سوره مؤمنون: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' می توان' به ' می‌توان') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۳۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات سوره قرآن | |||
{| | | عنوان = سوره مؤمنون | ||
| تصویر = سوره مؤمنون.jpg | |||
| نام‌های دیگر سوره = {{فهرست جعبه افقی |مؤمنون | قد أفلح |فلاح }} | |||
| شماره سوره = ۲۳ | |||
|شماره سوره | |محل نزول = [[مکه|مکه]](مکی) | ||
| جزء = ۱۸ | |||
| | | تعداد آیات = ۱۱۸ | ||
}} | |||
| | '''سوره مؤمنون''' بیست و سومین سوره و از سوره‌های مکی [[قرآن]] است که در جزء ۱۸ قرآن جای دارد. این سوره به دلیل اشاره به ۱۵ صفت از صفات [[مؤمنان]]، [[مؤمن|مؤمنون]] نامیده شده است. روی‌گردانی از کار و سخن بیهوده، پیشتاز بودن در کارهای خیر، اشاره به داستان [[حضرت موسی |حضرت موسی (علیه‌السّلام)]] و [[حضرت نوح|حضرت نوح (علیه‌السّلام)]]، خلقت [[انسان]] و [[معاد]] از مباحث این سوره است. | ||
آیات ۹۹ و ۱۰۰ درباره آرزوی [[کافر|کافران]] هنگام [[مرگ]] برای بازگشت به دنیا و انجام اعمال صالح از آیات مشهور سوره مؤمنون است. | |||
|جزء | |||
|تعداد آیات | |||
'''سوره مؤمنون''' بیست و سومین سوره و از سوره‌های مکی [[قرآن]] است که در جزء ۱۸ قرآن جای دارد. این سوره به دلیل اشاره به ۱۵ صفت از صفات [[مؤمنان]]، [[مؤمن|مؤمنون]] نامیده شده است. روی‌گردانی از کار و سخن بیهوده، پیشتاز بودن در کارهای خیر، اشاره به داستان [[حضرت موسی |حضرت موسی | |||
آیات ۹۹ و ۱۰۰ درباره آرزوی [[کافران]] هنگام مرگ برای بازگشت به دنیا و انجام اعمال صالح از آیات مشهور سوره مؤمنون است. | |||
== مؤمنون == | == مؤمنون == | ||
جمع | جمع [[مؤمن]]، به معنای افراد با [[ايمان]]. | ||
== مفهوم کلي سوره == | == مفهوم کلي سوره == | ||
# آيات آفاقی و انفسی [[خدا]]؛ | # آيات آفاقی و انفسی [[خدا]]؛ | ||
# هشدار در مورد [[معاد]]؛ | # هشدار در مورد [[معاد]]؛ | ||
# سرگذشت عبرت آموز | # سرگذشت عبرت آموز مردان‌الهی؛ | ||
# صفات برجسته | # صفات برجسته [[مؤمن|مؤمنان]]<ref>تفسير قرآن مهر، ج 14، ص 21.</ref>. | ||
== اسامی سوره == | == اسامی سوره == | ||
# | # مؤمنون؛ | ||
# قد | # قد أفلح؛ | ||
# فلاح<ref>التحرير و التنوير، ج 18، ص 5.</ref>. | # فلاح<ref>التحرير و التنوير، ج 18، ص 5.</ref>. | ||
== علت نامگذاری == | == علت نامگذاری == | ||
«سوره مؤمنون»؛ سبب نامگذاری آن يازده آيۀ ابتدای اين سوره | «سوره مؤمنون»؛ سبب نامگذاری آن يازده آيۀ ابتدای اين سوره است‌که اوصاف و آثار و نشانه‌های مؤمنان را بيان کرده است<ref>تفسير قرآن مهر، ج 14، ص 23.</ref>. | ||
«سوره قد أفلح»؛ نامگذاری سوره به اسم اولين عبارت | «سوره قد أفلح»؛ نامگذاری سوره به اسم اولين عبارت میباشد. | ||
«سوره فلاح»؛ ابن‌عاشور در التحرير و التنوير اين اسم را برای اين سوره آورده است ولی علتی بر آن ذکر نکرده است<ref>التحرير و التنوير، ج 18، ص 5.</ref>. به نظر | «سوره فلاح»؛ [[ابن‌عاشور]] در التحرير و التنوير اين اسم را برای اين سوره آورده است ولی علتی بر آن ذکر نکرده است<ref>التحرير و التنوير، ج 18، ص 5.</ref>. به نظر میرسد به خاطر کلمه افلح در آيه اول و آيات بعدی اين سوره است‌که عوامل فلاح و رستگاری مؤمنين را بيان میکند. | ||
== تعداد آيات و کلمات و حروف == | == تعداد آيات و کلمات و حروف == | ||
سوره مؤمنون صدوهيجده آيه دارد<ref>الكشف و البيان، ج 7، ص 37.</ref>. | * سوره مؤمنون صدوهيجده آيه دارد<ref>الكشف و البيان، ج 7، ص 37.</ref>. | ||
* سوره مؤمنون هزاروهشت‌صدوچهل کلمه دارد<ref>همان.</ref>.(لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره‌های قرآن مختلف است) | |||
سوره مؤمنون هزاروهشت‌صدوچهل کلمه دارد<ref>همان.</ref>.(لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره‌های قرآن مختلف است) | * سوره مؤمنون چهارهزاروهشت‌صدودو حرف دارد<ref>همان.</ref>. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره‌های قرآن مختلف است) | ||
سوره مؤمنون چهارهزاروهشت‌صدودو حرف دارد<ref>همان.</ref>. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره‌های قرآن مختلف است) | |||
== اهداف و آموزه‌ها == | == اهداف و آموزه‌ها == | ||
اهداف کلی سوره مؤمنون عبارتند از: | اهداف کلی سوره مؤمنون عبارتند از: | ||
* جلب توجه به مبدأ هستی؛ | * جلب توجه به مبدأ هستی؛ | ||
* جلب توجه به [[معاد]]؛ | * جلب توجه به [[معاد]]؛ | ||
| خط ۶۶: | خط ۴۴: | ||
== محتوا و موضوعات == | == محتوا و موضوعات == | ||
سوره مؤمنون | سوره مؤمنون چنانکه از نامش پيدا است بخش مهمی از آن سخن از اوصاف برگزيده مؤمنان است. سپس بحث‌هايی در زمينه اعتقاد و عمل بيان میکند که تکميل کننده آن صفات میباشد. روی هم رفته مجموع مطالب اين سوره را می‌توان به چند بخش تقسيم کرد: | ||
بخش اول که از آيه قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ آغاز می‌شود تا چندين آيه بعد بيانگر صفاتی است که مايۀ فلاح و رستگاری مؤمنان است و خواهيم ديد اين اوصاف آن قدر حساب شده و جامع است که جنبه‌های مختلف زندگی فردی و اجتماعی را تحت پوشش خود قرار | بخش اول که از آيه قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ آغاز می‌شود تا چندين آيه بعد بيانگر صفاتی است که مايۀ فلاح و رستگاری مؤمنان است و خواهيم ديد اين اوصاف آن قدر حساب شده و جامع است که جنبه‌های مختلف زندگی فردی و اجتماعی را تحت پوشش خود قرار می‌دهد. | ||
و از | و از آنجا‌که خمير مايه همه آنها [[ايمان]] و [[توحيد]] است در بخش دوم به نشانه‌های مختلف خداشناسی، و آيات آفاقی و انفسی پروردگار در پهنه عالم هستی، اشاره کرده، و نمونه‌هايی از نظام شگرف عالم آفرينش را در آسمان و زمين و آفرينش انسان و حيوانات و گياهان بر می‌شمارد. | ||
و برای تکميل جنبه‌های عملی در بخش سوم به شرح سر گذشت عبرت انگيز جمعی از پيامبران بزرگ | و برای تکميل جنبه‌های عملی در بخش سوم به شرح سر گذشت عبرت انگيز جمعی از [[پیامبران|پيامبران]] بزرگ همچون [[حضرت نوح|نوح (علیه‌السّلام)]]، هود (علیه‌السّلام)، [[حضرت موسی|موسی (علیه‌السّلام)]]، [[حضرت عیسی|عيسی (علیه‌السّلام)]] پرداخته فرازهايی از زندگی آنها را بيان میکند. | ||
در بخش چهارم روی سخن را به مستکبران کرده، و با دلائل منطقی و گاه با تعبيرات تند و کوبنده به آنها هشدار | در بخش چهارم روی سخن را به مستکبران کرده، و با دلائل منطقی و گاه با تعبيرات تند و کوبنده به آنها هشدار می‌دهد، تا دل‌های آماده به خود آيد و راه بازگشت به سوی خدا را پيدا کند. | ||
در بخش پنجم بحث‌های | در بخش پنجم بحث‌های فشرده‌ای درباره معاد بيان کرده است. | ||
و در بخش ششم از حاکميت [[خداوند]] بر عالم هستی و نفوذ فرمانش در همه جهان سخن | و در بخش ششم از حاکميت [[خداوند]] بر عالم هستی و نفوذ فرمانش در همه جهان سخن می‌گويد. | ||
سرانجام در بخش هفتم باز هم سخن از [[قيامت]]، حساب، جزا و پاداش نيکوکاران و کيفر بدکاران به ميان | سرانجام در بخش هفتم باز هم سخن از [[قيامت]]، حساب، جزا و پاداش نيکوکاران و کيفر بدکاران به ميان می‌آورد، و با بيان هدف آفرينش انسان سوره را پايان می‌دهد. و به اين ترتيب محتوای اين سوره مجموعه‌ای است از درسهای اعتقادی و عملی، و مسائل بيدارکننده و بيان خط سير مؤمنان از آغاز تا پايان<ref>تفسير نمونه، ج14، ص 191- 190.</ref>. | ||
== فضائل، خواص و ثواب قرائت == | == فضائل، خواص و ثواب قرائت == | ||
[[ | [[ابی بن کعب|ابی‌بن‌کعب]] از پيامبر روايت کرده است که «هر که سوره مؤمنون را بخواند، فرشتگان در [[روز قيامت]] او را به [[روح]] و ريحان و آنچه موجب چشم روشنی است، بشارت میدهند». | ||
[[امام صادق | [[جعفر بن محمد (صادق)|امام صادق (علیه‌السّلام)]] فرمود «هر که سوره مؤمنون را بخواند و در هر [[جمعه]] تکرار کند، [[خداوند]] کار او را به سعادت ختم میکند و در [[بهشت]] برين با [[انبياء]] و [[پیامبران|مرسلين]] است<ref>ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 17، ص 28.</ref>». | ||
== محل و زمان و فضای نزول == | == محل و زمان و فضای نزول == | ||
سوره مؤمنون در [[مکه]] بر [[ | سوره مؤمنون در [[مکه]] بر [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پيامبر (صلّی‌الله علیه وآله)]] نازل شده است<ref>مجمع البيان فی تفسير القرآن، ج 7، ص 156.</ref>. | ||
سوره مؤمنون بعد از [[سوره انبياء]] در مکه [[نازل]] گرديده است، بنابراين به نظر | سوره مؤمنون بعد از [[سوره انبياء]] در مکه [[نازل]] گرديده است، بنابراين به نظر می‌آيد حدود سال‌های هشت [[بعثت]] نازل شده باشد<ref>تفسير أحسن‌الحديث، ج 7، ص 93.</ref>. | ||
ظاهرا [فضا و] شأن نزولی برای سوره مؤمنون نقل نشده است بلکه ضرورت موقع ايجاب | ظاهرا [فضا و] شأن نزولی برای سوره مؤمنون نقل نشده است بلکه ضرورت موقع ايجاب می‌کرده که در تداوم [[وحی]] آسمانی، اين مطالب ارزنده يادآوری و بيان شود تا مؤمنان بدانند، [[ايمان]] تنها با زبان کافی نيست بلکه لازمه‌اش عمل است و نيز آنها و [[كافران|کافران]] بدانند که [[كفر|کفر]] و [[شرک]] و اعمال ناشايست در دنيا و آخرت پيامد ناگواری دارد<ref>تفسير أحسن‌الحديث، ج 7، ص 94.</ref>. | ||
== ويژگی == | == ويژگی == | ||
مؤمنون جزو [[سور مئين]] (صد آيه ای‌ها) است [[ابن قتيبه]] می‌گويد سور مئين سوره‌هايی هستند که بعد از [[سور طوال]] آمده‌اند علت | مؤمنون جزو [[سور مئين]] (صد آيه ای‌ها) است [[ابن قتیبه دینوری|ابن قتيبه]] می‌گويد سور مئين سوره‌هايی هستند که بعد از [[سور طوال]] آمده‌اند علت نامگذاری اين سوره‌ها به [[مئين]] نزدیک بودن تعداد آيه‌های اين سوره‌ها به عدد صد میباشد<ref>زاد المسير فی علم التفسير، ج 4، ص 141</ref>. گفته شده اين سوره‌ها عبارتند از «[[بنی إسرائيل]]، [[كهف|کهف]]، [[مريم]]، [[طه]]، [[أنبياء]]، [[حج]] و مؤمنون»<ref>]دراسة حول القرآن الکريم، ص ۳۷.</ref>. برخی ديگر نيز سور مئين را سوره‌های «[[توبه]]، [[نحل]]، [[هود]]، [[يوسف]]، [[کهف]]، بنی اسرائيل، [[انبياء]]، [[طه]]، مؤمنون، [[شعراء]] و [[صافات]]» ذکر کرده‌اند<ref>التمهيد فی علوم القرآن، ج1، ص313.</ref>. | ||
روايتی است که از [[ | روايتی است که از [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|رسول خدا (صلّی‌الله علیه وآله)]] نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای [[تورات]] و سوره‌های مئين را به جای [[انجيل]] و سوره‌های مثانی را به جای [[زبور]] به من داد و پروردگارم مرا با دادن سوره‌های مفصّل فزونی بخشيد<ref>جامع البيان فی تفسير القرآن، ج 1، ص 34</ref>. | ||
اهداف و اوصاف ناب و عوامل رستگاری مؤمنان در سوره مؤمنون به زيبايی ترسيم شده است. | اهداف و اوصاف ناب و عوامل رستگاری مؤمنان در سوره مؤمنون به زيبايی ترسيم شده است. | ||
== جستارهای وابسته == | |||
* [[مؤمن|مؤمنان]] | |||
* [[انسان]] | |||
* [[معاد]] | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
== منابع == | == منابع == | ||
[https://quran.inoor.ir/fa/surah/23/ برگرفته از سایت معرفی سوره مومنون - پایگاه جامع | * [https://quran.inoor.ir/fa/surah/23/ برگرفته از سایت معرفی سوره مومنون - پایگاه جامع قرآن]quran.inoor.ir | ||
{{سوره‌های مکی و مدنی}} | |||
{{ | |||
[[رده:قرآن]] | [[رده:قرآن]] | ||
[[رده:سوره‌های قرآن]] | [[رده:سوره‌های قرآن]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۰ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۷:۲۶
| سوره مؤمنون | |
|---|---|
 | |
 | |
| نام‌های دیگر سوره |
|
| شماره سوره | ۲۳ |
| محل نزول | مکه(مکی) |
| جزء | ۱۸ |
| تعداد آیات | ۱۱۸ |
سوره مؤمنون بیست و سومین سوره و از سوره‌های مکی قرآن است که در جزء ۱۸ قرآن جای دارد. این سوره به دلیل اشاره به ۱۵ صفت از صفات مؤمنان، مؤمنون نامیده شده است. روی‌گردانی از کار و سخن بیهوده، پیشتاز بودن در کارهای خیر، اشاره به داستان حضرت موسی (علیه‌السّلام) و حضرت نوح (علیه‌السّلام)، خلقت انسان و معاد از مباحث این سوره است. آیات ۹۹ و ۱۰۰ درباره آرزوی کافران هنگام مرگ برای بازگشت به دنیا و انجام اعمال صالح از آیات مشهور سوره مؤمنون است.
مؤمنون
جمع مؤمن، به معنای افراد با ايمان.
مفهوم کلي سوره
اسامی سوره
- مؤمنون؛
- قد أفلح؛
- فلاح[۲].
علت نامگذاری
«سوره مؤمنون»؛ سبب نامگذاری آن يازده آيۀ ابتدای اين سوره است‌که اوصاف و آثار و نشانه‌های مؤمنان را بيان کرده است[۳].
«سوره قد أفلح»؛ نامگذاری سوره به اسم اولين عبارت میباشد.
«سوره فلاح»؛ ابن‌عاشور در التحرير و التنوير اين اسم را برای اين سوره آورده است ولی علتی بر آن ذکر نکرده است[۴]. به نظر میرسد به خاطر کلمه افلح در آيه اول و آيات بعدی اين سوره است‌که عوامل فلاح و رستگاری مؤمنين را بيان میکند.
تعداد آيات و کلمات و حروف
- سوره مؤمنون صدوهيجده آيه دارد[۵].
- سوره مؤمنون هزاروهشت‌صدوچهل کلمه دارد[۶].(لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره‌های قرآن مختلف است)
- سوره مؤمنون چهارهزاروهشت‌صدودو حرف دارد[۷]. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره‌های قرآن مختلف است)
اهداف و آموزه‌ها
اهداف کلی سوره مؤمنون عبارتند از:
محتوا و موضوعات
سوره مؤمنون چنانکه از نامش پيدا است بخش مهمی از آن سخن از اوصاف برگزيده مؤمنان است. سپس بحث‌هايی در زمينه اعتقاد و عمل بيان میکند که تکميل کننده آن صفات میباشد. روی هم رفته مجموع مطالب اين سوره را می‌توان به چند بخش تقسيم کرد:
بخش اول که از آيه قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ آغاز می‌شود تا چندين آيه بعد بيانگر صفاتی است که مايۀ فلاح و رستگاری مؤمنان است و خواهيم ديد اين اوصاف آن قدر حساب شده و جامع است که جنبه‌های مختلف زندگی فردی و اجتماعی را تحت پوشش خود قرار می‌دهد.
و از آنجا‌که خمير مايه همه آنها ايمان و توحيد است در بخش دوم به نشانه‌های مختلف خداشناسی، و آيات آفاقی و انفسی پروردگار در پهنه عالم هستی، اشاره کرده، و نمونه‌هايی از نظام شگرف عالم آفرينش را در آسمان و زمين و آفرينش انسان و حيوانات و گياهان بر می‌شمارد.
و برای تکميل جنبه‌های عملی در بخش سوم به شرح سر گذشت عبرت انگيز جمعی از پيامبران بزرگ همچون نوح (علیه‌السّلام)، هود (علیه‌السّلام)، موسی (علیه‌السّلام)، عيسی (علیه‌السّلام) پرداخته فرازهايی از زندگی آنها را بيان میکند.
در بخش چهارم روی سخن را به مستکبران کرده، و با دلائل منطقی و گاه با تعبيرات تند و کوبنده به آنها هشدار می‌دهد، تا دل‌های آماده به خود آيد و راه بازگشت به سوی خدا را پيدا کند.
در بخش پنجم بحث‌های فشرده‌ای درباره معاد بيان کرده است.
و در بخش ششم از حاکميت خداوند بر عالم هستی و نفوذ فرمانش در همه جهان سخن می‌گويد.
سرانجام در بخش هفتم باز هم سخن از قيامت، حساب، جزا و پاداش نيکوکاران و کيفر بدکاران به ميان می‌آورد، و با بيان هدف آفرينش انسان سوره را پايان می‌دهد. و به اين ترتيب محتوای اين سوره مجموعه‌ای است از درسهای اعتقادی و عملی، و مسائل بيدارکننده و بيان خط سير مؤمنان از آغاز تا پايان[۹].
فضائل، خواص و ثواب قرائت
ابی‌بن‌کعب از پيامبر روايت کرده است که «هر که سوره مؤمنون را بخواند، فرشتگان در روز قيامت او را به روح و ريحان و آنچه موجب چشم روشنی است، بشارت میدهند».
امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود «هر که سوره مؤمنون را بخواند و در هر جمعه تکرار کند، خداوند کار او را به سعادت ختم میکند و در بهشت برين با انبياء و مرسلين است[۱۰]».
محل و زمان و فضای نزول
سوره مؤمنون در مکه بر پيامبر (صلّی‌الله علیه وآله) نازل شده است[۱۱].
سوره مؤمنون بعد از سوره انبياء در مکه نازل گرديده است، بنابراين به نظر می‌آيد حدود سال‌های هشت بعثت نازل شده باشد[۱۲].
ظاهرا [فضا و] شأن نزولی برای سوره مؤمنون نقل نشده است بلکه ضرورت موقع ايجاب می‌کرده که در تداوم وحی آسمانی، اين مطالب ارزنده يادآوری و بيان شود تا مؤمنان بدانند، ايمان تنها با زبان کافی نيست بلکه لازمه‌اش عمل است و نيز آنها و کافران بدانند که کفر و شرک و اعمال ناشايست در دنيا و آخرت پيامد ناگواری دارد[۱۳].
ويژگی
مؤمنون جزو سور مئين (صد آيه ای‌ها) است ابن قتيبه می‌گويد سور مئين سوره‌هايی هستند که بعد از سور طوال آمده‌اند علت نامگذاری اين سوره‌ها به مئين نزدیک بودن تعداد آيه‌های اين سوره‌ها به عدد صد میباشد[۱۴]. گفته شده اين سوره‌ها عبارتند از «بنی إسرائيل، کهف، مريم، طه، أنبياء، حج و مؤمنون»[۱۵]. برخی ديگر نيز سور مئين را سوره‌های «توبه، نحل، هود، يوسف، کهف، بنی اسرائيل، انبياء، طه، مؤمنون، شعراء و صافات» ذکر کرده‌اند[۱۶].
روايتی است که از رسول خدا (صلّی‌الله علیه وآله) نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای تورات و سوره‌های مئين را به جای انجيل و سوره‌های مثانی را به جای زبور به من داد و پروردگارم مرا با دادن سوره‌های مفصّل فزونی بخشيد[۱۷].
اهداف و اوصاف ناب و عوامل رستگاری مؤمنان در سوره مؤمنون به زيبايی ترسيم شده است.
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ تفسير قرآن مهر، ج 14، ص 21.
- ↑ التحرير و التنوير، ج 18، ص 5.
- ↑ تفسير قرآن مهر، ج 14، ص 23.
- ↑ التحرير و التنوير، ج 18، ص 5.
- ↑ الكشف و البيان، ج 7، ص 37.
- ↑ همان.
- ↑ همان.
- ↑ تفسير قرآن مهر، ج 14، ص 24.
- ↑ تفسير نمونه، ج14، ص 191- 190.
- ↑ ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 17، ص 28.
- ↑ مجمع البيان فی تفسير القرآن، ج 7، ص 156.
- ↑ تفسير أحسن‌الحديث، ج 7، ص 93.
- ↑ تفسير أحسن‌الحديث، ج 7، ص 94.
- ↑ زاد المسير فی علم التفسير، ج 4، ص 141
- ↑ ]دراسة حول القرآن الکريم، ص ۳۷.
- ↑ التمهيد فی علوم القرآن، ج1، ص313.
- ↑ جامع البيان فی تفسير القرآن، ج 1، ص 34
منابع
- برگرفته از سایت معرفی سوره مومنون - پایگاه جامع قرآنquran.inoor.ir