سوره فصلت: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۵۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات سوره قرآن | |||
[[ | | عنوان = سوره فصلت | ||
| تصویر = سوره فصلت.jpg | |||
''''' | | نام‌های دیگر سوره = {{فهرست جعبه افقی |فصلت |حم سجده |مصابیح |اقوات |مؤمن |سجده }} | ||
| شماره سوره = ۴۱ | |||
|محل نزول = [[مکه|مکه]](مکی) | |||
| جزء = ۲۴ و ۲۵ | |||
| تعداد آیات = ۵۴ | |||
}} | |||
'''سوره فُصِّلَت‌ْ (حم سجده)'''، چهل و یکمین سوره و از [[سوره‌های مکی]] و [[سجده|سجده‌دارِ]] [[قرآن]] که در جزء ۲۴ و ۲۵ [[قرآن]] جای گرفته است. واژه «فصلت» به معنای «شیوا بیان شده» در آیه سوم آمده و به همین جهت این [[سوره]] به این نام شهرت یافته است. سوره فصلت بیشتر درباره روی‌برگرداندن [[کافر|کافران]] از [[قرآن]] سخن می‌گوید. [[توحید|وحدانیت]] [[خدا]]، [[نبوت]] [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر (صلّی‌الله علیه وآله)]]، [[قیامت]] و اشاره به سرگذشت [[قوم عاد]] و [[قوم ثمود]] از دیگر موضوعات مطرح‌شده در آن است. | |||
== فصلت == | |||
< | تبیین و تفصیل، فصل فصل شدن. | ||
</ | == مفهوم کلی سوره == | ||
< | # آیات آفاقی وانفسی پروردگار؛ | ||
# [[رستاخیز]]، دلایل و هشدارها؛ | |||
# [[قرآن]] [[معجزه]] ای جاویدان؛ | |||
# مراحل آفرینش جهان؛ | |||
# گذشت برخی [[پیامبران]]<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 18، ص 197.</ref>. | |||
== اسامی سوره == | |||
| | * فصلت؛ | ||
* [[حم سجده]]؛ | |||
| | * مصابیح<ref>همان، ص 199.</ref> . | ||
| | * اقوات؛ | ||
* مؤمن<ref>التحریر و التنویر، ج 25، ص 5.</ref>. | |||
| | * سجده<ref>التفسیر الواضح، ج 3، ص 323</ref>. | ||
== علت نام‌گذاری == | |||
* «سوره فصلت»؛ سبب نام‌گذاری این سوره به فصلت آیۀ سوم این سوره است که تعبیر «فصلت» (تبیین و فصل فصل شدن) در آن آمده است<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 18، ص 199.</ref>. | |||
* «سوره حم سجده»؛ به جهت اینکه این سوره از سور حوامیم و دارای آیه سجده‌دار می‌باشد. | |||
* «سوره مصابیح»؛ به خاطر وجود لفظ مصابیح در آیه دوازدهم این سوره می‌باشد. | |||
* «سوره اقوات»؛ به خاطر وجود لفظ اقوات در آیه دهم این سوره می‌باشد. | |||
| | * «سوره سجده مؤمن»؛ به خاطر اینکه این سوره از سوره‌های سجده‌دار است، و به خاطر تمییزش از سوره «الم سجده»، این سوره را با اسم سوره ماقبل خودش که مؤمن است به صورت ترکیبی آورده‌اند<ref>التحریر و التنویر، ج 25، ص 5.</ref>. | ||
|تعداد | * «سوره سجده»؛ به خاطر آیه سی‌وهفتم این سوره به سوره سجده نام‌گذاری کرده‌اند اما اشتهار این سوره بیشتر حم سجده است تا از سوره الم سجده متمایز باشد. | ||
| | == تعداد آیات و کلمات == | ||
* سوره فصلت پنجاه‌و‌چهار آیه دارد<ref>الکشف و البیان، ج8، ص285</ref>. | |||
* سوره فصلت هفتصد‌و‌نودوشش کلمه دارد<ref>همان</ref>.(لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره‌های قرآن مختلف است). | |||
|- | |||
== اهداف و آموزه‌ها == | |||
</ | هدف‌های اساسی سوره فصلت عبارت‌اند از: | ||
# یادآوری [[توحید]] و [[ایمان]] به [[خدا]]؛ | |||
# یادآوری [[قیامت|رستاخیز]] و دلایل آن؛ | |||
# مسألۀ [[وحی]] و [[رسالت انبیاء (مقاله)|رسالت]]<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 18، ص 200.</ref>. | |||
== محتوا و موضوعات == | |||
محتوای سوره فصلت را می‌توان در چند بخش خلاصه کرد: | |||
توجه به قرآن و بحث‌های فراوانی که پیرامون آن در آیات مختلف این سوره آمده است، و از جمله بقاء حاکمیت قرآن و تسلط منطقی آن در تمام ادوار و اعصار که در آیه چهل‌ویکم و چهل‌ودوم این سوره به آن اشاره شده است، و صریحا می‌گوید: «این کتابی است شکست‌ناپذیر که باطل هرگز بر آن غلبه نخواهد کرد» و در عین حال دلیلی است بر عدم تحریف قرآن در طول تاریخ، و همچنین موضع‌گیری‌های سرسختانه دشمنان در مقابل این کتاب آسمانی تا آنجا که مردم را از شنیدن آیات قرآن نهی می‌کردند؛ | |||
توجه به آفرینش آسمان و زمین، مخصوصا آغاز آفرینش جهان از ماده گازی شکل (دخان) و مراحل پیدایش کره زمین و کوه‌ها و گیاهان و حیوانات؛ | |||
اشاراتی به سرگذشت اقوام مغرور و سرکش پیشین، از جمله قوم عاد و ثمود، و سرنوشت دردناک آنها و اشاره کوتاهی به داستان [[حضرت موسی|موسی (علیه‌السّلام)]]؛ | |||
انذار و تهدید [[شرک|مشرکان]] و [[کافر|کافران]] مخصوصا با ذکر آیات تکان‌دهنده‌ای درباره قیامت و گواهی اعضای بدن حتی پوست تن انسان و توبیخ شدید پروردگار نسبت به آنها به هنگامی که در برابر عذاب الهی قرار می‌گیرند؛ | |||
پاره‌ای از دلائل [[قیامت|رستاخیز]] و [[قیامت]] و خصوصیات و ویژگی‌های آن؛ | |||
مواعظ و اندرزهای گوناگون که در لابلای مباحث فوق آمده و به آنها روح و حیات بیشتری می‌بخشد، مخصوصا دعوت به استقامت در راه حق و طریقه برخورد منطقی با دشمنان و طرز راهنمایی آنها به آئین خداوند؛ | |||
سرانجام سوره را با بحث جالب و کوتاهی پیرامون آیات آفاقی و انفسی پروردگار و بازگشتی بر مساله معاد پایان می‌بخشد<ref>تفسیر نمونه، ج 20، ص 204- 203</ref>. | |||
== فضائل، خواص و ثواب قرائت == | |||
[[ابی بن کعب|ابی‌بن‌کعب]] از [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر خدا]] روایت می‌کند: «هر کس سوره حم سجده را بخواند به تعداد هر حرفی از آن ده حسنه به او داده خواهد شد». | |||
[[ذریح محاربی]] از [[جعفر بن محمد (صادق)|حضرت صادق (علیه‌السّلام)]] روایت کرده است که فرمودند: «هر کس سوره حم سجده را بخواند [[قیامت|روز قیامت]] به اندازه دید چشمش نور و سروری خواهد داشت و در این دنیا هم مورد ستایش و غبطه دیگران خواهد بود<ref>ترجمه تفسیر مجمع‌البیان، ج 22، ص 7-6.</ref>». | |||
== زمان و فضای نزول == | |||
* سوره فصلت بعد از [[معراج]] اندکی قبل از [[هجرت]] [[نزول قرآن|نازل]] شده است<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 18، ص 199.</ref>. | |||
* با دقت در محتوا و موضوعات مطرح شده در سوره فصلت می‌توان دریافت که به وقت [[نزول قرآن|نزول]] سوره مبارکه، [[شرک|مشرکان]] در مجادله و موضع‌گیری در مقابل [[نبوت]] کار را از حد گذرانده بودند، انکار و مقابله آنها سبب نزول این‌همه واقعیات گردیده است، عظمت موضوعات این سوره در حد «یدرک و لا یوصف» می‌باشد و همچنین وقوع لفظ «حم» در اول سوره‌های هفت‌گانه حاکی است که مطالب و مقتضای نزول در آنها یکی است<ref>تفسیر احسن‌الحدیث، ج 9، ص 401 با اندکی تصرف.</ref>. | |||
=فصلت | == ویژگی == | ||
* سوره فصلت از سور " حوامیم" است (حوامیم هفت سوره از قرآن است که با" حم" شروع می‌شود و پشت سر هم قرار گرفته و همه از سوره‌های مکی است)<ref>تفسير نمونه، ج 20، ص 3.</ref>. سور حوامیم عبارتند از: مؤمن، فصلّت، شوری، زخرف، دخان، جاثیه و احقاف<ref>التمهيد في علوم القرآن، ج1، ص 313.</ref>. | |||
* [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر اسلام (صلّی‌الله علیه وآله)]] می‌فرمایند: هر چیزی را میوه‌ایست و میوه قرآن حوامیم است چه این سوره‌ها روضه‌های زیبا و معمورند که متصلند بیک‌دیگر هر که خواهد در مرغزار [[بهشت]] چرا کند باید که حوامیم بخواند<ref>منهج الصادقين فى إلزام المخالفين، ج 8، ص 123.</ref>. و حاکم از [[عبدالله بن مسعود|ابن مسعود]] آورده که گفت: حوامیم دیبای قرآن است<ref>ترجمه الإتقان فى علوم القرآن، ج 1، ص 200</ref>. پیامبر اسلام (صلّی‌الله علیه وآله) در حدیثی فرمود: مَثَل سوره‌های حم دار در قرآن، مثل لباس حریر در میان لباس‌ها است<ref>روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن، ج 17، ص2.</ref>. | |||
* سوره فصلت از [[سور عزائم]] است و آیۀ سی و هفتم آن [[سجده واجب]] دارد که هرکسی این آیه را بشنود یا بخواند، [[واجب]] است یک [[سجده]] به جا آورد. | |||
=== سور عزائم عبارتند از سوره‌های === | |||
# سجده؛ | |||
# فصلت؛ | |||
# نجم، ؛ | |||
# علق که خواندن آنها در [[نماز]] جائز نیست. | |||
== جستارهای وابسته == | |||
* [[سجده]] | |||
* [[کافر|کافران]] | |||
* [[قیامت]] | |||
* [[معراج]] | |||
* [[هجرت]] | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
== منابع == | |||
* [https://quran.inoor.ir/fa/surah/41/ برگرفته از سایت معرفی سوره فصلت - پایگاه جامع قرآن]quran.inoor.ir. | |||
{{سوره‌های مکی و مدنی}} | |||
{{ | |||
[[رده:قرآن | [[رده:قرآن]] | ||
[[رده:سوره‌های قرآن]] | [[رده:سوره‌های قرآن]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۰ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۷:۲۸
| سوره فصلت | |
|---|---|
 | |
 | |
| نام‌های دیگر سوره |
|
| شماره سوره | ۴۱ |
| محل نزول | مکه(مکی) |
| جزء | ۲۴ و ۲۵ |
| تعداد آیات | ۵۴ |
سوره فُصِّلَت‌ْ (حم سجده)، چهل و یکمین سوره و از سوره‌های مکی و سجده‌دارِ قرآن که در جزء ۲۴ و ۲۵ قرآن جای گرفته است. واژه «فصلت» به معنای «شیوا بیان شده» در آیه سوم آمده و به همین جهت این سوره به این نام شهرت یافته است. سوره فصلت بیشتر درباره روی‌برگرداندن کافران از قرآن سخن می‌گوید. وحدانیت خدا، نبوت پیامبر (صلّی‌الله علیه وآله)، قیامت و اشاره به سرگذشت قوم عاد و قوم ثمود از دیگر موضوعات مطرح‌شده در آن است.
فصلت
تبیین و تفصیل، فصل فصل شدن.
مفهوم کلی سوره
- آیات آفاقی وانفسی پروردگار؛
- رستاخیز، دلایل و هشدارها؛
- قرآن معجزه ای جاویدان؛
- مراحل آفرینش جهان؛
- گذشت برخی پیامبران[۱].
اسامی سوره
علت نام‌گذاری
- «سوره فصلت»؛ سبب نام‌گذاری این سوره به فصلت آیۀ سوم این سوره است که تعبیر «فصلت» (تبیین و فصل فصل شدن) در آن آمده است[۵].
- «سوره حم سجده»؛ به جهت اینکه این سوره از سور حوامیم و دارای آیه سجده‌دار می‌باشد.
- «سوره مصابیح»؛ به خاطر وجود لفظ مصابیح در آیه دوازدهم این سوره می‌باشد.
- «سوره اقوات»؛ به خاطر وجود لفظ اقوات در آیه دهم این سوره می‌باشد.
- «سوره سجده مؤمن»؛ به خاطر اینکه این سوره از سوره‌های سجده‌دار است، و به خاطر تمییزش از سوره «الم سجده»، این سوره را با اسم سوره ماقبل خودش که مؤمن است به صورت ترکیبی آورده‌اند[۶].
- «سوره سجده»؛ به خاطر آیه سی‌وهفتم این سوره به سوره سجده نام‌گذاری کرده‌اند اما اشتهار این سوره بیشتر حم سجده است تا از سوره الم سجده متمایز باشد.
تعداد آیات و کلمات
- سوره فصلت پنجاه‌و‌چهار آیه دارد[۷].
- سوره فصلت هفتصد‌و‌نودوشش کلمه دارد[۸].(لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره‌های قرآن مختلف است).
اهداف و آموزه‌ها
هدف‌های اساسی سوره فصلت عبارت‌اند از:
محتوا و موضوعات
محتوای سوره فصلت را می‌توان در چند بخش خلاصه کرد:
توجه به قرآن و بحث‌های فراوانی که پیرامون آن در آیات مختلف این سوره آمده است، و از جمله بقاء حاکمیت قرآن و تسلط منطقی آن در تمام ادوار و اعصار که در آیه چهل‌ویکم و چهل‌ودوم این سوره به آن اشاره شده است، و صریحا می‌گوید: «این کتابی است شکست‌ناپذیر که باطل هرگز بر آن غلبه نخواهد کرد» و در عین حال دلیلی است بر عدم تحریف قرآن در طول تاریخ، و همچنین موضع‌گیری‌های سرسختانه دشمنان در مقابل این کتاب آسمانی تا آنجا که مردم را از شنیدن آیات قرآن نهی می‌کردند؛
توجه به آفرینش آسمان و زمین، مخصوصا آغاز آفرینش جهان از ماده گازی شکل (دخان) و مراحل پیدایش کره زمین و کوه‌ها و گیاهان و حیوانات؛
اشاراتی به سرگذشت اقوام مغرور و سرکش پیشین، از جمله قوم عاد و ثمود، و سرنوشت دردناک آنها و اشاره کوتاهی به داستان موسی (علیه‌السّلام)؛
انذار و تهدید مشرکان و کافران مخصوصا با ذکر آیات تکان‌دهنده‌ای درباره قیامت و گواهی اعضای بدن حتی پوست تن انسان و توبیخ شدید پروردگار نسبت به آنها به هنگامی که در برابر عذاب الهی قرار می‌گیرند؛
پاره‌ای از دلائل رستاخیز و قیامت و خصوصیات و ویژگی‌های آن؛
مواعظ و اندرزهای گوناگون که در لابلای مباحث فوق آمده و به آنها روح و حیات بیشتری می‌بخشد، مخصوصا دعوت به استقامت در راه حق و طریقه برخورد منطقی با دشمنان و طرز راهنمایی آنها به آئین خداوند؛
سرانجام سوره را با بحث جالب و کوتاهی پیرامون آیات آفاقی و انفسی پروردگار و بازگشتی بر مساله معاد پایان می‌بخشد[۱۰].
فضائل، خواص و ثواب قرائت
ابی‌بن‌کعب از پیامبر خدا روایت می‌کند: «هر کس سوره حم سجده را بخواند به تعداد هر حرفی از آن ده حسنه به او داده خواهد شد».
ذریح محاربی از حضرت صادق (علیه‌السّلام) روایت کرده است که فرمودند: «هر کس سوره حم سجده را بخواند روز قیامت به اندازه دید چشمش نور و سروری خواهد داشت و در این دنیا هم مورد ستایش و غبطه دیگران خواهد بود[۱۱]».
زمان و فضای نزول
- سوره فصلت بعد از معراج اندکی قبل از هجرت نازل شده است[۱۲].
- با دقت در محتوا و موضوعات مطرح شده در سوره فصلت می‌توان دریافت که به وقت نزول سوره مبارکه، مشرکان در مجادله و موضع‌گیری در مقابل نبوت کار را از حد گذرانده بودند، انکار و مقابله آنها سبب نزول این‌همه واقعیات گردیده است، عظمت موضوعات این سوره در حد «یدرک و لا یوصف» می‌باشد و همچنین وقوع لفظ «حم» در اول سوره‌های هفت‌گانه حاکی است که مطالب و مقتضای نزول در آنها یکی است[۱۳].
ویژگی
- سوره فصلت از سور " حوامیم" است (حوامیم هفت سوره از قرآن است که با" حم" شروع می‌شود و پشت سر هم قرار گرفته و همه از سوره‌های مکی است)[۱۴]. سور حوامیم عبارتند از: مؤمن، فصلّت، شوری، زخرف، دخان، جاثیه و احقاف[۱۵].
- پیامبر اسلام (صلّی‌الله علیه وآله) می‌فرمایند: هر چیزی را میوه‌ایست و میوه قرآن حوامیم است چه این سوره‌ها روضه‌های زیبا و معمورند که متصلند بیک‌دیگر هر که خواهد در مرغزار بهشت چرا کند باید که حوامیم بخواند[۱۶]. و حاکم از ابن مسعود آورده که گفت: حوامیم دیبای قرآن است[۱۷]. پیامبر اسلام (صلّی‌الله علیه وآله) در حدیثی فرمود: مَثَل سوره‌های حم دار در قرآن، مثل لباس حریر در میان لباس‌ها است[۱۸].
- سوره فصلت از سور عزائم است و آیۀ سی و هفتم آن سجده واجب دارد که هرکسی این آیه را بشنود یا بخواند، واجب است یک سجده به جا آورد.
سور عزائم عبارتند از سوره‌های
- سجده؛
- فصلت؛
- نجم، ؛
- علق که خواندن آنها در نماز جائز نیست.
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ تفسیر قرآن مهر، ج 18، ص 197.
- ↑ همان، ص 199.
- ↑ التحریر و التنویر، ج 25، ص 5.
- ↑ التفسیر الواضح، ج 3، ص 323
- ↑ تفسیر قرآن مهر، ج 18، ص 199.
- ↑ التحریر و التنویر، ج 25، ص 5.
- ↑ الکشف و البیان، ج8، ص285
- ↑ همان
- ↑ تفسیر قرآن مهر، ج 18، ص 200.
- ↑ تفسیر نمونه، ج 20، ص 204- 203
- ↑ ترجمه تفسیر مجمع‌البیان، ج 22، ص 7-6.
- ↑ تفسیر قرآن مهر، ج 18، ص 199.
- ↑ تفسیر احسن‌الحدیث، ج 9، ص 401 با اندکی تصرف.
- ↑ تفسير نمونه، ج 20، ص 3.
- ↑ التمهيد في علوم القرآن، ج1، ص 313.
- ↑ منهج الصادقين فى إلزام المخالفين، ج 8، ص 123.
- ↑ ترجمه الإتقان فى علوم القرآن، ج 1، ص 200
- ↑ روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن، ج 17، ص2.
منابع
- برگرفته از سایت معرفی سوره فصلت - پایگاه جامع قرآنquran.inoor.ir.