سوره فصلت: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌وحدت
جز (جایگزینی متن - '=پانویس=↵{{پانویس|2}}↵↵[[رده:' به '== پانویس == {{پانویس}} [[رده:')
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۴۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<div class="wikiInfo">[[پرونده:سوره فصلت.jpg |جایگزین=سوره فصلت]]
{{جعبه اطلاعات سوره‌ قرآن
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
| عنوان = سوره فصلت
!نام
| تصویر = سوره فصلت.jpg
!سوره فُصِّلَت‌ْ
| نام‌های دیگر سوره = {{فهرست جعبه افقی |فصلت |حم سجده |مصابیح  |اقوات |مؤمن |سجده }}
|-
| شماره سوره = ۴۱
|شماره سوره
|محل نزول = [[مکه|مکه‌]](مکی)
|۴۱
| جزء = ۲۴ و ۲۵
|-
| تعداد آیات = ۵۴
|ترتیب نزول
}}
|۶۱
'''سوره فُصِّلَت‌ْ (حم سجده)'''، چهل و یکمین سوره و از [[سوره‌های مکی]] و [[سجده|سجده‌دارِ]] [[قرآن]] که در جزء ۲۴ و ۲۵ [[قرآن]] جای گرفته است. واژه «فصلت» به معنای «شیوا بیان شده» در آیه سوم آمده و به همین جهت این [[سوره]] به این نام‌ شهرت یافته است‌. سوره فصلت بیشتر درباره روی‌برگرداندن [[کافر|کافران]] از [[قرآن]] سخن می‌گوید. [[توحید|وحدانیت]] [[خدا]]، [[نبوت]] [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر (صلّی‌الله علیه وآله)]]، [[قیامت]] و اشاره به سرگذشت [[قوم عاد]] و [[قوم ثمود]] از دیگر موضوعات مطرح‌شده در آن است.  
|-
|جزء
|۲۴ و ۲۵
|-
|مکی/مدنی
|مکی
|-
|تعداد آیات
|۵۴
|-
|تعداد کلمات
|۷۹۶
|-
|تعداد حروف
|۳۳۶۴
|-
|}
</div>
 
'''سوره فُصِّلَت‌ْ''' (حم سجده)، چهل و یکمین سوره و از [[سوره‌های مکی]] و سجده‌دارِ قرآن که در جزء ۲۴ و ۲۵ قرآن جای گرفته است. واژه «فصلت» به معنای «شیوا بیان شده» در آیه سوم آمده و به همین جهت این سوره به این نام‌ شهرت یافته است‌. سوره فصلت بیشتر درباره روی‌برگرداندن [[کافران]] از [[قرآن]] سخن می‌گوید. وحدانیت خدا، [[نبوت]] [[پیامبر(ص)]]، [[قیامت]] و اشاره به سرگذشت [[قوم عاد]] و [[قوم ثمود]] از دیگر موضوعات مطرح‌شده در آن است.  
 
=فصلت=


== فصلت ==
تبیین و تفصیل، فصل فصل شدن.
تبیین و تفصیل، فصل فصل شدن.


=مفهوم کلی سوره=
== مفهوم کلی سوره ==
 
# آیات آفاقی وانفسی پروردگار؛
# آیات آفاقى وانفسى پروردگار؛  
# [[رستاخیز]]، دلایل و هشدارها؛  
# [[رستاخیز]]، دلایل و هشدارها؛  
# قرآن معجزه اى جاویدان؛  
# [[قرآن]] [[معجزه]] ای جاویدان؛
# مراحل آفرینش جهان؛  
# مراحل آفرینش جهان؛  
# گذشت برخى پیامبران<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 18، ص 197.</ref>.
# گذشت برخی [[پیامبران]]<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 18، ص 197.</ref>.


=اسامی سوره=
== اسامی سوره ==
* فصلت؛
* [[حم سجده]]؛
* مصابیح<ref>همان، ص 199.</ref> .
* اقوات؛
* مؤمن<ref>التحریر و التنویر، ج 25، ص 5.</ref>.
* سجده<ref>التفسیر الواضح، ج 3، ص 323</ref>.


فصلت، حم سجده، مصابیح<ref>همان، ص 199.</ref> اقوات، سجده مؤمن<ref>التحریر و التنویر، ج 25، ص 5.</ref>، سجده<ref>التفسیر الواضح، ج 3، ص 323</ref>.
== علت نام‌گذاری ==
* «سوره فصلت»؛ سبب نام‌گذاری این سوره به فصلت آیۀ سوم این سوره است که تعبیر «فصلت» (تبیین و فصل فصل شدن) در آن آمده است<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 18، ص 199.</ref>.
* «سوره حم سجده»؛ به جهت اینکه این سوره از سور حوامیم و دارای آیه سجده‌دار می‌باشد.
* «سوره مصابیح»؛ به خاطر وجود لفظ مصابیح در آیه دوازدهم این سوره می‌باشد.
* «سوره اقوات»؛ به خاطر وجود لفظ اقوات در آیه دهم این سوره می‌باشد.
* «سوره سجده مؤمن»؛ به خاطر اینکه این سوره از سوره‌های سجده‌دار است، و به خاطر تمییزش از سوره «الم سجده»، این سوره را با اسم سوره ماقبل خودش که مؤمن است به صورت ترکیبی آورده‌اند<ref>التحریر و التنویر، ج 25، ص 5.</ref>.
* «سوره سجده»؛ به خاطر آیه سی‌وهفتم این سوره به سوره سجده نام‌گذاری کرده‌اند اما اشتهار این سوره بیشتر حم سجده است تا از سوره الم سجده متمایز باشد.


=علت نام‌گذاری=
== تعداد آیات و کلمات ==
* سوره فصلت پنجاه‌و‌چهار آیه دارد<ref>الکشف و البیان، ج8، ص285</ref>.
* سوره فصلت هفتصد‌و‌نودوشش کلمه دارد<ref>همان</ref>.(لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره‌های قرآن مختلف است).


«سوره فصلت»؛ سبب نام‌گذارى این سوره به فصّلت آیۀ سوم این سوره است كه تعبیر «فُصّلت» (تبیین و فصل فصل شدن) در آن آمده
== اهداف و آموزه‌ها ==
است<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 18، ص 199.</ref>.
هدف‌های اساسی سوره فصلت عبارت‌اند از:
# یادآوری [[توحید]] و [[ایمان]] به [[خدا]]؛
# یادآوری [[قیامت|رستاخیز]] و دلایل آن؛
# مسألۀ [[وحی]] و [[رسالت انبیاء (مقاله)|رسالت]]<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 18، ص 200.</ref>.


«سوره حم سجده»؛ به جهت اینکه این سوره از سور حوامیم و دارای آیه سجده‌دار می‌باشد.
== محتوا و موضوعات ==
محتوای سوره فصلت را می‌توان در چند بخش خلاصه کرد:


«سوره مصابیح»؛ به خاطر وجود لفظ مصابیح در آیه دوازدهم این سوره می‌باشد.
توجه به قرآن و بحث‌های فراوانی که پیرامون آن در آیات مختلف این سوره آمده است، و از جمله بقاء حاکمیت قرآن و تسلط منطقی آن در تمام ادوار و اعصار که در آیه چهل‌ویکم و چهل‌ودوم این سوره به آن اشاره شده است، و صریحا می‌گوید: «این کتابی است شکست‌ناپذیر که باطل هرگز بر آن غلبه نخواهد کرد» و در عین حال دلیلی است بر عدم تحریف قرآن در طول تاریخ، و همچنین موضع‌گیری‌های سرسختانه دشمنان در مقابل این کتاب آسمانی تا آنجا که مردم را از شنیدن آیات قرآن نهی می‌کردند؛


«سوره اقوات»؛ به خاطر وجود لفظ اقوات در آیه دهم این سوره می‌باشد.
توجه به آفرینش آسمان و زمین، مخصوصا آغاز آفرینش جهان از ماده گازی شکل (دخان) و مراحل پیدایش کره زمین و کوه‌ها و گیاهان و حیوانات؛


«سوره سجده مؤمن»؛ به خاطر اینکه این سوره از سوره‌های سجده‌دار است، و به خاطر تمییزش از سوره «الم سجده»، این سوره را با اسم سوره ماقبل خودش که مؤمن است به صورت ترکیبی آورده‌اند<ref>التحریر و التنویر، ج 25، ص 5.</ref>.
اشاراتی به سرگذشت اقوام مغرور و سرکش پیشین، از جمله قوم عاد و ثمود، و سرنوشت دردناک آنها و اشاره کوتاهی به داستان [[حضرت موسی|موسی (علیه‌السّلام)]]؛


«سوره سجده»؛ به خاطر آیه سی‌وهفتم این سوره به سوره سجده نام‌گذاری کرده‌اند اما اشتهار این سوره بیشتر حم سجده است تا از سوره الم سجده متمایز باشد.
انذار و تهدید [[شرک|مشرکان]] و [[کافر|کافران]] مخصوصا با ذکر آیات تکان‌دهنده‌ای درباره قیامت و گواهی اعضای بدن حتی پوست تن انسان و توبیخ شدید پروردگار نسبت به آنها به هنگامی که در برابر عذاب الهی قرار می‌گیرند؛


=تعداد آیات و کلمات=
پاره‌ای از دلائل [[قیامت|رستاخیز]] و [[قیامت]] و خصوصیات و ویژگی‌های آن؛


سوره فصلت پنجاه‌و‌چهار آیه دارد<ref>الکشف و البیان، ج8، ص285</ref>.
مواعظ و اندرزهای گوناگون که در لابلای مباحث فوق آمده و به آنها روح و حیات بیشتری می‌بخشد، مخصوصا دعوت به استقامت در راه حق و طریقه برخورد منطقی با دشمنان و طرز راهنمایی آنها به آئین خداوند؛


سوره فصلت هفتصد‌و‌نودوشش كلمه دارد<ref>همان</ref>.(لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره های قرآن مختلف است).
سرانجام سوره را با بحث جالب و کوتاهی پیرامون آیات آفاقی و انفسی پروردگار و بازگشتی بر مساله معاد پایان می‌بخشد<ref>تفسیر نمونه، ج 20، ص 204- 203</ref>.


=اهداف و آموزه‌ها=
== فضائل، خواص و ثواب قرائت ==
[[ابی بن کعب|ابی‌بن‌کعب]] از [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر خدا]] روایت می‌کند: «هر کس سوره حم سجده را بخواند به تعداد هر حرفی از آن ده حسنه به او داده خواهد شد».


هدف هاى اساسى سوره فصلت عبارت اند از:
[[ذریح محاربی]] از [[جعفر بن محمد (صادق)|حضرت صادق (علیه‌السّلام)]] روایت کرده است که فرمودند: «هر کس سوره حم سجده را بخواند [[قیامت|روز قیامت]] به اندازه دید چشمش نور و سروری خواهد داشت و در این دنیا هم مورد ستایش و غبطه دیگران خواهد بود<ref>ترجمه تفسیر مجمع‌البیان، ج 22، ص 7-6.</ref>».


# یادآورى [[توحید]] و [[ایمان]] به خدا؛
== زمان و فضای نزول ==
# یادآورى رستاخیز و دلایل آن؛
* سوره فصلت بعد از [[معراج]] اندکی قبل از [[هجرت]] [[نزول قرآن|نازل]] شده است<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 18، ص 199.</ref>.
# مسألۀ وحى و رسالت<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 18، ص 200.</ref>.
* با دقت در محتوا و موضوعات مطرح شده در سوره فصلت می‌توان دریافت که به وقت [[نزول قرآن|نزول]] سوره مبارکه، [[شرک|مشرکان]] در مجادله و موضع‌گیری در مقابل [[نبوت]] کار را از حد گذرانده بودند، انکار و مقابله آنها سبب نزول این‌همه واقعیات گردیده است، عظمت موضوعات این سوره در حد «یدرک و لا یوصف» می‌باشد و همچنین وقوع لفظ «حم» در اول سوره‌های هفت‌گانه حاکی است که مطالب و مقتضای نزول در آنها یکی است<ref>تفسیر احسن‌الحدیث، ج 9، ص 401 با اندکی تصرف.</ref>.
#


=محتوا و موضوعات=
== ویژگی ==
* سوره فصلت از سور " حوامیم" است (حوامیم هفت سوره از قرآن است که با" حم" شروع می‌شود و پشت سر هم قرار گرفته و همه از سوره‌های مکی است)<ref>تفسير نمونه، ج 20، ص 3.</ref>. سور حوامیم عبارتند از: مؤمن، فصلّت، شوری، زخرف، دخان، جاثیه و احقاف<ref>التمهيد في علوم القرآن، ج1، ص 313.</ref>.
* [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر اسلام (صلّی‌الله علیه وآله)]] می‌فرمایند: هر چیزی را میوه‌ایست و میوه قرآن حوامیم است چه این سوره‌ها روضه‌های زیبا و معمورند که متصلند بیک‌دیگر هر که خواهد در مرغزار [[بهشت]] چرا کند باید که حوامیم بخواند<ref>منهج الصادقين فى إلزام المخالفين، ج 8، ص 123.</ref>. و حاکم از [[عبدالله بن مسعود|ابن مسعود]] آورده که گفت: حوامیم دیبای قرآن است<ref>ترجمه الإتقان فى علوم القرآن، ج 1، ص 200</ref>. پیامبر اسلام (صلّی‌الله علیه وآله) در حدیثی فرمود: مَثَل سوره‌های حم دار در قرآن، مثل لباس حریر در میان لباس‌ها است<ref>روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن، ج 17، ص2.</ref>.
* سوره فصلت از [[سور عزائم]] است و آیۀ سی و هفتم آن [[سجده واجب]] دارد که هرکسی این آیه را بشنود یا بخواند، [[واجب]] است یک [[سجده]] به جا آورد.


محتواى سوره فصلت را مى توان در چند بخش خلاصه كرد:
=== سور عزائم عبارتند از سوره‌های ===
# سجده؛
# فصلت؛
# نجم، ؛
# علق که خواندن آنها در [[نماز]] جائز نیست.


توجه به قرآن و بحثهاى فراوانى که پیرامون آن در آیات مختلف این سوره آمده است، و از جمله بقاء حاكمیت قرآن و تسلط منطقى آن در تمام ادوار و اعصار كه در آیه چهل‌ویکم و چهل‌ودوم این سوره به آن اشاره شده است، و صریحا مى گوید: «این كتابى است شكست‌ناپذیر كه باطل هرگز بر آن غلبه نخواهد كرد» و در عین حال دلیلى است بر عدم تحریف قرآن در طول تاریخ، و همچنین موضعگیری‌هاى سرسختانه دشمنان در مقابل این كتاب آسمانى تا آنجا كه مردم را از شنیدن آیات قرآن نهى مى كردند؛
== جستارهای وابسته ==
* [[سجده]]
* [[کافر|کافران]]
* [[قیامت]]
* [[معراج]]
* [[هجرت]]


توجه به آفرینش آسمان و زمین، مخصوصا آغاز آفرینش جهان از ماده گازى شكل(دخان) و مراحل پیدایش كره زمین و كوه ها و گیاهان و حیوانات؛
== پانویس ==
 
{{پانویس}}
اشاراتى به سرگذشت اقوام مغرور و سركش پیشین، از جمله قوم عاد و ثمود، و سرنوشت دردناك آنها و اشاره كوتاهى به داستان [[موسى(ع)]]؛
 
انذار و تهدید مشركان و [[كافران]] مخصوصا با ذكر آیات تكان دهنده اى در باره قیامت و گواهى اعضاى بدن حتى پوست تن انسان، و توبیخ شدید پروردگار نسبت به آنها به هنگامى كه در برابر عذاب الهى قرار مى گیرند؛
 
پاره اى از دلائل رستاخیز و قیامت و خصوصیات و ویژگیهاى آن؛
 
مواعظ و اندرزهاى گوناگون كه در لابلاى مباحث فوق آمده و به آنها روح و حیات بیشترى مى بخشد، مخصوصا دعوت به استقامت در راه حق، و طریقه برخورد منطقى با دشمنان و طرز راهنمایى آنها به آئین خداوند؛
 
سرانجام سوره را با بحث جالب و كوتاهى پیرامون آیات آفاقى و انفسى پروردگار و بازگشتى بر مساله معاد پایان مى بخشد<ref>تفسیر نمونه، ج 20، ص 204- 203</ref>.


=فضائل، خواص و ثواب قرائت=
== منابع ==
* [https://quran.inoor.ir/fa/surah/41/ برگرفته از سایت معرفی سوره فصلت - پایگاه جامع قرآن]quran.inoor.ir.


[[ابى‌بن‌كعب]] از [[پیامبر خدا]] روایت می‌كند: «هر كس سوره حم سجده را بخواند به تعداد هر حرفى از آن ده حسنه به او داده خواهد شد».
{{سوره‌های مکی و مدنی}}
 
ذریح محاربى از [[حضرت صادق(ع)]] روایت كرده است كه فرمودند: «هر كس سوره حم سجده را بخواند روز قیامت به اندازه دید چشمش نور و سرورى خواهد داشت، و در این دنیا هم مورد ستایش و غبطه دیگران خواهد بود<ref>ترجمه تفسیر مجمع‌البیان، ج 22، ص 7-6.</ref>».
 
=زمان و فضای نزول=
 
سوره فصلت بعد از [[معراج]] اندكى قبل از [[هجرت]] نازل شده است<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 18، ص 199.</ref>.
 
با دقت در محتوا و موضوعات مطرح شده در سوره فصلت می‌توان دریافت که به وقت نزول سوره مباركه، [[مشركان]] در مجادله و موضع‌گیرى در مقابل [[نبوت]] كار را از حد گذرانده بودند، انكار و مقابله آنها سبب نزول اینهمه واقعیّات گردیده است، عظمت موضوعات این سوره در حد «یدرك و لا یوصف» مى باشد، و همچنین وقوع لفظ «حم» در اوّل سوره هاى هفتگانه حاكى است كه مطالب و مقتضاى نزول در آنها یكى است<ref>تفسیر احسن‌الحدیث، ج 9، ص 401 با اندکی تصرف.</ref>.
 
=ویژگی=
 
سوره فصلت از سور " حوامیم" است (حوامیم هفت سوره از قرآن است كه با" حم" شروع مى شود و پشت سر هم قرار گرفته و همه از سوره هاى مكى است)<ref>تفسير نمونه، ج 20، ص 3.</ref>. سور حوامیم عبارتند از: مؤمن، فصلّت، شوری، زخرف، دخان، جاثیه و احقاف<ref>التمهيد في علوم القرآن، ج1، ص 313.</ref>.
 
[[پیامبر اسلام(ص)]] می فرمایند: هر چیزى را میوه ایست و میوه قرآن حوامیم است چه این سوره ها روضه هاى زیبا و معمورند كه متصلند بیكدیگر هر كه خواهد در مرغزار [[بهشت]] چرا كند باید كه حوامیم بخواند<ref>منهج الصادقين فى إلزام المخالفين، ج 8، ص 123.</ref>. و حاكم از [[ابن مسعود]] آورده كه گفت: حوامیم دیباى قرآن است<ref>ترجمه الإتقان فى علوم القرآن، ج 1، ص 200</ref>. پیامبر اسلام(ص) در حدیثی فرمود: مَثَل سوره های حم دار در قرآن، مثل لباس حریر در میان لباس ها است<ref>روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن، ج 17، ص2.</ref>.
سوره فصلت از [[سور عزائم]] است و آیۀ سی و هفتم آن سجدۀ واجب دارد كه هركسى این آیه را بشنود یا بخواند، واجب است یك [[سجده]] به جا آورد.
 
سور عزائم عبارتند از سوره های سجده، فصلت، نجم، علق که خواندن آنها در [[نماز]] جائز نیست.
 
=منبع=
 
[https://quran.inoor.ir/fa/surah/41/ برگرفته از سایت معرفی سوره فصلت - پایگاه جامع قرآنhttps://quran.inoor.ir]
 
== پانویس ==
{{پانویس}}


[[رده:قرآن شناسی]]
[[رده:قرآن]]
[[رده:سوره‌های قرآن]]
[[رده:سوره‌های قرآن]]
[[رده:سوره‌های دارای آیه مشهور]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۰ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۷:۲۸

سوره فصلت
سوره فصلت.jpg
نام‌های دیگر سوره
  • فصلت
  • حم سجده
  • مصابیح
  • اقوات
  • مؤمن
  • سجده
شماره سوره۴۱
محل نزولمکه‌(مکی)
جزء۲۴ و ۲۵
تعداد آیات۵۴

سوره فُصِّلَت‌ْ (حم سجده)، چهل و یکمین سوره و از سوره‌های مکی و سجده‌دارِ قرآن که در جزء ۲۴ و ۲۵ قرآن جای گرفته است. واژه «فصلت» به معنای «شیوا بیان شده» در آیه سوم آمده و به همین جهت این سوره به این نام‌ شهرت یافته است‌. سوره فصلت بیشتر درباره روی‌برگرداندن کافران از قرآن سخن می‌گوید. وحدانیت خدا، نبوت پیامبر (صلّی‌الله علیه وآله)، قیامت و اشاره به سرگذشت قوم عاد و قوم ثمود از دیگر موضوعات مطرح‌شده در آن است.

فصلت

تبیین و تفصیل، فصل فصل شدن.

مفهوم کلی سوره

  1. آیات آفاقی وانفسی پروردگار؛
  2. رستاخیز، دلایل و هشدارها؛
  3. قرآن معجزه ای جاویدان؛
  4. مراحل آفرینش جهان؛
  5. گذشت برخی پیامبران[۱].

اسامی سوره

علت نام‌گذاری

  • «سوره فصلت»؛ سبب نام‌گذاری این سوره به فصلت آیۀ سوم این سوره است که تعبیر «فصلت» (تبیین و فصل فصل شدن) در آن آمده است[۵].
  • «سوره حم سجده»؛ به جهت اینکه این سوره از سور حوامیم و دارای آیه سجده‌دار می‌باشد.
  • «سوره مصابیح»؛ به خاطر وجود لفظ مصابیح در آیه دوازدهم این سوره می‌باشد.
  • «سوره اقوات»؛ به خاطر وجود لفظ اقوات در آیه دهم این سوره می‌باشد.
  • «سوره سجده مؤمن»؛ به خاطر اینکه این سوره از سوره‌های سجده‌دار است، و به خاطر تمییزش از سوره «الم سجده»، این سوره را با اسم سوره ماقبل خودش که مؤمن است به صورت ترکیبی آورده‌اند[۶].
  • «سوره سجده»؛ به خاطر آیه سی‌وهفتم این سوره به سوره سجده نام‌گذاری کرده‌اند اما اشتهار این سوره بیشتر حم سجده است تا از سوره الم سجده متمایز باشد.

تعداد آیات و کلمات

  • سوره فصلت پنجاه‌و‌چهار آیه دارد[۷].
  • سوره فصلت هفتصد‌و‌نودوشش کلمه دارد[۸].(لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره‌های قرآن مختلف است).

اهداف و آموزه‌ها

هدف‌های اساسی سوره فصلت عبارت‌اند از:

  1. یادآوری توحید و ایمان به خدا؛
  2. یادآوری رستاخیز و دلایل آن؛
  3. مسألۀ وحی و رسالت[۹].

محتوا و موضوعات

محتوای سوره فصلت را می‌توان در چند بخش خلاصه کرد:

توجه به قرآن و بحث‌های فراوانی که پیرامون آن در آیات مختلف این سوره آمده است، و از جمله بقاء حاکمیت قرآن و تسلط منطقی آن در تمام ادوار و اعصار که در آیه چهل‌ویکم و چهل‌ودوم این سوره به آن اشاره شده است، و صریحا می‌گوید: «این کتابی است شکست‌ناپذیر که باطل هرگز بر آن غلبه نخواهد کرد» و در عین حال دلیلی است بر عدم تحریف قرآن در طول تاریخ، و همچنین موضع‌گیری‌های سرسختانه دشمنان در مقابل این کتاب آسمانی تا آنجا که مردم را از شنیدن آیات قرآن نهی می‌کردند؛

توجه به آفرینش آسمان و زمین، مخصوصا آغاز آفرینش جهان از ماده گازی شکل (دخان) و مراحل پیدایش کره زمین و کوه‌ها و گیاهان و حیوانات؛

اشاراتی به سرگذشت اقوام مغرور و سرکش پیشین، از جمله قوم عاد و ثمود، و سرنوشت دردناک آنها و اشاره کوتاهی به داستان موسی (علیه‌السّلام)؛

انذار و تهدید مشرکان و کافران مخصوصا با ذکر آیات تکان‌دهنده‌ای درباره قیامت و گواهی اعضای بدن حتی پوست تن انسان و توبیخ شدید پروردگار نسبت به آنها به هنگامی که در برابر عذاب الهی قرار می‌گیرند؛

پاره‌ای از دلائل رستاخیز و قیامت و خصوصیات و ویژگی‌های آن؛

مواعظ و اندرزهای گوناگون که در لابلای مباحث فوق آمده و به آنها روح و حیات بیشتری می‌بخشد، مخصوصا دعوت به استقامت در راه حق و طریقه برخورد منطقی با دشمنان و طرز راهنمایی آنها به آئین خداوند؛

سرانجام سوره را با بحث جالب و کوتاهی پیرامون آیات آفاقی و انفسی پروردگار و بازگشتی بر مساله معاد پایان می‌بخشد[۱۰].

فضائل، خواص و ثواب قرائت

ابی‌بن‌کعب از پیامبر خدا روایت می‌کند: «هر کس سوره حم سجده را بخواند به تعداد هر حرفی از آن ده حسنه به او داده خواهد شد».

ذریح محاربی از حضرت صادق (علیه‌السّلام) روایت کرده است که فرمودند: «هر کس سوره حم سجده را بخواند روز قیامت به اندازه دید چشمش نور و سروری خواهد داشت و در این دنیا هم مورد ستایش و غبطه دیگران خواهد بود[۱۱]».

زمان و فضای نزول

  • سوره فصلت بعد از معراج اندکی قبل از هجرت نازل شده است[۱۲].
  • با دقت در محتوا و موضوعات مطرح شده در سوره فصلت می‌توان دریافت که به وقت نزول سوره مبارکه، مشرکان در مجادله و موضع‌گیری در مقابل نبوت کار را از حد گذرانده بودند، انکار و مقابله آنها سبب نزول این‌همه واقعیات گردیده است، عظمت موضوعات این سوره در حد «یدرک و لا یوصف» می‌باشد و همچنین وقوع لفظ «حم» در اول سوره‌های هفت‌گانه حاکی است که مطالب و مقتضای نزول در آنها یکی است[۱۳].

ویژگی

  • سوره فصلت از سور " حوامیم" است (حوامیم هفت سوره از قرآن است که با" حم" شروع می‌شود و پشت سر هم قرار گرفته و همه از سوره‌های مکی است)[۱۴]. سور حوامیم عبارتند از: مؤمن، فصلّت، شوری، زخرف، دخان، جاثیه و احقاف[۱۵].
  • پیامبر اسلام (صلّی‌الله علیه وآله) می‌فرمایند: هر چیزی را میوه‌ایست و میوه قرآن حوامیم است چه این سوره‌ها روضه‌های زیبا و معمورند که متصلند بیک‌دیگر هر که خواهد در مرغزار بهشت چرا کند باید که حوامیم بخواند[۱۶]. و حاکم از ابن مسعود آورده که گفت: حوامیم دیبای قرآن است[۱۷]. پیامبر اسلام (صلّی‌الله علیه وآله) در حدیثی فرمود: مَثَل سوره‌های حم دار در قرآن، مثل لباس حریر در میان لباس‌ها است[۱۸].
  • سوره فصلت از سور عزائم است و آیۀ سی و هفتم آن سجده واجب دارد که هرکسی این آیه را بشنود یا بخواند، واجب است یک سجده به جا آورد.

سور عزائم عبارتند از سوره‌های

  1. سجده؛
  2. فصلت؛
  3. نجم، ؛
  4. علق که خواندن آنها در نماز جائز نیست.

جستارهای وابسته

پانویس

  1. تفسیر قرآن مهر، ج 18، ص 197.
  2. همان، ص 199.
  3. التحریر و التنویر، ج 25، ص 5.
  4. التفسیر الواضح، ج 3، ص 323
  5. تفسیر قرآن مهر، ج 18، ص 199.
  6. التحریر و التنویر، ج 25، ص 5.
  7. الکشف و البیان، ج8، ص285
  8. همان
  9. تفسیر قرآن مهر، ج 18، ص 200.
  10. تفسیر نمونه، ج 20، ص 204- 203
  11. ترجمه تفسیر مجمع‌البیان، ج 22، ص 7-6.
  12. تفسیر قرآن مهر، ج 18، ص 199.
  13. تفسیر احسن‌الحدیث، ج 9، ص 401 با اندکی تصرف.
  14. تفسير نمونه، ج 20، ص 3.
  15. التمهيد في علوم القرآن، ج1، ص 313.
  16. منهج الصادقين فى إلزام المخالفين، ج 8، ص 123.
  17. ترجمه الإتقان فى علوم القرآن، ج 1، ص 200
  18. روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن، ج 17، ص2.

منابع