.
تأسیس
حزب وحدت المسلمین(mwm) این حزب به سعی و تلاش جناب شیخ راجه ناصر جعفری به وجود آمد و تأسیس شد. این حزب در دوم آگوست سال ۲۰۰۹ میلادی اعلام موجودیت کرد.[۱] حزب وحدت المسلمین از یکی احزاب بزرگ سیاسی در پاکستان محسوب می شود و برمبنای مکتب تشیع دوازه امامی تأسیس شده و به دنبال یک دولت دموکراتیک اسلامی، با تأکید بر وحدت شیعه و سنی در این کشور است.[۲] راجه ناصر عباس جعفری دبیر کل این، امین شهیدی معاون دبیر کل و سید ناصر عباس دبیر سیاسی آن است. که اکثر مسؤلین و حامیان آن فارغ التحصلان حوزه علمیه قم و اعضای دانشجویان امامیه (iso) هستند.[۳]
ساختار
بالاترین نهاد تصمیم‌گیری در ساختار مجلس وحدت مسلمین پاکستان شورای عالی آن است که تدوین سیاست کلان حزب را بر عهده دارد. علاوه بر آن شورای مرکزی، شورای عمومی، هیئت رئیسه مرکزی، هیئت رئیسه ایالتی و شهرستانی نیز در ساختار این نهاد هستند.[۴] دفتر مرکزی حزب در اسلام‌آباد، پایتخت پاکستان قرار دارد و در ایالت‌ها نیز دفتر ایالتی دارد. در ایران نیز شعبه مجلس وحدت مسلمین تشکیل شده است.[۵]
خدمات اجتماعی
مجلس وحدت مسلمین، علاوه بر فعالیت سیاسی، فعالیت اجتماعی نیز دارد. مؤسسه خیرالعمل و مدیریت بحران المجلس این نوع کارها را بر عهده دارند.[۶]
حزب وحدت المسلمین در انتخابات مجلس فدرال و مجالس ایالتی نمایندگان را انتخاب کرد و اما به جز یک کرسی در ایالت بلوچستان پیروزی دیگری را بدست نیاورد و اما در انتخابات سال ۲۰۱۵م مجلس محلی ایالت گلگت بلتستان پاکستان به طور فعال شرکت کرد و سه دو کرسی را از آن خود کرد.[۷]
فعالیت های سیاسی
حزب وحدت المسلمین خود مطیع و فرمانبردار رهبر ایران می داند و خواهان مشارکت حد اکثر در عرصه سیاست و تحولات سیاسی و اجتماعی است. این حزب علاوه بر مشارکت سیاسی در بخش فرهنگی، تربیتی و رفاهی هم فعال و کارهای زیادی انجام داده است.[۸] یکی از اهداف مجلس وحدت مسلمین، ایجاد وحدت اسلامی میان فرق اسلامی است تا همه مذاهب اسلامی در پاکستان زندگی با آرامش داشته باشند.[۹] از این رو به پیروان مسلک بَریلوی نزدیک شد و در برگزاری هفته وحدت همیشه سعی نمود.[۱۰] حزب وحدت المسلمین در انتخابات مجلس فدرال و مجالس ایالتی نمایندگان را انتخاب کرد و اما به جز یک کرسی در ایالت بلوچستان پیروزی دیگری را بدست نیاورد و اما در انتخابات سال ۲۰۱۵م مجلس محلی ایالت گلگت بلتستان پاکستان به طور فعال شرکت کرد و سه دو کرسی را از آن خود کرد.[۱۱]
پانویس
- ↑ سعیدی شگری،تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان مذهبی،۱۳۹۹ش، ص۲۱۰.
- ↑ سعیدی شگری،تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان مذهبی،۱۳۹۹ش، ص۲۱۰.
- ↑ سعیدی شگری،تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان مذهبی،۱۳۹۹ش، ص۲۱۰.
- ↑ دستور مجلس وحدت مسلمین، باب دوم، شق ۱ ص۹ و ۱۰.
- ↑ دستور مجلس وحدت مسلمین، باب دوم، شق ۱.
- ↑ خیر العمل فاوندیش، انسانیت کی خدمت کا تین سال، حصہ دوم۔
- ↑ سعیدی شگری،تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان مذهبی،۱۳۹۹ش، ص۲۱۰.
- ↑ سعیدی شگری،تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان مذهبی،۱۳۹۹ش، ص۲۱۱.
- ↑ ترحیمی، تروریسم در پاکستان، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی تهران، ۱۳۸۸ش، ص۱۰۹.
- ↑ سعیدی شگری،تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان مذهبی،۱۳۹۹ش، ص۲۱۲.
- ↑ سعیدی شگری،تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان مذهبی،۱۳۹۹ش، ص۲۱۰.
منابع
| سید جواد نقوی | |
|---|---|
| نام کامل | جواد نقوی |
| نام‌های دیگر | سید مقاومت |
| اطلاعات شخصی | |
| محل تولد | پاکستان |
| دین | اسلام، شیعه |
| استادان |
|
| شاگردان |
|
| آثار | |
| فعالیت‌ها | موسسه هیات جامعه عروة الوثقی |
| وبگاه | tbum |
سید جواد نقوی
سید جواد نقوی یکی از منادیان وحدت اسلامی، موسس جامعه عروه الوثقی و نظریه پرداز ننظام امامت و ولایت در پاکستان می باشد. وی از شاگردان حضرت آیت الله جوادی آملی و حسن زاده آملی هست. سید جواد نقوی در شهر لاهور بزرگترین جامعه اسلامی به نام عروه الوثقی را تأسیس نموده است که در تحت اشراف ان چندین مدارس و مراکز علمی، فرهنگی و اجتماعی فعال می باشد.
تحصیلات
سید جواد نقوی در شهر »هری پور» یکی از شهرهای ایالت »خیبر پختونخواده» در سال ۱۹۵۲م، به دنیا آمد.[۱] وی تحصیلات ابتدائی را در این کشور از اساتید برجتسه در حوزه علمیه پاکستان فرا گرفت. بعد از آن برای تحصیل در سطوح عالی وارد حوزه علمیه قم شد.[۲] در این حوزه از استاتید همچون آیت الله جوادی آملی و حسن زاده آملی در رشته های مختلف بهره برد.
فعالیت های علمی
سید جواد نقوی در دوران تحصیل در حوزه علمیه قم به تربیت شاگردان پرداخت و یک مؤسسه ی هم تأسیس کرد. ایشان فعالیت های علمی خود را از این حوزه شروع کرد. طلبه های از افکار سید جواد نقوی متأثر شده اند.[۳] بعد از حضور چند ساله در حوزه علمیه قم، به پاکستان بازگشت و حوزه علمیه بزرگ بنام »جامعه عروۀ الوثقی« تأسیس کرد و جامعه العروۀ الوثقی و چندین شاخ دارد و در حال حاضر هزاران طلبه اعم از پسر و دختر در این حوزه مشغول تحصیل هستند.[۴] سید جواد نقوی در رسانه فعال هست و یک شبکه به » اهل بیت (ع)« راه اندازی نموده است و از طریق این شبکه سخنرانیها و دورس سید جواد نقوی بخش می شود.[۵]
دیدگاه سیاسی سید جواد نقوی
سید جواد نقوی طرفدار سرسخت نظام امامت و ولایت است، با تمام وجود از نظام سیاسی ایران و از ولایت فقیه دفاع می کنند و خود را به عنوان سرباز رهبر انقلاب حضرت آیت الله العظمی سید علی خامنه ای معرفی می کنند. سید جواد نقوی خود را مصلح سیاسی-اجتماعی می داند.[۶]
فعالیت های پژوهشی
سید جواد نقوی در بخش پژوهش فعالیت می کند و یک مجله به عنوان » مشرب ناب« از سوی حوزه علمیه عروۀ الوثقی چاپ می شود و تاکنون شماره ها آن از صد گذشته است.[۷] این مجله باتیتر بالای چاپ می شود و صدها نفر عضو این مجله علمی- تربیتی هستند. مجله مشرب ناب علاوه بر در پاکستان در حوزه های علمیه نجف اشرف، قم، اصفهان و مشهد توزیع می شود.[۸] در این مجله سخنرانیها، مقالات سید جواد نقوی که در موضوعات قرآنی و مناسبات های مختلف نوشته می شود، به چاپ می رسد. سید جواد نقوی در طی سال چند گذشته توانست صدها نفر را در سراسر پاکستان با سخنرانیها و مقاله ها و نشت های علمی به سوی جذب نماید. چون بین افراد تحصیل کرده و دانشجویان خلأ فکری وجود داشت اذهان ها پذیرای افکار و نظریه های جدید بودند و سید جواد نقوی با افکار و نظریه های جدید وارد میدان شد.علاوه بر آن افرادی از جوانان و در خارج از مرز پاکستان از اندیشه ها و افکار سید جواد نقوی متأثر شده اند و این افراد از طریق شبکه اهل بیت (ع)، فضای مجازی و مجله مشرب ناب افکار و نظرات ایشان را پیگیری می کنند.[۹] سید جواد نقوی نظام آموزشی موجود در حوزه های علمیه شیعه ناکاره آمد و عقب افتاده می داند و خواهان آنها هست.
تلاش برای وحدت مسلمانان
سید جواد نقوی داعی وحدت بین شیعه و اهل سنت در پاکستان است. لذا در این راستا تلاشهای زیادی کرده است. به باور ایشان وحدت نتیجه ارتباط دو طرفه و سازنده شیعه و سنی است نه نشستن و شعار وحدت دادن.[۱۰] تلاش ها برای نزدیکی هرچه بیشتر پیروان مکاتب اسلامی در هفته وحدت ستودنی است این امام امت امام خمینی (ره) بود که ۱۲تا ۱۷ ربیع الاول را به نام هفته وحدت نامگذاری کرد.[۱۱] وی راهیپمایی وحدت امت و کانفرنس حرمت رسول(ص) و جشن میلاد مسعود نبی مکرم(ص) توسط حوزه علمیه عروۀ الوثقی را اقدامی مثبت در راستای اتحاد اسلامی می داند.[۱۲] سید جواد نقوی می گوید که اگر اهل سنت برنامه ای برگزار کنند ما در خانه بنشینیم و روزی که ما برنامه داریم آنها شرکت نکنند این خیانت به وحدت است، ولی اگر شیعه و اهل سنت در ارتباط باشند نظریه وحدت اسلامی تقویت می گردد و در مبارزه با تفکر فرقه گرایانه اقدامی مؤثر خواهد بود.[۱۳]
آثار علمی
سید جواد نقوی آثار زیادی در موضوعات مختلف دارد. برخی از آثار وی درباره امام حسین علیه السلام:
- حماسه حسینی
- مقصد حسین
- فلسفه عزاداری
- فلسفه تحریک کربلا
- حسین علیه السلام چراغ هدایت
- پیغام عاشورہ
- حرارت القلوب
- کرامت و شرف حسینی
- عهد الهی و میثاق ربوبی
- عاشورہ از نظر خمینی
- حالت امت بعد از پیغمبر
- کربلا کی عبرتیں(عبرت های کربلا)
- کردار زینبی
- لوگ دنیا کے بندے( مردم بنده دنیا)
- وحدت پیغام کربلا
- هم حسین و غم حسین
- اسلامی بیداری و پیغام عاشورہ.[۱۴]
پانویس
- ↑ نقوی، تذکره علمای امامیه پاکستان، ۱۳۷۰ش ص۱۱۲و۱۱۳.
- ↑ سعیدی شگری، تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان شیعی،۱۳۹۹ش، ص۲۸۰.
- ↑ سعیدی شگری، تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان شیعی،۱۳۹۹ش، ص۲۸۱.
- ↑ سعیدی شگری، تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان شیعی،۱۳۹۹ش، ص۲۸۱.
- ↑ سعیدی شگری، تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان شیعی،۱۳۹۹ش، ص۲۸۱.
- ↑ نقوی، جستارهائی در منش سیاسی شهید عارف حسین،۱۳۸۸ش، ص۱۵.
- ↑ سعیدی شگری، تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان شیعی،۱۳۹۹ش، ص۲۸۱.
- ↑ سید مقاومت پاکستان، سید جواد نقوی،سایت.
- ↑ سعیدی شگری، تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان شیعی،۱۳۹۹ش، ص۲۸۲.
- ↑ سعیدی شگری، تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان شیعی،۱۳۹۹ش، ص۲۸۲.
- ↑ سعیدی شگری، تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان شیعی،۱۳۹۹ش، ص۲۸۲.
- ↑ سعیدی شگری، تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان شیعی،۱۳۹۹ش، ص۲۸۲.
- ↑ سعیدی شگری، تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان شیعی،۱۳۹۹ش، ص۲۸۲.
- ↑ سید جواد نقوی، سید مقاومت پاکستان، سایت اسلام ناب محمدی.
منابع
- سعیدی شگری، فرمان علی، تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان مذهبی شیعی در پاکستان، قم جامعه المصطفی العالمیه، رساله دکتری تاریخ اهل بیت(ع)،۱۲۹۹ش.
- نقوی، سید جواد، جستارهائی در منش سیاسی سید عارف حسین الحسینی، گفتگو و شنود با شاهد یاران، یاران، شماره ۵۰، دی ماه ۱۳۸۸ش.
- سید جواد نقوی،سید مقاومت پاکستان،سایت اسلام ناب محمدی.
- ************************************************************************************************************************* ************************************************************************************************************************
| سید علی شرف الدین موسوی بلتستانی | |
|---|---|
| نام کامل | سید علی شرف الدین |
| نام‌های دیگر | شرف الدین بلتستانی |
| اطلاعات شخصی | |
| محل تولد | پاکستان |
| دین | اسلام، شیعه |
| استادان | |
| شاگردان |
|
| آثار |
|
| فعالیت‌ها | موسسه هیات دار ثقافه اسلامیه |
| وبگاه | sibghatulislam |
سید علی شرف الدین موسوی بلتستانی
سید علی شرف الدین موسوی بلتستانی خود را در حال حاضر یک مصلح قرآنی می داند، وی نزد علمای شیعه و اهل سنت پاکستان، جایگاه و مقام خاصی داشته است. وی در دوران معاصر، یک مصلح بزرگ و داعی اتحاد بین مسلمانان به حساب می آید. سید علی شرف الدین یکی از شخصیت های دعوت کننده به قرآن و اسلام ناب محمدی (ص) می باشد. با مولانا اسحاق فیصل آبادی که یکی از مصلحان و دعوت کننده به اتحاد مسلمین بود، ارتباط نزدیکی داشته است۔۔
زندگی نامه
وی در سال ۱۹۴۲م در منطقه بلتستان در شهرستان شگر و در محله علی آباد دیده به جهان گشود، که یکی از وادی های اطراف قله ی مشهور کا 2 قرار گرفته است [۱].
تحصیلات
سید علی شرف الدین تحصیلات ابتدائی را در منطقه بلتستان فرا گرفت و برای تحصیل علوم در مراتب عالی در سال ۱۳۷۷هجری عازم نجف اشرف شد. آیت الله صادقی تهرانی یکی از اساتید وی به حساب می آید. [۲] انگیزه فهم دین از طریق ثقل اکبر » قرآن « بخاطر شاگردی صادقی تهرانی در وی ایجاد شد.[۳] سید علی شرف الدین نبود دروس قرآن و حدیث در حوزه های نجف و قم گله دارد. در دوران اقامت وی در نجف، با آیت الله سید محمد باقر الصدر در ارتباط بوده است.[۴]
فعالیت های علمی
سید علی شرف الدین حدود ۱۲ سال بعد به وطن باز گشت، وی موسسه ای را تأسیس کرد که به مؤسسه » دار الثقافه الاسلامیه « معروف است۔ [۵] وی بعد از برگشت به پاکستان تحت اشراف موسسه دار الثقاقه الاسلامیه با ترجمه کتابهای شیعی، تبلیغ مذهب شیعه را در این کشور شروع کرد.[۶] سید علی شرف الدین کتابهای کوچک و کم حجم شیعی را به زبان اردو ترجمه نمود و برای گسترش تشیع در پاکستان مصمم شد.[۷] وی کتابهای که متعلق به امام زمان (ع) و درباره مهدویت بود و همچنین دعای ندبه را در سر زمین پاکستان در سطح عموم گسترش داد.[۸] علاوه بر آن کتابهای عربی و فارسی که متعلق به شیعه بوده، به زبان اردو ترجمه نمود، همانند کتابهای پیدایش تشیع و چگونگی آن، کتاب های تیجانی سماوی همراه با راستگویان آنوقت که هدایت یافتم، فلسفه امامت، مذهب اهل بیت، شب های پیشاور و اهل بیت در آیه تطهیر. علاوه بر آن صدها کتاب را به زبان اردو ترجمه نموده است.[۹] سید علی شرف الدین بعد از انقلاب اسلامی در ایران در سال 1979 میلادی، برای شناساندن و معرفی مقام معظم رهبری و ولایت فقیه در پاکستان نقش مهمی را ایفاد کرد.[۱۰]
آثار =
۱.قرآنیات: نام کتاب به زبان اردو ترجمه نام کتاب به زبان فارسی
- قرآن سے پوچھو از قرآن بپرسید
- انبیاء قرآن، محمد مصطفی انبیای قرآن(حضرت محمد)
- مکتب تشیع اور قرآن مکتب تشیع و قرآن
- سؤالات و جوابات معارف قرآن پرسشها و پاسخهای معارف قرآن
- قرآن اور مستشرقین قرآن و مستشرقان]
- قرآن میں مذکر و مونث مذکر و مونث در قرآن
- قرآن میں شعر و شعراء شعر و شاعران در قرآن
- انبیاء قرآن(آدم،نوح،ابراهیم) انبیای قرآن (آدم، نوح، ابراهیم)
- انبیاء قرآن(موسی ،عیسی) انبیای قرآن(موسی، عیسی)
- قرآن میں امام و امت امام و امت در قرآن
- اٹھو قرآن کا دفاع کرو برخیزید، از قرآن دفاع کنید
- اعتقاد(4 جلد) اعتقاد (چهار جلد)
- عقاید و رسومات شیعه اعتقادات و مراسم مذهبی شیعیان
۳. تاریخ
- خطداحیوں کا اسماعیلیوں کا اغوا اغوای اسماعیلیه توسط خطاب و قداح
- ادوار تاریخ اسلام دوره های تاریخ اسلام
- مدخل الدراسات تاریخ اسلامی مدخل الدراسات تاریخ اسلام
۴. قیام امام حسین و بقیه ائمه (ع)
- تفسیر عاشورا تفسیر عاشورا
- تفسیر سیاسی قیام امام حسین تفسیر سیاسی قیام امام حسین(ع)
- قیام امام حسین کا جغرافیائی جائزه نگاه جغرافیایی به قیام امام حسین(ع)
- اسرار قیام امام حسین اسرار قیام امام حسین
- عزاداری کیوں؟ عزاداری چرا؟
- انتخاب مصائب۔ترجیحات-ترمیمات انتخاب روضه و مصائب
- مثالی عزاداری کیسے منائیں؟ عزاداری نمونه چگونه برگزار کنیم؟
- عنوان عاشورا عنوان عاشورا
- قیام امام حسین غیر مسلم دانشوروں کی نظر میں قیام امام حسین درنگاه دانشمندان غیر مسلم
- معجم کتب مؤلفین امام حسین(ع) معجم کتب و مؤلفان قیام امام حسین(ع)
- آمریت کے خلاف آئمہ طاہرین کی جدو جدو نهضت ائمه (ع) بر علیه آمریت
۳.متفرقات و موضوعات متنوع
- مدارس دینی و حوزات علمیه پر نگارشات نگارشی دربارة حوزه های علیمه
- ہماری ثقافت و سیاست کیاہے؟اور کیا ہونی چاہیے؟ فرهنگ و سیاست ما چگونه باشد؟
- شکوؤں کے جواب پاسخ شکوه ها
- شکوه جواب شکوه شکوه ها و پاسخ آن
- فصل خطاب فصل الخطاب
- جواب سے لاجواب پاسخ دندان شکن
- عوامی عدالت کے شمارے شماره ی دادگاه مردمی
- مجلہ فصلنامہ عدالت مجله فصلنامه عدالت
- موضوعات متنوعہ موضوعات متنوع
- تعدد قرآئات مترادف تحریفات تعدد قرائات برابر تحریف
- فرقوں میں جذور شرک و الحاد شرک و الحاد در فرقه ها
- حج و عمره قرآن و سنت کی روشنی میں حج و عمره از نگاه قرآن و سنت
- مسجد
- افق گفتگو افق گفتگو.[۱۱]
پانویس
- ↑ سعیدی، تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان شیعی، ۱۳۹۹ش، ص۱۹۷.
- ↑ موسوی، افق گفتگو، ۱۴۲۶ش، ص۹۰.
- ↑ موسوی، افق گفتگو، ۱۴۲۶ش، ص۹۰.
- ↑ موسوی، افق گفتگو، ۱۴۲۶ش، ص۹۰.
- ↑ سعیدی، تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان شیعی، ۱۳۹۹ش، ص ۱۹۹.
- ↑ سعیدی، تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان شیعی، ۱۳۹۹ش، ص ۱۹۹.
- ↑ سعیدی، تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان شیعی، ۱۳۹۹ش، ص ۲۰۰.
- ↑ سعیدی، تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان شیعی، ۱۳۹۹ش، ص ۱۹۹.
- ↑ سعیدی، تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان شیعی، ۱۳۹۹ش، ص ۲۰۱.
- ↑ سعیدی، تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان شیعی، ۱۳۹۹ش، ص ۲۰۱.
- ↑ سعیدی، تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان مذهبی شیعی، ۱۳۹۹ش، ۲۰۰-۲۰۲.
منابع
- سعیدی شگری، فرمان علی، تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان مذهبی شیعی در پاکستان، جامعه المصطفی العالمیه قم، مجتمع آموزش عالی امام خمینی، ۱۳۹۹ش.
- موسوی بلتستانی، سید علی شرف الدین، افق گفتگو، کراچی، دار ثقافه الاسلامیه، ۱۴۳۵ق.
- ************************************************************************************************************************* ************************************************************************************************************************
| شیخ محسن علی نجفی | |
|---|---|
| نام کامل | محسن علی نجغی |
| نام‌های دیگر | محسن ملت |
| اطلاعات شخصی | |
| محل تولد | پاکستان |
| دین | اسلام، شیعه |
| استادان | |
| شاگردان |
|
| آثار |
|
| فعالیت‌ها | موسسه هیات جامعه اهل بیت(ع) و جامعه الکوثر |
| وبگاه | mohsinalinajafi |
شیخ محسن علی نجفی از مفسران و یکی از فعالان شیعی پاکستان است. او مؤسس مدارس جامعة اهل البیت، جامعة الکوثر و سیستم آموزشی اسوه در پاکستان می باشد. او در زبان‌های عربی، اردو و فارسی تألیفاتی زیادی دارد که از جمله آنها کتاب تفسیری الکوثر فی تفسیر القرآن است. وی همچنین نماینده آیت‌الله سیستانی در پاکستان و ریاست شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت(ع) پاکستان را بر عهده دارد. شیخ محسن علی نجفی یکی از منادیان وحدت اسلامی در این کشور شناخته می شود و فعالیت های زیادی در زمینه فرهنگی، آموزشی، اجتماعی و سیاسی دارد.
زندگی نامه
محسن علی نجفی در سال ۱۹۴۳م در ۶۰ کیلومتری اِسکَردُو بَلْتِسْتان پاکستان در ناحیه کَهرمَنگ در روستایی به نام مَنتُوکهه به‌دنیا آمد.[۱] محسن علی نجفی تحصیلات ابتدایی را نزد پدرش حسین جان شروع کرد. در سن ۱۴ سالگی پدرش از دنیا رفت و بعد از وفات او نزد یکی از عالمان روستای خود به‌نام سید احمد موسوی ادامه تحصیل داد.[۲]
تحصیلات
در سال ۱۹۶۳م محسن نجفی در مدرسه مشارع العلوم سنده مشغول به تحصیل شد و در یک سال علاوه بر دروس حوزه زبان اردو را هم فرا گرفت.[۳] بعد از آن به طرف پنجاب سفر کرد و در دارالعلوم جعفریه خوشاب به شاگردی مولانا محمد حسین درآمد.[۴] نجفی برای ادامه تحصیل به جامعة المنتظر لاهور مراجعه کرد و نزد اساتیدی چون حسین بخش جارا، صفدر حسین نجفی کسب فیض کرد.[۵] در سال ۱۹۶۶م برای تحصیلات عالی به حوزه علمیه نجف رفت و نزد آیت‌الله خوئی و شهید باقر الصدر و دیگر اساتید آن حوزه علمیه به تحصیل علوم دینی پرداخت.[۶] بعد از روی کار آمدن دولت بعث در عراق و فشار بر مراکز دینی، عراق را به مقصد پاکستان ترک کرد و در اسلام‌آباد مستقر شد و همانجا مدرسه‌ای به نام جامعه اهل البیت تأسیس کرد. [۷] محسن علی نجفی از سال ۱۹۷۴م که از حوزه علمیه نجف به پاکستان بازگشت و مشغول تدریس فقه، اصول، تفسیر قرآن، فلسفه، کلام و اخلاق شد.[۸] محسن علی نجفی همچنین نماینده آیت‌الله سیستانی در پاکستان و ریاست شورای عالی مجمع اهل بیت(ع) پاکستان را بر عهده دارد.[۹]
تألیفات
محسن علی نجفی، کتابهای متعددی به زبان عربی و اردو تألیف و منتشرنموده است که بعضی از آنها به شرح ذیل می باشد:
- الکوثر فی التفسیر القرآن: یک تفسیر روان و ساده در زبان اردو است که مشتمل بر ۲۰ جلد است.[۱۰] در این تفسیر ابتدای آیات را ترجمه کرده، سپس به شرح الفاظ پرداخته و در آخر به شأن نزول و مسائل اخلاقی و عقیدتی پرداخته است.
- بلاغ القرآن: ترجمه و حاشیه بر قرآن به زبان اردو.[۱۱]
- النھج السوی فی معنی المولی والولی (به زبان عربی)
- دراسات الایداولوجیة المقارنة (به زبان عربی)
- تصور اسلامی محنت(به زبان اردو).[۱۲]
- فلسفه نماز (به زبان اردو)
- راهنماء اصول برای تنظیمی انقلاب و انقلابی تنظیم (به زبان اردو)
- تلخیص المنطق للعلامة المظفر (به زبان عربی)
- تلخیص المعانی للتفتازانی (به زبان عربی)
- تدوین و تحفظ قرآن (به زبان عربی)
- فلسفه اسلامی و مارکسیسم (به زبان اردو)
و چندین مقالات علمی که در مجلات محلی و بین‌المللی چاپ شده‌اند.[۱۳]
ترجمه ها
نجفی در کنار نگارش، کتاب‌هایی را به زبان اردو ترجمه کرده است:
- اقتصاد اسلامی
- نگاه محققانه بر انقلاب امام حسین علیه السلام.
- دوستی از نگاه معصومین.[۱۴]
خدمات فرهنگی و آموزشی
خدمات علمی- فرهنگی محسن علی نجفی به شرح ذیل است:
مدارس اهل‌بیت: مجموعه‌ای از مدارس در سراسر پاکستان که به مدیریت محسن علی نجفی فعالیت میکنند و تعداد آنها به ۲۷ مدرسه می‌رسد. از بین آنها ۱۸ تا برای آقایان و ۹ تا برای خواهران اختصاص دارد و مهم‌ترین اینها جامعه اهل بیت و جامعة الکوثر میباشد که در پایتخت پاکستان واقع است. جامعة الکوثر علاوه بر تدریس لمعتین، رسائل، مکاسب، کفایتین و درس خارج از امکانات تحصیلات آکادمی نیز برخوردار است.[۱۵]
جابر بن حیّان ترست: این مؤسسه با اهداف آموزشی و تربیتی در قالب ایجاد مدارس جدید، دانشکده ها و آموزشگاه ها وارد عمل شد و تا سال ۲۰۰۲ توانست ۳۸ مدرسه غیر انتفاعی ابتدایی به نام اُسوه پبلک سکول و باب ۲۵ باب مسجد در مناطق محروم و روستایی پاکستان بسازد. [۱۶]
خدمات اجتماعی
محسن نجفی در کنار خدمات علمی، به خدمات مختلف اجتماعی و رفاهی نیز میپردازد که ساخت حسینیه‌ها و مساجد، شبکه تلویزیونی هادی تی‌وی، [۱۷] پروژه‌های مسکونی برای یتیمان و فقرا، [۱۸] بنیاد حسینی برای کمک به زلزله‌زدگان و سیل‌زدگان، [۱۹] کمک به ازدواج نیازمندان، بهداشت عمومی و آب‌رسانی به مناطق محروم از خدمات رفاهی اجتماعی او است.[۲۰]
پانویس
- ↑ https://mohsinalinajafi.comدیدار دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت(ع) با آیت الله شیخ محسن علی نجفی، وارث: پایگاه اطلاع رسانی هیات مذهبی.
- ↑ گفتگو با شیخ محسن علی نجفی،وفاق تایم، ۲۰۲۱م.
- ↑ حیات شیخ محسن علی، پایگاه رسمی محسن نجفی.
- ↑ حیات شیخ محسن علی، پایگاه رسمی محسن نجفی.
- ↑ حیات شیخ محسن علی، پایگاه رسمی محسن نجفی.
- ↑ از تأسیس ۷۰ مراکز آموزشی حوزه تا راه اندازی ماهواره در پاکستان،خبرگزاری حوزه.
- ↑ گفتگوی محسن نجفی با خبرگزاری وفاق تایم.
- ↑ حیات شیخ محسن علی نجفی پایگاه رسمی محسن نجفی.
- ↑ دیدار دبیر کل مجمع جهانی اهل بیت(ع) با آیت الله محسن علی نجفی وارث؛ پایگاه اطلاع رسانی هیات مذهبی.
- ↑ گفتگوی شیخ محسن علی نحفی با وفاق تایم.
- ↑ عارفی،شیعیان پاکتسان،۱۳۸۵ش، ص۲۳۳.
- ↑ عارفی،شیعیان پاکتسان،۱۳۸۵ش، ص۲۳۳.
- ↑ گفتگوی با شیخ محسن علی نجفی با خبرگزاری وفاق تایم.
- ↑ حیات شیخ محسن علی نجفی، پایگاه رسمی محسن نجفی.
- ↑ خدمات علمی شیخ محسن علی نجفی،پایگاه رسمی محسن نجفی.
- ↑ عارفی، شیعیان پاکستان، ۱۳۸۵ش، ص۲۰۳.
- ↑ هادی تی وی، سایت رسمی هادی تی وی.
- ↑ مصاحبه شیخ محسن علی نجفی با اسلام تایمز، تاریخ درج، ۶ نوامبر ۲۰۱۶ م، تاریخ بازدید، ۵ ژانویه ۲۰۲۲م.
- ↑ مصاحبه شیخ محسن علی نجفی با اسلام تایمز، تاریخ درج، ۶ نوامبر ۲۰۱۶ م، تاریخ بازدید، ۵ ژانویه ۲۰۲۲م.
- ↑ شیخ محسن علی نجفی کون؟ سایت شیعه نیوز پاکستان.
منابع
- نقوی، سید حسین عارف، تذکره علماء امامیه پاکستان، آستان قدس رضوی، اسلامی جمهوریه ایران، ۱۴۱۵ قمری، ۱۹۹۴م.
- عارفی، محمد اکرم، شیعیان پاکستان، قم شیعه شناسی،۱۳۸۵ش.
- ************************************************************************************************************************* ************************************************************************************************************************
| شورای ایدئولوژی اسلامی پاکستان | |
|---|---|
| نام جریان | شورای ایدئولوژی اسلامی پاکستان |
| رهبران | اشرف تهانوی، سید ابو الاعلی مودودی |
| اهداف | اجرایی اسلام |
| مبانی و اصول | قانون سازی با براساس قرآن و سنت |
| جهت‌گیری | اسلام ساختن قوانین کشور |
| نحوه تبلیغات | شبکه های دولتی |
شورای ایدئولوژی اسلامی پاکستان
تاریخچه
ایده تشکیل شورای ایدئولوژی اسلامی ابتدا در نخستین قانون اساسی پاکستان یعنی قانون اساسی سال ۱۹۵۶ میلادی ارائه شد. شورای ایدئولوژی اسلامی (Council of Islamic Ideology) نهادی قانونی است که به قانونگذاران در خصوص قوانین اسلامی و همچنین قوانین متناقض با اسلام مطابق قرآن و سنت پیشنهادات خود را ارائه می دهد.[۱] ایده تشکیل شورای ایدئولوژی اسلامی ابتدا در نخستین قانون اساسی پاکستان یعنی قانون اساسی سال ۱۹۵۶ میلادی ارائه شد. پس از آن در سال ۱۹۶۲ میلادی این شورا به عنوان شورای مشورتی تحت ماده ۱۹۹ قانون اساسی پاکستان تشکیل یافت. پس از آن بار دیگر این شورای مشورتی طبق ماده ۲۲۸ در قانون اساسی سال ۱۹۷۳ میلادی مجدداً تشکیل و به شورای ایدئولوژی اسلامی تغییر یافت. این شورا تاکنون بیش از صدها گزارش جامع در خصوص قوانین مربوط به اسلام، مسائل فقهی، اصلاحات در قوانین، قوانین متناقض با اسلام و بازبینی قوانین را به دولت و مجلس ارائه کرده است.
با توجه به این که پاکستان یک کشور مسلمان و اسلامی است، پیش نویس ها، پیشنهادات و توصیه های این شورا حائز اهمیت است، لیکن دولت موظف به تصویب و اجرای آن نمی باشد. اعضای شورای ایدئولوژی اسلامی شامل تمام فرقه های مسلمان پاکستان اعم از اهل تسنن و شیعه و همچنین برخی از محققان اسلامی و قضات بلند پایه می باشد.
فعالیت های
برخی از فعالیت های این شورا عبارتند از:
- ارائه پیش نویس، پیشنهادها و توصیه های مرتبط با قوانین اسلامی به دولت و مجلس،
- برگزاری سمینار، کنفرانس، میزگرد و نشست با حضور صاحب نظران و محققان اسلامی (همچون صدور گواهینامه غذای حلال، روش شناسی طراحی برنامه های درسی و بنیاد فکری و ایدئولوژی آن، شیوه های سیاست اسلامی، ارزش های معاصر در پرتو سیره پیامبر اسلام)،
- انتشار ژورنال "اجتهاد"،
- گزارش سالانه (پژوهش و تحقیق در زمینه قوانین و فقه اسلامی و قوانین متناقض با اسلام)،
- مقالات و تحقیقات متفرقه (مقالات و تحقیقات با موضوعات مختلف بنا بر مسائل روز)،
- گزارش ها و توصیه ها (این گزارش ها و توصیه ها شامل موضوعات مختلفی مانند اصلاحات اجتماعی، اسلامی سازی اقتصاد، پیشنهادات مربوط به نظام آموزشی، اسلامی سازی قوانین، اصلاحات در رسانه ها و از این قبیل می شود).
دستاوردها
در سطور زیر به برخی از دستاوردهای این شورا هم اشاره شده است که عبارتند از:
- تاسیس وزارت امور مذهبی و اقلیت ها به پیشنهاد شورای ایدئولوژی اسلامی،
- تشکیل کمیسیون حقوق،
- تشکیل آکادمی شریعه،
- تشکیل مسند قضایی شریعت و دادگاه فدرال شریعت،
- ترویج زبان عربی،
- اجرای قانون زنا، حکم دولتی ۱۹۷۹ میلادی،
- اجرای قانون تجاوز به اموال، حکم دولتی ۱۹۷۹ میلادی،
- قانون شهادت (گواهی)، ۱۹۸۴میلادی،
- قانون زکات و عشر، حکم دولتی ۱۹۸۰ میلادی،
- قانون قصاص و دیه، ۱۹۹۷ میلادی.
- ************************************************************************************************************************* ************************************************************************************************************************
| جعمیت علمای اسلام پاکستان | |
|---|---|
| نام جریان | جعمیت علمای اسلام پاکستان |
| اهداف | مولانا شبیر احمد عثمانی،مولانا طاهر قاسمی و مولانا ظفر احمد |
| مبانی و اصول | برقراری کامل نظام اسلامی در پاکستان |
| جهت‌گیری | ایجاد کشورِ مستقلِ مسلمانان در شبه قاره (پاکستان)، در برابر کنگره ملی هند و روحانیانِ طرفدارِ یکپارچگی هند |
| نحوه تبلیغات | شبکه های اجتماعی و رسانه های مربوط به جمعیت |
جمعیت العلمای اسلام پاکستان
تاریخچه
جمعیت العلمای اسلام، حزبی اسلامی در پاکستان.پیشینه این جمعیت، به دوران پیش از تجزیه هندوستان (۱۳۲۶ش/ ۱۹۴۷) و جمعیت العلمای هند باز میگردد. «جمعیت العلمای هند» با استعمار انگلیس مخالف بود و از اهداف و سیاستهای کنگره ملی هند (به رهبری گاندی) حمایت میکرد، در عین حال اکثر اعضای آن با تلاش «جامعه مسلمانان سراسر هند» برای تقسیم هندوستان و تشکیل کشور مستقل پاکستان نیز مخالفت می کردند.[۲]. برخی از اعضای جمعیت العلمای هند، که طرفدار «جامعه مسلمانان سراسر هند» (مسلم‌لیگ) بودند، به رهبری مولانا شَبیر احمد عثمانی (متوفی ۱۳۲۸ش/ ۱۹۴۹)، از ۴ تا ۷ آبان ۱۳۲۴/ ۲۶ـ۲۹ اکتبر ۱۹۴۵ در کلکته گردهم آمدند و حزب «جمعیت العلمای اسلام» را تأسیس کردند.[۳] مولانا شبیر احمد عثمانی، نخستین رهبر این جمعیت شد. برخی از همکاران او، که در تأسیس جمعیت نقش فعال داشتند، عبارت بودند از: مولانا طاهر قاسمی، مولانا ظفر احمد عثمانی، مولانا مفتی محمدحسن، مفتی محمد شفیع، مولانا محمدابراهیم سیالکوتی، مولانا ابوالبرکات، مولانا عبدالرئوف و مولانا احتشام‌الحق ثانَوی.[۴].
فعالیت سیاسی
جمعیت العلمای اسلام بین سالهای ۱۳۲۴ تا ۱۳۲۶ش/ ۱۹۹۵ تا ۱۹۴۷، عمدتاً از مواضع سیاسی ـ مذهبی جامعه مسلمانان سراسر هند، برای ایجاد کشورِ مستقلِ مسلمانان در شبه قاره (پاکستان)، در برابر کنگره ملی هند و روحانیانِ طرفدارِ یکپارچگی هند حمایت می کرد [۵] مولانا شبیر احمد عثمانی، از نزدیک‌ترین یاران محمدعلی جناح، رهبر جامعه مسلمانان سراسر هند و بنیانگذار پاکستان، بود. محمدعلی جناح در زمان برگزاری همه‌پرسی برای پیوستن ایالت سرحد به پاکستان یا هند در ۱۳۲۶ش/ ۱۹۴۷، مولانا شبیر احمد عثمانی را برای جلب حمایت مردمی به این ایالت فرستاد و او، با همکاری پیر امین‌الحسنات، در جلب افکار مردم سرحد نسبت به سیاستهای جامعه مسلمانان سراسر هند و ایستادگی در برابر مخالفان الحاق به پاکستان، مانند خان عبدالغفارخان و دکترخان، نقش مهمی داشت.
تغییر نام
در ۱۳۲۶ش/۱۹۴۷، با تشکیل کشور پاکستان، برخی از اعضای جمعیت به پاکستان مهاجرت کردند و گروهی نیز در هند ماندند. اعضا و هواداران جمعیت در پاکستان، در آذر ۱۳۲۶/ دسامبر ۱۹۴۷ در منزل مولانا احتشام الحق ثانوی گرد آمدند و جمعیت را با رهبری احمد عثمانی، به نام جمعیت العلمای اسلام مرکزی (مرکزی جمعیت العلماء اسلام) بازسازی کردند. [۶]
ساختار
جمعیت العلمای اسلام در آغاز ساختار بسیار ساده‌ای داشت و فاقد ویژگیهای یک حزب سیاسی بود.[۷]، اما پس از دهه ۱۳۴۰ش/ ۱۹۶۰ بر نظم و انضباط درونی آن افزوده و تقسیم کار شفاف‌تر شد. ساختار اصلی جمعیت از سه شورا (مجلس) تشکیل شده است: شورای مرکزی عمومی (مرکزی مجلس عمومی)؛ شورای مشورتی (مجلس شوری)؛ و شورای اجرایی (مجلس عامله)، شورای مرکزی عمومی، با ۳۲۵عضو، عالیترین نهاد تصمیم‌گیری حزب است و اعضای آن از تمام مناطق انتخاب می شوند. [۸] انتخاب اعضای شورای اجرایی، از جمله امیر (بالاترین مقام و رهبر تام‌الاختیار حزب) و دبیرکل (ناظم عمومی)، و سایر اعضا برعهده شورای مرکزی عمومی است که برای یک دوره سه ساله انتخاب میشوند. امیر و دبیرکل، پس از انتخابشان با آرای مخفی اعضای شورای مرکزی عمومی، با مشورت یکدیگر، سایر اعضای شورای اجرایی را انتخاب و به شورای مرکزی عمومی معرفی میکنند (همان، ص87، 107ـ109، 269، 272).شورای مشورتی از شورای مرکزی عمومی اختیارات کمتری دارد و شامل دو بخش مرکزی و ایالات است که هر کدام در قلمرو اداری خود به تصمیم‌گیری و سیاستگذاری میپردازد.
اهداف و آرمانها
جمعیت العلمای اسلام از نظر مذهبی وابسته به مکتب وهابی ـ سَلَفی دیوبندی است.[۹] و خواهان برقراری کامل نظام اسلامی در پاکستان می باشد. براساس منشور حزب، اهداف و برنامه‌های آن در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی، آموزشی، اقتصادی و فرهنگی چنین است: ایجاد نظام اسلامی در پاکستان و ترویج قرآن و سنّت بر مبنای اصول ۲۲گانه اسلامی.
فعالیتهای سیاسی
فعالیتهای سیاسی جمعیت العلمای اسلام را میتوان در سه دوره دسته‌بندی نمود:1) دوره پیش از تأسیس پاکستان، که بیش از دو سال به درازا نکشید. جمعیت در این مدت، مهم‌ترین مدافع سیاسی و مذهبی جامعه مسلمانان سراسر هند بود و در انتخابات ۱۳۲۴ـ ۱۳۲۵ش به نفع آن جامعه فعالیت کرد. رابطه نزدیک مولانا شبیر احمد با محمدعلی جناح، پس از تشکیل پاکستان نیز ادامه پیدا کرد. در پی تقاضای شبیر احمد عثمانی در بهمن ۱۳۲۷/ فوریه ۱۹۴۸، هیئتی از متفکران و علمای برجسته، برای مشاوره دادن به شورای تدوین قانون اساسی پاکستان، تشکیل شد، که خود وی نیز از اعضای آن بود. چند ماه بعد همان شورا، هیئت تعلیمات اسلامی (تعلیمات اسلامی بورد) را، به ریاست سید سلیمان نَدوی، ایجاد کرد.
مهم‌ترین دستاورد سیاسی ـ حقوقی
جمعیت در این مقطع، حضور فعال و مؤثر آن به همراه گروه فعالِ جماعت اسلامی، در گردآوری ۳۱ روحانی از تمام فرقه‌های مذهبی پاکستان برای تدوین اصول ۲۲ گانه دولت اسلامی، در دی ۱۳۲۹ در کراچی بود که ریاست این جلسه را سید سلیمان ندوی، از فعالان جمعیت العلمای اسلام، به عهده داشت. [۱۰]
پانویس
- ↑ اسلامی نظریاتی کونسل تعارف، ڈھانچہ اور ذمہ داریاں، https://www.islamtimes.org، خبرگزاری اسلام تایم
- ↑ جمعیت العلمای هند.
- ↑ افضل، ۱۹۹۸، ج۱، ص۵۷، عزیز احمد، ص۲۳۷؛ صفدر محمود، ص۱۵۸؛ مهدی حسن، ص۹۵.
- ↑ پیرزاده، ص۱۰.
- ↑ مهدی حسن، ص۹۶ـ ۹۷.
- ↑ پیرزاده، ص۱۳، ۴۰؛ افضل، ۱۹۹۸، ج۲، ص۲۱۵.
- ↑ افضل، ۱۹۹۸، ج۱، ص۵۷
- ↑ شیخ عبدالقیوم، ص۱۰۷.
- ↑ کمال، ص۲۱۵ـ ۲۱۶.
- ↑ افضل، ۱۹۹۳، ص۵۰۸؛ نصر، ص۱۲۶ـ۱۲۷؛ صفدر محمود، ص۱۵۸.
منابع
- اسد سلیم شیخ، پاکستان جمهوریت اور انتخابات، لاهور ۱۹۹۴.
- شیخ‌عبدالقیوم، مولانا فضل الرحمن کاسیاسی سفر، لاهور ۲۰۰۱.
- صفدر محمود، پاکستان: تاریخ و سیاست، ۸۸ـ۱۹۴۷، لاهور ۱۹۹۶.
- سید قاسم محمود، انسائیکلو پیدیاپ اکستانیکا ، لاهور ۱۹۹۸.
- احمد حسین کمال، تاریخ جمعیت علماء اسلام، لاهور ۱۱۹۰.
- مهدی حسن، پاکستان کی سیاسی جماعتین ، لاهور ۱۹۹۰.
- ************************************************************************************************************************* ************************************************************************************************************************
| مفتی جعفر حسین | |
|---|---|
| نام کامل | جعفر حسین |
| نام‌های دیگر | مفتی جعفر |
| اطلاعات شخصی | |
| سال تولد | ۱۳۳۲ ق، ۱۲۹۲ ش، ۱۹۱۴ م |
| محل تولد | پاکستان |
| روز درگذشت | ۷ شهریور |
| محل درگذشت | گوجرانوالا |
| دین | اسلام، شیعه |
| استادان |
|
| آثار |
|
| فعالیت‌ها | موسسه هیات [[مذهب شیعه|نهضت فقه جعفریه]] |
| وبگاه | jafariapress |
مفتی جعفر حسین مفتی جعفرحسین عالم، نویسنده، خطیب و رهبر شیعیان پاکستان بوده است. وی نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه را به زبان اردو ترجمه کرد. وی در اولین حزب شیعه که در پاکستان تشکیل شد، به‌عنوان اولین رییس انتخاب گردید. مفتی جعفر حسین همچنین به ریاست مؤسسه حفظ حقوق شیعیان پاکستان و اداره تعلیمات اسلامی منصوب شد و در راستای حفظ حقوق شیعیان، مانع اجرایی شدن مصوبه زکات که بر اساس فقه اهل‌سنت بود، به مخالفت با دولت پاکستان پرداخت. وی در سال ۱۹۸۳ش درگذشت و در شهر لاهور به خاک سپرده شد.
زندگی نامه
جعفرحسین فرزند چراغ‌دین در سال ۱۳۳۲ق در شهر گوجراوالا در ایالت پنجاب پاکستان متولد شد، [۱] از کودکی به آموختن احکام و حدیث پرداخت[۲] و یادگیری فقه، طب و زبان عربی را در ۱۲ سالگی آغاز کرد.[۲]
مفتی در سال ۱۹۲۶م به مدرسه علمیه ناظمیه لکهنو در هند رفت و در مجالس درس سید علی نقی، ظهیر الحسن و مفتی احمد علی حضور می‌یافت.[۳]
جعفرحسین، زبان و ادبیات اردو و عربی را در لکهنو آموخت، ریاست انجمن مقاصده (کانون شعراء) را بر عهده گرفت.[۴] و برای تحصیلات بیشتر، در سال ۱۹۳۵م به نجف سفر کرد و در مدت پنج سال تحصیلات خویش را نزد مراجع بزرگ شیعه از جمله سید ابوالحسن اصفهانی ادامه داد. [۵] وی پس از بازگشت به پاکستان «مفتی» خوانده شد. جعفرحسین را انسانی ساده‌زیست و متواضع معرفی کرده‌اند.[۶] مفتی جعفر حسین در ۱۹اوت ۱۹۸۳ در لاهور درگذشت.[۷]
فعالیت های سیاسی - اجتماعی
مفتی جعفرحسین، پس از تأسیس حزب «نهضت نفاذ فقه جعفریه» در تاریخ ۱۲و۱۳ آوریل ۱۹۷۸م (برابر با فروردین ۱۳۵۷ش) که اولین حزب شیعیان پاکستان دانسته میشود، به عنوان رهبر شیعیان پاکستان انتخاب شد.[۸] در ذیل برخی به از فعالیت های سیاسی- اجتماعی مفتی جعفر حسین اشاره می گردد:
- عضویت در کمیسیون تعلیمات اسلامی: مفتی جعفرحسین در سال ۱۹۴۹م که قانون اساسی پاکستان در حال تدوین بود، به عضویت در شورای تعلیمات اسلامی انتخاب شد که در سال ۱۹۵۱م همراه با علمای مذاهب مختلف، پیش‌نویسی را آماده کردند.[۹]
- عضویت در «اسلامی نظریاتی کونسل»: وی در زمان ریاست جمهوری محمد ایوب‌خان و یحیی‌خان، دومین و سومین رؤسای جمهوری پاکستان، عضو این شورا بود.[۱۰]
- تبلیغ علیه فرقه قادیانیه: مفتی جعفرحسین به همراه جمعی دیگر از عالمان پاکستان، در سال ۱۹۵۲م گروهی به‌نام «انجمن آل مسلمین پاکستان» را در شهر کراچی راه‌اندازی کردند که به تبلیغ علیه فرقه قادیانی می‌پرداخت.[۱۱]
خدمات علمی- فرهنگی
- تأسیس مدرسه علمیه جعفریه: مفتی جعفرحسین در شهر گوجراوالا مدرسه‌ای دینی به نام جامعه جعفریه تأسیس کرد و خود تا پایان عمر در آنجا تدریس میکرد.[۱۲]
برخی از آثار مفتی جعفر حسین:
- ترجمه نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه به زبان اردو.
- ترجمه منظوم از دیوان امیرالمؤمنین به زبان اردو.
- تألیف کتاب سیرت امیرالمؤمنین.[۱۳]
پانویس
- ↑ نقوی، علمای امامیه پاکستان، ۱۳۷۷ش، ص۲۳۱.
- ↑ نقوی، علمای امامیه پاکستان، ۱۳۷۷ش، ص۲۳۲.
- ↑ نقوی، علمای امامیه پاکستان، ۱۳۷۷ش، ص۲۳۱.
- ↑ نقوی، ملت جعفریه کا درخشنده ستاره، علامه مفتی جعفر حسین،اسلام تایم.
- ↑ ارشاد حسین ناصر، «مفتی جعفرحسین مرحوم، همیں سو گئے داستاں کهتے کهتے» خبرگذاری تقریب.
- ↑ نقوی، علمای امامیه پاکستان، ۱۳۷۷ش، ص۲۳۳.
- ↑ عارفی، شیعیان پاکستان، ۱۳۸۵ش، ص۴۴۱.
- ↑ عارفی، شیعیان پاکستان، ۱۳۸۵ش، ص۴۴۰.
- ↑ عارفی، شیعیان پاکستان، ۱۳۸۵ش، ص۴۳۶.
- ↑ علامه مفتی جعفر حسین، مرکز افکار اسلامی.
- ↑ علامه مفتی جعفر حسین، مرکز افکار اسلامی.
- ↑ نقوی، تذکره علمای امامیه، پاکستان، ۱۳۷۷ش، ص۲۳۲.
- ↑ نقوی، تذکره علمای امامیه، پاکستان، ۱۳۷۷ش، ص۲۳۲.
منابع
- نقوی، سید فیضان عباس، «ملت جعفریہ کا درخشندہ ستارہ، علامہ مفتی جعفر حسین»، اسلام تائمز.
- عارفی، محمد اکرم، شیعیان پاکستان، قم، شیعه شناسی، ۱۳۸۵ش.
- نقوی، سید محمد عارف، تذکره علمای امامیه پاکستان، مشهد انتشارات آستان قدس رضوی، ۱۳۷۷ش.
- ************************************************************************************************************************* ************************************************************************************************************************
| سید محمد دهلوی | |
|---|---|
| نام کامل | سید محمد دهلوی |
| نام‌های دیگر | خطیب اعظم |
| اطلاعات شخصی | |
| محل تولد | پاکستان |
| روز درگذشت | ۲۹ جمادی‌الثانی |
| محل درگذشت | کراچی |
| دین | اسلام، شیعه |
| استادان | |
| آثار |
|
| فعالیت‌ها | موسسه هیات مطالبات شیعه |
| وبگاه | jafariapress |
سید محمد دهلوی سید محمد دهلوی (۱۳۹۱-۱۳۱۷ق) عالم، خطیب و نویسنده شیعه در پاکستان بوده است. او اولین رهبر شیعیان پاکستان بود و در شبه‌قاره هند خطیب اعظم خوانده می‌شد. وی کمی پس از استقلال پاکستان، در سال ۱۹۵۰م از هندوستان به پاکستان هجرت کرد. تأسیس خوابگاه‌های دانشجویی، خانه ایتام و کتابخانه‌ها از خدمت اجتماعی او بوده است. دهلوی مؤسس و مدیر اولین تشکل شیعه به‌نام کمیته مطالبات شیعه (شیعه مطالبات کمیتی) و مجلس عالمان شیعیان پاکستان بود. از او چند اثر علمی به یادگار مانده است.
زندگی
سید محمد دهلوی فرزند سید آفتاب‌حسین در سال ۱۳۱۷ق (۱۸۹۹م) در هندوستان به‌دنیا آمد. [۱] او از سلسله سادات زیدی بود. [۲] دهلوی در چهار سالگی، پدرش را و در پنج سالگی مادرش از دست داد و بعد از آن، سرپرستی‌اش را دو نفر از شخصیت‌های مذهبی بر عهده گرفتند.[۳] او از سال ۱۹۴۳م به‌مدت ۷ سال در شهر رام‌پور، اداره تفسیر القرآن را مدیریت کرد و بعد از استقلال پاکستان، در سال ۱۹۵۰م به پاکستان هجرت می‌کند.[۴] سید دهلوی در ۲۹ جمادی‌الثانی ۱۳۹۱ق مطابق با ۲۹ مرداد ۱۳۵۰ش فوت کرد و در باغ خراسان کراچی به‌خاک سپرده شد.[۵]
تحصیلات
دهلوی در ابتدا از یک قاری، روخوانی قرآن یاد گرفت.[۶] و بعد از فوت مادرش، دو نفر از چهر‌های مذهبی، سرپرستی دهلوی را بر عهده می‌گیرند تا ادامه تحصیل دهد. او در لکهنو و رام‌پور تحصیلش را دنبال می‌کند و سپس در یک مدرسه دولتی به‌عنوان معلم عربی استخدام میشود. همزمان با تدریس، تبلیغ، خطابه و تألیف نیز ادامه می‌دهد و به‌خاطر شهرت خطابت، ملقب به خطیب اعظم میشود.[۷]
آثار
دهلوی در موضوعات مختلف، تألیفاتی دارد که برخی از آنها به‌شرح ذیل است:
- مقدمه تفسیر قرآن که بیش از ۵۰۰ صفحه بوده ولی بعد از هجرت به پاکستان این اثر تلف شد.[۸]
- ترجمه رساله وجوب نماز جمعه.
- ترجمه مقتل ابی مخنف
- نور العصر.
- (رسول ص) و اهل بیت(ع).[۹]
- بیش از صد مقاله که هنوز چاپ نشده‌اند.
- قرآن و اهل بیت.
- معجزات ائمه اطهار.[۱۰]
خدمات فرهنگی - اجتماعی
دهلوی در بخش اجتماعی نیز کارهایی انجام داد که تأسیس خوابگاه‌ها برای دانشجویان شیعه، خانه‌های ایتام، تأسیس کتابخانه مکتبة العلوم کراچی، کمیته مطالبات شیعه و تشکیل مجلس علمای شیعه از جمله خدمات اوست.[۱۱] در مکتبة العلوم کراچی بیش از ۸۰۰۰ کتاب نادر موجود است.[۱۲] در هندوستان نیز کتابخانهای پایه‌گذاری کرد ولی توسط هندو‌های تندرو به آتش کشیده شد. [۱۳]
فعالیت های سیاسی
در روزهای ابتدایی بعد از استقلال پاکستان، برای شیعیان برخی مشکلات و محدودیت‌هایی مانند قانون احوال شخصیه، متون درسی مدارس دولتی با رویکرد ضد شیعی، مدیریت اوقاف شیعه و تعصبات مذهبی در ادارات دولتی وجود داشت که برای برطرف کردن آنها یک نهاد به‌نام مؤسسه تحفظ حقوق شیعه توسط دهلوی تأسیس شد.[۱۴] در همین راستا در شهر کراچی توسط بیش از ۲۰۰ عالم شیعه، کمیته مطالبات شیعه تشکیل و مسئولیت آن بر عهده سید محمد دهلوی گذاشته شد.[۱۵] او اولین رهبر شیعیان پاکستان محسوب میشود.[۱۶] در سال ۱۹۶۸م مطالبات شیعه مورد پذیرش قرار گرفت.[۱۷] و در سال ۱۹۷۶م نصاب درسی نیز اصلاح شد.در سال ۱۹۷۶م برای شیعیان کتب درسی جداگانه‌ای اختصاص داده شد.[۱۸]
پانویس
- ↑ نقوی، تذکره علمای امامیه پاکستان، ص۲۵۴.
- ↑ نقوی، تذکره علمای امامیه پاکستان، ص۲۵۶.
- ↑ نقوی، تذکره علمای امامیه پاکستان، ص۲۵۴.
- ↑ قائد ملت جعفریه خطیب اعظم علامه محمد دهلوی رح، رسا نیوز ایجنسی.
- ↑ نقوی، تذکره علمای امامیه پاکستان، ص۲۵۴.
- ↑ نقوی، تذکره علمای امامیه پاکستان، ص۲۵۴.
- ↑ نقوی، تذکره علمای امامیه پاکستان، ص۲۵۵.
- ↑ نقوی، تذکره علمای امامیه پاکستان، ص۲۵۵.
- ↑ نقوی، تذکره علمای امامیه پاکستان، ص۲۵۵.
- ↑ نقوی، تذکره علمای امامیه پاکستان، ص۲۵۵.
- ↑ نقوی، تذکره علمای امامیه پاکستان، ص۲۵۵.
- ↑ نقوی، تذکره علمای امامیه پاکستان، ص۲۵۵.
- ↑ ترمذی، هفت روزه رضا کار لاهور، ۲۰ آگوست، پنجشنبه، ۲۰۲۰م.
- ↑ ترمذی، هفت روزه رضا کار لاهور، ۲۰ آگوست، پنجشنبه، ۲۰۲۰م.
- ↑ ترمذی، هفت روزه رضا کار لاهور، ۲۰ آگوست، پنجشنبه، ۲۰۲۰م.
- ↑ ترمذی، هفت روزه رضا کار لاهور، ۲۰ آگوست، پنجشنبه، ۲۰۲۰م.
- ↑ ترمذی، هفت روزه رضا کار لاهور، ۲۰ آگوست، پنجشنبه، ۲۰۲۰م.
- ↑ ترمذی، هفت روزه رضا کار لاهور، ۲۰ آگوست، پنجشنبه، ۲۰۲۰م.
منابع
- نقوی، سید عارف حسین، تذکره علمای امامیه پاکستان، ترجمه دکتر محمد هاشم، اسلام‌آباد، مرکز تحقیقات ایران و پاکستان، ۱۹۸۴م.
- ترمذی، سید نثار علی ، هفت روزه رضا کار لاهور، ۲۰ اگوست، ۲۰۲۰م.
- نقوی، ساجد علی، کا بیان، سید محمد دهلوی مرحوم برصغیر کے خطیب اعظم اور بلند پایه عالم دین تھے، جعفریه پریس، تاریخ درج:۲۰ آگوست ۲۰۲۰م، تاریخ اخذ: ۲۲ مه ۲۰۲۱م.
- ************************************************************************************************************************* ************************************************************************************************************************
| مؤسسه یاد بود امام خمینی کرگل هند | |
|---|---|
| نام جریان | مؤسسه یاد بود امام خمینی |
| جمیت طرفدار | بیش از صد هزار نفر |
| رهبران | شیخ ذاکر حسین |
| اهداف | گسترش آموزش و فرهنگ دینی، ایجاد وحدت بین مسلمانان و مقابله بافقر |
| مبانی و اصول | احیای اندیشه امام و انقلاب اسلامی |
| جهت‌گیری | همسویی با انقلاب اسلامی |
| نحوه تبلیغات | شبکه خبری وأس آف لداخ (صدای لداخ)، www.ikmtkargil.org |
مؤسسه یاد بود امام خمینی (امام خمینی میموریل ٹرسٹ)کرگل هند
این بنیاد در سال ۱۹۸۹م تأسیس گردید. سرپرست این مؤسسه محمدحسین ذاکری بوده است.[۱]
اهداف
برخی از اهداف این بنیاد عبارتند از :
- گسترش آموزش و فرهنگ دینی، ایجاد وحدت بین مسلمانان، از بین بردن فقر و بیکاری، کمک به فقرا و نیازمندان، تأسیس مدارس دینی و عصری برای شیعیان.[۲]
- تلاش برای احیای فکر اصیل اسلام ناب محمدی و التزام به نظام ولایت فقیه.
- تلاش برای احیای ندیشه‌های امام و انقلاب اسلامی.[۳]
فعالیت ها
برخی از فعالیت این بنیاد:
- تأسیس انجمن علمی و مدرسه عصری شهید مطهری.
- تشکیل بسیج امام، زینبیه و روحانی.
- تأسیس مرکز بهداشتی – درمان باقریه.
- تأسیس حوزه علمیه به نام جامعه امام خمینی
- تأسیس جامعة الزهرا(ع) برای خواهران.
- راه‌اندازی شبکه خبری وأس آف لداخ (صدای لداخ).[۴]
پانویس
منابع
- کنوری، آخوند محمد یوسف، تذکره پُرکستان، کرگل، آخوند پبلیکیشنز، چاپ اول، ۲۰۱۵م.
- «مؤسسه یادبود امام خمینی»، سایت مؤسسه یادبود امام خمینی، تاریخ بازدید:۲۴خرداد۱۴۰۲ش.
- ************************************************************************************************************************* ************************************************************************************************************************
| اشرف علی تهانوی | |
|---|---|
| نام کامل | اشرف تهانوی |
| نام‌های دیگر | عارف بالله |
| اطلاعات شخصی | |
| محل تولد | [[هند]] |
| محل درگذشت | تهانه |
| دین | اسلام، [[مذهب سنی |حنفی]] |
| استادان | |
| آثار | |
| فعالیت‌ها | موسسه هیات مذهب شیعه |
| وبگاه | jafariapress |
اشرف علی تهانوی اشرف‌علی بن عبدالحق فاروقی تَهانَوی (۱۲۸۰-۱۳۶۲ق)، با عنوان‌های حکیم الامت، محدث مشهور، عارف بالله و فقیه بزرگ، واعظ و عارف، مؤلف حنفی و یکی از علمای مکتب دیوبندیه بود.
زندگی نامه
اشرف‌علی بن عبدالحق فاروقی تَهانَوی در ۱۲۸۰ در قریه تهانه، از توابع مظفرنگر هندوستان متولد شد.
تحصیلات
اشرف‌علی تحصیلات خود را در تهانه آغاز کرد و سپس در دارالعلوم دیوبند، در محضر محمود حسن دیوبندی و محمود نانوتوی و یعقوب نانوتوی، ادامه داد.[۱]
آغاز طریقت
اشرف‌علی در سفر حج از حاجی امداداللّه تهانوی ــ مهاجر مکی و از رهبران شورش هندیان بر ضد انگلستان که دلبستگی بسیار به مثنوی داشت و پیوسته در جوار کعبه شرح مثنوی می‌گفت.[۲] طریقت را فرا گرفت و مدتی با وی مصاحبت کرد. سپس به هند بازگشت و در کانپور به تدریس مشغول شد. پس از مدتی احوال باطنی بر او غلبه کرد، چنانکه تدریس را ترک کرد و به مسافرت در نواحی مختلف هند پرداخت. تهانوی بار دیگر به حجاز رفت و مدتی را در صحبت حاجی امداداللّه گذراند. وی در ۱۳۱۵ به زادگاه خود بازگشت و تا پایان عمر، جز بندرت، از آنجا خارج نشد و به ارشاد مریدان و اصلاح نفوس و کتابت و تألیف و تدریس و وعظ و خطابه پرداخت.[۳]
آثار
تهانوی دارای تألیفات بسیاری است. شمار تصنیفات فارسی و عربی و اردوی او در موضوعات گوناگون، از فقه و تفسیر و حدیث و منطق و کلام و عرفان و قرائت، به حدود سیصد اثر می‌رسد. در ذیل به برخی آثار وی اشاره می گردد:
- بهشتی زیور، به اردو، که در اصل برای تعلیم دختران نگارش یافته بود و با رواجی کم نظیر مواجه شد.[۴]
- خلاصه هدایة الحکمة اثیرالدین ابهری، که در دهلی چاپ شده است.[۵]
- کرامات امدادیه و کمالات امدادیه، که هر دو در شرح حالات امداداللّه تهانوی است. [۶]
- شرحی بر ابیات عارفانه حافظ که بارها به نام عرفان حافظ چاپ شده است. [۷]
مترجم قرآن مجید به زبان اردو بوده است. از این ترجمه معلوم میشود بر فارسی هم تسلّط کامل داشته و احتمالا از ترجمه‌ها و تفسیرهای فارسی در ترجمۀ اردوی خویش بسیار سود برده است.
پانویس
- ↑ حسنی،عبدالحی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع والنواظر ، ج۸، ص۵۶.
- ↑ حسنی،عبدالحی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع والنواظر ، ج۸، ص۷۱ـ۷۲.
- ↑ اردو دائرة معارف اسلامیّه، لاهور ۱۳۸۴ـ۱۴۱۰/۱۹۶۴ـ۱۹۸۹، ذیل «اشرف علی تهانوی» (از ابوسعید بزمی انصاری)
- ↑ حسنی،عبدالحی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع والنواظر ، ج۲، ص۵۸.
- ↑ اردو دائرة معارف اسلامیّه، لاهور ۱۳۸۴ـ۱۴۱۰/۱۹۶۴ـ۱۹۸۹، ذیل «اشرف علی تهانوی» (از ابوسعید بزمی انصاری)
- ↑ قاموس الکتب اردو، ج ۲: تاریخیات، ج۲، ص۲۶۸، کراچی ۱۹۷۵.
- ↑ اکبر ثبوت، «گوشه‌هایی از جایگاه مثنوی در تاریخ و * فرهنگ ما»، ج۱، ص۱۸۸، در ادبیات معاصر دری افغانستان، چاپ شریف حسین
منابع
- اردو دائرة معارف اسلامیّه، لاهور ۱۳۸۴ـ۱۴۱۰/۱۹۶۴ـ۱۹۸۹، ذیل «اشرف علی تهانوی» (از ابوسعید بزمی انصاری).
- اکبر ثبوت، «گوشه‌هایی از جایگاه مثنوی در تاریخ و فرهنگ ما»، در ادبیات معاصر دری افغانستان، چاپ شریف حسین قاسمی، دهلی ۱۹۹۴.
- شمس الدین محمد حافظ، دیوان، با ترجمه اردو از قاضی سجاد حسین، لاهور ۱۳۶۳ ش، عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع والنواظر، ج ۸، حیدرآباد دکن ۱۴۰۲/ ۱۹۸۲.
- قاموس الکتب اردو، ج ۲: تاریخیات، کراچی ۱۹۷۵.
- ************************************************************************************************************************* ****************************
| نام مؤسسه | منهاج القرآن اینترنشنال |
|---|---|
| نام مؤسس | طاهری القادری |
| مدیر کل | طاهر القادری |
| تاریخ تأسیس | ۱۹۸۱میلادی |
| کشور | پاکستان |
| نشانی | پاکستان، لاهور اداره منهاج قرآن ،
|
| وبسایت http://www.research.com.pk/ | سایت منها/ |
منهاج القرآن اینترنشنال (به اردو: منهاج القرآن انٹرنیشنل) یا (MQI) سازمانی مردم نهاد و بین‌المللی است که در ۱۹۸۱ میلادی توسط طاهر القادری در لاهور پاکستان بنیان نهاده شده‌است. این مؤسسه چشم‌انداز راهبردی بلند مدتی برای اعتدال مذهبی، آموزش مؤثر، گفتگو و همسازی ادیان دارد و در حدود ۱۰۰ کشور دنیا فعال است. مؤسسه منهاج القرآن توانسته است هزاران مدرسه ابتدایی، دبیرستان، دانشگاه و مراکز دینی را در پاکستان، کشورهای غربی و سراسر جهان راه‌اندازی کند.
هدف تأسیس
مرکز اصلی این سازمان در ۱۹۸۷ توسط طاهرالدین القادری الگیلانی که به عنوان بنیانگذار معنوی سازمان شناخته میشود، افتتاح شد.جهانی‌کردن پیام قرآن، آشناسازی مردم غرب با پیام واقعی اسلام و زندگی مسالمت‌آمیز با دیگر ادیان الهی و همچنین تقویت جایگاه اهل بیت(ع) در کشورهای اسلامی از جمله اهداف آن است. [۱] هدف این سازمان در اروپا و کشورهای غربی به‌طور کلی ایجاد همسازی در جامعه میان گروههای مختلف فرهنگی، قومی و مذهبی از طریق تعامل اجتماعی، گفتگوی میان ادیان و گسترش پیام مدارا، احترام و دیگر مزایای همیاری است. این سازمان یکی از نخستین سازمان‌ها در نوع خود است که آغاز به گسترش گفتگوی میان ادیان، میان اقلیت‌های دینی کرده‌است. قادری رئیس انجمن گفتگوی اسلام و مسیحیت است، جایی که اسقف‌های مسیحی، علمای مسلمان و دانشمندان در کنار یکدیگر به فعالیت می‌پردازند. یکی از اهداف این سازمان، آموزش و تربیت نوجوانان و جوانان در سراسر جهان است.[۲]
فعالیت ها
فعالیت ها در پاکستان
کلاس شناخت قرآن، دوره مطالعات قرآنی، «بیایید دین را یاد بگیریم»، آشنایی با تجوید، فن قرائت، حدیث‌شناسی، دوره حفظ حدیث، دوره شناخت فقه، شناخت عقاید و یادگیری زبان عربی از دیگر برنامه‌های آموزشی منهاج القرآن است که با برگزاری کلاس‌های متعدد و کوتاه مدت اجرا میشود. [۳] بیشترین فعالیت منهاج القرآن در حوزه آموزش در مقطع ابتدایی متوسطه و دانشگاهی است به نحوی که اکنون تعداد دانشگاه‌های ساخته شده این سازمان صرفاً در پاکستان به ۵ واحد، تعداد کالج‌ها به ۱۰۰ واحد، تعداد دبیرستان‌ها به یک هزار واحد و تعداد دبستان‌ها نیز به ۱۰ هزار واحد می‌رسد. [۴] MQI (در تاریخ November, 2020) کنفرانس سالانه تولد مؤسسه را که در پارک اقبال (منار پاکستان) لاهور برگزار شد، ترتیب داد. مهمان اصلی این کنفرانس اسامه محمد العبد، معاون دانشگاه الازهر بود، در حالی که صدها هزار نفر از هر چهار استان و هیئت‌هایی از خاورمیانه و بخش‌هایی از اروپا در کنفرانس شرکت کردند. [۵] ایشان در برابر کاریکاتورهای کفرآمیز منتشر شده توسط فرانسه یک دقیقه سکوت کرد.[۶] MQI (در تاریخ January, 2019) کنفرانس جهانی بانکداری و اقتصاد اسلامی را برای یافتن راه حل‌هایی برای مسائل بانکی، مالی و اجتماعی سیاسی که مسلمانان با آن مواجه هستند ترتیب داد.[۷]. ایشان در سال ۲۰۱۹، پروژه 'بدون ربا' اقتصاد خرد اسلامی الموخت (Al-Muwakhat Islamic Micro-Finance project) را راه‌اندازی کردند.[۸] فعالان زن این سازمان روز جهانی زن را در راهپیمایی در اسلام‌آباد گرامی داشتند.[۹] ایشان در لاهور علیه قتل‌های ناموسی زنان تظاهرات کرد.[۱۰]
فعالیتهای منهاج القرآن انگلستان
منهاج القرآن بریتانیا یک اردوی سه روزه ضد تروریسم را در دانشگاه وارویک برای مقابله با ایدئولوژی افراطی با حضور بیش از ۱۰۰۰ جوان مسلمان ترتیب داد.[۱۱] الهدایه (سازمان) بخشی از منهاج القرآن است.[۱۲] یک کنفرانس صلح برای محکومیت تروریسم برگزار کرد که در آن ۱۲۰۰۰ نفر در ومبلی آرنا لندن گرد آمدند. این کنفرانس پیام‌های حمایتی از دیوید کامرون، نخست‌وزیر، نیک کلگ، معاون نخست‌وزیر، اد میلیبند، رهبر مخالفان، بان کی مون دبیرکل سازمان ملل، و اسقف اعظم کانتربری روآن ویلیامز داشت. از طرف افراد مذاهب مختلف دعاهای صلح اقامه شد.[۱۳] MQI انگلستان برنامه درسی اسلامی در مورد صلح و مبارزه با تروریسم و فتوای تروریسم را منتشر کرد. منهاج القرآن یک ایستگاه رادیویی را از مسجد خود در فارست گیت لندن راه‌اندازی می‌کند، بنیاد رفاه منهاج را از مسجد اداره می‌کند و مراسم بیداری شمع روشن را برای افرادی که به انواع و اقسام شیوه‌های وحشتناک جان باخته‌اند، ترتیب داده‌است.[۱۴] جوانانی از ویمبلدون چدار و مسجد MQI در ابتکار عمل بین ادیان یهودی-مسلمان خود برای ساختن جایگاهی برای افراد بی خانمان و برگزاری کارگاهی با هم متحد شدند.[۱۵]
پانویس
- ↑ گفتگو با جعفر روناس، وابسته فرهنگی و مسئول خانه فرهنگ ایران در لاهور، خبرگذاری بین المللی قرآن، ۲۲خرداد ۱۴۰۰ش.
- ↑ خبرگزاری مهر، ۲۲آبان، ۱۴۰۰ش.
- ↑ گفتگو با جعفر روناس، وابسته فرهنگی و مسئول خانه فرهنگ ایران در لاهور، خبرگذاری بین المللی قرآن، ۲۲خرداد ۱۴۰۰ش.
- ↑ گفتگو با جعفر روناس، وابسته فرهنگی و مسئول خانه فرهنگ ایران در لاهور، خبرگذاری بین المللی قرآن، ۲۲خرداد ۱۴۰۰ش.
- ↑ Pakistan Today» (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۵-۲۴.
- ↑ Minhaj moot observes one-minute silence against profanity". www.thenews.com.pk (به انگلیسی). Retrieved 2022-05-24.
- ↑ "Islamic banking moot seeks global forum to help Muslims". DAWN.COM (به انگلیسی). Retrieved 2022-05-24
- ↑ "Minhajul Quran launches interest-free loan project". DAWN.COM (به انگلیسی). Retrieved 2022-05-24.
- ↑ Gannon, Kathy (1 May 2020). "Report gives Pakistan failing grade on human rights". ABC News. Retrieved 5 February 2021.
- ↑ Pakistani women allegedly killed by relatives for kiss seen in online video». www.cbsnews.com (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۵-۲۴.
- ↑ Muslim group Minhaj ul-Quran runs 'anti-terrorism' camp» (به انگلیسی). BBC News. ۲۰۱۰-۰۸-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۵-۲۴.
- ↑ Muslim Camp' draws UK teens to combat extremism" (به انگلیسی). 2009-08-10. Retrieved 2022-05-24.
- ↑ «Muslim group Minhaj ul-Quran runs 'anti-terrorism' camp» (به انگلیسی). BBC News. ۲۰۱۰-۰۸-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۵-۲۴.
- ↑ Ramadan radio' hits the airwaves live from Forest Gate HQ». Newham Recorder (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۵-۲۴.
- ↑ 'Muslim Camp' draws UK teens to combat extremism" (به انگلیسی). 2009-08-10. Retrieved 2022-05-24.
منابع
- ************************************************************************************************************************* ************************************************************************************************************************
| شاه ولی الله دهلوی | |
|---|---|
| نام کامل | شاه ولی الله |
| اطلاعات شخصی | |
| محل تولد | هند |
| روز درگذشت | ۳۱ اگوست |
| محل درگذشت | دهلی |
| دین | اسلام، [[اهل سنت]] |
| استادان | |
| شاگردان |
|
| آثار | |
| فعالیت‌ها | موسسه هیات [[]] |
| وبگاه | {{نشانی وب|example.com|متن نمایشی اختیاری}} |
شاه ولی الله دهلوی شاه ولی دهلوی یکی از اندیشمندان مسلمان شبه قاره هند بوده است. وی منادی وحدت بین مسلمانان و مخالف استعمار بود.شاه ولی الله آثار زیادی در موضوعات دینی و اسلامی دارد.
زندگی نامه
قطب الدين احمد ابن عبد الرحيم معروف به شاه ولى‌اللّه دهلوى ( ۱۱۱۴- ۱۱۷۶ ق) دانشمند مسلمان، قرآن‌شناس، محدث، فقیه و متكلم و از پرآوازه‌ترين شخصيت‌هاى فكرى و فرهنگى قرن دوازدهم در شبه قارّه هند بود.[۱] وی در سال ۱۱۱۴ هجری قمری در دهکده پهلت شهرستان مضفرنگر در نزدیک دهلی، در خانواه‌ای شهره به حکمت و دیانت متولد شد.[۲] پدران او همه عالمان دین بودند و پدرش، شیخ عبدالرحیم نیز عالمی بزرگ در دستگاه اورنگ زیب بود.
تحصیلات
شاه ولی‌الله استعدادی در حد نبوغ داشت. او در پنج سالگی به مکتب رفت و در هفت سالگی حافظ قرآن شد.[۳] در همین سال‌ها زبان عربی و زبان فارسی را فراگرفت. در ده سالگی کتاب مشهور شرح جامی را آغاز نمود و در ۱۴ سالگی بخشی از تفسیر بیضاوی را خواند و در همین سال ازدواج کرد. در ۱۵ سالگی توانست از علوم قرآن، حدیث، فقه، منطق و فلسفه، کلام، عرفان، طب، ریاضی و معانی بیان فراغت حاصل کند.ع[۴] در ۱۷ سالگی پدرش فوت شد و او در مسند وی قرار گرفت. در ۲۹ سالگی به سفر حج رفت و به‌مدت ۱۴ ماه نیز در مدینه به مطالعه و تحصیل ادامه داد و با اوضاع و احوال مسلمانان سایر نقاط جهان آشنا شد.[۵] در بازگشت به هند، دهلی را مرکز علم و اصلاح، به‌ویژه حدیث قرار داد و نظام آموزشی خاصی برای تربیت طلاّب ایجاد کرد. و از آن پس عمر خود را یکسره وقف تعلیم و تالیف و ارشاد طلاب کرد. یک دهه بعد، اثر گرانسنگ علمی-اجتماعی حجةاللّه البالغة را به عربی نوشت. در این کتاب، احیاگری و بازگشت به خلوص اولیه فرهنگ و علوم اسلامی، با تاکید بر قرآن و حدیث و نیز آزاد‌اندیشی‌های اجتماعی برای حل معضلات مسلمانان ارائه داده است.[۶] او پس از ۶۲ سال عمر، در ۲۹ محرم ۱۱۷۶ مطابق ۳۱ آگوست ۱۷۶۲ وفات یافت و در گورستانی در دهلی، که محل مقابر مشایخ و مشاهیر و علما و ادباست به‌خاک سپرده شد.[۷] شاه ولی الله دهلوی بزرگ ترین متکلم و دانشمند دینی است که بعد از عبدالحق دهلوی در سر زمین هند ظهور کرد.[۸] بعضی در بیان عظمت شخصیت علمی او، وی را برتر از غزالی و ابن رشد خوانده اند.[۹]
مذهب
ترجمه وی نشانگر آن است که از اهل سنت بوده است، چنانکه در مواردی از ترجمه‌اش، در حاشیه، صحت خلافت شیخین را مطرح نموده، و در استناد به روایات نیز از کتب بخاری و ترمذی و حاکم نیشابوری بهره جسته است. در آیه ۶ سوره مائده که کیفیت وضو ذکر شده نیز، همچون دیگر علمای اهل سنت، در ترجمه «و امسحوا برؤسکم و ارجلکم الی الکعبین»، [۱۰] شستن پاها را مطرح کرده است. با وجود این، از تحقیقاتی که برخی از تاریخ نگاران پیرامون شرح حال وی به عمل آورده‌اند برمی آید که وی خود را پیرو مذهب خاصی از مذاهب چهارگانه اهل سنت نمی‌دانسته، بلکه به مجموع آنها گرایش داشته و معتقد بوده است که باید برای حل اختلافات محدثان و پیروان چهار امام ، یک راه حل عملی را دنبال کرد و هرگز منصفانه نیست که کفه ترازو را فقط به یک طرف کج کنیم و نسبت به طرف دیگر کاملا بی‌اعتنا باشیم.
آثار
شاه ولی‌اللّه مردی کوشا و کثیرالتالیف بود. آثار او را تا یکصد کتاب و رساله هم برشمرده‌اند که در حدود سی اثر از آنها به چاپ رسیده و بقیه یا به‌صورت نسخه خطی است یا از بین رفته است. آثار او به دو زبان عربی و فارسی نوشته شده است. و برخی از کتابهای او هم اخیرا به زبان انگلیسی چاپ شده است.بعضی از آثار او عبارتند از:
- الطاف القدس فی معرفة لطائف النفس،
- الانتباه فی سلاسل اولیاء اللّه و اتحاف النبیه فی ما یحتاج الیه المحدّث والفقیه.
مهم‌تر از نظر بحث و تحقیق، آثار قرآن‌پژوهی اوست که برجسته‌ترین آنها عبارتند از «فتح الرحمن فی ترجمة القرآن» که پایان ترجمه و پاک‌نویس آن به تصریح خود شاه ولی اللّه در ۱۱۵۱ق (۱۷۳۸م) بوده است.
- «الفوز الکبیر فی اصول التفسیر» که رساله‌ای کم حجم و پر مغز درباره اصول و مبانی تفسیر قرآن است و «المقدمة فی قوانین الترجمة» رساله‌ای کوتاه و چاپ نشده در باب اصول و روش‌های درست ترجمه قرآن است. نامه‌های فارسی او نیز در چندین کتابخانه هند نگهداری میشود.[۱۱]
در تالیفات شاه ولی‌الله، علاوه‌بر مباحث کلام و مباحث اجتماعی و مابعد الطبیعه، مباحث و دیدگاه‌های اقتصاد و سیاست نیز وجود دارد.[۱۲] وى صاحب آثار گوناگونى در زمينه علوم قرآنى است از جمله: ۱. الارشاد الی مهمات علم الاسناد؛ ۲. انسان العین فی مشایخ الحرمین؛ ۳. عقد الجید فی احکام الاجتهاد و التقلید؛ ۴. الفوز الکبیر فی اصول التفسیر ؛ ۵. حجة الله البالغة؛ ۶. اجوبة عن ثلاث مسائل؛ ۷. الانصاف فی بیان سبب الاختلاف؛ ۸. تنویر العینین فی رفع الیدین؛ ۹. رسائل الدهلوی؛ ۱۰. شرح تراجم ابواب صحیح البخاری؛ ۱۱. فتح الخبیر فی اصول التفسیر ؛ ۱۲. القول الجمیل فی اصول الطرق الاربع النقشبندیة و الجیلانیة و الجشتیة و المجددیة.[۱۳]
اندیشه سیاسی - اجتماعی
شاه ولی الله دهلوی در فقه و کلام سعی کرد نوعی وحدت در میان مذاهب فقهی و کلامی تصوف به وجود آورد. [۱۴] او اختلافات فقهی چهار مکتب بزرگ اهل سنت را بسیار سطحی و ظاهری می دانست و معتقد بود که با رجوع به احادیث قابل رفع است. به همین جهت از نظر او پیروی از تمامی مکاتب فقهی چهارگانه جایز بود. [۱۵] او در مسئله «خلافت« به شدت معتقد به ضرورت و لزوم خلافت جهانی بود.[۱۶] شاه ولی الله دهلوی به عنوان بزرگ ترین متفکر و مصلح در شبه قاره، تأثیرات فکری فراوانی بر اندیشه دینی و سیاسی این منطقه برجای گذاشته است. افکار اصلاحی او به وسیله فرزندش شاه عبد العزیز(۱۷۴۶-۱۸۲۴م) و نوه اش شاه اسماعیل (۱۷۸۱-۱۸۳۱م) تبدیل به جنبش سیاسی-اجتماعی علیه سلطه استعماری انگلیس گردید.[۱۷] شاه عبد العزیز با فتوای معروفش مبنی بر «دار الحرب» بودن هند زیر سلطه بریتانیا، جهاد علیه استعمار را واجب اعلام کرد. [۱۸]
پانویس
- ↑ جمعی از نویسندگان، دائرةالمعارف تشیع، تهران، حکمت، ۱۳۹۰/۱۴۳۲ق، چاپ اول، ص۵۱۷.
- ↑ آمیغی، معصومه، معناشناسی واژه «انما» در دو ترجمه دهلوی و مکارم، مجله قران و حدیث، مجله بینات، ۱۳۸۹، سال هفدهم، شماره ۶۷، ص۱۲۴.
- ↑ خرمشاهی، بهاء الدین، ترجمه شاه ولی الله دهلوی، مجله ترجمان وحی، شهریور ۱۳۸۰، شماره۹، ص۶۱.
- ↑ الم قاسمی، محمد مسعود، زندگی‌نامه‌ی امام شاه ولی‌الله محدث دهلوی، اثر مولانا، ترجمه‌ی عبدالله خاموشی هروی، مشهد، فردوسی، ۱۳۸۱، چاپ اول، ص۵۵.
- ↑ دهخدا، علی اکبر، فرهنگ دهخدا، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۷۷، چاپ دوم از دوره جدید، ج۹، ص۱۴۰۹۶.
- ↑ خرمشاهی، بهاء‌الدین، ترجمه شاه ولی‌الله دهلوی، مجله ترجمان وحی، شهریور ۱۳۸۰، شماره۹، ص۶۲.
- ↑ عالم قاسمی، محمد مسعود، زندگی‌نامه‌ی امام شاه ولی‌الله محدث دهلوی، اثر مولانا، ترجمه‌ی عبدالله خاموشی هروی، مشهد، فردوسی، ۱۳۸۱، چاپ اول، ص۶۵.
- ↑ عارفی، جنبش اسلامی پاکستان، ۱۳۸۲ش، ص۶۱.
- ↑ کنت مورگان، اسلام صراط مستقیم، ص۱۷۷.
- ↑ سوره مائده/ آیه ۶.
- ↑ خرمشاهی، بهاء‌الدین، ترجمه شاه ولی‌الله دهلوی، مجله ترجمان وحی، شهریور ۱۳۸۰، شماره۹، ص۶۳.
- ↑ انصاری، مسعود، شکوه و زیبایی در ترجمه قران دهلوی، مجله قران و حدیث، بینات، ۱۳۷۵، شماره ۱۲، ص۱۰۶.
- ↑ معجم المؤلفین، دار احیاء التراث العربی، بیروت، ج۱۳، ص۱۶۹.
- ↑ عارفی، جنبش اسلامی پاکستان، ۱۳۸۲ش، ص۶۲.
- ↑ عارفی، جنبش اسلامی پاکستان، ۱۳۸۲ش، ص۶۲.
- ↑ عارفی، جنبش اسلامی پاکستان، ۱۳۸۲ش، ص۶۲.
- ↑ عارفی، جنبش اسلامی پاکستان، ۱۳۸۲ش، ص۶۲.
- ↑ شاه ولی الله، قرة العینین فی تفضیل الشیخین، ص۱۶۹-۱۷۰.
منابع
- خرمشاهی، بهاء‌الدین، ترجمه شاه ولی‌الله دهلوی، مجله ترجمان وحی، شهریور ۱۳۸۰، شماره۹.
- انصاری، مسعود، شکوه و زیبایی در ترجمه قران دهلوی، مجله قران و حدیث، بینات، ۱۳۷۵، شماره ۱۲.
- معجم المؤلفین، دار احیاء التراث العربی، بیروت، ج۱۳.
- عارفی، محمد اکرم، جنبش اسلامی پاکستان بررسی عوامل ناکامی در ایجاد نظام اسلامی، قم مؤسسه بوستان کتاب، ۱۳۸۲ش.
- شاه ولی الله، قرة العینین فی تفضیل الشیخین، پیشاور، نورانی کتب خانه، ۱۳۱۰ش.
- مورگان، کنت، اسلام صراط مستقیم، ترجمه گروهی از دانشمندان، تبریز چابخانه شفق، ۱۳۴۲ش.
- ************************************************************************************************************************* ************************************************************************************************************************
| سید احمد خان | |
|---|---|
| نام کامل | سید احمد خان |
| نام‌های دیگر | سر سید |
| اطلاعات شخصی | |
| محل تولد | هند |
| دین | اسلام، سنی |
| آثار |
|
| فعالیت‌ها | موسسه هیات انجمن ترجمه |
| وبگاه | {{ |}} |
سید احمد خان سید احمد خان هندی (۱۸۱۷-۱۸۹۸) دانشمند اصلاح طلب و مفسر مادی گرای هندی بود.
زندگی نامه
سید احمد خان در سال ۱۸۱۷ میلادی دیده به جهان گشود. تحصیلات خود را از محضر استادان طی نمود و به نوشتن روی آورد. وی با انگلیسی‌های اشغالگر هند ارتباط داشت و در نوشته‌های خود نگاه مادی به دیانت داشت. در پنجاه و دو سالگی که دو فرزندش را برای ادامه تحصیلات به انگلستان برد، دیدن ترقیات شگرفت اروپائی‌ها از نزدیک، اندیشه‌اش را در مهم شمردن تعلیم و تربیت به سبک جدید و با الهام از فرهنگ غربی، ریشه‌دارتر کرد. [۱] در بازگشت، انجمنی علمی - ادبی و دانشگاهی به سبک دانشگاه‌های اروپایی در علیگره تاسیس کرد که بر محور آن دانشگاه و فارغ التحصیلان آن، گرایش فکری پیشتازی پدید آمد. وی در سال ۱۸۹۸ میلادی درگذشت و در حیاط دانشگاه علیگره هند مدفون شد.
آثار
از وی تألیفاتی بر جای مانده‌است. از جمله تفسیر تفسیرالقرآن و هوالهدی و الفرقان که انتقادات فراوانی را بر او در پی داشته‌است.
دیدگاه
سید جمال الدین اسدآبادی بزرگترین شخصیت مخالف سید احمد خان است و نگاه مادی او به ادیان و تفسیر قرآن را مذمت می‌کند. سید جمال الدین در دوران اقامت خود در هند (۱۲۹۶) با افکار سید احمد خان آشنا شد و دو رساله یکی در رد افکار طبیعت گرای سید احمد خان و دیگری در رد تفسسیر او نوشت.«رساله نیچریه» سید جمال پاسخی به افکار سید احمد بود. [۲] در خاموش کردن مسالمت آمیز در یک شورش انقلابی که هندیان در طی آن، به جان انگلیسی‌ها افتادند، به نفع انگلیسی‌ها کوشید. [۳] توصیه سیاسی مهم او همین بود که مسلمانان باید با تمسک به ذیل عنایت اسلام، خود یک ملت مستقل و واحدی باشند. اما این تمسک به ذیل اسلام، در عمل، توسل به ذیل عنایت دولت علیه بریتانیا شد. تصور نمی‌رود که عنوان پر افتخار سر که انگلیسی‌ها در سال ۱۳۰۵ ق/ ۱۸۸۸ م به سیداحمدخان دادند در جهت تحکیم مبانی اسلام و تحقق امت واحده اسلامی بوده باشد.[۴]
تأسیس دانشگاه
دانشگاه علگیره هند توسط سید احمد هندی تأسیس شده‌است.سید احمد خان به تحت تأثیر علوم غربی قرار داشت. نوگرایی علمی بود. او جامعه مسلمانان هند را به فراگیری علوم جدید فرا می خواند. باری ترویج علوم جدید، «انجمن ترجمه» را در سال ۱۸۶۳ تأسیس کرد و سپس دانشگاه «علیگیره» در سال ۱۸۷۷ افتتاح کرد. [۵] در این دانشگاه، علوم جدید و علوم اسلامی در کنار هم تدریس می شدند.به اعتقاد او، عامل اصلی عقب ماندگی مسلمانان، خودداری از فراگیری دانش های زمان است.[۶]
پانویس
منابع
- عارفی، جنبش اسلامی پاکستان، قم، مؤسسه بوستان کتاب، ۱۳۸۲ش.
- امین مصری، احمد، زعماء الاصلاح فی العصر الحدیث، شرکة نوابغ الفکر - قاهره - مصر، ۱۴۲۹ق.
- پی هاردی، مسلمانان هند بریتانیا، ترجمه حسن لاهوتی، مشهد، آستان قدس رضوی۱۳۶۹.
- ************************************************************************************************************************* ************************************************************************************************************************
| سید ابوالقاسم خوانساری ریاضی | |
|---|---|
| نام کامل | سید ابوالقاسم خوانساری |
| اطلاعات شخصی | |
| محل تولد | [ایران]] |
| محل درگذشت | گلگت پاکستان |
| دین | اسلام، شیعه |
| استادان |
|
| شاگردان | |
| آثار |
|
| فعالیت‌ها | موسسه هیات مذهب شیعه |
| وبگاه | jafariapress |
سید ابوالقاسم بن محمود خوانساری ریاضی (۱۳۰۹ق، خوانسار-۱۳۸۰ق، گِلگِت پاکستان) از علمای شیعه در قرن چهاردهم قمری بود. او علاوه بر تبحر در علوم دینی، بر حساب، هندسه و جبر نیز تسلط داشت و آثاری در این موضوعات نگاشت. خوانساری نزد ابوتراب خوانساری و آقا ضیا عراقی شاگردی کرد. وی از ابوتراب خوانساری، سید حسن صدر و سید ابوالحسن اصفهانی اجازه اجتهاد و روایت دریافت کرد. علامه طباطبایی از شاگردان او بود. او به درخواست حاکم منطقه شیعه نشین نگر گلگت، از سید ابوالحسن اصفهانی برای تبلیغ به منطقه نگر رفت و برای گسترش معارف اهل بیت(ع) سعی نمود. وی آواخر عمر خود به شهر گِلگِت آمد و در همین مکان درگذشت و در همانجا مدفون شد.
زندگی نامه
ابوالقاسم ریاضی فرزند محمود خوانساری و از عالمان خاندان خوانساری است. خاندان خوانساری همگی فرزندزادگان محبّ الله بن قاسم‌اند که نسب او با ۷ واسطه به صالح قصیر و در نهایت به امام کاظم(ع) می‌رسد. عالمان این خاندان بیشتر در ایران، به ویژه در خوانسار، گلپایگان و اصفهان و برخی در عراق و هند سکونت داشتند. [۱]
تحصیلات
دروس عالی فقه و اصول را در نجف نزد عمویش ابوتراب خوانساری و ضیاءالدین عراقی خواند. و از ابو تراب خوانساری، سید حسن صدر و سید ابوالحسن اصفهانی اجازه اجتهاد و روایت دریافت کرد. او علاوه بر تبحر در علوم دینی، بر علوم حساب و هندسه و جبر تسلط داشت و آثار متعددی در این زمینه‌ها نگاشت. سید محمد حسین طباطبائی از شاگردان خاص او بود. [۲] خوانساری به درخواست حاکم منطقه شیعه نشین نگر گلگت از سید ابوالحسن اصفهانی برای تبلیغ به منطقه نگر شمال پاکستان رفت و در آنجا سکونت گزید. و در سال ۱۳۸۰ در شهر گِلگت در شمال پاکستان درگذشت و در همانجا دفن شد. بر مدفن او بقعه‌ای بنا گردیده است و شیعیان شمال پاکستان برای زیارت مزارش می آیند.[۳]
آثار
ابوالقاسم خوانساری ریاضی کتابخانهای با کتابهای نفیس داشت او بیش از سی اثر تألیف کرد که برخی از آنها عبارتند از:
- اعجاز المهندسین، او الهندسة التی لا یحتاج الی الفرجار (پرگار)
- رسالة الجبر و المقابلة
- رسالة قابلیة تقسیم الاعداد
- رساله‌های متعدد دیگر در ریاضیات
- رسالة فی استخراج نهایة الخطأ الکعب
- اعتقادات، یا تاریخ تمدن
- سیاحات المتفکرین فی آراء الملحدین و المتدینین یا دین بی‌نزاع
- منظومه‌ای بدون الف به فارسی
- حاشیه بر مستدرک الوسائل میرزا حسین نوری
- جزوات در فقه و اصول.[۴]
پانویس
- ↑ موسوی خوانساری، مقدمۀ روضاتی، ص۸۴-۹۰؛ روضاتی، ۱۳۳۲ش، ص۱۱-۱۴.
- ↑ نشریه گلستان قرآن، وابسته به موسسه نمايشگاه‌های فرهنگی ايران آذر 1381 - شماره 136
- ↑ آقابزرگ طهرانی، طبقات، نقبا، قسم۱، ص۶۴، قسم۲، ص۶۴۵؛ موسوی اصفهانی، ج۲، ص۲۶؛ موسوی خوانساری، مقدمۀ روضاتی، ص۱۹۱.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ج۳، ص۳۸۴، ج۵، ص۸۷، ج۶، ص۳۳، ج۱۱، ص۶۵، ج۱۷، ص۲، ج۲۱، ص۳۹۱،۳۹۹، ج۲۳، ص۱۰۳; موسوی خوانساری، مقدمۀ روضاتی، ص۱۹۱-۱۹۳.
منابع
- منبع مقاله: بر گرفته از مقاله خاندان خوانساری در دانشنامه جهان اسلام، ج۱۶، صص۳۷۷-۳۸۳.
- آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی التصانیف الشیعة، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۸۹۳م.
- آقا بزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة، نقباء البشر، فی القرن الرابع عشر، محمد، مشهد، قسم۱-۴، ۱۴۰۴ق.
- موسوی اصفهانی، محمدمهدی، احسن الودیعة فی ترجمة اشهر مشاهیر مجتهدی الشیعة، او، تتمیم روضات الجنات، بغداد، ۱۳۸۴.
- روضاتی، محمدعلی، زندگانی حضرت آیت الله چهار سوقی، حاوی شرح حال بیش از یکصد نفر رجال قرون اخیره، اصفهان، ۱۳۳۲ش.
- ************************************************************************************************************************* ************************************************************************************************************************
| سید صفدر حسین نجفی | |
|---|---|
| نام کامل | صفدر حسین |
| نام‌های دیگر | محسن ملت |
| اطلاعات شخصی | |
| محل تولد | پاکستان |
| روز درگذشت | ۱۲آذر |
| محل درگذشت | لاهور |
| دین | اسلام، شیعه |
| استادان | |
| شاگردان | |
| آثار |
|
| فعالیت‌ها | موسسه هیات جامعه المنتظر و |
| وبگاه | jafariapress |
سید صفدر حسین نجفی سید صفدرحسین نجفی یکی از منادیان وحدت میان مسلمانان، مروج انقلاب اسلامی ایران و افکار امام خمینیی و مؤسس مدارس و سازمان‌های شیعی در پاکستان بود.او مترجم قرآن کریم و کتابهای مهم شیعه به زبان اردو بوده است.
زندگی نامه
سید صفدر حسین نقوی النجفی که در سال 1933م در علی پور، بلوک مظفر گره به دنیا آمد، سلسلۀ نسبش به سید جلال الدین نقوی البخاری اوچ شریف، می رسد، پدرش غلام سرور، که مایل بود فرزندش را تعلیم دینی بدهد در سال 1940م او را به خدمت استاد مولانا سید محمد یار شاه نجفی به چک شمارۀ 38 خانیوال، بلوک مولتان، فرستاد و مدت شش ماه نزد استاد تحصیل کرد.[۱] او در سن ۵۷ سالگی درگذشت.
تحصیلات
پدرش غلام سرور، که مایل بود فرزندش را تعلیم دینی بدهد در سال 1940م او را به خدمت استاد مولانا سید محمد یار شاه نجفی به چک شمارۀ 38 خانیوال، بلوک مولتان، فرستاد و مدت شش ماه نزد استاد تحصیل کرد. سپس همراه استاد، مدت دو ماه هم در مدرسه باب العلوم به تحصیل پرداخت، بعد از آن به مدت شش ماه در مدرسه تهته سیال، در نزدیکی مظفر گره، کسب علم کرد. در سال 1941م به جلالپور ننگیانه رفت و تا سال 1945م در آن جا ماند و از آن جا به سیت پور، بلوک مظفر گره رفت. در تمام این مدت استاد سرپرست و مسئوول تعلیمات وی بود، در سال 1946م به مدرسه باب العلوم مولتان رفت و از محضر شیخ محمد یار فاضل لکهنو و مرحوم مولانا سید زین العابدین فاضل لکهنو، کسب فیض کرد. در سال 1948م در خان گره بلوک مظفر گره از محضر مولانا احمد حسین مستفیض شد و شرح جامی، قطبی، شرح باب حادی عشر را تمام کرد. در سال 1949م به جارا بلوک دیره اسماعیل خان رفت و دروس نظامیه را نزد مفسر قرآن، مولانا حسین بخش نجفی، کامل کرد. در سال 1951م بود که عازم نجف اشرف شد و تا 1956م در نجف به سر برد.سعیدی، تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان شیعی، 1400ش،ص124. در سال ۱۹۵۱م وی عازم نجف اشرف شد و تا ۱۹۵۶م در نجف به سرد برد.[۲]
اساتید
صفدر نجفی در پاکستان نزد اساتیدی همچون سید یار شاه نقوی و سید حسین بخش جارا نجفی شاگردی کرد.وی در نجف اشرف از اساتید زیر بهره برد: 1.شیخ محمد علی افغانی 2- مولانا اختر عباس 3- سید ابو القاسم رشتی 4- شیخ محمد تقی آل راضی 5- آیۀ الله سید ابو القاسم خوئی 6- آیۀ الله سید محسن الحکیم 7. آقا بزرگ تهرانی. او از آقا بزرگ تهرانی اجازه ارشاد و اجتهاد گرفت و در سال 1956م به پاکستان بازگشت و مدرس و استاد جامعۀ المنتظر لاهور شد. در آن زمان استاد او، شیخ اختر عباس، مدرس اعلای آن مدرسه بود. مولانا اختر عباس در سال 1967م به عراق رفت و مولانا سید صفدر حسین نقوی، به سمت مدرس اعلا منصوب شد[۳]. سید صفدرحسین نجفی از آقا بزرگ تهرانی اجازه روایت گرفت و همچنین از امام خمینی اجازه صرف وجوهات شرعیه را دریافت نمود.[۴]
شاگردان
سید صفدر نجفی شاگردانی فراوانی را تربیت نموده است و آنهایی که زیاد شهرت پیدا کرده اند به شرح زیرند: 1- حافظ سید ریاض حسین نقوی 2- مولانا غلام حسین نجفی 3- مولانا محمد شفیع نجفی 4-مولانا موسی بیگ نجفی 5-مولانا ملک اعجاز حسین نجفی 6-مولانا عاشق حسین نجفی 7- مولانا محسن علی نجفی 8- آیۀ الله حافظ بشیر حسین نجفی 9-مولانا تاج الدین حیدری 10- مولانا کرامت علی حیدری 11-مولانا ملک محمد اسلم قمی.
تأسیس سازمان‌ها و نهادها
سید صفدر نجفی یکی از مؤسسان سازمان امامیه پاکستان، نهضت فقه جعفریه بوده است. وی همچنین در انتخاب رهبران شیعه نقش داشته است.ایشان سرپرستی انجمن دانش آموزان را بر عهده داشت و در ژوئیه سال 1980م در گردهمایی اهل تشیع، که در اسلام آباد برگزار شد وایشان نیز از شرکت کنندگان پر تحرک بود. او یکی از علمایی بود که همراه قائد ملت جعفریه علامه مفتی جعفر حسین، رئیس جمهور پاکستان را ملاقات کرد [۵]
حمایت از انقلاب
در سال 1978م، هنگامی که دولت عراق از ادامه اقامت امام خمینی (رح) در سر زمین عراق ممانعت به عمل آورد وی به فرانسه عزیمت فرمود، مولانا صفدر حسین از طرف مردم پاکستان به فرانسه رفت و از حضرت آِیۀ الله درعوت کرد تا به پاکستان مهاجرت کند، حضرت آیۀ الله خمینی (رح) از وی تشکر کرد [۶]
تأسیس مدارس
با کمک و همکاری مؤمنین و خیرین، صفدر نجفی مدارس زیادی در این کشور تأسیس نموده است. در زیر به برخی از آنها اشاره می گردد:[۷]
- جامعة الرضا (روهری، سکهر)
- جامعه امام حسین (خانقاه دوگراں شیخوپوره)
- جامعه نقویه (آزاد کشمیر)
- جامعه فاطمیه (ریناله خورد، اوکاره)
- مدرسه رضویه (صالح پت، سکهر)
- جامعه قرآن و عترت (نارووال)
- جامعه مهدویه (توبه تیک سنگه)
- جامعه الزهراء برای خواهران (توبه تیک‌سنگه)
- جامعه آل محمد (جن پور، رحیم یار خان)
- جامعه رضویه عزیز المدارس (چیچه وطنی، ساهیوال)
- جامعه مرتضویه (وهاری)
- جامعه امام سجاد (جهنگ)
- جامعه آیت‌الله خوئی (شورکوت، جهنگ)
- مدرسه مدینة العلم (قلعه ستار شاه، شیخوپوره)
- حوزه علمیه بقیةالله (لاهور)
- جامعة الزهراء. ویژه خواهران (لاهور)
- مدرسه ولی عصر (سکردو)
- جامعه مدینةالعلم (چوهنگ، لاهور)
- جامعه مدینةالعلم (بهاره کهو، اسلام‌آباد)
- مدرسه محمدیه (جلال پور جدید، سرگودها)
- دار الهدٰی محمدیه (علی پور، ضلع مظفر گره)
- مدرسه امام المنتظر (جتوئی، ضلع مظفر گره)
- جامعه خاتم النبیین (کوئته)
او همچنین در انگلیس، آمریکا و ایران نیز مدارسی تحت عنوان جامعة المنتظر تأسیس کرد [۸].
تألیفات
سید صفدر نه فقط در آموزش، مهارت داشت بلکه در عرصه پژوهش و تحقیقات هم مهارت کافی داشت لذا کتابهای زیادی را نوشت و مهم ترین کتابهای شیعی که در رشته های مختلف بود، به زبان اردو ترجمه نمود.کتابهای زیادی از وی اعم از تألیف و ترجمه به چاپ رسیده است. از آن جملۀ کتابهای چاپ شدۀ زیر است:
ترجمه
- ترجمه قرآن کریم به زبان اردو
- حقوق و اسلام
- السفینه
- تذکرۀ الخواص سبط بن جوزی
- توضیح المسائل، تألیف آیۀ الله خمینی.
- حکومت اسلامی، دروس امام خمینی
- سعادت الابدیۀ، شیخ عباس قمی.
- معدن الجواهر، ترجمه کتاب عربی از علامه شیخ محمد علی کراجکی
- رسالۀ المواعظ، تألیف شیخ عباس قمی.
- الارشاد شیخ مفید.
- ارشاد القلوب، علامه شیخ محمد علی دیلمی
- عقائد، تألیف شیخ رضا مظفر.
- احسن المقال، ترجمه منتهی الامال محدث قمی.
- شیعه دوازه امامی و اهل بیت (ع) تألیف شیخ محمد جواد.[۹]
تحقیقات
سید صفدر حسین نجفی علاوه بر ترجمه، آثاری تحقیقاتی و پژوهشی هم دارد که در ذیل برخی از آنها را بیان می کنیم: عرفان المجالس، قسمت اول و دوم کتاب روضه خوانی است. دین حق از دیدگاه عقل مبادی حکومت اسلامی چهل حدیث اسلامی جمهوریه ایران پر اعتراضات حدود و تعزیرات فرقۀ یزیدی مناسک حج کتاب زیارات جهاد اکبر، مجموعه سخنرانیها که وی برای علما در نجف اشرف ایراد کرد. انتخاب تاریخ طبری علاوه بر این، در حدود 24 رساله کوچک دارد که به چاپ هم رسیده است و مقالات زیادی هم در مجله ها و روزنامه ها نیز انتشار یافته است.همچنین رساله ای دربارۀ شرح حال مالک اشتر، صحابۀ جانباز حضرت امیر المؤمنین (ع)نیز تحریر کرده است. ایشان بعد از مولانا سید محمد جعفر (متوفی 1980م) سؤالات مردم در ماهنامه پیام عمل جواب می دهد. او صرف نظر از مناظر و تظاهر و شعار، به طور جدی به اصلاح امور ملت می پردازد و بنا به تشویق و کوشش وایشان، بنیان چند مدرسه و مسجد نهاده شده است.[۱۰] .نقوی، تذکره علمای امامیه پاکستان، ۱۳۷۰ش، ص۱۳۸-۱۳۹.
پانویس
- ↑ «سید صفدر حسین، نجفی»https://web.archive.org، پایگاه ترجمان وحی.
- ↑ نقوی، تذکره علمای امامیه پاکستان، ۱۳۷۰ش، ص۱۳۷.
- ↑ نقوی، تذکره علمای امامیه پاکستان، ۱۳۷۰ش، ص۱۳۷.
- ↑ نقوی، تذکره علمای امامیه پاکستان، ۱۳۷۰ش، ص۱۳۷.
- ↑ سعیدی، تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان مذهبی، 1400ش، ص126.
- ↑ نقوي، تذکره علمای امامیه ،ص136-139.
- ↑ سید حسن رضا نقوی، محسن ملت سید صفدر حسین نجفی اور مدارس کا قیام:http://www.jafariapress.com
- ↑ سید حسن رضا نقوی، محسن ملت سید صفدر حسین نجفی اور مدارس کا قیام،jafariapress.com
- ↑ سعیدی، تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان مذهبی، 1400ش، ص125-126.
- ↑ سعیدی، تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان مذهبی، 1400ش، ص125-126.
منابع
- سید حسن رضا نقوی، مقاله، محسن ملت سید صفدر حسین نجفی اور مدارس کا قیام، پایگاه جعفریه پریس، تاریخ درج، ۳ دسمبر، ۲۰۲۰م، تاریخ اخذ: ۲۳ آوریل ۲۰۲۱م.
- سید صفدر حسین، نجفی»https://web.archive.org، پایگاه ترجمان وحی.
- سعیدی شگری، تحلیل و نقد جریان اصلاح طلبان مذهبی شیعی در پاکستان، رساله دکتری، جامعه المصطفی العالمیه، قم، 1400ش.
- نقوی، سید حسین نقوی، تذکره علمای امامیه پاکستان، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، ۱۳۷۰ش.
- ************************************************************************************************************************* ************************************************************************************************************************
| آپریشن طوفان الاقصیٰ | |
|---|---|
| نام جریان | آپریشن طوفان الاقصیٰ |
| جمیت طرفدار | اسرائیل کی حارحیت کا جواب |
| رهبران |
|
| اهداف | اسرائیلی جارحیت کے خلاف |
آپریشن طوفان الاقصیٰ 7 اکتوبر 2023 کو، حماس کی قیادت میں فلسطینی مجاہدین نے غزہ کی پٹی سے اسرائیل کے خلاف بڑے پیمانے پر حملے کا آغاز کیا، غزہ-اسرائیل رکاوٹ کو توڑتے ہوئے اور غزہ کی سرحدی گزرگاہوں کے ذریعے قریبی اسرائیلی بستیوں میں داخل ہوگئے۔ حماس نے اسے آپریشن طوفان الاقصیٰ کا نام دیا۔ 1948ء کی عرب اسرائیل جنگ کے بعد اسرائیل کی حدود میں یہ پہلا براہ راست تنازع ہے۔ جمہوری اسلامی ایران کے سپریم لیڈر حضرت آیت اللہ سید علی خامنہ ای نے اس آپریشن کو کامیاب آپریشن قرار دیا۔ اسی طرح حضرت آیت اللہ سید علی سیستانی نے اس کے آپریشن کے بعد مسلمانان پر اسرائیل کے خلاف جہاد کا فتوی دیا۔ آپریشن طوفان الاقصیٰ7 اکتوبر 2023 کو، حماس کی قیادت میں فلسطینی مجاہدین نے غزہ کی پٹی سے اسرائیل کے خلاف بڑے پیمانے پر حملے کا آغاز کیا، غزہ-اسرائیل رکاوٹ کو توڑتے ہوئے اور غزہ کی سرحدی گزرگاہوں کے ذریعے قریبی اسرائیلی بستیوں میں داخل ہوگئے۔ حماس نے اسے آپریشن طوفان الاقصیٰ کا نام دیا۔ 1948ء کی عرب اسرائیل جنگ کے بعد اسرائیل کی حدود میں یہ پہلا براہ راست تنازع ہے۔ جنگ کا آغاز صبح سویرے اسرائیل کے خلاف راکٹوں اور گاڑیوں کے ذریعے اسرائیلی سرزمین میں داخلے کے ساتھ کیا گیا تھا، جس میں ارد گرد کے اسرائیلی شہری علاقے اور اسرائیلی فوجی اڈوں پر کئی حملے کیے گئے تھے۔ بعض مبصرین نے ان واقعات کو تیسری فلسطینی انتفاضہ کا آغاز قرار دیا ہے۔ 1973ء کی جنگ یوم کپور کے بعد پہلی بار اسرائیل نے باضابطہ طور پر جنگ کا اعلان کیا۔ اسرائیل نے اپنے جوابی عمل کو آپریشن آہنی تلوار کا نام دیا ہے ۔ فلسطینیوں کا حملہ، غزہ اور اسرائیل کے درمیان تعلقات کی بڑی خرابی کو ظاہر کرتا ہے ۔ یہ جنگ اسرائیل اور فلسطینیوں کے درمیان مہینوں کی جھڑپوں کے بعد شروع ہوئی ہے ، جن میں جنین اور مسجد اقصی بھی شامل ہے، جس میں تقریباً 250 فلسطینی اور 32 اسرائیلی مارے گئے؛حماس نے ان واقعات کو حملے کا جواز بنایا ہے۔ محمد ضیف، حماس کی عسکری شاخ، عزالدین القسام بریگیڈز کے کماندار، نے فلسطینیوں اور عرب اسرائیلیوں سے مطالبہ کیا کہ وہ "قابضین کو نکال باہر کریں اور گرتی ہوئی دیوار کو دھکا دیں "۔ جنگ شروع ہونے کے فوراً بعد مغربی کنارے میں ایک ہنگامی اجلاس میں فلسطینی اتھارٹی کے محمود عباس نے جنگ کی حمایت کا اظہار کرتے ہوئے کہا کہ فلسطینیوں کو اسرائیلی قبضے کے خلاف اپنے دفاع کا حق حاصل ہے۔ اسرائیل میں یش عتید کے يائير لپید نے فلسطینی حملے کا مقابلہ کرنے کے لیے قومی اتحاد کی حکومت کے قیام کی وکالت کی ہے۔ غزہ کی پٹی سے کم از کم 3,000 راکٹ فائر کیے گئے۔ جب حماس کے مجاہد سرحدی رکاوٹوں کو توڑ کر اسرائیل میں داخل ہوئے، جس سے کم از کم 700 اسرائیلی ہلاک ہوئے.
اور اسرائیل کی حکومت کو ہنگامی حالت کا اعلان کرنے پر مجبور کیا۔ اسرائیلی وزیراعظم بنیامین نیتن یاہو نے حملوں کے آغاز کے بعد ایک قومی خطاب میں کہا کہ اسرائیل ’جنگ میں ہے‘۔اسرائیل میں داخل ہونے والے فلسطینی مجاہدین نے غزہ کی پٹی کے قریب کیبوتس کے ساتھ ساتھ سدیروت شہر کو بھی اپنی عملداری میں کرلیا۔ اسرائیل نے سٹریٹجک عمارتوں اور گھروں پر بمباری کرکے حملے کے خلاف جوابی کارروائی کی۔ غزہ میں حماس کی زیر قیادت فلسطینی وزارت صحت نے اطلاع دی ہے کہ اسرائیل نے کم از کم 400 فلسطینیوں کو دوبدو لڑائی اور فضائی حملوں میں شہید کیا ہے، جن میں عام شہری، 78 بچے اور 41 خواتین شامل ہیں۔ فلسطینی اور اسرائیلی میڈیا دونوں ذرائع نے اطلاع دی ہے کہ اسرائیلی فوجیوں اور شہریوں کو، جن میں بچے بھی شامل ہیں، فلسطینی مجاہدین نے جنگی قیدی بنا لیا ہے؛ ان میں سے کئی یرغمالیوں کو مبینہ طور پر غزہ کی پٹی لے جایا گیا ہے۔ حماس کے حملے کے آغاز کے بعد ایک ہسپتال اور ایمبولینس سمیت شہری اہداف پر اسرائیلی بمباری ہوئی جس میں تقریباً 200 افراد مارے گئے۔
رد عمل
پاکستان
پاکستان میں فلسطینی مزاحمت کے حامیوں کی جانب سے آپریشن "الاقصی طوفان" کی حمایت۔ آج پاکستانی نیوز نیٹ ورکس نے "الاقصیٰ طوفان" نامی آپریشن کے آغاز کے بعد مقبوضہ فلسطینی علاقوں کی لمحہ بہ لمحہ بدلتی صورت حال بتانے کے لیے اپنے روزمرہ کے پروگراموں کے دوران خصوصی رپورٹنگ کی۔ پاکستان کے سیاسی رہنماؤں نے بھی غاصب صیہونی دشمن کے خلاف فلسطینی مزاحمت کے حامیوں کی جانب سے آپریشن "الاقصی طوفان" کی بھرپور حمایت کی۔ پاکستانی جی ٹی وی نیٹ ورک نے اپنی بریکنگ نیوز میں اعلان کیا کہ صہیونی ’’اقصیٰ طوفان‘‘ آپریشن سے حیران ہیں۔
جماعت اسلامی پاکستان
جماعت اسلامی کے نمائندے سینیٹر مشتاق احمد خان نے الاقصیٰ طوفان آپریشن کی کامیابی پر فلسطینی عوام اور جنگجوؤں کو مبارکباد دیتے ہوئے کہا کہ فلسطینیوں نے اپنی آزادی اور استقلال کے لیے ایک نئی تاریخ رقم کی ہے۔ انہوں نے کہا کی کہ فتح یقینی طور پر بہادر فلسطینی عوام کی ہے جبکہ شکست اور ذلت غاصب صیہونی افواج کا ابدی مقدر ہے۔
وحدت المسلمین
پارٹی کے سربراہ ناصر عباس جعفری نے کہا کہ "الاقصی طوفان" آپریشن فلسطین کے بہادر جوانوں کی ایمانی طاقت کے مقابلے میں کرپٹ اور ناجائز غاصب صیہونی حکومت کی ذلت اور بے بسی کو ظاہر کرتا ہے۔ ناصر عباس جعفری کا کہنا تھا کہ پاکستانی عوام ہمیشہ اپنے فلسطینی بھائیوں اور بہنوں کے ساتھ ہیں اور آج کے آپریشن کی کامیابی کے لیے خدا سے دعاگو ہیں۔ انہوں نے غزہ کی پٹی پر رہائش پذیر فلسطینیوں پر اسرائیل کے فضائی حملوں کی مذمت کرتے ہوئے کہا کہ عالم اسلام کو نہتے فلسطینیوں کے خلاف صیہونی غاصب حکومت کی جارحیت کے خلاف متحد ہونا چاہیے۔
فلسطین سپورٹ فاؤنڈیشن
پاکستان میں فلسطین سپورٹ فاؤنڈیشن کے سیکرٹری جنرل اور اراکین نے بھی ایک بیان جاری کرتے ہوئے غاصب صیہونی حکومت کے خلاف فلسطینی مزاحمت کاروں کی کارروائیوں کی حمایت کا اعلان کیا۔ اس فاؤنڈیشن کے سیکرٹری جنرل صابر ابو مریم نے کہا کہ اسلامی ممالک کی حکومتوں اور فوجوں کو فلسطینی جنگجوؤں کی مدد کے لیے آگے بڑھنا چاہیے کیونکہ آج کی کارروائی مسلمانوں کے قبلہ اول بیت المقدس کی صیہونی بے حرمتی کا جواب ہے۔ انہوں نے مزید کہا کہ الاقصیٰ طوفان آپریشن سے صیہونیوں کی تباہی کے ایک نئے دور کا آغاز ہوچکا ہے اور غاصب صہیونیوں کے خلاف مزاحمت اسرائیل کے ساتھ کسی بھی سمجھوتے کے منصوبے کے خلاف انکار ہے۔[۱]
ہندوستان
آل انڈیا مسلم پرسنل لا بورڈ: حماس کا اقدام اسرائیلی مظالم کا فطری رد عمل۔ مولانا خالد سیف اللہ رحمانی صدر آل انڈیا مسلم پرسنل لا بورڈ نے اپنے بیان میں کہا ہے کہ اس وقت حماس اور اسرائیل کے درمیان جو جنگ جاری ہے، وہ بہت افسوسناک اور تکلیف دہ ہے اوریہ واضح طور پر اسرائیل کی بدعہدی اوراس کی طرف سے ہونے والی زیادتی اور مسجد اقصی کی بے حرمتی کا فطری رد عمل ہے، اس رد عمل کو دہشت گردی ظالموں کو طاقت
فلسطینی حملہ
راکٹ بیراج
اکتوبر 2023ء کو اسرائیل کے سمر ٹائم (UTC+3) کے لگ بھگ 06:30 بجے، حماس نے "آپریشن طوفان الاقصیٰ" کے آغاز کا اعلان کرتے ہوئے کہا کہ اس نے غزہ کی پٹی سے اسرائیل میں 20 منٹ کے اندر اندر 5000 سے زیادہ راکٹ فائر کیے ہیں۔ اسرائیلی ذرائع نے بتایا ہے کہ غزہ سے کم از کم 3000 پروجیکٹائل داغے گئے ہیں۔ راکٹ حملوں میں کم از کم پانچ افراد ہلاک ہو گئے۔ دھماکوں کی اطلاع غزہ کے آس پاس کے علاقوں اور سہل شارون کے شہروں بشمول غدیرا، ہرتزیلیا، تل ابیب اور عسقلان میں موصول ہوئی تھی۔ بئر سبع، یروشلم، رحوووت، ریشون لصیون اور پاماچیم ایئربیس میں بھی فضائی حملے کے سائرن بجائے گئے۔ حماس نے جنگ کی کال جاری کی، جس میں اعلیٰ فوجی کماندار محمد ضیف نے "ہر جگہ مسلمانوں کو اسرائیل میں حملہ کرنے کی اپیل کی"۔ فلسطینی مجاہدین نے غزہ کی پٹی کے قریب اسرائیلی کشتیوں پر بھی فائرنگ کی، جب کہ غزہ کی سرحدی باڑ کے مشرقی حصے میں فلسطینیوں اور آئی ڈی ایف کے درمیان جھڑپیں ہوئیں۔ شام کو حماس نے اسرائیل کی طرف تقریباً 150 راکٹوں کا ایک اور بیراج داغ دیا، جس میں یفنہ، جفعاتایم، بت یام، بیت دگان، تل ابیب اور رشون لیزیون میں دھماکوں کی اطلاع ہے۔ اس کے بعد 8 اکتوبر کی صبح ایک اور راکٹ بیراج ہوا، جس میں ایک راکٹ عسقلان کے برزیلائی میڈیکل سینٹر پر گرا۔ حماس نے سدیروت پر 100 راکٹ بھی فائر کیے ہیں۔ 9 اکتوبر کو حماس نے تل ابیب اور یروشلم کی سمت میں ایک اور بیراج فائر کیا، ایک راکٹ بین گوریون ہوائی اڈے کے ٹرمینل کے قریب گرا۔[۲]
اسرائیل میں فلسطینی حملہ
تقریباً 1,000 فلسطینی مجاہدین نے ٹرکوں، پک اپ، موٹر سائیکلوں، بلڈوزروں، اسپیڈ بوٹس اور پیرا گلائیڈر کے ذریعے غزہ سے اسرائیل میں دراندازی کی۔ تصاویر اور ویڈیوز میں سیاہ رنگت والے پک اپ ٹرکوں میں ملبوس بھاری مسلح اور نقاب پوش مجاہدین کو دکھایا گیا ہے جنہوں نے سدیروت میں فائرنگ کرتے ہوئے کئی اسرائیلی شہریوں اور فوجیوں کو ہلاک کر دیا ہے۔ دیگر ویڈیوز میں اسرائیلیوں کو قیدی بناتے اور جلتے ہوئے اسرائیلی ٹینک، کے ساتھ ساتھ مجاہدین کو اسرائیلی فوجی گاڑیوں میں سوار دکھایا گیا ہے۔ اس صبح، ریئم کے قریب ایک آؤٹ ڈور میوزک فیسٹیول میں ایک قتل عام ہوا، جس کے نتیجے میں ممکنہ طور پر سینکڑوں افراد ہلاک ہو گئے، بہت سے لوگ ابھی تک لاپتہ اور روپوش ہیں۔ عینی شاہدین نے بتایا کہ موٹر سائیکلوں پر سوار عسکریت پسند فرار ہونے والے شرکاء پر فائرنگ کر رہے تھے، جو پہلے ہی راکٹ فائر کی وجہ سے منتشر ہو رہے تھے جس سے کچھ شرکاء زخمی ہو گئے تھے۔ کچھ کو یرغمال بھی بنا لیا گیا۔ حملہ آور افواج کو نیر اوز، بیری اور نیتیو ہاسارا میں،نیز غزہ کی پٹی کے ارد گرد کبوتزم میں، بھی دیکھا گیا، جہاں انہوں نے مبینہ طور پر یرغمال بنائے اور گھروں کو آگ لگا دی،۔ نتيف عشرہ حملے میں 15 افراد ہلاک ہوئے تھے۔ افکیم میں بھی یرغمال بنائے جانے کی اطلاع ملی، جبکہ سدیروت میں گھروں کو آگ لگا دی گئی۔ حماس نے کہا کہ اس نے اسرائیل کو اپنے فلسطینی قیدیوں کی رہائی کے لیے مجبور کرنے کے لیے قیدیوں کا سہارا لیا اور دعویٰ کیا کہ اس نے تمام فلسطینی قیدیوں کی رہائی کے لیے کافی تعداد میں اسرائیلی قیدی بنائے ہیں۔
طوفان الاقصی کے بارے میں آیت اللہ سید علی خامنہ ای کا موقف
طوفان الاقصی ایسا تباہ کن زلزلہ تھا جس نے غاصب صیہونی حکومت کی بنیادوں کو تباہ کردیا۔ رہبر انقلاب اسلامی آیت اللہ العظمی سید علی خامنہ نے منگل کو تہران کی امام علی کیڈٹ یونیورسٹی کی سالانہ تقریب سے خطا ب میں استقامتی فلسطینی محاذ کے آپریشن طوفان الاقصی کی قدردانی کی ۔[۳] آیت اللہ العظمی سید علی خامنہ ای نے فرمایا کہ سات اکتوبر کو غاصب صیہونی حکومت کو فوجی اور اینٹیلیجنس دونوں لحاظ سے ایسی شکست کا سامنا کرنا پڑا کہ جس کی تلافی نہیں ہوسکتی ۔آپ نے فرمایا کہ صیہونی حکومت کی شکست کی بات سب کرتے ہیں لیکن میں کہتا ہوں کہ یہ شکست ناقابل تلافی ہے۔[۴]
رہبر انقلاب اسلامی آیت اللہ العظمی سید علی خامنہ ای نے فرمایا کہ میں کہتا ہوں کہ یہ ایسا تباہ کن زلزلہ تھا جس نے غاصب صیہونی حکومت کی بنیادوں کو تباہ کردیا اور ان بنیادوں کی تعمیر آسانی سے ممکن نہیں ہے۔[۵]
آپ نے فرمایا کہ میں فلسطینی نوجوانوں اوراس آپریشن کی منصوبہ بندی کرنے والے ذہین اور مدبر جوانوں کی پیشانی اور بازوؤں کو بوسہ دیتا ہوں اور جو یہ کہتے ہیں کہ یہ رزمیہ کارنامہ فلسطینیوں کا کام نہیں ہے، وہ اپنے اندازوں میں غلطی کررہے ہیں۔
رہبر انقلاب اسلامی نے فرمایا کہ یہ مصیبت اپنے اوپر صیہونی خود اپنی کارکردگی سے لائے ہیں ۔ جب ظلم و جرائم حد سے گزرجائے، جب درندہ خوئی آخری حد کو پہنچ جائے تو طوفان کا منتظر رہنا چاہئے ۔
آیت اللہ العظمی سید علی خامنہ ای نے فرمایا کہ فلسطینیوں کا دلیرانہ اور فداکارانہ اقدام غصب دشمن کے ان جرائم کا جواب ہے جس کا ارتکاب اس نے برسوں کیا ہے اور حالیہ مہینوں کے دوران ان میں شدت آگئی تھی ۔ اس کی ذمہ دار موجودہ صیہونی حکومت بھی ہے اور ماضی کی حکومتیں بھی ہیں۔
آیت اللہ العظمی سید علی خامنہ ای نے فرمایا کہ خبیث اور ظالم دشمن اب طمانچہ کھانے کے بعد خود کو مظلوم ظاہر کرنے کی کوشش کررہا ہے ۔ دوسرے بھی اس کی مدد کررہے ہیں ، یہ مظلوم نمائی حقیقت کے برعکس اور جھوٹ ہے۔ اور یہ کوشش اس لئے کی جارہی ہے کہ فلسطینی مجاہدین غزہ کے محاصرے سے باہر نکلنے میں کامیاب ہوئے اور صیہونیوں کے فوجی اور غیر فوجی مراکز تک پہنچ گئے ۔
آپ نے سوالیہ انداز میں فرمایا کہ " وہ مظلوم ہے؟ یہ حکومت غاصب ہے ، مظلوم نہیں ظالم ہے ، جارح ہے، جاہل ہے ، ہرزہ سرائی کرتی ہے، مظلوم نہیں ظالم ہے اور کوئی بھی اس شیطان صفت دیو کو مظلوم بنا کے نہیں پیش کرسکتا۔
رہبر انقلاب اسلامی نے فرمایا کہ یہ مظالم اورجرائم ، بہادر فلسطینی جوانوں اور فداکار فلسطینیوں کے عزم و ارادے کو محکم تر کریں گے ۔ آپ نے فرمایا کہ وہ دن چلا گیا جب وہ آتے تھے تاکہ ظالم کے ساتھ نشست وبرخاست کرکے، بات کرکے، فلسطین میں اپنے لئے کوئی جگہ بنالیں ۔ وہ دور اب نہیں رہا۔ آج فلسطینی بیدار ہیں ، فلسطینی نوجوان بیدار ہیں اور فلسطینی منصوبہ ساز پوری مہارت کے ساتھ اپنے کام میں مشغول ہیں ۔
رہبر انقلاب اسلامی نے فرمایا کہ دشمن کا یہ اندازہ اس غلط فہمی پر مبنی ہے کہ وہ خود کو مظلوم ظاہر کرکے اپنے مجرمانہ حملوں کا سلسلہ جاری رکھ سکیں گے۔[۶]
حضرت آیت اللہ سید علی سیستانی کا اسرائیل کے خلاف کا فتوی
آیت اللہ سیستانی نے ایک بیان میں کہا ہے کہ صیہونی حکومت کے جرائم دنیا آنکھوں کے سامنے ہورہے ہیں لیکن کوئی انکو روکنے والا نہیں ہے۔[۷]
فلسطین کی حالیہ صورتحال کے حوالے سے آیت اللہ سیستانی نے ایک بیان میں کہا ہے کہ صیہونی حکومت کے جرائم دنیا آنکھوں کے سامنے ہورہے ہیں لیکن کوئی انکو روکنے والا نہیں ہے ۔
اس بیان میں کہا گیا ہے کہ پوری دنیا کو اس گھناؤنے ظلم کے خلاف کھڑا ہونا چاہیے، ورنہ جارحین کے خلاف مزاحمت جاری رہے گی۔
آیت اللہ سیستانی نے تاکید کی کہ فلسطینیوں کو جائز حقوق دینا اور قبضے کا خاتمہ ہی خطے میں سلامتی کے حصول کا واحد راستہ ہے۔[۸]
طوفان الاقصیٰ آپریشن کی اہم خصوصیات
الاقصیٰ طوفان آپریشن کی سب سے اہم خصوصیت صیہونی حکومت کی حیرانی و بے خبری ہے۔ سات اکتوبر 2023ء کو تحریک استقاومت و مزاحمت نے صیہونی حکومت کے خلاف طوفان الاقصیٰ نامی تاریخی آپریشن انجام دیا، جس نے اس حکومت کی چولیں ہلا کر رکھ دی ہیں۔ اس آپریشن میں حماس کے عسکری ونگ القسام بریگیڈ نے اسرائیل کے خلاف نہ صرف زبردست راکٹ بلکہ حیران کن زمینی حملہ بھی کیا۔ قسام بٹالین کے کمانڈر محمد الضیف جو بہت کم بیان دیتے ہیں، انہوں نے اس حملے کا نام "الاقصیٰ طوفان" رکھنے کا اعلان کرتے ہوئے کہا کہ یہ حملہ مسجد الاقصیٰ پر بنیاد پرست یہودیوں کے مسلسل حملوں کے جواب میں کیا گیا ہے۔ قسام بٹالین کے کمانڈر محمد الضیف کے بقول یہ حملہ مسجد اقصیٰ کے اسلامی تشخص کے دفاع میں کیا گیا۔ گذشتہ ایک ہفتے کے دوران صیہونیوں نے مسجد اقصیٰ پر یہودیوں کی عید "سوکوت" کے نام پر کئی بار حملہ کیا، اس موقع پر فلسطینیوں کے ساتھ جھڑپیں ہوئیں، جس میں متعدد فلسطینی شہری زخمی ہوئے۔ یاد رہے کہ یہ حملہ مسجد الاقصیٰ پر حملے کے حوالے سے فلسطینیوں کا فیصلہ کن ردعمل ہے۔
پہلی خصوصیت
الاقصیٰ طوفان آپریشن کی سب سے اہم خصوصیت صیہونی حکومت کی حیرانی و بے خبری ہے۔ یہ حملے ایسے وقت کیے گئے ہیں، جب فلسطینیوں کی طرف سے اسرائیل پر حملہ کرنے کا کوئی اشارہ نہیں تھا۔ اسی وجہ سے قدس پر قابض حکومت کو اس حملے سے شدید ضربیں پہنچیں۔ بلاشبہ صیہونی حکومت کی 75 سالہ تاریخ میں یہ سب سے بھاری فوجی شکست تھی۔ مرنے والوں کی صحیح تعداد کے بارے میں کوئی صحیح اعداد و شمار نہیں ہیں، لیکن صرف ایک دن میں ایک سو کے قریب افراد ہلاک ہوئے، جبکہ فلسطینی ذرائع اور حتیٰ کہ بعض اسرائیلی ذرائع نے مرنے والوں کی تعداد 100 سے زائد بتائی ہے۔ زخمیوں کی تعداد بھی ایک ہزار سے زیادہ بتائی جاتی ہے۔
دوسری خصوصیت
اس حملے کی سب سے اہم بات اسرائیلی انٹیلی جنس کی ناکامی ہے، کیونکہ فلسطینیوں نے آسمان اور سرنگ دونوں کا استعمال کرتے ہوئے ہوا اور زمین دونوں سے حملہ کیا اور بہت سے قیدی نیز مال غنیمت بھی حاصل کیا۔ مرکاوا ٹینک اور آہنی گنبد جسے صہیونی اپنے لئے بہت اہم سمجھتے تھے، عملی طور پر ناکارہ ثابت ہوئے۔ فلسطینی راکٹ آہنی گنبد کو عبور کرتے ہوئے اہم اہداف کو تباہ کرتے رہے۔ تاہم، جو چیز اس حملے اور اسرائیل کی انٹیلی جنس کی ناکامی کو نمایاں کرتی ہے، وہ راکٹ حملے نہیں بلکہ غزہ کی پٹی کے ارد گرد اسرائیل کے زیر قبضہ علاقوں میں حماس کے مجاہدین کا ایک قابل ذکر تعداد میں داخل ہونا اور بعض اڈوں کا کنٹرول اپنے ہاتھوں میں لیکر درجنوں فوجیوں کو گرفتار کرنا ہے۔ مجاہدین نے کچھ بکتر بند گاڑیوں اور فوجی سازوسامان پر قبضہ کرکے انہیں غزہ واپس لے گئے اور غزہ کی سڑکوں پر ان کی نمائش بھی کی۔
تیسری خصوصیت
الاقصیٰ آپریشن کی ایک اور اہم خصوصیت اس حملے کے لیے تحریک حماس کی بہترین منصوبہ بندی تھی۔ وقت کے لحاظ سے یہ حملہ اس لئے بھی اہمیت کا حامل تھا، کیونکہ اس وقت صیہونی حکومت داخلی انتشار کے عروج پر ہے۔ چونکہ یہ حملہ زمین اور آسمان دونوں سے کیا گیا تھا اور حماس کی افواج نے درجنوں اسرائیلی فوجیوں کو پکڑ لیا، جس کے مستقبل میں دورس اثرات مرتب ہوسکتے ہیں۔ اگر تل ابیب انہیں رہا کرانا چاہے گا تو اسے ان کے بدلے سینکڑوں فلسطینی قیدیوں کو رہا کرنا ہوگا۔ یہ حملہ یوم الکپور یا اکتوبر 1973ء کی جنگ کی سالگرہ کے موقع پر کیا گیا تھا، جو اسرائیل کے خلاف عربوں کی نسبتاً فتح کا دن تھا۔
چوتھی خصوصیت
مزید یہ کہ الاقصیٰ آپریشن اس وقت انجام پایا، جب اسرائیلی اور سعودی حکام تعلقات کو معمول پر لانے کے لیے ایک معاہدے کے قریب آنے کی بات کر رہے تھے۔ اس بات سے قطع نظر کہ الاقصیٰ آپریشن سعودی عرب اور صیہونی حکومت کے درمیان تعلقات کو معمول پر لانے کے معاہدے میں خلل ڈالے گا یا نہیں، اس آپریشن نے ثابت کیا کہ فلسطینی نہ صرف نارمالائزیشن سے متاثر نہیں ہوئے بلکہ اس سے ان کی ڈیٹرنس پاور زیادہ مضبوط ہوئی ہے۔ نارمالائزیشن سے اسرائیل کی سلامتی کو بھی کوئی فائدہ نہیں پہنچا ہے۔[۹]
حوالہ جات
- ************************************************************************************************************************* ************************************************************************************************************************
محمد طاہر القادری 19 فروری، 1951 کو جھنگ میں پیدا ہوئے۔ آپ تحریک منہاج القرآن کے بانی رہنما ہیں، جو 1980ءسے قرآن و سنت کے افکار کے ذریعے فروغ علم و شعور، اصلاح احوال امت اور ترویج و اقامت دین کے لیے مصروف عمل ہے۔ ڈاکٹر طاہر القادری نے اپنی تحریک کے قیام کا مقصد ان الفاظ مین بیان کیا: "تحریک منہاج القرآن کے بپا کیے جانے کا مقصد اولیں غلبہ دین حق کی بحالی اور امت مسلمہ کے احیاء و اتحاد کے لیے قرآن و سنت کے عظیم فکر پر مبنی جمہوری اور پرامن مصطفوی انقلاب کی ایک ایسی عالمگیر جدوجہد ہے جو ہر سطح پر باطل، طاغوتی، استحصالی اور منافقانہ قوتوں کے اثر و نفوذ کا خاتمہ کر دے۔ آپ منہاج ویلفیئر فاؤنڈیشن، مصطفوی سٹوڈنٹس موومنٹ، عوامی تعلیمی منصوبہ اور منہاج یونیورسٹی کے بانی ہیں اور پاکستان عوامی تحریک نامی سیاسی جماعت کے بھی بانی چیئرمین ہیں۔
خاندانی پس منظر
محمد طاهر القادری.jpg طاہرالقادری جھنگ کے ایک معروف عالم دین ڈاکٹر فرید الدین قادری کے بیٹے ہیں۔ ان کے آباؤاجداد سیال خاندان سے تھے، جو تحصیل و ضلع جھنگ کے چنیوٹ روڈ پر واقع گاؤں کھیوا کے نواب تھے۔ ان میں سے دو بھائیوں نے اپنی جائداد تیسرے بھائی کے سپرد کر کے خود درویشی اختیار کی، نواب جمعہ خان ڈیرہ اسمعیل خان کی طرف اور نواب احمد یار خان (جو ڈاکٹر طاہرالقادری کے اجداد میں سے تھے) جھنگ صدر جا آباد ہوئے۔ ڈاکٹر فریدالدین 1918ء کو جھنگ میں پیدا ہوئے۔ انہوں نے عربی و فارسی ادب، فقہ اسلامی اور تصوف و روحانیت کے حصول کے لیے دنیابھر کا سفر کیا۔ انہوں نے لکھنؤ (بھارت) سے طب یونانی میں تخصص کیا اور انہیں 1940ء میں پنجاب یونیورسٹی کی طرف سے گولڈمیڈل دیا گیا۔ انہوں نے لکھنؤ، حیدرآباد، دہلی، دمشق، بغداد اور مدینہ منورہ سے اکتساب علم کیا۔ وہ دہلی اور حیدرآباد میں حکیم نابینا انصاری کے ساتھ بھی شریک رہے۔ وہ نقیب الاشراف سید ابراہیم سیف الدین الگیلانی کے مرید تھے، جو بغداد سے بمبئی میں آن بسے تھے۔ انہیں علامہ محمد اقبال کے ساتھ گہرا شغف تھا اور وہ قیام پاکستان کی تحریک میں قائد اعظم محمد علی جناح کے ساتھ بھی شریک سفر رہے۔ وہ سعودی عرب کے عبدالعزیز ابن سعود کے طبی مشیر بھی رہے۔ ان سے مروی ہے کہ وہ 1948ء میں سعودی عرب گئے تو بیت اللہ کے پہلو میں آخر شب اللہ تعالٰی سے دعا کی کہ انہیں ایسا بیٹا عطا فرما جو اسلام کی خدمت کرے، اس پر نبی کریم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے انہیں خواب میں طاہر کی ولادت کی خوشخبری دی تھی۔ ڈاکٹر فریدالدین نے 2 نومبر 1974ء کو جھنگ میں 56 سال کی عمر میں انتقال کیا۔
اساتذہ
آپ کے اساتذہ میں عرب و عجم کی معروف شخصیات شامل ہیں، جن میں الشیخ المعمّر حضرت ضیاء الدین احمد القادری المدنی، محدّث الحرم الامام علوی بن عباس المالکی المکی، الشیخ السید محمد الفاتح بن محمد المکی الکتانی، محدثِ اعظم علامہ سردار احمد قادری، علامہ سید ابو البرکات احمد محدث الوری، علامہ سید احمد سعید کاظمی امروہی، علامہ عبد الرشید الرضوی اور ڈاکٹر برہان احمد فاروقی جیسے عظیم المرتبت علماء شامل ہیں۔
آپ کو امام یوسف بن اسماعیل النبہانی رحمۃ اللہ علیہ سے الشیخ حسین بن احمد عسیران اللبنانی کے صرف ایک واسطے سے شرفِ تلمذ حاصل ہے۔ اِسی طرح آپ کو حضرت حاجی امداد اﷲ مہاجر مکی سے ان کے خلیفہ الشیخ السید عبد المعبود الجیلانی المدنی کے ایک واسطے سے شرفِ تلمذ حاصل ہے۔ امام الہند حضرت الشاہ احمد رضا خان کے ساتھ صرف ایک واسطہ سے تین الگ طُرق کے ذریعے شرفِ تلمذ حاصل ہے۔ علاوہ ازیں آپ نے بے شمار شیوخِ حرمین، بغداد، شام، لبنان، طرابلس، مغرب، شنقیط (موریطانیہ)، یمن (حضر موت) اور پاک و ہند سے اِجازات حاصل کی ہیں۔ اِس طرح شیخ الاسلام ڈاکٹر محمد طاہرالقادری کی ذاتِ گرامی میں دنیا بھر کے شہرہ آفاق مراکزِ علمی کے لامحدود فیوضات ہیں۔[۱۰]
سوانح عمری
ڈاکٹر محمد طاہرالقادری اوائل عمر ہی سے انقلابی رجحانات کے حامل تھے۔ ان کے والد چاہتے تھے کہ انکا یہ ہونہار بیٹا نہ صرف روایتی مذہبی علوم میں ماہر ہو بلکہ جدید علوم و فنون میں بھی طاق ہو۔ لہذا انہوں نے بیٹے طاہر کے لیے بیک وقت دینی و دنیاوی دونوں طرح کی تعلیم کا اہتمام کیا۔ یہ معمول از اول تا آخر جاری رہا۔ طاہرالقادری امت مسلمہ اور بالخصوص پاکستان کے حالات پر شدید دکھی رہتے تھے۔ امت مسلمہ کی زبوں حالی ان کو ہردم پریشان کیے رکھتی تھی۔ اسی اثنا میں اکتوبر 1971ء میں انہیں عظیم مفکر ڈاکٹر ب رہان احمد فارقی کی صحبت ملی، جس نے ان کی فکر کو پروان چڑھانے میں بہت ہی نمایاں کردار ادا کیا۔
1971ء سے 1973ء کے زمانے میں ڈاکٹر طاہر القادری نے مختلف مسلم و غیر مسلم مفکرین کے انقلابی افکار کا تاریخی مطالعہ کیا۔ مسلم مفکرین میں امام غزالی، شاہ ولی اللہ دہلوی، مجدد الف ثانی شیخ احمد سرہندی، مولانا عبید اللہ سندھی وغیرہم اور غیر مسلم مفکرین میں کارل مارکس، فریڈرک اینجلس، لینن، سٹالن اور ماؤزے تنگ وغیرہم شامل ہیں۔ اس مطالعے سے ان پر یہ حقیقت منکشف ہوئی کہ انقلابی فکر کے حوالے سے کامیابی کا جو دوٹوک یقین غیر مسلم مفکرین کے ہاں نظر آتا ہے، وہ اکثر مسلم مفکرین کے ہاں مفقود ہے۔ اس پر انہوں نے انقلابی زاویہ نگاہ سے قرآن و حدیث کا ازسرنو گہرا مطالعہ شروع کیا، جس کے نتیجے میں قرآن مجید اور حدیث رسول صلی اللہ علیہ وسلم نے ان کو انقلاب کی کامیابی کی حتمی اور دوٹوک ضمانت مہیا کردی، جس سے انقلاب پر انکا ایقان پختہ تر ہو گیا۔
چنانچہ انہوں نے ایک بار قرآن کریم کو تھام کر اور دوسری بار اپنے شیخ طریقت سید طاہر علاؤ الدین القادری البغدادی کے دست اقدس پر باضابطہ بیعتِ انقلاب کرکے، اپنے رب اور آقائے کریم سے اپنی زندگی کو عظیم عالمی انقلاب کے لیے وقف کردینے کا پختہ عہد کر لیا۔ یہ بیعتِ انقلاب مورخہ 26 جولائی 1972ء بمطابق 14 جمادی الثانی 1392ھ ساڑھے بارہ بجے بعد دوپہر بمقام دربارِ غوثیہ شارع الگیلانی کوئٹہ میں منعقد ہوئی۔ ان کے شیخِ طریقت نے انقلاب سے متعلق تفصیلی ہدایات دیں اور ان کے لیے عزم واستقلال، جرآت و ہمت اور کامیابی و کامرانی کی دعا فرمائی۔
ڈاکٹر طاہر القادری نے اپنی جدوجہد کا آغاز 1976ء میں جھنگ کی سطح پر نوجوانوں کی تنظیم محاذ حریت قائم کرکے کیا، جسے بعد ازاں 1980ء میں لاہور سے تحریک منہاج القرآن کے نئے نام کے ساتھ بدل دیا گیا۔ اس دوران میں ڈاکٹر صاحب نے نصنیف و تالیف اور دروس قرآن کا سلسلہ جاری رکھا، جس کے ذریعے ان کے افکار پورے ملک اور پھر رفتہ رفتہ دوسرے ممالک میں بھی عام ہوتے گئے۔ اسی دوران میں وہ پنجاب یونیورسٹی لاہور میں اسلامک لاءپر لیکچر دیتے رہے۔ پھر وہ فیڈرل منسٹری آف ایجوکیشن کے ارکان بنے۔ بعد ازاں فیڈرل شریعت کورٹ میں جیورسٹ کنسلٹنٹ مقرر ہوئے۔ جب ان کی شاندار صلاحیتوں کی وجہ سے ان کی شہرت مزید بڑھی تو ٹی وی پر ان کے پروگرام فہم القرآن نے بھی ان کی مقبولیت میں بے انتہا اضافہ کیا۔
ان کے سیاسی مخالفین کہتے ہیں کہ ان کی اس ترقی کا سارا کریڈٹ نواز شریف کی اتفاق مسجد میں ان کے خطیب مقرر ہونے کا ہے۔ ڈاکٹر صاحب بتاتے ہیں کہ جب انکا پروگرام فہم القرآن ٹی وی پر شروع ہوا تو اس وقت نواز شریف ابھی وزیر اعلیٰ بھی نہیں بنے تھے۔ اور ادارہ منہاج القرآن بھی اتفاق مسجد سے تعلق قائم ہونے سے بہت پہلے قائم ہوچکا تھا۔
انتظامی کیریئر
- لیکچرار اسلامک سٹڈیز، گورنمنٹ کالج عیسی خیل، میانوالی
- ایڈووکیٹ، ڈسٹرکٹ کورٹ، جھنگ
- رکن سنڈیکٹ، پنجاب یونیورسٹی
- مشیر فقہ وفاقی شرعی عدالت، پاکستان
- مشیر سپریم کورٹ آف پاکستان
- ماہر قومی کمیٹی برائے نصابات اسلامی
- لیکچرار اسلامک لا، پنجاب یونیورسٹی لا کالج، لاہور
- وزٹنگ پروفیسر و سربراہ شعبہ اسلامی قانون (برائے ایل ایل ایم کلاسز)، پنجاب یونیورسٹی لا کالج، لاہور
- تا حال - پرو چانسلر / چیئرمین بورڈ آف گورنرز، منہاج یونیورسٹی، لاہور
تعلیمی خدمات
- 1195میں آپ نے عوامی تعلیمی منصوبہ کا آغاز کیا، جسے غیر سرکاری سطح پر دنیا کا سب سے بڑا تعلیمی منصوبہ کہا جاتا ہے۔ اس کے تحت پاکستان کے طول و عرض میں 572 تعلیمی ادارے قائم ہیں۔
- لاہور میں قائم کردہ منہاج یونیورسٹی ہائر ایجوکیشن کمیشن آف پاکستان کی طرف سے چارٹر کر دی گئی، جسے 2009ء میں ہائر ایجوکیشن کمیشن کی طرف سے کیٹگری X سے W میں ترقی دی گئی۔
سیاسی خدمات
- مؤرخہ 25 مئی 1989ء کو آپ نے پاکستان عوامی تحریک کے نام سے ایک سیاسی جماعت بنائی، جس کا بنیادی ایجنڈا پاکستان میں انسانی حقوق و عدل و انصاف کی فراہمی، خواتین کے حقوق کا تحفظ، تعلیم اور صحت کی بنیادی سہولیات کی فراہمی، ملکی سیاست سے کرپشن اور دولت کے اثرات کا خاتمہ تھا۔
- 1990 میں پاکستان عوامی تحریک نے پہلی بار عام انتخابات میں حصہ لیا۔
- 1991 میں ملک میں جاری فرقہ واریت اور شیعہ سنی فسادات کے خاتمے کے لیے پاکستان عوامی تحریک اور تحریک نفاذ فقہ جعفریہ کے مابین اعلامیہ وحدت جاری کیا گیا۔
- 1989ء تا 1993ء انہوں نے اسمبلی سے باہر اپوزیشن کا کردار ادا کیا اور ملکی تعلیمی، سیاسی اور معاشی صورت حال پر حکومت وقت کو تجاویز ارسال کیں۔
- 1992 میں آپ نے قومی اور بین الاقوامی ٹرانزیکشنز کا احاطہ کرنے والا بلاسود بینکاری نظام پیش کیا، جسے صنعتی و بینکاری حلقوں میں سراہا گیا۔
- 1998میں وہ سیاسی اتحاد پاکستان عوامی اتحاد کے صدر بنے، جس میں پاکستان پیپلز پارٹی سمیت کل 19 جماعتیں شامل تھیں۔
- 2003محترمہ بے نظیر بھٹو نے ان کے ادارہ کی تاحیات رفاقت اختیار کی۔
- 2003میں آپ نے فرد واحد کی آمریت کے خلاف قومی اسمبلی کی نشست سے استعفی دے دیا جو پاکستان کی تاریخ میں کسی بھی رکن اسمبلی کی طرف سے پہلا استعفی تھا۔
- 2006میں جب ڈنمارک سے حضرت محمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم کے توہین آمیز خاکے بنائے گئے تو آپ نے اقوام متحدہ کو ایک احتجاجی مراسلہ بھیجا، جس کے ساتھ 15 کلومیٹر طویل کپڑے کا بینر بھی تھا[13] جس پر 10 لاکھ سے زائد لوگوں کے دستخط ثبت تھے۔
- توہین آمیز خاکوں کے حوالے سے آپ نے امریکا، برطانیہ، ڈنمارک، ناروے اور دیگر یورپی ممالک کی حکومتوں کو ’’دنیا کو تہذیبی تصادم سے بچایا جائے‘‘[15] کے نام سے ایک مراسلہ بھی جاری کیا۔
- 2009میں اسرائیل کے ہاتھوں ہونے والی غزہ کی تباہی کے بعد فلسطینی مسلمان بھائیوں سے اظہار یکجہتی کے لیے غزہ کانفرنس کا انعقاد ہوا، بعد ازاں متاثرین غزہ کے لیے امداد سامان روانہ کیا گیا۔
دینی خدمات
- آپ کے زیراہتمام لاہور میں ہر سال رمضان المبارک میں اجتماعی اعتکاف ہوتا ہے، جسے حرمین شریفین کے بعد دنیا کا سب سے بڑا اجتماعی اعتکاف کہا جاتا ہے۔
- آپ کے قائم کردہ گوشہ درود میں لوگ سارا سال دن رات نبی اکرم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم پر درود بھیجتے ہیں۔ کہا جاتا ہے کہ روئے زمین پر یہ ایسی واحد جگہ ہے جسے تاریخ میں پہلی بار ڈاکٹر طاہرالقادری نے قائم کیا۔
- آپ کی قائم کردہ تحریک منہاج القرآن کی دنیابھر میں شاخیں ہیں، جو تارکین وطن کی نئی نسل کو اسلام پر کاربند رکھنے میں اپنا کردار ادا کر رہی ہیں۔
علمی و ادبی خدمات
- طاہرالقادری ہزا رہا دینی موضوعات پر اردو، انگریزی اور عربی میں خطابات کر چکے ہیں۔
- بہت سے اسلامی موضوعات پر ان کی اردو، انگریزی اور عربی زبانوں میں سیکڑوں کتب شائع ہو چکی ہیں۔
- عرفان القرآن کے نام سے آپ نے قرآن مجید کا سلیس اردو اور انگریزی زبان میں ترجمہ کیا، جس کے بارے میں کہا جاتا ہے کہ وہ ترجمہ ہو کر تفسیری شان کا حامل ہے اور عام قاری کو تفاسیر سے بے نیاز کر دیتا ہے۔
- تفسیر منہاج القرآن کے نام سے آپ قرآن مجید کی تفسیر پر کام کر رہے ہیں، سورہ فاتحہ اور سورہ بقرہ کی تفسیر طبع ہو کر منظر عام پر آ چکی ہے۔
- المنہاج السوی من الحدیث النبوی المنہاج السوی کے نام سے ان کا حدیث مبارکہ کا ایک ذخیرہ طبع ہو چکا ہے، جس میں ریاض الصالحین اور المشکوٰۃ المصابیح کی طرز پر منتخب موضوعات پر احادیث مع تخریج پیش کی گئی ہیں۔[26]
- سیرت الرسول کے نام سے آپ کی تصنیف اردو زبان میں سیرت نبوی کی سب سے ضخیم کتاب ہے، جو 12 جلدوں پر مبنی ہے۔ اس میں نبی اکرم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم کے حالات زندگی اور ان کی سیرت سے آج کے دور میں رہنمائی کے پہلوؤں پر کام کیا گیا ہے۔
- میلاد النبی کے نام سے آپ نے میلاد منانے کی شرعی حیثیت کے حوالے سے ایک ضخیم کتاب تصنیف کی، جس میں اسلامی تعلیمات کی روشنی میں میلاد کی حیثیت اور سلف صالحین کا میلاد منانے کا طریقہ باتحقیق پیش کیا گیا ہے۔
- اسلام اور جدید سائنس نامی تصنیف میں آپ نے ایک تقابلی مطالعہ پیش کیا ہے، جس کے مطالعہ سے اسلامی تعلیمات کی سائنسی افادیت و ناگزیریت واضح ہوتی ہے۔
- اسلام کے اقتصادی نظام کو آج کے دور میں قابل عمل ثابت کرنے کے لیے آپ نے اقتصادیات اسلام کے نام سے ایک ضخیم تصنیف بھی تحریر کی۔
- حقوق انسانی نامی تصنیف میں اقلیتوں، خواتین، بچوں اور عمررسیدہ اور معذور افراد کے حقوق سمیت بنیادی انسانی حقوق کو اسلام کی عطا ثابت کیا۔
- عالمی سیاسی صورت حال میں عالم اسلام کو درپیش خطرات کے حوالے سے آپ کی تصنیف نیو ورلڈ آرڈر اور عالم اسلام خاص اہمیت کی حامل ہے۔
- امام مہدی کے حوالے سے افراط و تفریط پر مبنی غلط فہمیوں کے ازالہ کے لیے القول المعتبر فی الامام المنتظر آپ کی اہم تصنیف ہے۔
- اسلامی فقہ حنفی کے امام ابو حنیفہ کے علم حدیث میں مقام و مرتبہ کے حوالے سے امام ابو حنیفہ امام الائمہ فی الحدیث نامی ضخیم کتاب تمام اعتراضات اور غلط فہمیوں کا ازالہ کرتی ہے۔
تصانیف
- کشف الغطا عن معرفۃ الاقسام للمصطفیٰ.
- شانِ مصطفی میں قرآنی قَسمیں.
- زیارت روضہ رسول کی فضیلت.
- الفوز الجلی فی التوسل بالنبی.
- بشریٰ للمومنین فی شفاعۃ سید المرسلین.
- فضیلت زیارت قبور
- صحیح بخاری و صحیح مسلم میں مذکور سیدنا علی المرتضیٰ، سیدہ کائنات اور حسنین کریمین علیہم السلام کے فضائل و مناقب۔
- سیدنا علی کرم اللہ وجہہ الکریم کا ذکر جمیل۔
- محبت حسنین کریمین علیھما السلام۔
- صحابہ کرام و اہل بیت اطہار رضی اللہ عنہم کے فضائل و مناقب۔
- اہلِ بیت اطہار علیہم السلام کے فضائل و مناقب۔
- سیدنا علی رضی اللہ عنہ کے فضائل و مناقب۔
- باب مدینۂ علم علیہ السلام۔
- سیدنا علی رضی اللہ عنہ کو حضور ﷺ سے وہی نسبت ہے جو ہارون علیہ السلام کو موسیٰ علیہ السلام سے تھی۔
- فاطمہ تمام جہانوں کی عورتوں کی سردار ہے (اِس حدیث مبارک کے 63 طُرُق کا بیان)۔
- فاطمہ میری جان کا حصہ ہے (اِس حدیث مبارک کے طُرُق اور روایت کرنے والے محدثین کا بیان)۔
- حسن اور حسین تمام جنتی جوانوں کے سردار ہیں (اِس حدیث مبارک کے 101 طُرُق کا بیان)۔
- حسن اور حسین تمام جنتی جوانوں کے سردار ہیں (اِس حدیث مبارک کے 101 طُرُق کا بیان)۔
- حدیث ولایت علی علیہ السلام کا تحقیقی جائزہ۔
- اعلان غدیر۔
- سیدہ فاطمۃ الزہراء سلام اللہ علیہا کے فضائل و مناقب۔
- حسنین کریمین علیہما السلام کے فضائل و مناقب۔
- ذکر شہادت امام حسین علیہ السلام (احادیثِ نبوی کی روشنی میں)۔
- امام مہدی علیہ السلام۔.[۱۱]
نظریات
- طاہرالقادری ایک سنی سکالر ہیں مگر وہ مسلک اہل سنت کو کسی شخصیت یا علاقے سے منسوب کرنے کو مذموم سمجھتے ہیں، اس لیے وہ خود کو بریلوی اور دیوبندی عنوانات سے آزاد فقط اہل سنت مسلمان قرار دیتے ہیں۔
- ان کے مطابق اہل سنت کوئی فرقہ نہیں بلکہ مسلمانوں کی اکثریتی جماعت یعنی سواد اعظم کا نام ہے، جو سنت رسول اور طریق صحابہ کرام کی اتباع کرنے والی ہو، جبکہ فرقے وہ ہیں جو مختلف ادوار میں اس اکثریتی جماعت سے اختلاف کرکے الگ ہوتے گئے۔
- ان کے مطابق اہل سنت کوئی فرقہ نہیں بلکہ مسلمانوں کی اکثریتی جماعت یعنی سواد اعظم کا نام ہے، جو سنت رسول اور طریق صحابہ کرام کی اتباع کرنے والی ہو، جبکہ فرقے وہ ہیں جو مختلف ادوار میں اس اکثریتی جماعت سے اختلاف کرکے الگ ہوتے گئے۔
- ان کے مطابق اپنا عقیدہ چھوڑو مت اور دوسروں کا عقیدہ چھیڑو مت کی پالیسی اتحاد امت کے لیے ناگزیر ہے۔
- ان کے مطابق اسلامی تصوف کی روح نفس کی پاکیزگی سے عبارت ہے، جو شریعت کی پاسداری کے بغیر ناممکن ہے۔ اسی بنا پر وہ تصوف کو کاروبار بنانے والوں کو جاہل اور گمراہ قرار دیتے ہیں۔
- ان کے مطابق اسلام قیام امن کا سب سے بڑا داعی ہے اور جہاد کے نام پر دہشت گردی کا بازار گرم کرنے والے گروہ مسلمان تو کجا انسان بھی کہلانے کے مستحق نہیں۔ آپ کے مطابق دہشت گردی کا کوئی مذہب نہیں۔ آپ نے متعدد بار واضح طور پر اسامہ بن لادن کی کارروائیوں کی مذمت بھی کی۔
- ان کے مطابق اسلام حقوق نسواں کا واحد علمبردار مذہب ہے، جو آزادی نسواں کے نام پر عورت کی تذلیل کرنے کی بجائے صحیح معنوں میں اسے مرد کے برابر معاشرتی حقوق دیتا ہے۔
- ان کے مطابق اسلام کا اصول مشاورت اسلامی نظام حیات کی روح ہے۔ اسلامی فلاحی معاشرے کے قیام کے لیے فرد واحد کے فیصلوں کی بجائے تمام فیصلوں میں اجتماعی مشاورت ناگزیر ہے۔
- ان کے مطابق انتہاپسندی کے خاتمے کے لیے بین المذاہب رواداری نہایت ضروری ہے۔ انہوں نے خود عملی طور پر مسلم کرسچئن ڈائیلاگ فورم بنا رکھا ہے اور وہ عیسائیوں کے مسجدوں میں آ کر عبادت کرنے کو حدیث نبوی کی بنیاد پر جائز قرار دیتے ہیں۔
- ان کے مطابق اسلامی نظام معیشت آج کے دور میں بھی قابل عمل ہے۔ اس سلسلے میں آپ نے بلاسود بینکاری نظام بھی پیش کیا۔
- ان کے مطابق اسلام کو آج کے دور میں قابل عمل دین ثابت کرنے کے لیے اسلام کی مذہبی، سماجی اور ثقافتی اقدار کے فروغ کے ساتھ ساتھ سائنسی بنیادوں پر اسلام کی تعبیر کی ضرورت ہے۔
- ان کے مطابق سیاست اسلام کا حصہ ہے، جسے دین سے جدا نہیں کیا جا سکتا۔ان کے مطابق اپنا عقیدہ چھوڑو مت اور دوسروں کا عقیدہ چھیڑو مت کی پالیسی اتحاد امت کے لیے ناگزیر ہے۔
- ان کے مطابق اسلامی تصوف کی روح نفس کی پاکیزگی سے عبارت ہے، جو شریعت کی پاسداری کے بغیر ناممکن ہے۔ اسی بنا پر وہ تصوف کو کاروبار بنانے والوں کو جاہل اور گمراہ قرار دیتے ہیں۔
- ان کے مطابق اسلام قیام امن کا سب سے بڑا داعی ہے اور جہاد کے نام پر دہشت گردی کا بازار گرم کرنے والے گروہ مسلمان تو کجا انسان بھی کہلانے کے مستحق نہیں۔ آپ کے مطابق دہشت گردی کا کوئی مذہب نہیں۔آپ نے متعدد بار واضح طور پر اسامہ بن لادن کی کارروائیوں کی مذمت بھی کی۔[۱۲]
- ************************************************************************************************************************* ************************************************************************************************************************
طارق جمیل
طارق جمیل (معروف بہ مولانا طارق جمیل) ایک پاکستانی مبلغ اور عالمِ دین ہیں۔ اُن کا تعلق خانیوال، صوبہ پنجاب کے شہر تلمبہ سے ہے جو میاں چنوں کے قریب واقع ہے۔ وہ تبلیغی جماعت کے رکن ہیں اور فیصل آباد، پاکستان میں ایک مدرسہ چلاتے ہیں۔ اُن کی تبلیغی کوششوں کے باعث بہت سے گلوکار، اداکار اور کھلاڑی دینِ اسلام کی طرف راغب ہوئے۔
ابتدائی حالات
طارق جمیل کا تعلق ایک زمیندار گھرانے سے ہے اور ان کی پیدائش ضلع خانیوال کے مياں چنوں علاقے میں ہوئی۔ اُنھوں نے ابتدائی تعلیم کے حصول کے بعد لاہور کی کنگ ایڈورڈ میڈیکل یونیورسٹی میں ایم بی بی ایس کے لیے داخلہ لیا۔ دورانِ تعلیم وہ تبلیغی جماعت سے متعارف ہوئے اور پھر اُس سے متاثر ہوکر مذہبی تعلیم کے حصول کے لیے جامعہ عربیہ رائے ونڈ میں داخلہ لیا۔
تبلیغی جماعت
طارق جمیل اپنے اندازِ بیان کے باعث مشہور ہیں۔ انہوں نے تبلیغی جماعت کے ساتھ 6 براعظموں کا سفر کیا ہے۔ اُن کے مقتدین کی جانب سے اُن کے بیانات انٹرنیٹ پر مختلف ویب سائٹوں پر پیش کیے جاتے ہیں۔
اثر
لوگ بڑی تعداد میں اُن کی باتیں سنتے ہیں، ان کے اخلاق سے متاثر ہوکر کئی معروف شخصیات دائرۂ اسلام میں داخل ہوئیں۔ وہ فرقہ واریت کے سخت مخالف ہیں۔ لوگوں میں اختلافات ہوتے ہیں اس کا ہر گز یہ مطلب نہیں کہ ایک دوسرے کو قتل کریں، اسلام ایسی باتوں کی اجازت نہیں دیتا۔
اعزازات
2021 میں ، صدر پاکستان کی طرف سے انہیں پرائیڈ آف پرفارمنس سے نوازاگیا۔ یہ سالانہ قومی ادبی ایوارڈ ہے۔ اصل میں اس اعزاز کا اعلان حکومت نے 2020 میں کیا تھا۔ [۱۳]
- ************************************************************************************************************************* ************************************************************************************************************************
ابو الاعلی مودودی سید ابو الاعلیٰ مودودی (1903ء – 1979ء) مشہور عالم دین اور مفسر قرآن اور جماعت اسلامی کے بانی تھے۔ بیسوی صدی کے موثر ترین اسلامی مفکرین میں سے ایک تھے۔ ان کی فکر، سوچ اور ان کی تصانیف نے پوری دنیا کی اسلامی تحریکات کے ارتقا میں گہرا اثر ڈالا اور بیسویں صدی کے مجدد اسلام ثابت ہوئے۔ مولانا مودودی وہ دوسرے شخص تھے جن کی غائبانہ نماز جنازہ کعبہ میں ادا کی گئی، پہلے نجاشی تھے۔ اسلام کی دنیا بھر میں موجودہ پزیرائی سید ابوالاعلیٰ مودودی اور شیخ حسن البناء (اخوان المسلمون کے بانی) کی فکر کا ہی نتیجہ ہے جنھوں نے عثمانی خلافت کے اختتام کے بعد نہ صرف اسے زندہ رکھا بلکہ اسے خانقاہوں سے نکال کر عوامی پزیرائی بخشی۔ سید ابوالاعلیٰ مودودی کا پاکستانی سیاست میں بھی بڑا کردار تھا۔ پاکستانی حکومت نے انہیں قادیانی گروہ کو غیر مسلم قرار دینے پر پھانسی کی سزا بھی سنائی جس پر عالمی دباؤ کے باعث عملدرآمد نہ ہو سکا۔ سید ابوالاعلیٰ مودودی کو ان کی دینی خدمات کی پیش نظر پہلے شاہ فیصل ایوارڈ سے نوازا گیا۔ آپ کی لکھی ہوئی قرآن مجید کی تفسیر تفہیم القرآن کے نام سے مشہور ہے اور جدید دور کی نمائندگی کرنے والی اس دور کی بہترین تفسیروں میں شمار ہوتی ہے۔
ابتدائی زندگی
سید ابوالاعلیٰ مودودی 1903ء بمطابق 1321ھ میں اورنگ آباد دکن میں پیدا ہوئے۔ آپ کے آبا و اجداد میں ایک مشہور بزرگ خواجہ قطب الدین مودود چشتی گذرے تھے جو خواجہ معین الدین چشتی اجمیری کے شیخ الشیوخ تھے۔ سید مودودی کا خاندان انہی خواجہ مودود چشتی کے نام سے منسوب ہوکر ہی مودودی کہلاتا ہے۔ آپ کا گھرانہ ایک مکمل مذہبی گھرانہ تھا۔ مودودی نے ابتدائی دور کے پورے گیارہ برس اپنے والد کی نگرانی میں رہے اور گھر پر تعلیم حاصل کی۔ بعد ازاں انہیں مدرسہ فرقانیہ اورنگ آباد کی آٹھویں جماعت میں براہِ راست داخل کیا گیا۔ 1914ء میں انہوں نے مولوی کا امتحان دیا اور کامیاب ہوئے۔ اس وقت ان کے والدین اورنگ آباد سے حیدرآباد منتقل ہو گئے جہاں سید مودودی کو مولوی عالم کی جماعت میں داخل کرایا گیا۔ اس زمانے میں دارالعلوم کے صدر مولانا حمید الدین فراہی تھے جو مولانا امین احسن اصلاحی کے بھی استاد تھے۔ تاہم والد کے انتقال کے باعث وہ دار العلوم میں صرف چھ ماہ ہی تعلیم حاصل کر سکے۔
بطور صحافی
کیونکہ سید مودودی لکھنے کی خداداد قابلیت کے حامل تھے اس لیے انہوں نے قلم کے ذریعے اپنے خیالات کو لوگوں تک پہنچانے اور اسی کو ذریعہ معاش بنانے کا ارادہ کر لیا۔ چنانچہ ایک صحافی کی حیثیت سے انہوں نے اپنی عملی زندگی کا آغاز کیا اور متعدد اخبارات میں مدیر کی حیثیت سے کام کیا جن میں اخبار "مدینہ" بجنور (اترپردیش)، "تاج" جبل پور اور جمعیت علمائے ہند کا روزنامہ "الجمعیت" دہلی خصوصی طور پر شامل ہیں۔ 1925ء میں جب جمعیت علمائے ہند نے کانگریس کے ساتھ اشتراک کا فیصلہ کیا تو سید مودودی نے بطور احتجاج اخبار"الجمعیۃ" کی ادارت چھوڑ دی۔
پہلی تصنیف
جس زمانے میں سید مودودی"الجمعیۃ" کے مدیر تھے۔ ایک شخص سوامی شردھانند نے شدھی کی تحریک شروع کی جس کا مقصد یہ تھا کہ مسلمانوں کو ہندو بنالیا جائے۔ چونکہ اس تحریک کی بنیاد نفرت، دشمنی اور تعصب پر تھی اور اس نے اپنی کتاب میں حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم کی توہین کی جس پر مسلمان نوجوان علم دین نے غیرت ایمانی میں آکر سوامی شردھانند کو قتل کر دیا۔ اس پر پورے ہندوستان میں ایک شور برپا ہو گیا۔ ہندو دینِ اسلام پر حملے کرنے لگے اور علانیہ یہ کہا جانے لگا کہ اسلام تلوار اور تشدد کا مذہب ہے۔ انہی دنوں مولانا محمد علی جوہر نے جامع مسجد دہلی میں تقریر کی جس میں بڑی دردمندی کے ساتھ انہوں نے اس ضرورت کا اظہار کیا کہ کاش کوئی شخص اسلام کے مسئلہ جہاد کی پوری وضاحت کرے تاکہ اسلام کے خلاف جو غلط فہمیاں آج پھیلائی جا رہی ہیں وہ ختم ہوجائیں۔ اس پر سید مودودی نے الجہاد فی الاسلام کے نام سے ایک کتاب لکھی۔ اس وقت سید مودودی کی عمر صرف 24 برس تھی۔
ترجمان القرآن
"الجمعیۃ" کی ادارت اور اخبار نویسی چھوڑکر سید مودودی حیدرآباد دکن چلے گئے۔ جہاں اپنے قیام کے زمانے میں انہوں نے مختلف کتابیں لکھیں اور 1932ء میں حیدرآباد سے رسالہ"ترجمان القرآن" جاری کیا۔
1935ء میں آپ نے "پردہ" کے نام سے اسلامی پردے کی حمایت میں ایک کتاب تحریر کی جس کا مقصد یورپ سے مرعوب ہوکر اسلامی پردے پر کیے جانے والے اعتراضات کا جواب دینا تھا۔ اس کے علاوہ "تنقیحات" اور"تفہیمات" کے مضامین لکھے جن کے ذریعے انہوں نے تعلیم یافتہ مسلمانوں میں سے فرنگی تہذیب کی مرعوبیت ختم کردی۔
تحریک پاکستان میں کردار
مولانا مودودی کے بارے میں کہا جاتا ہے کہ انہوں نے نہ صرف یہ کہ مطالبہ پاکستان کی مخالفت کی، بلکہ پاکستان بننے کے بعد بھی جماعت اور مولانا مودودی قائد اعظم کی مخالفت کرتے رہے اور مولانا مودودی پاکستان بننے کے بعد بھی اس موقف پر قائم رہے کہ قائد اعظم ایک قومیتی ریاست قائم کرنے کے لیے پاکستان بنانا چاہتے تھے اور پاکستان میں شریعت کا نفاذ ان کا مقصد نہیں تھا۔اس حوالے سے بطور دلیل درج ذیل اقتباسات پیش کیے جاتے ہیں۔
تحریک پاکستان کی حمایت
اسلامی قومیت
1938ء میں کانگریس کی سیاسی تحریک اس قدر زور پکڑ گئی کہ بہت سے مسلمان اور خود علمائے کرام کی ایک بہت بڑی تعداد بھی ان کے ساتھ مل گئی۔ کانگریس کے اس نظریہ کو "متحدہ قومیت" یا "ایک قومی نظریہ" کانام دیا جاتا تھا۔ سید مودودی نے اس نظریے کے خلاف بہت سے مضامین لکھے جو کتابوں کی صورت میں "مسئلہ قومیت" اور ’’مسلمان اور موجودہ سیاسی کشمکش" حصہ اول و دوم کے ناموں سے شائع ہوئی۔ مولانا مودودی صاحب پر یہ بھی الزام ہے کہ وہ قیام پاکستان کے خلاف تھے۔
مسلم لیگ علما کمیٹی کی رکنیت
قیام پاکستان کی جدوجہد کے دوان مسلم قومیت پر سید مودودی کے مضامین مسلم لیگ کے حلقوں میں بڑے پیمانے پر استعمال ہوتے رہے۔ بعد ازاں مسلم لیگ یو پی نے اسلامی نظام مملکت کا خاکہ تیار کرنے کے لیے علما کی ایک کمیٹی بنائی تو مولانا مودودی نے اس کی رکنیت قبول کرتے ہوئے اس کام میں پوری دلچسپی لی۔ اس کا مسودہ کمیٹی سے وابستہ ایک معاون تحقیق مولانا محمد اسحاق سندیلوی نے Working Paper تیار کیا تھا۔
جماعت اسلامی کا قیام
سید مودودی نے ترجمان القرآن کے ذریعے ایک پابندِ اسلام جماعت کے قیام کی تجویز پیش کی اور اس سلسلے میں ترجمان القرآن میں مضامین بھی شائع کیے۔ جو لوگ اس تجویز سے اتفاق رکھتے تھے وہ 26 اگست 1941ء کو لاہور میں جمع ہوئے اور "جماعت اسلامی" قائم کی گئی۔ جس وقت جماعت اسلامی قائم ہوئی تو اس میں پورے ہندوستان میں سے صرف 75 آدمی شامل ہوئے تھے۔ اس اجتماع میں سید مودودی کو جماعت کا سربراہ منتخب کیا گیا۔
پہلی قید
تقسیم ہند کے بعد سید مودودی پاکستان آ گئے۔ پاکستان میں قائد اعظم کے انتقال کے اگلے ہی ماہ یعنی اکتوبر 1948ء میں اسلامی نظام کے نفاذ کے مطالبے پر آپ گرفتار ہو گئے۔ گرفتاری سے قبل جماعت کے اخبارات "کوثر"، جہان نو اور روزنامہ "تسنیم" بھی بند کردیے گئے۔
سید مودودی کو اسلامی نظام کا مطالبہ اٹھانے کے جرم میں گرفتار کیا گیا تھا لیکن الزام یہ دھرا گیا کہ وہ جہادِ کشمیر کے مخالف تھے۔ قرارداد مقاصد کی منظوری سے قبل اس کا متن بھی مودودی کو ملتان جیل میں دکھایا گیا تھا۔ انہیں 20 ماہ بعد 1950ء میں رہائی ملی۔ اپنی پہلی قید و بند کے دوران میں انہوں نے "مسئلہ ملکیت زمین" مرتب کی، "تفہیم القرآن" کامقدمہ لکھا، حدیث کی کتاب "ابو داؤد" کا انڈکس تیارکیا، کتاب "سود" اور "اسلام اور جدید معاشی نظریات" مکمل کیں۔
قادیانی مسئلہ
1953ء میں سید مودودی نے "قادیانی مسئلہ" کے نام سے ایک چھوٹی سی کتاب تحریر کی جس پر انہیں گرفتار کر لیا گیا اور پھرفوجی عدالت کے ذریعے انہیں یہ کتابچہ لکھنے کے جرم میں سزائے موت کا حکم سنادیا۔ سزائے موت سنانے کے خلاف ملک کے علاوہ عالم اسلام میں بھی شدید رد عمل ہوا۔ جن میں مصر کی اسلامی جماعت اخوان المسلمون کے رہنما علامہ حسن الہضیبی، کابل سے علامہ نور المشائخ المجددی، فلسطین کے مفتی اعظم الحاج محمد الحسینی کے علاوہ الجزائر اور انڈونیشیا کے علما نے حکومت پاکستان سے رابطہ کرکے سید مودودی کی سزائے موت کے خاتمے کا مطالبہ کیا جبکہ شام کے دار الحکومت دمشق میں ان کی سزائے موت کے خلاف مظاہرہ کیا گیا۔ بالآخر حکومت نے سزائے موت کو 14 سال سزائے قید میں تبدیل کر دیا۔ تاہم وہ مزید دوسال اور گیارہ ماہ تک زندان میں رہے اور بالآخر عدالتِ عالیہ کے ایک حکم کے تحت رہا ہوئے۔
فتنۂ انکار حدیث
1958ء میں مارشل لا کے نفاذ کی سخت مخالفت کرنے کے بعد اس وقت کے صدر ایوب خان نے سید مودودی کی کتاب "ضبط ولادت" کو ضبط کر لیا اور ایوبی دور میں ہی فتنۂ انکار حدیث نے سر اٹھایا اور حکومتی سر پرستی میں ایسا طبقہ سامنے آیا جس کا کہنا تھا کہ اسلام میں حدیث کی کوئی حیثیت نہیں حتیٰ کہ مغربی پاکستان کی عدالت کے ایک جج نے حدیث کے بارے میں شک ظاہر کرتے ہوئے اسے سند ماننے سے انکار کر دیا۔ اس موقع پر سید مودودی نے اسلام میں حدیث کی بنیادی حیثیت کو دلائل سے ثابت کرتے ہوئے دونوں کو اسلامی قانون کا سرچشمہ قرار دیا۔ انہوں نے فتنہ انکارِ حدیث کے خلاف اپنے رسالے "ترجمان القرآن" کا "منصب رسالت نمبر" بھی شائع کیا۔
قاتلانہ حملہ
مارشل لا اٹھنے کے بعد اکتوبر 1963ء میں سید مودودی نے جماعت اسلامی کا سالانہ جلسہ لاہور میں منعقد کرنے کا فیصلہ کیا۔ ایوب خاں کی حکومت نے اس کو روکنے کی پوری پوری کوشش کی اور منٹو پارک کی بجائے بھاٹی دروازے کے باہر تنگ جگہ میں جلسہ کرنے کی اجازت دی۔ بعد ازاں لاؤڈ سپیکر استعمال کرنے کی اجازت دینے سے بھی انکار کر دیا گیا۔ 25 اکتوبر کو جلسہ شروع ہوا۔ سید مودودی نے تقریر شروع ہی کی تھی جلسہ گاہ میں موجود نامعلوم افراد نے فائرنگ شروع کی جس سے جماعت اسلامی کا ایک کارکن جاں بحق ہو گیا تاہم مودودی بچ گئے۔
جماعت پر پابندی
ایوب خاں نے 6 جنوری 1964ء کو جماعت اسلامی کو خلافِ قانون قرار دے دیا۔ سید مودودی اور جماعت اسلامی کے 65 رہنماؤں کو گرفتار کر کے قید خانوں میں ڈال دیا گیا۔ اس قید کا دورانیہ 9 ماہ رہا جس کے بعد انہیں عدالیہ عظمیٰ کے فیصلے پر رہا کر دیا گیا۔
کتابوں اور مضامین کی فہرست
- تحریک آزادی ہند اور مسلمان دو جلد۔
- تنقیحات
- تعلیمات
- تجدید و احیائے دین
- تفہیمات 3جلد
- سنت کی آئینی حیثیت
- صود
- رسائل و مسائل
- قرآن کی چار بنیادی اصلاحیں
- قادیانی مسئلہ
- پردہ
- نشری تقریریں
- معاشیات اسلام
- مسئلہ جبر و قدر
- خطبات
- خلافت و ملوکیت
- اسلامی تہزیب اور اس کے اصول و مبادل
- اسلامی ریاست
- اسلام نظام زندگی اور اس کے تصورات
- اسلامی عبادات پر تحقیقی نظر
- اسلام اور ضبط ولادت
- اسلام اور جدید معاشی نظریات
- حقوق الزوجین
- فضائل قرآن
- دینیات
- دعوت اسلام اور اس کے مطالبات
- دروس قرآن از مولانا سید ابو الا علٰی مودودی
- الجہاد فی الاسلام
- تفہیم القرآن پشتو 6جلد۔[۱۴]
- ************************************************************************************************************************* ************************************************************************************************************************
قاضی احمد حسین قاضی حسین احمد صاحب (پیدائش:12 جنوری 1938ء، وفات:6 جنوری 2013ء) ممتاز عالم اور سیاست دان تھے جنہوں نے جماعت اسلامی کے امیر کے طور پر شہرت پائی۔ آپ کے دور میں جماعت سیاسی طور پر زیادہ عوامی مقبولیت کی طرف مائل ہوئی۔ آپ کی زیر صدارت 19xx کے انتخابات میں جماعت کا یہ نعرہ ظالمو ڈرو، قاضی آ رہا ہے مقبول ہوا۔
تعارف
جماعت اسلامی کے سابق امیر۔ مذہبی جماعتوں کے مرحوم اتحادمتحدہ مجلس عمل کے بانی سید ابوالاعلٰی مودودی اورمیاں طفیل محمد کے بعد قاضی حسین احمد جماعت اسلامی کے تیسرے منتخب امیر بنے۔ اور طویل عرصے بعد مارچ 2009ء میں امارت کی ذمہ داریوں سے سبکدوش ہوئے۔ ان کی جگہ سید منورحسن جماعت اسلامی کے چوتھے امیر منتخب ہوئے۔
پیدائیش
قاضی حسین احمد 1938 ء میں ضلع نوشہرہ (صوبہ خیبر پختونخوا) کے گاؤں زیارت کاکا صاحب میں پیدا ہوئے۔ والد مولانا قاضی محمد عبد الرب صاحب ایک ممتازعالم دین تھے اوراپنے علمی رسوخ اور سیاسی بصیرت کے باعث جمعیت علمائے ہند صوبہ سرحد کے صدرچُنے گئے تھے۔ قاضی صاحب اپنے دس بہن بھائیوں میں سب سے چھوٹے ہیں۔ ان کے بڑے بھائی ڈاکٹر عتیق الرحمٰن اور مرحوم قاضی عطاء الرحمٰن اسلامی جمعیت طلبہ میں شامل تھے۔ قاضی حسین احمد بھی ان کے ہمراہ جمعیت کی سرگرمیوں میں شریک ہونے لگے۔ لٹریچر کا مطالعہ کیا اور یوں جمعیت طلبہ سے وابستہ ہوئے۔
ابتدائی تعلیم اور عملی زندگی
قاضی صاحب نے ابتدائی تعلیم گھر پر اپنے والد سے حاصل کی۔ پھر اسلامیہ کالج پشاور سے گریجویشن کے بعد پشاور یونیورسٹی سے جغرافیہ میں ایم ایس سی کی۔ بعد ازتعلیم جہانزیب کالج سیدو شریف میں بحیثیت لیکچرارتعیناتی ہوئی اور وہاں تین برس تک پڑھاتے رہے۔ جماعتی سرگرمیوں اور اپنے فطری رحجان کے باعث ملازمت جاری نہ رکھ سکے اور پشاور میں اپنا کاروبار شروع کر دیا۔ جہاں سرحد چیمبرآف کامرس اینڈ انڈسٹری کے نائب صدر منتخب ہوئے۔
سیاسی
دوران تعلیم اسلامی جمعیت طلبہ پاکستان میں شامل رہنے کے بعد آپ 1970ء میں جماعت اسلامی کے رکن بنے،پھرجماعت اسلامی پشاورشہر اور ضلع پشاورکے علاوہ صوبہ سرحد کی امارت کی ذمہ داری بھی ادا کی گئی۔ 1978ء میں جماعت اسلامی پاکستان کے سیکرٹری جنرل بنے اور 1987ء میں جماعت اسلامی پاکستان امیر منتخب کر لیے گئے۔ تب سے وہ چارمرتبہ (1999ء،1994ء، 1992ء، 2004ء) امیرمنتخب ہو ئے۔
قاضی حسین احمد 1985ء میں چھ سال کے لیے سینیٹ آف پاکستان کے رکن منتخب ہوئے۔ 1992ء میں وہ دوبارہ سینیٹرمنتخب ہوئے،تاہم انہوں نے حکومتی پالیسیوں پر احتجاج کرتے ہوئے سینٹ سے استعفا دے دیا۔ 2002 ء کے عام انتخابات میں قاضی صاحب دو حلقوں سے قومی اسمبلی کے رکن منتخب ہوئے۔ نورانی صاحب کی وفات کے بعد تمام مذہبی جماعتوں کے اتحاد ایم ایم اے یعنی متحدہ مجلس عمل کے صدر منتخب ہوئے۔ ایم ایم اے میں فضل رحمان کے برعکس قاضی صاحب کا نقطۂ نظر ہمیشہ سے سخت گیر رہا ہے۔ حقوق نسواں بل کی منظوری کے بعد استعفا کی بات بھی ان کی طرف سے ہوئی تھی۔ اور قاضی صاحب نے پارٹی قیادت پر کافی دباؤ بھی ڈالا لیکن جمیعت علمائے اسلام کے سربراہ فضل الرحمان کے سامنے ان کی ایک نہ چل سکی۔ جولائی 2007ء میں لال مسجد واقعے کے بعد اسمبلی سے استعفا دینے کا اعلان کر دیا۔ 3 نومبر کے ایمرجنسی کے بعد آپ کو اپنے گھر میں نظربند کر دیا گیا۔ 14 نومبر کو عمران خان کو پولیس کے حوالے کرنے کا واقعہ ہوا۔[4] دو ہی روز بعد حکومت نے قاضی صاحب اور جماعت اسلامی کے رہنماؤں کی نظربندی ختم کر دی۔
عائلی زندگی
قاضی حسین احمد کے دو بیٹے اور دو بیٹیاں ہیں۔ جو والدہ سمیت جماعت اسلامی سے وابستہ ہیں۔ قاضی صاحب منصورہ میں دو کمروں کے ایک فلیٹ میں رہتے تھے۔ قاضی صاحب کو اپنی مادری زبان پشتو کے علاوہ اردو،انگریزی،عربی اور فارسی پر عبور حاصل تھا۔ وہ شاعرِ اسلام علامہ محمد اقبال کے بہت بڑے خوشہ چین تھے، انہیں فارسی و اردو میں ان کااکثر کلام زبانی یاد تھا اور وہ اپنی تقاریر و گفتگو میں اس سے استفادہ کرتے تھے۔
وفات
6 جنوری 2013ء کو دل کے عارضہ سے اسلام آباد میں انتقال ہوا، اُن کو ان کے آبائی علاقے نوشہرہ میں دفن کیا گیا۔[۱۵]
- ************************************************************************************************************************* ************************************************************************************************************************
محمد علی مرزا انجینئر محمد علی مرزا (انگریزی: Muhammad Ali Mirza) (پ۔ 1977ء) ایک پاکستانی محقق ہیں جو یوٹیوب کے ذریعہ درس دیتے ہیں۔ وہ بلحاظ پیشہ ایک میکینیکل انجینئر ہیں۔ان کی وجہ شہرت مذہبی تعلیمات پر مبنی بیانات ہیں۔
حالات زندگی
انجینئر محمد علی مرزا ایک مکینیکل انجینئر ہیں اور ان کا تعلق ”جہلم“ شہر سے ہے؛لیکن وہ انجینئرنگ سے زیادہ ”علوم اسلامیہ“ میں مصروف ہیں،اسی نسبت سے موصوف جہلم شہر میں ہی قرآن و سنت ریسرچ اکیڈمی کی باگ ڈور سنبھالے ہوئے ہیں ،ادارہ کی پالیسیوں میں سر فہرست امت اسلامیہ کا اتحاد و اتفاق ہے اور مرزا صاحب کی ساری کوشش اسی حوالہ سے سامنے لائی جارہی ہیں [۱۶]۔
نظریات
اسلام دشمن قوتوں نے مختلف مکاتب فکر میں تفرقہ ڈالنے کی کوشش کی لیکن قرآن و حدیث پر عمل پیرا ہو کر ہم اسلام ناب محمدی کا ادراک کر سکتے ہیں۔ ہمیں فرقہ واریت کی حوصلہ شکنی کرنا ہوگی۔ اُمت مسلمہ کو اتحاد کی جنتی ضرورت آج ہے پہلے کبھی نہ تھی۔ انہوں نے کہا کہ تمام مکاتب فکر کو وحدت کی لڑی میں پرونے کیلئے کوشاں ہیں [۱۷]۔ انجینئر محمد علی مرزا صاحب، ان دونوں نے فرقہ واریت اور تکفیری سوچ کے خلاف جو کام کیا ہے اور اس نظریئے کو جو شکست فاش دی ہے وہ اپنے آپ میں ایک تاریخی کام ہے۔ جو لوگ پچھلی چند دہائیوں کے حالات سے آگاہ ہیں وہ جانتے ہیں کہ ایک دور میں اس خطے میں تکفیریت کا کتنا بول بالا اور عروج تھا لیکن آج حالات یکسر بدل چکے ہیں۔سوشل میڈیا کے ذریعے گزشتہ چار پانچ سال میں انجینئر مُحمّد علی مرزا صاحب نے بھی اس بات پر بے حد زور دیا کہ اختلافات کے باوجود تمام مسالک اسلامیہ و مکاتب فکر کے لوگ مسلمان ہیں اور سب آپس میں بھائی بھائی ہیں.انجینئر محمد علی مرزا صاحب نے جس طرح اتحاد امت کے لئے اپنی خدمات انجام دی ہیں وہ بھی اپنے آپ میں ایک مثال ہے [۱۸]۔
سوانح عمری
سنہ 1977ء میں پنجاب کے شہر جہلم میں پیدا ہوئے۔ وہ جہلم میں مشین محلہ نمبر 1 کے رہائشی ہیں۔ علی پاکستان میں مروجہ نظام کے مطابق کسی مدرسہ سے فارغ التحصیل ہیں نہ ہی کوئی امامِ مسجد ہیں۔ وہ ایک سرکاری محکمہ میں انیسویں اسکیل کے انجینئر ہیں۔ وہ آن لائن مذہبی درس دیتے ہیں، جہاں وہ مختلف معاشرتی و مذہبی موضوعات پر مبنى گفتگو کرتے ہیں۔لیکن ان کی مقبولیت کی سب سے بڑی وجہ یہ ہے کہ وہ حساس موضوعات پر کھل کر بات کرتے ہیں، صحابہ کے خلاف تنقیدی الفاظ استعمال کرتے ہیں خصوصاً علی حضرت علی کے مقابلے میں آنے والے نبی کے صحابہ پر شدید تنقید کرتے ہوئے ان کو بدعتی ظالم وغیرہ کہتے ہیں ، جبکہ ان کے خیالات سے اختلاف کرنے والے لوگ ان کے اندازِ گفتگو کو شدید تنقیدی انداز میں دیکھتے ہیں۔ ان کی بیشتر تقریروں پر بہت سے تنازعات کھڑے ہو چکے ہیں تاہم لوگوں میں خصوصاً نوجوان نسل میں وہ مشہور ہیں۔ علی کا دعویٰ ہے کہ ”میں مذہبی خدمات سے روزگار نہیں کماتا بلکہ اپنی تنخواہ سے اخراجات چلاتا ہوں۔“ وہ جہلم میں ایک ریسرچ اکیڈمی چلاتے ہیں. مئی 2020ء میں انہیں مذہبی منافرت پھیلانے کے الزام میں گرفتار کیا گیا۔6 مئی 2020ء کو ضمانت پر رہا ہو گئے۔
تنقید
علی نے اپنی ایک وڈیو میں قادیانیوں کو یہود اور دوسرے مذاہب سے بدتر سمجھنے کی مخالفت کی جس کے بعد ان پر قادیانیت کی حمایت کا بھی الزام لگایا گیا۔ ان کے خلاف مذہبی حلقوں کی جانب سے رد عمل آتے رہتے ہیں۔ ان پر صحابہ، اولیا اور علما کی توہین کا الزام ہے۔ علی کا دعویٰ ہے کہ ان کے موقف کی تائید میں کتب حدیث کے ساتھ ساتھ قرآن سے بھی حوالے دیے جاتے ہیں اور ناقدین ان کے جواب میں قرآن اور حدیث کے کوئی حوالے پیش نہیں کرتے۔ علی پر تنقید کرنے والوں کا موقف یہ ہے کہ آپ کو کسی دوسرے کے مزھب کے اکابرین کو برا بھلا کہنے کا کوئی حق حاصل نہیں ہے۔
گرفتاری اور رد عمل
مئی 2020ء میں جہلم پولیس نے آن لائن مذہبی لیکچر دینے پر ان کو اس وقت گرفتار کیا جب ان کی ایک پرانی ویڈیو وائرل ہوئی۔ کیونکہ ان کے خلاف سیکشن 153 اے (جو کسی ایسے شخص کے خلاف لگایا جاتا ہے جو نفرت انگیز گفتگو اور کسی دوسرے کے خلاف اشتعال دلانے کا مرتکب ہو) کے تحت مقدمہ درج کر کے انھیں گرفتار کیا گیا تھا۔ تاہم انھوں نے جلد عدالت سے رجوع کیا اور انھیں وہاں سے چھ مئی کو ضمانت مل گئی۔ اور دو روزہ گرفتاری کے بعد ان کو رہا کیا گیا۔ علی کا موقف تھا کہ ان کے لیکچر کو سیاق و سباق سے ہٹ کر پیش کیا گیا۔ بعد میں انھوں نے اپنے موقف کی تائید میں کئی کتب کے ساتھ ساتھ قرآن سے بھی حوالے دیے۔ محمد علی مرزا کی گرفتاری کے بعد سوشل میڈیا پر ان کی گرفتاری اور وائرل ہونے والی ویڈیو زیر بحث آ گئیں، جس کے بعد ٹویٹر پر ان کے نام سے ٹرینڈ بھی چلنے لگے اور محمد علی مرزا کی گرفتاری پر عوام کے ردِ عمل کے ساتھ ساتھ دیگر چند نامور شخصیات کی جانب سے ٹویٹس سامنے آئیں۔ اداکار حمزہ علی عباسی نے ان کی گرفتاری پر لکھا کہ ”یاد رہے دوسروں کو ان کے عقیدوں کی وجہ سے دبانے پر ہمیں اللہ کے سامنے جوابدہ ہونا پڑے گا، جبکہ محمد علی مرزا کی گرفتاری پاکستانیوں کے لیے ایک لمحۂ فکر ہے۔“ اینکر شفاعت علی نے اپنے ٹویٹر پر محمد علی مرزا کی گرفتاری کی مذمت کی۔ جہاں لوگوں کی بڑی تعداد ان کے حق میں اپنے سوشل میڈیا پر لکھا، وہیں دوسری طرف کچھ لوگوں کی جانب سے محمد علی مرزا کی گرفتاری کو سراہا بھی گیا اور ان پر تنقید بھی کی گئی۔[۱۹]
- ************************************************************************************************************************* ************************************************************************************************************************
نور الحق قادری
نور الحق قادری ایک پاکستانی سیاست دان جو اگست 2018ء سے وزیر مذہبی امور اور بین المذاہب ہم آہنگی ہیں۔
سیاسی زندگی
نور الحق نے پاکستان عام انتخابات، 2002ء میں این اے-45 سے بطور آزاد امیدوار آزاد امیدوار عجب خان آفریدی کو 9,121 ووٹ لے کر شکست دی۔ دوسری بار پاکستان عام انتخابات، 2008ء میں این اے-45 سے بطور آزاد امیدوار آزاد امیدوار محمد ابراہیم کوکی خیل کو 13,876 ووٹ لے کر شکست دی۔ تیسری بار پاکستان عام انتخابات، 2013ء میں این اے-45 سے بطور آزاد امیدوار آزاد امیدوار الحاج شاہ جی گل آفریدی سے شکست کھا گئے، نور الحق اس وقت 20,181 ووٹ لیے تھے۔ پاکستان کے عام انتخابات، 2018ء میں نور الحق نے پاکستان تحریک انصاف کے ٹکٹ پر انتخاب میں حصہ لیا اور حلفہ این اے-43 (قبائلی علاقہ-4) سے الحاج شاہ جی گل آفریدی کو 33,243 ووٹ لے کر شکست دی۔ اس وقت وہ عمران خان کی کابینہ میں وزیر مذہبی امور اور بین المذاہب ہم آہنگی ہیں۔[۲۰]
- ************************************************************************************************************************* ************************************************************************************************************************
محمد تقی عثمانی مفتی محمد تقی عثمانی (پیدائش: 27 اکتوبر 1944ء) عالم اسلام کے مشہور عالم اور جید فقیہ ہیں۔ ان کا شمار عالم اسلام کی مشہور علمی شخصیات میں ہوتا ہے۔ 1980ء سے 1982ء تک وفاقی شرعی عدالت اور 1982ء سے 2002ء تک عدالت عظمی پاکستان کے شریعت ایپلیٹ بینچ کے جج رہے ہیں۔ وفاق المدارس العربیہ کےحالیہ صدر، بین الاقوامی اسلامی فقہ اکادمی، جدہ کے نائب صدر اور دارالعلوم کراچی کے نائب مہتمم ہیں۔ اس کے علاوہ آپ آٹھ اسلامی بینکوں میں بحیثیت شرعی مشیر کام کر رہے ہیں اور البلاغ جریدے کے مدیر اعلیٰ بھی ہیں۔
پیدائش
مفتی محمد تقی عثمانی تحریک پاکستان کے کارکن اور مفتی اعظم پاکستان مفتی محمد شفیع عثمانی کے سب سے چھوٹے فرزند اور موجودہ مفتی اعظم پاکستان مفتی محمد رفیع عثمانی کے چھوٹے بھائی ہیں۔ ان کی پیدائش 27 اکتوبر 1943ء کو ہندوستان کے صوبہ اترپردیش کے ضلع سہارنپور کے مشہور قصبہ دیوبند میں ہوئی۔ اردو کے مشہور شاعر محمد زکی کیفی اور اردو کی مشہور غیر منقوط کتاب ہادی عالم کے مصنف محمد ولی رازی بھی مفتی محمد تقی عثمانی کے بھائی ہیں۔
تعلیم
انہوں نے اپنی ابتدائی تعلیم مرکزی جامع مسجد تھانوی جیکب لائن کراچی میں مولانا احتشام الحق تھانوی صاحب کے قائم کردہ مدرسۂ اشرفیہ میں حاصل کی اور پھر آپ نے اپنے والد بزرگوار کی نگرانی میں دارالعلوم کراچی سے درس نظامی کی تعلیم مکمل کی جس کے بعد 1961 میں اسی ادارے سے ہی فقہ میں تخصص کیا۔ بعد ازاں جامعہ پنجاب میں عربی ادب میں ماسٹرز اور جامعہ کراچی سے وکالت کا امتحان نمایاں نمبروں سے پاس کیا۔
اجازہ
انہوں نے اپنے وقت کے تقریباً تمام جید علما سے حدیث کی اجازت حاصل کی۔ ان علما میں خود ان کے والد محمد شفیع عثمانی کے علاوہ ادریس کاندھلوی اور محمد زکریا کاندھلوی شامل ہیں۔
تصوف و معرفت
انہوں نے تزکیہ کا سفر مسیح اللہ خان جلال آبادی اور عبد الحئی عارفی کی زیرِ نگرانی طے کیا، جو مولانا اشرف علی تھانوی کے معروف خلفاء میں شمار ہوتے ہیں۔ مفتی تقی عثمانی دونوں علما کے خلیفہ ہیں اور چاروں سلاسلِ تصوف یعنی قادریہ، سہروردیہ، نقشبندیہ اور چشتیہ میں اجازت رکھتے ہیں۔
تدریس
مفتی تقی عثمانی تدریس کے شعبے سے بھی وابستہ ہیں۔ آپ دار العلوم کراچی میں صحیح بخاری، فقہ اور اسلامی اصول معیشت پڑھاتے ہیں۔ اس کے علاوہ مختلف ملکی و غیر ملکی جامعات وقتاً فوقتاً اپنے یہاں آپ کے خطبات کا انتظام کرتی رہتی ہیں۔ آپ چند سالوں سے جامعہ دارالعلوم کراچی میں درس بخاری دے رہے، پہلے آپ ایک فقیہ کی حیثیت سے جانے جاتے تھے اور اب دنیا آپ کو ایک محدث کی حیثیت سے بھی جانتی ہےـ آپ کو اپنے ایک استاذ مفتی سحبان محمود نے شیخ الاسلام کا لقب عطا کیا ہے۔
رکن اسلامی نطریاتی کونسل
جنرل ضیاء الحق نے 1977 میں 1973 کے دستور کی اسلام سازی کے لیے 1973ء کے آئین کی روشنی میں ایک مشاورتی اکائی اسلامی نظریاتی کونسل کی بنیاد رکھی، مفتی تقی احمد عثمانی اس کونسل کے بانی ارکان میں سے تھے۔ آپ نے قرآن مجید میں بیان کردہ حدود اور جرائم کی سزاؤوں پر عملد درآمد کے لیے حدود آرڈینینس کی تیاری میں اہم کردا ر ادا کیا۔ آپ نے سودی نظام بینکاری کے خاتمے کے لیے بھی کئی سفارشات پیش کیں۔
بحثیت جج
مفتی محمد تقی عثمانی جامعہ کراچی سے وکالت کی سند حاصل کرنے کے بعد طویل عرصے کے لیے پاکستان کے عدالتی نظام سے وابستہ ہو گئے۔ آپ 1980ء سے 1982ء تک وفاقی شرعی عدالت اور 1982ء سے 2002ء تک شرعی عدالتی بینچ، عدالت عظمیٰ پاکستان کے جج رہے ہیں۔ آپ شرعی عدالتی بینچ کے منصف اعظم اور پاکستان کے قائم مقام منصف اعظم بھی رہے۔ آپ نے بحثیت جج کئی اہم فیصلے کیے جن میں سود کو غیر اسلامی قرار دیکر اس پر پابندی کا فیصلہ سب سے مشہور ہے۔ 2002ء میں اسی فیصلے کی وجہ سے جنرل (ر) پرویز مشرف نے آپ کو آپ کے عہدے سے برطرف کر دیا تھا۔
اسلامی بینکاری
قرآن مجید میں اللہ تعالٰی نے ربا یعنی سود کو حرام قرار دیا ہے۔ ایسی صورت میں جب جدید معاشی نظام کی اساس جدید بینکنگ ہے جس کا پورا ڈھانچہ سود کی بنیادوں پر کھڑا ہے مسلمان ملکوں میں اللہ کی نافرمانی کی زد میں آئے بغیر معاشی سرگرمیوں کو جاری رکھنا ایک مستقل مسئلہ تھا۔ لیکن اب مفتی صاحب کی مجدادنہ کوششوں کی بدولت یہ مستقل طور پر حل ہوچکا ہے۔ مفتی صاحب نے شریعت کے حدود میں رہ کر بینکاری کا ایسا نظام وضع کیا ہے جو عصر حاضر کے تمام معاشی تقاضوں کو پورا کرتا ہے۔ مفتی صاحب کے اس نظام کو بین الاقوامی اسلامی فقہ اکادمی، جدہ کی منظوری کے بعد ساری دنیا میں نہایت تیزی سے اپنایا جا رہا ہے۔ اس وقت مفتی تقی عثمانی صاحب کے اصولوں پر درجنوں اسلامی بینک کام کر رہے ہیں۔ کینیڈا کے کئی اسلامی بینکوں نے ایک سال نہایت کامیابی سے کام کرتے ہوئے دو سو فیصد سے زائد منافع کمایا ہے۔ مفتی صاحب خود 8 اسلامی بینکوں کے مشیر کے طور پر کام کر رہے ہیں۔ مفتی صاحب اسلامی مالیاتی اداروں کے اکاونٹینگ اور آڈیٹینگ اورگنائزیشن کے چیرمین بھی ہیں۔
عہدے
تاحال جن عہدوں پر فائز ہیں:
- چیئرمین شریعہ بورڈ آف اسٹیٹ بینک پاکستان۔
- نائب مہتمم، اور شیخ الحدیث جامعہ دارالعلوم کراچی۔
- چیئرمین اِنٹرنیشنل شریعہ اسٹینڈرڈ کونسل، اَکاؤنٹنگ اینڈ ایڈیٹنگ آرگنائزیش آف اِسلامک فائنانشل اِنسٹیٹیوشن، بحرین۔
- مستقل ممبر، اور نائب صدر اِنٹرنیشنل فقہ الاسلامی اکیڈمی، جدہ، سعودی عرب۔
- آرگن آف آرگنائزیشن آف اِسلامک کانفرنس (OIC)۔
- ممبر رابطۃ العالم الاسلامی فقہ اکیڈمی مکہ، سعودی عرب۔
- مستقل ممبر، اور نائب صدر اِنٹرنیشنل فقہ الاسلامی اکیڈمی، جدہ، سعودی عرب، (اسپانسرڈOIC)۔
- چیئرمین سنٹرآف اِسلامک اِکنامکس، پاکستان (1991)۔
- چیئرمین شریعہ بورڈ، سنٹرل بینک بحرین۔
- چیئرمین شریعہ بورڈ، ابوظہبی اِسلامی بینک،
یواے ای(UAE)۔
- چیئرمین شریعہ بورڈ، میزان بینک لمیٹڈ کراچی پاکستان۔
- چیئرمین شریعہ بورڈ اِنٹرنیشنل اِسلامک ریٹنگ ایجنسی، بحرین۔
- چیئرمین شریعہ بورڈ، پاک کویت تکافُل کراچی۔
- چیئرمین شریعہ بورڈ، پاک قطر تکافُل کراچی۔
- چیئرمین شریعہ بورڈ ’’JS‘‘ اِنویسٹمنٹ اِسلامک فنڈز، کراچی۔
- چیئرمین شریعہ بورڈ ’’JS‘‘ اِسلامک پینشن سیونگ فنڈز۔
- چیئرمین شریعہ بورڈ عارف حبیب اِنویسٹمنٹ_پاکستان اِنٹرنیشنل اِسلامک فنڈ، کراچی۔
- چیئرمین ’’ Arcapita‘‘ اِنویسٹمنٹ فنڈز، بحرینْ
- ممبر متحدہ شریعہ بورڈ اِسلامک ڈیویلپمنٹ بینک، جدہ، سعودی عرب۔
- ممبر شریعہ بورڈ، گائیڈنس فائنانشل گروپ۔
ملی و سیاسی کردار
- مفتی تقی عثمانی کا نام پہلی مرتبہ اس وقت سامنے آیا جب آپ نے مولانا محمد یوسف بنوری کی ہدایت پر 1974 کی ختم نبوت تحریک میں اپنا کردار ادا کیا۔ قادیانیوں کو غیر مسلم قرار دینے کی اس تحریک میں آپ نے مولانا سمیع الحق کے ساتھ مل کر ایک دستاویز تیار کی جو پارلیمان میں پیش کی گئی۔
- 9/11 کے بعد جب پرویز مشرف کی حکومت پاکستان کو سامراجی مقاصد کے سامنے قربانی کے بکرے کے طور پر پیش کیا گیا تو مفتی تقی عثمانی نے اس معاملے پر اپنے کالموں اور بیانوں کے ذریعہ کھل کر مخالفت کی۔
- انہوں نے افغانستان کی ریاست پر امریکا کی شدید مذمت کی اور اسے مغربی سامراج کا تیسری دنیا کے ممالک کی خود مختاری پر حملہ قرار دیا۔
- حقوق نسواں بل میں ترمیم اور لال مسجد کے معاملے پر بھی اظہار خیال کیا اور حکومتی موقف پر تنقید کی۔
- آپ صلی اللہ علیہ وسلم کی شان میں گستاخی پر سخت رد عمل کا اظہار کیا اور ٹی وی پر آ کر اسں کی مذمت کی اور عوام کو توہین کے عمل میں ملوث ممالک کا معاشی بائیکاٹ کرنے کا مشورہ دیا۔
- 18 فروری کے انتخابات کے بعد پرویز مشرف سے استعفی کا مطالبہ بھی کیا۔
- کورونا وائرس کی وبا کے دنوں میں مساجد میں اجتماعی عبادت کے لیے ایس او پیز مرتب کرنے اور حکومت کے ساتھ مذاکرات کرنے میں بھی ان کا کردار اہم رہا ہے۔
حدیث کےجامع ترین مجموعے کی تدوین
گزشتہ اٹھارہ برس سے ان کے زیر نگرانی المدونۃ الجامعۃ کے نام سے تمام احادیث نبویہ پر مشتمل ایک انسائیکلوپیڈیا بھی مرتب کیا جا رہا ہے۔ جس کی 6جلدیں منظر عام پر آ چکی ہیں۔
وفاق المدارس العربیہ کی صدارت
ڈاکٹر عبد الرزاق اسکندر کی وفات کے بعد 19 ستمبر 2021ء کو وفاق المدارس العربیہ کی مجلسِ شوری نے انہیں متفقہ طور پر صدر منتخب کیا ہے۔
کتابیں
- آسان ترجمہ قرآن (توضیح القرآن) مع تشریحات مکمل تین جلدیں آسان تفسیر قرآن (توضیح القرآن) -(اب تک چار جلدیں شائع ہوچکی ہیں۔)
- المدونۃ الجامعۃ
- تقلید کی شرعی حیثیت
- تكملہ فتح الملہم
- فتاویٰ عثمانی
- فقہی مقالات
- فقہ البیوع
- اصول الافتاء و آدابہ
- دنیا مِرے آگے
- جہان دیدہ
- سفر در سفر
- اسلام اور دور حاضر کے شکوک وشبہات کا ازالہ
- حضرت معاویہ اور تاریخی حقائق
- علوم القرآن
- ہمارا معاشی نظام
- نمازیں سنت کے مطابق پڑھیں
- عدالتی فیصلے
- عیسائیت کیا ہے
- درسِ ترمذی
- بائبل سے قرآن تک (آپ نے رحمت اللہ کیرانوی کی اظہار الحق کی اردو شرح رقم فرمائی۔. یہ تین جلدوں میں طبع ہوئی ہے)۔
- یادیں (خود نوشت سوانح)
اعزازات
مفتی محمد تقی عثمانی کو اپریل 2019ء کو روس میں اعزازی طور پر علمی خلعت زیب تن کرایا گیا جو روس کا بہت اعلیٰ علمی اعزاز ہے۔ مفتی تقی عثمانی اپنی علمی خدمات کی بدولت دنیا کے مختلف ممالک میں مختلف اعزازات اور ایوارڈز سے نوازے گئے ہیں۔ 14 اگست 2019ء کو ہلال امتیاز دینے کا اعلان ہوا، 2020ء میں حکومت پاکستان نے انہیں اعلیٰ ترین سول اعزاز ستارہ امتیاز دیا۔ 2009 میں پی آئی اے (پاکستان اِنٹرنیشنل اِئیرلائن) پر پوری دُنیا میں سب سے زیادہ ٹریولنگ کرنے والے مفتی تقی عثمانی تھے۔ جس پر پی آئی اے نے اِنہیں بطور اِعزاز عمر بھر کےلئے پی آئی اے پر سفر کرنے کی صورت میں اِن کو ایک تہائی یا آدھے کرائے میں سفر کرنے کی سہولت دے رکھی ہے۔
با اثر ترین مسلمان شخصیت
عمان کے عالمی اسلامی تحقیقی ادارے المجمع الملکی للبحوث الاسلامیۃ نے انہیں 2020ء اور 2021ءکی اسلامی دنیا کی بااثر ترین شخصیت قرار دیا۔ جس کی تفاصیل مندرجہ ذیل لنک پر ملاحظہ کی جا سکتی ہیں۔[۲۱]
- ************************************************************************************************************************* ************************************************************************************************************************
سراج الحق سراج الحق خان پاکستان کے باعزت، اسلام پسند سیاست دان ہیں۔آپ جماعت اسلامی کے امیر بھی ہیں۔جو پاکستان میں ایک مذہبی، اسلام پسند پارٹی کے طور پر پہچانی جاتی ہے۔ اور پاکستان میں اسلامی شریعت کی بنیاد پر اسلامی قانونی نظام قائم کرنا چاہتی ہے۔ آپ کی پیدائش 5ستمبر 1962ء پختونخوا کے ضلع لوئر دیر میں ثمرباغ کے گاوں کاکس میں ہوئی۔
تعلیم
سراج الحق نے اپنی ابتدائی تعلیم خطے کے مقامی ہائی اسکول سے لی اور پشاور یونیورسٹی میں پولیٹیکل سائنس اور 1990 میں پنجاب یونیورسٹی سے ایم اے ایجوکیشن مکمل کیا ۔ یونیورسٹی کی مدت کے دوران، انہوں نے مولانا سید ابوالاعلیٰ مودودی اور مولانا نعیم صدیقی کی کتابوں کی تعلیم حاصل کی۔ انہوں نے اسلامی جمعیت طلبہ میں شمولیت اختیار کی اور 1988 سے 1991 تک اسلامی جمعیت طلبہ کے ناظم اعلیٰ منتخب ہوئے۔وہ PK-95 انتخابی حلقہ سے MPA کے طور پر دو بار منتخب کر دیے گئے ہیں۔
سیاسی زندگی
آپ اس سے قبل خیبرپختونخوا کے صوبائی اسمبلی میں متعدد مرتبہ منتخب ہوئے اور آپ صوبہ خیبر پختونخواں کے تین دفعہ سینئیر وزیر بھی رہ چکے ہیں۔ آپ ایک انتہائی سادہ مزاج کے مالک ہیں۔ سراج الحق واحد سینٹر اور صوبائی اسمبلی کے رکن ہیں جن کا سود کیوجہ سے کوئی بینک اکاؤنٹ نہیں تھا۔[۲۲]
- ************************************************************************************************************************* ************************************************************************************************************************
لیاقت بلوچ لیاقت بلوچ پاکستان کے سیاست دان اور جماعت اسلامی پاکستان کے مرکزی عہدہ دار ہیں۔
- ************************************************************************************************************************* ************************************************************************************************************************
سید علی شرف الدین موسوی بلتستانی سید علی شرف الدین موسوی کی شخصیت پاکستان کے علما (بشمول شیعہ و سنی) میں احترام کی نگاہ سے دیکھی جاتی ہے۔ آپ اس دور کے ایک عظیم مصلح اور اتحاد بین المسلمین کے داعی ہیں۔ آپ قرآن اور اسلام ناب محمدی کی دعوت دینے والے اسکالرز میں سے ہیں۔ مرحوم مولانا اسحاق فیصل آبادی جو اتحاد بین المسلمین کے داعی تھے، آپ کے ان سے بھی دوستانہ روابط تھے۔ آج بھی علامہ سید علی شرف الدین موسوی پاکستان میں فرقہ بندی کی بجائے صرف اسلام کی طرف دعوت دینے والے گنے چنے اسلامی اسکالرز و علما میں سے ہیں۔
سوانح عمری
سید علی شرف الدین بن سید محمد بن سید حسن موسوی کی جائے پیدائش بلتستان کے ایک گاؤں چھورکاہ محلہ علی آباد ضلع شیگر کی ہے، جو مشہور پہاڑی چوٹی کے ٹو کے گردونواح کی ایک وادی ہے۔ ان کی سنہ پیدائش 1360ھ (1942ء) ہے۔ آپ بلتستان کے ایک شیعہ سادات کے مذہبی گھرانے میں پیدا ہوئے۔ آپ موسوی سید ہونے کی وجہ سے اپنے نام کے ساتھ موسوی لکھتے ہیں۔ آپ نے ا قرآن مجید و عربی زبان اور ابتدائی تعلیم اپنے علاقے بلتستان، شمالی پاکستان، سے حاصل کی۔تقریبا 13 سال آبائی گاؤں میں مقیم رہے،ساتھ ہی چوتھی جماعت تک اسکول کی تعلیم بھی حاصل کی۔ اس کے بعد اعلیٰ اسلامی تعلیم کے حصول کے لیے لاہور جانے کا فیصلہ کیا۔
تعلیم
جامع المنتظر میں تعلیم
1956 عیسوی میں آپ نے بلتستان سے لاہور کا سفر کیا اور وہاں جامع المنتظر میں داخلہ لیا وہاں پر عربی زبان نیز دیگر دینی علوم کی مزید تعلیم حاصل کی [۲۳]۔
عراق کا سفر اور تعلیم
سید علی شرف الدین موسوی بلتستانی حصول علم کے لیے 1958 عیسوی کو نجف اشرف عراق پہنچے وہاں حوزہ علمیہ نجف میں دینی تعلیم حاصل کرنے کے لیے داخلہ لیا۔ آپ نے وہاں جن علماء سے استفادہ کیا ان میں ذیشان حیدر جوادی سے فلسفہ و ادب، آیت اللہ شیخ صدرا البادکوبی سے نیز آیت اللہ سید مسلم حلی سے کفایہ پڑھا۔آیت اللہ شیخ محسن آصفی کے پاس آپ نے منطق اور فلسفیہ پڑھا اور شیخ راستی کے پاس مکاتب پڑھا۔آیت اللہ شیخ تسخیری سے اقتصادنا و فلسفتنا کے دروس لیے اور آیت اللہ شیخ صادقی تہرانی سے تفسیر قرآن کے دروس لیے ،اور یہیں سے قرآن فہمی اور قرآنی دعوت کا شوق پیدا ہوا۔آیت اللہ سید کوکبی کے پاس رسائل کے درس میں شرکت کی۔آپ نے آیت اللہ سید خوئی اور آیت اللہ سید باقر صدر کے بحث خارج میں شرکت کی نیز باقر الصدر سے فقہ و اصول اور تدقیق میں استفادہ کیا۔آیت اللہ باقر الصدر سے کافی متاثر ہوئے اور انہی کی پیروی کرتے ہوئے وحدت اسلامی کے لیے بعد میں آپ نے کام کیا،نیز باقر الصدر کی تفسیر موضوعی کا اردو ترجمہ کیا [۲۴]۔
اساتذہ
علی شرف الدین نے حوزہ علمیہ قم اور حوزہ علمیہ نجف میں جن علماء و مجتہدین سے دینی تعلیم حاصل کیں ان کے نام یہ ہیں:
- سید ذیشان حیدر جوادی
- آیت اللہ باقر الصدر
- آیت اللہ خوئی
- آیت اللہ مشکینی
- آیت اللہ صدرا البادکوبی
- آیت اللہ سید مسلم الحلی
- آیت اللہ محسن آصفی
- آیت اللہ راستی
- آیت اللہ کوکبی
- آیت اللہ صادقی تھرانی
- آیت اللہ محمد علی تسخیری
- آیت اللہ کاظم حائری
- آیت اللہ خمینی
- آیت اللہ آصف محسنی
- آیت اللہ شیخ عباس قوچانی
- آیت اللہ حسین حلی
- آیت اللہ محسن الحکیم [۲۵]۔
پاکستان واپسی اور دینی خدمات
1971 عیسوی میں علی شرف الدین اپنے وطن واپس لوٹے اور بلتستان میں مذھب اثناعشری کی تبلیغ اور دینی علوم کی تدریس میں مشغول ہوگئے۔اور آپ نے وہاں جمعہ پڑھانے کا اہتمام بھی کیا اور آپ کی کاوش سے جامع محمدی قائم کی گئی نیز ایک مدرسہ بنام مدرسہ امام علی کی بنیاد رکھی تاکہ علوم قرآن اور عقائد اسلامی کی تعلیم دی جا سکے۔آپ وہاں 1979 تک موجود رہے [۲۶]۔
ایران کا سفر اور تعلیم
پھر 1979 عیسوی میں آپ نے اپنی دینی تعلیم کو جاری رکھنے کا عزم کیا اور اسی لیے قم گئے۔وہاں حوزہ علمیہ قم میں داخل ہوگئے اور آیت اللہ شیخ کاظم حائری کے درس اصول اور آیت اللہ شیخ مشکینی کے بحث خارج کے دروس میں شریک ہوئے۔
دارالثقافہ الاسلامیہ کراچی کی تاسیس
سید علی شرف الدین موسوی بلتستانی تقریباً 14 سال کے بعد جب نجف اشرف سے پاکستان آئے، آغا صاحب نے جس ادارے کی بنیاد ڈالی اس کا نام دارالثقافہ الاسلامیہ ہے،اس اداراے کی بنیاد 1405 ہجری میں رکھی گئ،اور 1420 ہجری میں یہ ادارہ بند ہوگیا، یہ ادارے اپنے قیام سے اب تک کسی قسم سے بھی مرجعییت کے ذیر تسلط نہیں رہا اور نہ اس ادارے کو چلانے کے لیے کسی قسم کے خمس کا سہاری لیا گیا۔
شیعیت کی تبلیغ
پاکستان آنے کے بعد ادارہ" دارالثقافہ الاسلامیہ پاکستان" کے تحت انہوں نے مذہب شیعہ جعفری اثنا عشری سے متعلق کتب کا اردو میں ترجمہ کرنے اور شیعہ مسلک کی تبلیغ کا آغاز کیا۔ انہوں نے شیعہ مسلک کی چوٹی کی کتابوں کا اردو میں ترجمہ کیا اور شیعہ مسلک کو پھیلانے میں پر عزم ہو گئے۔ انہوں نے پاکستان میں امام مھدی علیہ السلام سے متعلق اور ان کی شان میں لکھی گئی کتب اور "دعائے ندبہ" کو بھی عام کیا۔ اس کے علاوہ عربی و فارسی کے شیعہ مسلک سے متعلق کتب "شیعت کا آغاز کب اور کیسے"، تیجانی سماوی کی کتابوں "ہو جاو سچوں کے ساتھ" اور" پھر میں ہدایت پا گیا"، "فلسفہ امامت"، "مذہب اہل بیت"، "شب ہاے پشاور"، "اھل بیت آیت تطھیر کی روشنی میں" اوراس کے علاوہسینکڑوں کتب کے اردو ترجمہ کا بھی اہتمام کیا۔
انقلاب ایران اور مقام ولایت فقیہ کی تبلیغ
سید علی شرف الدین موسوی بلتستانی نے ١٩٧٩ کے انقلاب اسلامی کے بعد مقام رہبری اور مقام ولایت فقیہ کو پاکستان میں روشناس کرانے میں اہم کردار ادا کیا۔ آغا صاحب کی پر جوش شخصیت ہی تھی کہ جس کی وجہ سے قائد عارف حسین کی شہادت کے بعد اپ کا نام بھی قیادت کے لیے سنا جاتا رہا۔
قرآن فہمی کیلے جد و جہد
سید علی شرف الدین موسوی بلتستانی نے ہی سب سے پہلے کراچی میں قرآن فہمی کے پروگرام کرائے اور قرآن فہمی کے عنوان سے مختلف مقابلے بھی کرائے۔ آغا صاحب نے ہی سب سے پہلے کراچی میں دعائے ندبہ کی محافل کا آغاز کیا۔ دروس کا سلسلہ بھی آغا صاحب کے ادارے میں طویل عرصے جاری رہا- جس کے ذریعے سینکڑوں عاشقان دین مستفید ہوتے رہے [۲۷]۔ انہوں نے قرآن فہمی کے سلسلے میں رمضان 1407 ھجری میں پہلا سیمینار "یوم القرآن" منعقد کیا، تاکہ قرآنی تعلیمات کی اہمیت، قرآنی علوم کی نشر و اشاعت ہو سکے۔ اس سیمینار میں ملک کے علما و دانشوروں کو مختلف موضوعات پر قرآن کی روشنی میں اظہار خیلا کرنے کی دعوت دی گئی۔ یہ سیمینار مسلسل آٹھ(8) سال تک منعقد ہوتی رہیں۔ چنانچہ رمضان 1415 ھجری میں پہلی مرتبہ ملکی سطح پر مقابلہ معارف قرآن کا انعقاد کیا تاکہ کراچی شہر کی حدود سے نکل کر ملک کے دور دراز علاقوں کے لوگوں تک کو قرآنی تعلیمات کی جانب توجہ اور ان کے حصول کی ترغیب دی جائے اور یوں پورے ملک میں قرآن شناسی کی فضا پیدا ہو جائے۔ 1417 رمضان کو بھی آپ نے تیسری مرتبہ معارف قرآن کا اعلان کیا، جس میں حصہ لینے والوں اور اس کے ناظر افراد کی تعداد ہزاروں میں تھی۔10 ہزار کی تعداد میں یہ سوالات تقسیم کرنے کا اہتمام کیا [۲۸]۔
عزاداری اور قیام امام حسین
شرف الدین موسوی نے نہ صرف عزاداری اور قیام امام حسین علیہ السلام سے متعلق کتب لکیھں بلکہ عزاداری کی مجلسوں میں بھی شیعت اور اہل بیت پر مبنی خطبات دیے۔ چنانچہ تحقیقات و علمی جستجو کے دوران میں آپ پر عزاداری میں موجود خرافات ظاہر ہو گئیں چنانچہ اس سلسلے میں پہلے مشہور کتب شیعہ جو اصلاح عزاداری کے سلسلے میں تھی ان کا اردو میں ترجمہ کیا جیسے جناب علامہ طبرسی کی اللولو والمرجان کا اردو ترجمہ "آداب اہل منبر" اور آیت اللہ یزدی کی "حسین شناسی" جیسی کتب کے ترجمے شایع کیں۔ اس کے بعد آپ نے بذات خود ان خرافات کے خلاف کتابیں لکھنے کا فیصلہ کیا چنانچہ "عزاداری کیوں"، ا"نتخاب مصائب امام حسین"، "قیام امام حسین کا سیاسی جائزہ"، "تفسیر عاشورا" وغیرہ درجنوں کتب لکھیں۔ جلد ہی آپ نے پہچان لیا کہ مذہب تشیع میں بہت سی رسومات و خرافات بھی شامل ہو گئے ہیں چنانچہ آپ نے "عقائد و رسومات شیعہ" اور "شیعہ اہل بیت" اور "موضوعات متنوعہ" لکھی۔ اس کے علاوہ ان تمام رسومات اور بدعات کو رواج دینے والے اصل لوگوں کی پہچان کیلے"باطنیہ و اخوتھا" لکھی۔ ان سب کتابوں کو لکھنے کے علاوہ قرآن فہمی کے سلسلے میں "اٹھو قرآن کا دفاع کرو" اور اس جیسی 10 کے قریب کتابیں لکھیں [۲۹]۔
شیعہ علی، کا نظریہ
سید علی شرف الدین موسوی بلتستانی نے حال ہی میں تہمتوں اور بہتانوں کے بارے میں "محرم 2013 عیسوی" میں ایک کتابچہ"دارالثقافہ سے عروۃ الوثقی" لکھی۔ اس سے پہلے بھی "شیعہ اہل بیت نامی کتاب میں اور حالیہ کتاب "دارالثقافہ سے عروۃ الوثقی " میں بھی شیعہ اثنا عشری جعفری وغیرہ کی بجائے خود کو "شیعہ علی" کے نام سے پہچان کرایا ہے۔ ڈاکٹر علی شریعتی شیعہ علی کا نظریہ اپنی کتاب "تشیع علوی و تشیع صفوی" میں پیش کر چکے ہیں۔ اس کے بعد ڈاکٹر موسی الموسوی نے بھی اپنی کتاب "الشیعہ و التصحیح" میں شیعوں کو "علی کے شیعہ" اور خرافات سے پر شیعہ میں تقسیم کیا ہے۔ آیت اللہ ابو الفضل برقعی قمی اور حیدر علی قلمداران بھی اپنے نام کے ساتھ "شیعہ اثنا عشری جعفری" کی بجائے "شیعہ علی"لکھتے تھے [۳۰]۔
مخصوص نظریات اور عقائد
امامت کو نص قرآنی سے نہیں مانتے اور ان کا یہ کہنا ہے کہ نص وہ ہوتی ہے جس میں کوئی ابہام نہ ہو اور جب امت کے ایک بڑے طبقے نے غدیر خم کے موقع پر رسول اکرم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم کا خطبہ سننے کے باوجود مولا کے معنوں میں اختلاف کیا تو اس سے یہ پتا چلتا ہے کہ یہ نص نہیں ہے۔ اس کے علاوہ آغا صاحب کا یہ بھی کہنا ہے کہ علی ابن ابی طالب ہمیشہ اپنی فضیلت کو معیار بنا کر خلافت پر اپنے حق کو ثابت کیا ہے اور نص کا ذکر نہیں کیا۔ اس کے علاوہ علی ابن ابی طالب کا خلافت کی نامزدگی کے لیے ہونے والے ہر طریقہ کار میں شامل ہونا بھی اس بات کی دلیل ہے۔ اہلیبیت کے خاندان کے مختلف لوگوں نے امامت کا دعویٰ کیا [۳۱]۔ اس کے علاوہ آغا صاحب تقلید غیر مشروط کے مخالف ہیں۔
- توسل کے مخالف ہیں۔
- نکاح متعہ کو غلط اور حرام سمجھتے ہیں۔
- تقیہ کو درست نہیں سمجھتے۔
- امام مہدی سے متعلق روایات کو صحیح نہیں سمجھتے۔ بلکہ ایسی تمام روایات کو افسانہ پردازوں اور قصہ سازوں کی گھڑی گئی روایات قرار دیتے ہیں۔۔ اور حالیہ برسوں میں سید علی شرف الدین نے عقیدہ مہدویت پر سب سے زیادہ تنقید کی ہے اور اپنی کتاب خطداھیون صفحہ 34 سے صفحہ 50 تک روایات مہدی اور وجود مہدی کو غیر اسلامی،باطل ،غیر قرآنی اور مفاد پرستوں کی اختراع و کارنامہ قرار دیا۔ [۳۲]۔
- قبروں پہ تعمیرات کو درست نہیں سمجھتے۔
- فرقہ کی بجائے صرف اسلام کی دعوت دیتے ہیں۔
- توحید پہ بہت زور دیتے ہیں۔
- خلفاءراشدین کے دور کو بہترین اسلامی دور قرار دیتے ہیں۔
- خلفاء و اصحاب رسول پر سب و شتم اور تبراء و لعن کو جائز نہیں سمجھتے۔
- علم، ذوالجناح، زنجیر زنی اور دیگر رسومات عزاداری کو بھی غیر شرعی سمجھتے ہیں۔
- تربت حسینی یا ٹکیے پر سجدہ کرنا ان کے خیال میں ضروری نہیں ہے۔ اس لیے وہ اب کارپیٹ یا قالین یا جائے نماز پر ہی سجدہ کرتے ہیں۔
سید علی شرف الدین موسوی بلتستانی اور چند احادیث
سید علی شرف الدین بہت سی احادیث کو جعلی سمجھتے ہیں،جن کا ذکر ان کی کتاب صفحہ 64 پر ہیں جیسے:
- اول ما خلق اللہ نوری و نور علی۔
- اولنا محمد و اوسطنا محمد و آخرنا محمد و کلنا محمد۔
- آسمان و زمین کو اللہ تعالی نے آل محمد کے لیے خلق کیا ہے،یہ حدیث کساء کے نام سے بھی مشہور ہے۔
- من عرف نفسہ فقد عرف ربہ۔
- علی نفس رسول اللہ ہیں۔
- اہل بیت کے لیے صدقہ حرام ہے۔
- ائمہ مخلوق نوری ہیں۔
- ائمہ محدث ہیں۔
- حضرت علی ابراہیم و موسی و عیسی کے ساتھ تھے۔
- ذکر علی عبادت ہے۔
- علی ؑ سے منسوب جملہ میں تیری عبادت جہنم کے خوف اور جنت کی لالچ میں نہیں کرتا ہوں۔
- علی ؑ لاکھوں ھروف جانتے تھے۔
- نبی ص نے علی ؑ کو ہزار کلمات سکھائے ہیں۔
- نبی ص نے مجھے ہزار باب سکھائے،ہر باب سے ہزار باب کھل گئے۔
- انا مدینۃ العلم و علی بابھا۔
- سلونی قبل ان تفقدونی۔
- علی ع عالم غیب و غیوب ہیں۔
- حضرت علی ؑ کا بتوں کو توڑنا۔
- انا و علی من نور واحد۔
- چہرہ علی ؑ کو دیکھنا عبادت ہے۔
- علی ؑ کے لیے سورج کا پلٹانا۔
- علی ؑ کعبہ میں پیدا ہوئے۔
- امامت افضل از نبوت ہے۔
- لولاک لما خلقت الافلاک [۳۳]۔
علمی آثار
آغا سید علی شرف الدین موسوی کی لکھی گئی کتابوں کے نام یہ ہیں۔
- قرآن سے پوچھو
- انبیا قرآن(محمد مسطفی)
- مکتب تشیع اور قرآن
- سوالات و جوابات معارف قرآن
- قرآن اور مستشرقین
- قرآن میں مذکر و مونث
- قرآن میں شعر و شعرا
- انبیا قرآن(آدم، نوح، ابراہیم)
- انبیا قرآن(موسی، عیسی)
- قرآن میں امام و امت
- تفسیر عاشورا
- تفسیر سیاسی قیام امام حسین
- قیام امام حسین کا جغرافیائی جائزہ
- اسرار قیام امام حسین
- عزاداری کیوں؟
- انتخاب مصائب۔ ترجیحات-ترمیمات
- مثالی عزاداری کیسے منائیں؟
- عنوان عاشورا
- قیام امام حسین غیر مسلم دانشوروں کی نظر میں
- معجم کتب مولفین امام حسین
- حج و عمرہ قرآن و سنت کی روشنی میں
- عقائد و رسومات شیعہ
- مسجد
- آمریت کے خلاف ائمہ طاہرین کی جدو جہد
- افق گفتگو
- مدارس دینی و حوزات علمیہ پر نگارشات
- ہماری ثقافت و سیاست کیا ہے؟اور کیا ہونی چاہیے؟
- شکوؤں کے جواب
- مجلہ اعتقاد
- شکوہ جواب شکوہ
- فصل جواب
- جواب سے لاجواب
- عوامی عدالت کے شمارے
- مجلہ فصلنامہ عدالت
- موضوعات متنوعہ
- تعدد قرآت مترادف تحریفات
- فرقوں میں جذور شرک و الحاد
- ادوار تاریخ اسلام
- دور رشد و رشادت
- ملاحظات پایان نامہ
- غشوانہ فرمان شگری
تنقید
آپ کے کچھ مسلکی مخالفین آپ کو امت کے لیے فتنہ گردانتے ہیں۔ ناقدین کی نظر میں آپ متنازع شخصیات میں سے ہیں، دقائق اسلام نامی، کتاب میں آیت اللہ محمد حسین نجفی نے آپ پر عصمت ائمہ، امام مہدی اور تقلید کے حوالے سے آپ کے نظریات کی وجہ سے تنقید کی۔ کچھ علما کرام آپ کے امام مہدی سے متعلق نظریات پر ناراضی کا اظہار کرتے ہیں۔ اتحاد امت کی کوششوں اور سنی علما سے اچھے تعلقات کی بنا پر اہل سنت مخالف گروہوں نے ان پر تنقید کی۔ اماموں کی عصمت اور منصوص من اللہ ہونے کا انکار کرنے کی وجہ سے بعض علما اہل تشیع نے آپ کو اہل تشیع سے خارج قرار دیا۔
حوالہ جات
الگو:حوالہ جات زمرہ:شخصیات زمرہ:پاکستان شیخ محسن علی نجفی شیخ محسن علی نجفی
سوانح عمری =
منٹوکھا مفسر قرآن شیخ محسن علی نجفی کی جائے ولادت ہے۔ خاندانی ریکارڈ کے مطابق آپ کا سنِ ولادت 1943ء ہے۔ آپ کے پر دادا جان کا اسم گرامی حسین حلیم، دادا جان کا نام عبد الحلیم اور والد صاحب کا نام نامی مولانا حسین جان ہے [۳۴]۔
زندگی کے اہم واقعات
قیام پاکستان کے وقت آپ کی عمر مبارک پانچ سال جبکہ آزادی بلتستان کے وقت آپ کی عمر چھ سال تھی تاہم کم عمری کے باوجود اس وقت کے اہم واقعات آج بھی آپ کے ذہن پر پوری طرح نقش ہیں چنانچہ انھیں یاد ہے کہ اس وقت قائد اعظم محمد علی جناح کا نام زبانِ زد عام تھا اور علاقے کے مکینوں کی پاکستان میں شمولیت کے لیے رائے شماری کا شور و غوغا بھی ان کے کانوں میں پڑتا تھا اس کے علاوہ بلتستان کے بہادر اور غیور عوام نے بلتستان کی آزادی کے لیے جو عظیم جدوجہد کی اس حوالے سے بھی انھیں یاد ہے کہ جنگ آزادی بلتستان میں شرکت کرنے والے مجاہدین کو خراج عقیدت پیش کرنے کے لیے ان کے گاؤں میں ایک تقریب ہوئی تھی اور اس تقریب میں ان کے والد صاحب نے مجاہدین کی جدوجہد کے حوالے سے اشعار پڑھ کر لوگوں سے زبردست داد پائی تھی۔ تقریب کے اختتام پر صدرِ محفل نے انکے والد صاحب کو دس روپے کا ہندوستانی سکہ بطور انعام دیا تھا (اسوقت تک پاکستانی کرنسی گردش میں نہ آئی تھی) دس روپے کا وہ سکہ ایک عرصے تک ان کے خاندان کے پاس بطور یادگار محفوظ رہا [۳۵]۔ آغاز تعلیم
علامہ صاحب کی عمر ابھی 14 سال تھی کہ ان کے والد صاحب کا انتقال ہو گیا اور شفقت پدری سے محرومی کے ساتھ ساتھ ان کی تعلیم کا سلسلہ بھی وقتی طور پر رک گیا ایسے میں ان کے گاؤں سے متصل ایک گاؤں تھا جو اب بھی آخوند گاؤں کہلاتا ہے۔ آخوند گاؤں قدیم شیعہ بستی تھی جبکہ ان کا سارا علاقہ نور بخشی تھا اور اس کے برعکس اس وقت وہ سارا گاؤں شیعہ تھا اس گاؤں کے ایک عالم دین مولانا حسین کے پاس انھوں نے دوبارہ تعلیم شروع کی اور صرف میر وغیرہ بھی وہیں پڑھی ان کے استاد اخوند حسین نے مقامی طور تعلیم حاصل کی تھی اس کے بعد علامہ سید احمد موسوی (جو کہ نجف کے فارغ التحصیل تھے) کے پاس وہ پڑھتے رہے اور ان سے خاطر خواہ تعلیم حاصل کی یہ مولانا صاحب ان کے گاؤں کی دوسری جانب واقع قریبی گاؤں میں رہتے تھے چنانچہ شرح لمعہ تک تعلیم انھوں نے علامہ سید احمد موسوی رحمۃ اللہ علیہ ہی سے حاصل کی۔ عالم مسافرت اور حصول علم
بلتستان سے باہر جانے اور مزید تعلیم کے لیے اداروں کی تلاش علامہ صاحب کا ذاتی فیصلہ تھا اور کسی نے انھیں یہ سوچ نہیں دی تھی کہ انھیں تعلیم کے لیے بلتستان سے باہر جانا چاہیے چنانچہ وہ از خود حصول علم کا شوق لیئے 1960ء میں بلتستان سے چلے تاہم تعلیمی اداروں کی بابت ضروری معلومات نہ ہونے کے باعث کراچی کا چکر لگا کر واپس بلتستان آ گئے اور حصول تعلیم کے لیے کوئی راہ نہ نکال سکے یہاں تک کہ پھر تین سال بعد یعنی 1963ء میں دوبارہ کراچی آئے اور حیدر آباد سندھ کے مدرسہ مشارع العلوم میں داخلہ لیا اس وقت وہاں مولانا ثمر حسن زیدی صاحب مدرسے کے پرنسپل تھے اور مولانا منظور حسین صاحب ان کے ادبیات کے استاد تھے مولانا ثمر حسن زیدی اور مولانا منظور حسین رحمۃ اللہ علیہم دونوں ہی ان کے پسندیدہ استاد تھے۔ مدرسہ مشارع العلوم حیدر آباد سندھ میں علامہ صاحب نے ایک سال گذارا۔ ابتدا میں انھیں اردو اچھی طرح نہیں آتی تھی لیکن جب وہ حیدر آباد میں رہے تو وہاں کیونکہ اردو بولنے کا رواج تھا اور مولانا ثمر حسن زیدی و مولانا منظور حسین، ان دونوں کی مادری زبان بھی اردو تھی اگرچہ وہاں سندھی طالب علم بھی تھے تاہم اردو کا غلبہ تھا اس لیے وہاں رہ کر انھوں نے بھی اردو سیکھ لی۔ مدرسہ مشارع العلوم سندھ میں شرح لمعہ سے نیچے تک تعلیم دی جاتی تھی چنانچہ انھیں بھی وہاں ایک سال تک شرح لمعہ سے نیچے تعلیم دی جاتی رہی لہٰذا انھیں مزید تعلیم کے حصول کی خاطر ایک سال بعد ہی یہ مدرسہ چھوڑنا پڑا البتہ عربی ادب میں وہاں پڑھائی جانے والی کتب اور اردو لکھنے بولنے کی مشق نے انھیں آئندہ زندگی میں بہت فائدہ پہنچایا۔
اس زمانے میں مدرسہ مشارع العلوم حیدر آباد سندھ ایک باقاعدہ مدرسہ تھا جس میں طلباء کو تمام سہولتیں میسر تھیں تاہم علامہ صاحب نے حصول علم کے لیے کیونکہ کبھی بھی سہولیات کی پرواہ نہیں کی لہٰذا اس باسہولت مدرسے کو چھوڑنے کی وجہ بھی محض یہ بنی کہ وہاں شرح لمعہ سے نیچے تک کی تعلیم تھی جبکہ وہ شرح لمعہ پہلے ہی سے پڑھ چکے تھے چنانچہ علامہ صاحب نے ایک سال بعد ہی مدرسہ مشارع العلوم چھوڑ دیا جبکہ ان دنوں خوشاب میں مولانا محمد حسین رحمۃ اللہ علیہ (آف سدھو پورہ) دارالعلوم جعفریہ خوشاب کے پرنسپل تھے علامہ صاحب نے جب ان کا نام سنا تو وہ ان کے پاس دارالعلوم خوشاب آگئے۔ علامہ صاحب نے اس مدرسہ میں سال سوا سال گزارا پھر انھیں معلوم ہوا کہ جامعۃ المنتظر لاہور میں حصول تعلیم کے بہتر مواقع ہیں چنانچہ وہ لاہور آگئے اور جامعۃ المنتظر میں مولانا حسین بخش جاڑا صاحب مرحوم اور مولانا سید صفدر حسین مرحوم سے تعلیم حاصل کی۔ نجف اشرف روانگی
علامہ صاحب پوری یکسوئی کے ساتھ لاہور میں زیر تعلیم تھے کہ یکایک ان کے دل میں ایک روشنی سی اتری اور چشم تصور میں انھیں حوزہ علمیہ نجف اشرف جگمگاتا دکھائی دینے لگا۔ علامہ صاحب کے والد صاحب تو اس دنیا سے رخصت ہو چکے تھے ایسے میں انہیں حصول علم کے لئے بہتر تعلیمی ادارے بتانے اور بہتر مستقبل کی جانب راہنمائی کرنے والا کوئی بھی نہ تھا یہاں تک کہ کسی نے نہ شوق دلایا اور نہ ہی کسی نے کوئی وسائل فراہم کئے بس بے سرو سامانی کے عالم میں وہ جگہ جگہ خود قیام کرتے تھے اور خدا پر توکل کرتے ہوئے اپنا ہر فیصلہ خود کرتے تھے۔ ان کے خیال میں ان کا اس وقت نجف اشرف جانے کا فیصلہ بروقت تھا چنانچہ انھوں نے جب لاہور سے نجف جانے کا ارادہ کیا تو ایک بار پھر کراچی میں اپنے چچا کے پاس پہنچے اس وقت ان کے چچا کے مالی حالات پورا کرایہ دینے کے تو نہ تھے البتہ انہوں نے تھوڑا سا کرایہ دے دیا جسے لے کر خدا کے سہارے علامہ صاحب اور ان کی اہلیہ کسی نہ کسی طرح نجف اشرف پہنچ ہی گئے۔ نجف اشرف میں قیام
نجف پہنچنے کے بعد حوزہ میں داخلے کا مسئلہ درپیش آیا وہاں ان دنوں لاہور کے مولانا صادق علی مرحوم، آیت اللہ حکیم رحمۃ اللہ علیہ کے دفتر میں کام کرتے تھے وہ ان کے پاس پہنچے اور ان سے کہا کہ وہ پاکستان سے آئے ہیں اگرچہ وہاں امتحان لے کر شہریہ دیا جاتا تھا تاہم کیونکہ علامہ صاحب مکاسب پڑھتے تھے اس لیے ان کا دو دینار یعنی (تقریباً) چالیس روپے شہریہ لگا دیا گیا۔
حوزہ علمیہ نجف میں ان دنوں زیادہ تر ہندوستان، پاکستان، افغانستان اور ایران کے طلباء ہوتے تھے جن میں ایرانی طلباء کی تعداد نسبتاً زیادہ تھی اور زیادہ تر اساتذہ بھی ایرانی تھے، صرف آیت اللہ حکیم عراقی مجتہد تھے اور وہی مرجع تقلید تھے وگرنہ تمام اساتذہ بھی عموماً ایرانی ہی تھے جو فارسی میں پڑھاتے تھے۔ جب علامہ صاحب نے درسی کتب ختم کرلیں تو اس کے بعد آیت اللہ خوئی کے درس خارج میں شرکت کرنے لگے آیت اللہ خوئی عربی میں درس خارج دیتے تھے، جبکہ وہاں عرب طلباء بھی ہوتے تھے اور ایرانی بھی اور اردو بولنے والے بھی، پھر آیت اللہ سید باقر الصدر نے بھی درس خارج شروع کیا تو ان کے درس میں بھی علامہ صاحب جاتے تھے ان دنوں آیت اللہ خوئی کا فقہ کا درس ہوتا تھا اور آیت اللہ باقر الصدر کا اصول کا درس ہوتا تھا۔ عربی کتاب کی تصنیف
دوران تعلیم آپ نے بعنوان ”النہج السوی فی معنی مولیٰ والولی“ عربی زبان میں ایک اہم کتاب لکھی۔ اس کتاب کو یہ اعزاز بھی حاصل ہے کہ اس کی تقریظ نامور عالم دین جناب بزرگ طہرانی نے لکھی جبکہ نجف اشرف کے اساتذہ و اہل فکر عربی دان طبقے میں اس کو بے حد پذیرائی ملی۔ نجف اشرف سے واپسی
علامہ صاحب نجف اشرف میں پوری یکسوئی اور دلجمعی کے ساتھ خرمن علم سے خوشہ چینی کر رہے تھے کہ یکایک عراق کے اندرونی حالات نے پلٹا کھایا اور صدام ملعون نے دینی مراکز پر شب خون مارنا روز کا معمول بنا لیا ایسے میں سلسلہ درس و تدریس رک گیا اور حوزہ علمیہ میں معمولات زندگی اجیرن بنا دیے گئے۔ چنانچہ بادل نخواستہ علامہ صاحب کو حوزہ علمیہ نجف اشرف کو خیرباد کہہ کر اسلام آباد آنا پڑا۔ اسلام آباد میں دینی مدرسے کا قیام
جب وہ پاکستان تشریف لائے تو انھیں اسلام آباد میں ایک مؤثر دینی ادارے کے قیام کی ضرورت شدت سے محسوس ہوئی۔ اس وقت ایسا کوئی دینی ادارہ بطور آئیڈئل ان کے ذہن میں نہیں تھا کہ وہ اسے سامنے رکھ کر کام کر سکتے اس کی بنیادی وجہ یہ ہے کہ ان کی حالت دوسروں سے بالکل مختلف تھی۔ مثلاً مولانا صفدر حسین صاحب قبلہ نے لاہور میں کام کیا تو جامعۃ المنتظر میں وہ برسوں سے پڑھا رہے تھے اور جامعۃ المنتظر ایک مضبوط ادارے کے طور پر پہلے سے قائم تھا یعنی اس کے لیے وسائل موجود تھے اور وہاں پڑھنے والے خود بھی مدرس بنے اور وہ آگے بڑھے وہاں ان کی جان پہچان کا ماحول تھا جبکہ علامہ صاحب کا حال ایسا نہیں تھا۔ وہ یہاں پر قطعی اجنبی تھے اور یہ تو سبھی جانتے ہیں کہ وہ اس علاقے کے بھی نہیں ہیں اور ان کے علاقے کے جو لوگ انھیں جاننے والے تھے وہ مالی اعتبار سے آسودہ نہ تھے لہذا سوائے خدا کے انھیں کسی کا کوئی آسرا نہ تھا پس ان کی یہ حالت لمبے عرصے تک رہی یہاں تک کہ خدا کے فضل و کرم سے وہ اسلام آباد میں دینی ادارہ قائم کرنے میں کامیاب ہوئے۔ عالم بے سرو سامانی میں آغاز کارِ خیر
علامہ صاحب کو وہ دن نہیں بھولے کہ جب اسلام آباد میں مدرسے کے لیے جگہ تو الاٹ ہو گئی تھی لیکن اس خالی جگہ پر اس وقت کوئی قابل ذکر عمارت وغیرہ نہیں تھی، ایسے میں علامہ صاحب نے اسی ویرانے میں ایک چھپر ڈالا اور چند طالب علموں کو لے کر بیٹھ گئے یوں سمجھئے کہ انتہائی بے سروسامانی کے عالم میں انھوں نے طلباء کو پڑھانا شروع کیا ایسے میں عراق سے ایک صاحب ان کا پتہ پوچھتے پوچھتے ان تک پہنچ گئے جبکہ وہ انہیں پہچانتے تک نہ تھے وہ اس وقت ان کا حال دیکھ کر بہت ناراض ہوئے اور کہنے لگے کہ بھلا اس بے سروسامانی کے عالم میں مدرسہ بنانے کی کیا پڑی تھی؟ علامہ صاحب نے کہا کہ یقیناً یہ بے سرو سامانی باعث ندامت ہے لیکن ہمیں اسی ندامت کے ساتھ کام کرنا ہے اس لیے کہ ہمیں یہ کام تو بہرحال کرنا ہے چاہے وسائل ہوں یا نہ ہوں۔ آج بھی علامہ صاحب اپنے ارادت مندوں سے اکثر یہی فرماتے ہیں کہ جب انسان کرنے پر آتا ہے تو اس کے لیے سب کچھ ممکن ہو جاتا ہے البتہ ان کا قطعاً دعویٰ نہیں کہ اب بھی انھوں نے کچھ کیا ہے بلکہ ان کی یہ حسرت ہے کہ کاش انھوں نے کچھ کیا ہوتا۔ تصنیف و تالیف کے مراحل
علامہ صاحب نے انہی دنوں ایک کتاب ”محنت کا اسلامی تصور“ لکھی اس کے علاوہ کچھ عربی کتابوں کے اردو ترجمے بھی کئے آپ نے پچاس سال کی عمر میں قرآن کی تفسیر کو شروع کیا پھر تفسیر روک کر ترجمہ اور حاشیہ لکھنا شروع کیا۔ ابتداء میں ان کا یہ خیال تھا کہ پہلے تفسیر ختم کریں گے اور اس کے بعد خلاصہ و حاشیہ بنانا شروع کریں گے لیکن جب ایسا کیا تو اس کام کو خاصا طولانی پایا چنانچہ انہوں نے ترجمہ قرآن کا آغاز کیا۔ اس وقت اس کام میں انہیں قدم قدم پر یہ احساس ہوا کہ کاش ان کے پاس وسائل کشادہ اور کام کرنے کی سازگار فضا ہوتی تو کیا ہی اچھا ہوتا اس لیے کہ موجودہ وسائل اور ماحول میں ترجمے کا حق ادا نہیں ہو رہا تھا۔ انہوں نے دوران ترجمہ نجانے کتنی مرتبہ اعادۂ نظر کیا اس دوران انہوں نے دیگر تراجم کا بھی بغور جائزہ لیا اور محسوس کیا کہ کچھ لوگوں نے عجلت سے کام لیا اور پوری طرح سے محنت نہیں کی اس کے علاوہ انہوں نے جب یہ کام کیا تو پھر اندازہ ہوا کہ آدمی خواہ کتنا ہی قابل کیوں نہ ہو پھر بھی اس قسم کے ہر کام کے لیے بہرحال حوصلہ وقت اور محنت درکار ہوتی ہے جبکہ وہ سمجھتے ہیں کہ ان میں اتنی قابلیت بھی نہیں تھی اور بالفرض اگر قابلیت ہوتی بھی تو اس کام کے لیے جتنا وقت درکار تھا وہ میسر نہ تھا بہرحال ترجمہ کیا گیا اور اس پر کئی بار اعادہ نظر بھی ہوا جس سے بہت سی باتیں سامنے آگئیں خدا کا شکر ہے کہ اس کام کی انجام دہی میں وہ کامیاب رہے۔
علامہ شیخ محسن علی نجفی قبلہ کے حلقہ ارادت میں ایک صاحب علم شخصیت چودھری منظور حسین کی بھی تھی جنہوں نے آپ کے ترجمہ قرآن کی تاریخ تکمیل کچھ یوں نکالی
حوالہ جات
الگو:حوالہ جات زمرہ:شخصیات زمرہ:پاکستان شیخ محسن کرد از تائید رب ترجمہ ہم حاشیہ قرآن رقم
- ↑ ur.irna.ir/news
- ↑ https://ur.wikipedia.org/wiki
- ↑ https://urdu.sahartv.ir/news/iran-i426358
- ↑ https://urdu.sahartv.ir/news/iran-i426358
- ↑ https://urdu.sahartv.ir/news/iran-i426358
- ↑ https://urdu.sahartv.ir/news/iran-i426358
- ↑ پوری دنیا کو اسرائیل کی بربریت کے خلاف کھڑا ہونا چاہیے، https://ur.irna.ir/news/85255709/۔
- ↑ پوری دنیا کو اسرائیل کی بربریت کے خلاف کھڑا ہونا چاہیے، https://ur.irna.ir/news/85255709/۔
- ↑ imam-khomeini.ir/ur
- ↑ minhaj.org
- ↑ minhajbooks.com ۔
- ↑ wikipedia.org
- ↑ wikipedia.org
- ↑ wikipedia.org
- ↑ wikipedia.org
- ↑ عبدالمتین لیاری،انجینئرمحمد علی مرزا: چند گزارشات darululoomdeoband.com
- ↑ انجینئر محمد علی مرزا کا جامعہ عروۃ الوثقیٰ کا دورہ، islamtimes.org
- ↑ سرتاج حفیظ راٹھور،فرقہ وارانہ رجحانات اور خطہ پیر پنجال کے مسلمان، pirpanjalpost.com
- ↑ wikipedia.org
- ↑ wikipedia.org
- ↑ wikipedia.org
- ↑ wikipedia.org
- ↑ شرف الدین موسوی، افق گفتگو، 1430ق، ص33
- ↑ شرف الدین موسوی، افق گفتگو، 1430ق، ص35
- ↑ شرف الدین موسوی، افق گفتگو، 1430ق، ص36
- ↑ شرف الدین موسوی، افق گفتگو، 1430ق، ص36
- ↑ شرف الدین موسوی، انبیاء قرآن، 1423ق، ص290
- ↑ شرف الدین موسوی، اٹھو قرآن کا دفاع کرو، 1420ق، ص40
- ↑ شرف الدین موسوی، مثالی عزاداری کیسے منائیں؟ 1423ق، ص28
- ↑ شرف الدین موسوی، دارالثقافہ سے عروۃ الوثقی، 1425ق، ص23
- ↑ شرف الدین موسوی، غشوانہ فرمان شگری، 1444ق، ص29
- ↑ شرف الدین موسوی، خطداحیون، ص 34
- ↑ شرف الدین موسوی، غشوانہ فرمان شگری، 1444ق، ص29
- ↑ حجۃ الاسلام والمسلمین علامہ شیخ محسن علی نجفی دام ظلہ، balaghulquran.com
- ↑ حجۃ الاسلام والمسلمین علامہ شیخ محسن علی نجفی دام ظلہ، balaghulquran.com