سوره فاطر: تفاوت میان نسخه‌ها
(←منابع) |
|||
| (۲۳ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات سوره قرآن | |||
'''سوره فاطر''' یا '''ملائکه''' سی و پنجمین سوره و از [[سوره‌های مکی]] [[قرآن]] است که در جزء ۲۲ جای دارد. این سوره را از آن رو که با حمد‌الهی آغاز می‌شود، جزو [[سوره‌های حامدات]] دانسته‌اند. سوره فاطر از [[معاد]]، اوضاع و احوال [[قیامت]] و گرفتاری و پشیمانی [[کافران]] سخن می‌گوید و انسان را از فریب ظواهر دنیا و وسوسه‌های [[شیطان]] بر حذر می‌دارد. اشاره به برخی نعمت‌های الهی، تاکید بر تلاوت | | عنوان = سوره فاطر | ||
| تصویر = سوره فاطر.jpg | |||
| نام‌های دیگر سوره = [[ملائکه]] | |||
| شماره سوره = ۳۵ | |||
|محل نزول = [[مکه|مکه]](مکی) | |||
| جزء = ۲۲ | |||
| تعداد آیات = ۴۵ | |||
}} | |||
'''سوره فاطر''' یا '''ملائکه''' سی و پنجمین سوره و از [[سوره‌های مکی]] [[قرآن]] است که در جزء ۲۲ جای دارد. این سوره را از آن رو که با حمد‌الهی آغاز می‌شود، جزو [[سوره‌های حامدات]] دانسته‌اند. سوره فاطر از [[معاد]]، اوضاع و احوال [[قیامت]] و گرفتاری و پشیمانی [[کافر|کافران]] سخن می‌گوید و [[انسان]] را از فریب ظواهر دنیا و وسوسه‌های [[شیطان]] بر حذر می‌دارد. اشاره به برخی نعمت‌های الهی، تاکید بر تلاوت [[قرآن]]، اقامه [[نماز]] و [[انفاق]] به عنوان تجارت‌های بی‌زیان از دیگر موضوعات این سوره است. | |||
== فاطر == | == فاطر == | ||
# شکافنده، | # شکافنده، | ||
# آفریننده<ref>قاموس قرآن، ج 5، ص 193.</ref>. | # آفریننده<ref>قاموس قرآن، ج 5، ص 193.</ref>. | ||
== مفهوم کلی سوره == | == مفهوم کلی سوره == | ||
* يادآوری مبدأ و [[معاد]]؛ | * يادآوری مبدأ و [[معاد]]؛ | ||
* طرح رهبری [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم)]]؛ | * طرح رهبری [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم)]]؛ | ||
* آفرينش [[فرشتگان]] به صورت‌های مختلف؛ | * آفرينش [[ملائکه|فرشتگان]] به صورت‌های مختلف؛ | ||
* مراحل آفرينش [[انسان]]<ref>تفسير قرآن مهر، ج 17، ص 21.</ref>. | * مراحل آفرينش [[انسان]]<ref>تفسير قرآن مهر، ج 17، ص 21.</ref>. | ||
== اسامی سوره == | == اسامی سوره == | ||
# فاطر؛ | # فاطر؛ | ||
# ملائکه<ref>همان، ص 85.</ref>. | # [[ملائکه]]<ref>همان، ص 85.</ref>. | ||
== علت نام‌گذاری == | == علت نام‌گذاری == | ||
* «سوره فاطر»؛ اين واژه در اولين آيۀ اين سوره به عنوان يکی از صفات [[خداوند]] جل شأنه آمده است. | * «سوره فاطر»؛ اين واژه در اولين آيۀ اين سوره به عنوان يکی از صفات [[خدا|خداوند]] جل شأنه آمده است. | ||
* «سوره ملائکه»؛ به خاطر آمدن وصف و صفات [[ملائكه|ملائکه]] در آيۀ اول، این سوره به این نام عنوان شده است<ref>همان.</ref>. | |||
* «سوره ملائکه»؛ به خاطر آمدن وصف و صفات [[ملائكه|ملائکه]] در آيۀ اول، این سوره به این نام عنوان شده است<ref>همان.</ref>. | |||
== تعداد آیات و کلمات و حروف == | == تعداد آیات و کلمات و حروف == | ||
* سوره فاطر چهل‌وپنج آیه دارد<ref>التفسير الكبير: تفسير القرآن العظيم (الطبرانی)، ج 5، ص252.</ref>. | * سوره فاطر چهل‌وپنج آیه دارد<ref>التفسير الكبير: تفسير القرآن العظيم (الطبرانی)، ج 5، ص252.</ref>. | ||
| خط ۳۰: | خط ۳۷: | ||
* يادآوری [[توحيد]]؛ | * يادآوری [[توحيد]]؛ | ||
* یادآوری [[معاد]]؛ | * یادآوری [[معاد]]؛ | ||
* طرح رهبری پيامبر صلی الله علیه<ref>تفسير قرآن مهر، ج 17، ص 86.</ref>. | * طرح رهبری پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم)<ref>تفسير قرآن مهر، ج 17، ص 86.</ref>. | ||
== محتوا و موضوعات == | == محتوا و موضوعات == | ||
محتوای آيات سوره فاطر را در پنج بخش می‌توان خلاصه کرد. | محتوای آيات سوره فاطر را در پنج بخش می‌توان خلاصه کرد. | ||
* بخش مهمی از آيات اين سوره پيرامون نشانه‌های عظمت [[خدا|خداوند]] در عالم هستی و دلائل توحيد سخن می‌گويد؛ | |||
بخش مهمی از آيات اين سوره پيرامون نشانه‌های عظمت [[خداوند]] در عالم هستی و دلائل توحيد سخن می‌گويد؛ | * بخش ديگری از آن از ربوبيت پروردگار و تدبير او نسبت به عموم جهان و خصوص [[انسان]] و خالقيت و رازقيت او و آفرينش انسان از خاک و مراحل تکامل او بحث می‌کند؛ | ||
* بخش ديگر پيرامون معاد و نتائج اعمال در [[آخرت]] و رحمت گسترده الهی در اين جهان و سنت تخلف‌ناپذير او درباره مستکبران است؛ | |||
بخش ديگری از آن از ربوبيت پروردگار و تدبير او نسبت به عموم جهان و خصوص [[انسان]] و خالقيت و رازقيت او و آفرينش انسان از خاک و مراحل تکامل او بحث می‌کند؛ | * قسمتی از آيات آن نيز اشاره به مساله رهبری [[پیامبران|انبيا]] و مبارزه پی‌گير و مستمرشان با دشمنان لجوج و سرسخت و دلداری پيامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) در اين زمينه می‌باشد؛ | ||
* سرانجام بخشی از آن بيان مواعظ و اندرزهای الهی در زمينه‌های مختلف است که مکمل بحث‌های گذشته می‌باشد. | |||
بخش ديگر پيرامون معاد و نتائج اعمال در [[آخرت]] و رحمت گسترده الهی در اين جهان و سنت تخلف‌ناپذير او درباره مستکبران است؛ | * بعضی از مفسران تمام اين سوره را در يک حلقه خلاصه کرده‌اند و آن مساله قاهريت خداوند در تمام زمينه‌ها است<ref>تفسير «فی ظلال‌القرآن» آغاز سوره فاطر.</ref>. اين سخن گرچه با توجه به قسمت قابل توجهی از آيات سوره متناسب به نظر می‌رسد، ولی در عين حال وجود بخش‌های مختلف ديگر را در اين سوره نمی‌توان انکار کرد<ref>تفسير نمونه، ج 18، ص 162-161.</ref>. | ||
قسمتی از آيات آن نيز اشاره به مساله رهبری [[پیامبران|انبيا]] و مبارزه پی‌گير و مستمرشان با دشمنان لجوج و سرسخت و دلداری پيامبر اسلام صلی الله علیه در اين زمينه می‌باشد؛ | |||
سرانجام بخشی از آن بيان مواعظ و اندرزهای الهی در زمينه‌های مختلف است که مکمل بحث‌های گذشته می‌باشد. | |||
بعضی از مفسران تمام اين سوره را در يک حلقه خلاصه کرده‌اند و آن مساله قاهريت خداوند در تمام | |||
== فضائل، خواص و ثواب قرائت == | == فضائل، خواص و ثواب قرائت == | ||
[[ابی‌بن‌كعب|ابی‌بن‌کعب]] از | [[ابی‌بن‌كعب|ابی‌بن‌کعب]] از پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) روايت کرده که فرمود: «هر کس [[سوره ملائکه]] را قرائت کند [[قیامت|روز قيامت]] سه در از درهای [[بهشت]] او را صدا می‌زند که از هر کدام از اين سه در که خواستی وارد شو<ref>ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 20، ص 299.</ref>». | ||
== محل و زمان نزول == | == محل و زمان نزول == | ||
# سوره فاطر در [[مكه|مکه]] بر پيامبر اسلام صلی الله علیه نازل شده است<ref>همان.</ref>. | # سوره فاطر در [[مكه|مکه]] بر پيامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) [[نزول قرآن|نازل]] شده است<ref>همان.</ref>. | ||
# سوره فاطر بين [[هجرت]] به [[حبشه]] تا زمان [[معراج]] بر پيامبر نازل شده است<ref>تفسير قرآن مهر، ج 17، ص 85.</ref>. | # سوره فاطر بين [[هجرت]] به [[حبشه]] تا زمان [[معراج]] بر پيامبر نازل شده است<ref>تفسير قرآن مهر، ج 17، ص 85.</ref>. | ||
== فضای نزول == | == فضای نزول == | ||
فضای نزول سوره فاطر همچون برخی از سوره‌های مکی اعتقادی است و بیشتر در مقابل جبهه‌گیری‌ها و شبه‌افکنی‌های مشرکان مکه نازل شده است. زیرا که بیش از نصف سوره در مورد توحید خداوند متعال و تدبیر و اداره کننده امور دنیاست و | فضای نزول سوره فاطر همچون برخی از سوره‌های مکی اعتقادی است و بیشتر در مقابل جبهه‌گیری‌ها و شبه‌افکنی‌های [[شرک|مشرکان]] مکه نازل شده است. زیرا که بیش از نصف سوره در مورد [[توحید]] خداوند متعال و تدبیر و اداره کننده امور دنیاست و همچنین مسأله [[نبوت]] و [[معاد]] نیز از مسائلی بود که در آن روز بیشترین بحث‌ها پیرامون آنها بوده است و خداوند در این سوره به آنها پرداخته است. | ||
== ویژگی == | == ویژگی == | ||
سوره فاطر یکی از پنج سوره‌ای است که با عبارت «الحمدلله» آغاز شده است این سوره‌ها عبارتند از فاتحه، انعام، کهف، سبأ، فاطر که همه آنها جزو سور مکی هستند. | * سوره فاطر یکی از پنج سوره‌ای است که با عبارت «الحمدلله» آغاز شده است این سوره‌ها عبارتند از فاتحه، انعام، کهف، سبأ، فاطر که همه آنها جزو سور مکی هستند. | ||
* همچنین سوره فاطر از [[سور مثانی]] می‌باشد مثانی سوره‌هایی هستند که بعد از [[سور مئین]] قرار گرفته‌اند و زیر صد آیه دارند مانند اینکه سور مئین مبادی باشند و توالی آن مثانی آن فرض شده‌اند<ref>زاد المسير فی علم التفسير، ج 4، ص 141.</ref>. | |||
* سوره‌های مثانی عبارتند از: احزاب و حجّ و قصص و نمل و نور و انفال و مریم و عنکبوت و روم و یس و فرقان و حجر و رعد و سبأ و فاطر و إبراهیم و ص و محمد و لقمان و زمر<ref>التمهید في علوم القرآن، ج1، ص 313.</ref>. | |||
* روايتی است که از رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای [[تورات]] و سوره‌های مئين را به جای [[انجيل]] و سوره‌های مثانی را به جای [[زبور]] به من داد و پروردگارم مرا با دادن سوره‌های مفصل فزونی بخشيد<ref>جامع البيان فی تفسير القرآن، ج 1، ص 34.</ref>. | |||
* بعضی از مفسران تمام سوره فاطر را در يک حلقه خلاصه کرده‌اند و آن مسالۀ قاهريت خداوند در تمام زمينه‌هاست<ref>تفسير نمونه، ج 18، ص 162 به نقل از تفسير" فی ظلال" آغاز سوره فاطر.</ref>. | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
== منابع == | == منابع == | ||
[https://quran.inoor.ir/fa/surah/35/ برگرفته از سایت سوره فاطر - پایگاه جامع | * [https://quran.inoor.ir/fa/surah/35/ برگرفته از سایت سوره فاطر - پایگاه جامع قرآن] quran.inoor.ir | ||
{{سوره‌های مکی و مدنی}} | |||
{{ | |||
[[رده:قرآن]] | [[رده:قرآن]] | ||
[[رده:سوره‌های قرآن]] | [[رده:سوره‌های قرآن]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۲ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۳۸
| سوره فاطر | |
|---|---|
 | |
 | |
| نام‌های دیگر سوره | ملائکه |
| شماره سوره | ۳۵ |
| محل نزول | مکه(مکی) |
| جزء | ۲۲ |
| تعداد آیات | ۴۵ |
سوره فاطر یا ملائکه سی و پنجمین سوره و از سوره‌های مکی قرآن است که در جزء ۲۲ جای دارد. این سوره را از آن رو که با حمد‌الهی آغاز می‌شود، جزو سوره‌های حامدات دانسته‌اند. سوره فاطر از معاد، اوضاع و احوال قیامت و گرفتاری و پشیمانی کافران سخن می‌گوید و انسان را از فریب ظواهر دنیا و وسوسه‌های شیطان بر حذر می‌دارد. اشاره به برخی نعمت‌های الهی، تاکید بر تلاوت قرآن، اقامه نماز و انفاق به عنوان تجارت‌های بی‌زیان از دیگر موضوعات این سوره است.
فاطر
- شکافنده،
- آفریننده[۱].
مفهوم کلی سوره
- يادآوری مبدأ و معاد؛
- طرح رهبری پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم)؛
- آفرينش فرشتگان به صورت‌های مختلف؛
- مراحل آفرينش انسان[۲].
اسامی سوره
علت نام‌گذاری
- «سوره فاطر»؛ اين واژه در اولين آيۀ اين سوره به عنوان يکی از صفات خداوند جل شأنه آمده است.
- «سوره ملائکه»؛ به خاطر آمدن وصف و صفات ملائکه در آيۀ اول، این سوره به این نام عنوان شده است[۴].
تعداد آیات و کلمات و حروف
- سوره فاطر چهل‌وپنج آیه دارد[۵].
- سوره فاطر هفت صدوهفتاد دارد[۶]. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره‌های قرآن مختلف است)
- سوره فاطرسه هزاروصدوسی حرف دارد[۷].(لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره‌های قرآن مختلف است)
اهداف و آموزه‌ها
در سوره فاطر اهداف اساسی زير پی‌گيری می‌شود:
محتوا و موضوعات
محتوای آيات سوره فاطر را در پنج بخش می‌توان خلاصه کرد.
- بخش مهمی از آيات اين سوره پيرامون نشانه‌های عظمت خداوند در عالم هستی و دلائل توحيد سخن می‌گويد؛
- بخش ديگری از آن از ربوبيت پروردگار و تدبير او نسبت به عموم جهان و خصوص انسان و خالقيت و رازقيت او و آفرينش انسان از خاک و مراحل تکامل او بحث می‌کند؛
- بخش ديگر پيرامون معاد و نتائج اعمال در آخرت و رحمت گسترده الهی در اين جهان و سنت تخلف‌ناپذير او درباره مستکبران است؛
- قسمتی از آيات آن نيز اشاره به مساله رهبری انبيا و مبارزه پی‌گير و مستمرشان با دشمنان لجوج و سرسخت و دلداری پيامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) در اين زمينه می‌باشد؛
- سرانجام بخشی از آن بيان مواعظ و اندرزهای الهی در زمينه‌های مختلف است که مکمل بحث‌های گذشته می‌باشد.
- بعضی از مفسران تمام اين سوره را در يک حلقه خلاصه کرده‌اند و آن مساله قاهريت خداوند در تمام زمينه‌ها است[۹]. اين سخن گرچه با توجه به قسمت قابل توجهی از آيات سوره متناسب به نظر می‌رسد، ولی در عين حال وجود بخش‌های مختلف ديگر را در اين سوره نمی‌توان انکار کرد[۱۰].
فضائل، خواص و ثواب قرائت
ابی‌بن‌کعب از پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) روايت کرده که فرمود: «هر کس سوره ملائکه را قرائت کند روز قيامت سه در از درهای بهشت او را صدا می‌زند که از هر کدام از اين سه در که خواستی وارد شو[۱۱]».
محل و زمان نزول
- سوره فاطر در مکه بر پيامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) نازل شده است[۱۲].
- سوره فاطر بين هجرت به حبشه تا زمان معراج بر پيامبر نازل شده است[۱۳].
فضای نزول
فضای نزول سوره فاطر همچون برخی از سوره‌های مکی اعتقادی است و بیشتر در مقابل جبهه‌گیری‌ها و شبه‌افکنی‌های مشرکان مکه نازل شده است. زیرا که بیش از نصف سوره در مورد توحید خداوند متعال و تدبیر و اداره کننده امور دنیاست و همچنین مسأله نبوت و معاد نیز از مسائلی بود که در آن روز بیشترین بحث‌ها پیرامون آنها بوده است و خداوند در این سوره به آنها پرداخته است.
ویژگی
- سوره فاطر یکی از پنج سوره‌ای است که با عبارت «الحمدلله» آغاز شده است این سوره‌ها عبارتند از فاتحه، انعام، کهف، سبأ، فاطر که همه آنها جزو سور مکی هستند.
- همچنین سوره فاطر از سور مثانی می‌باشد مثانی سوره‌هایی هستند که بعد از سور مئین قرار گرفته‌اند و زیر صد آیه دارند مانند اینکه سور مئین مبادی باشند و توالی آن مثانی آن فرض شده‌اند[۱۴].
- سوره‌های مثانی عبارتند از: احزاب و حجّ و قصص و نمل و نور و انفال و مریم و عنکبوت و روم و یس و فرقان و حجر و رعد و سبأ و فاطر و إبراهیم و ص و محمد و لقمان و زمر[۱۵].
- روايتی است که از رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای تورات و سوره‌های مئين را به جای انجيل و سوره‌های مثانی را به جای زبور به من داد و پروردگارم مرا با دادن سوره‌های مفصل فزونی بخشيد[۱۶].
- بعضی از مفسران تمام سوره فاطر را در يک حلقه خلاصه کرده‌اند و آن مسالۀ قاهريت خداوند در تمام زمينه‌هاست[۱۷].
پانویس
- ↑ قاموس قرآن، ج 5، ص 193.
- ↑ تفسير قرآن مهر، ج 17، ص 21.
- ↑ همان، ص 85.
- ↑ همان.
- ↑ التفسير الكبير: تفسير القرآن العظيم (الطبرانی)، ج 5، ص252.
- ↑ اللباب فی علوم الكتاب، ج 16، ص97.
- ↑ همان.
- ↑ تفسير قرآن مهر، ج 17، ص 86.
- ↑ تفسير «فی ظلال‌القرآن» آغاز سوره فاطر.
- ↑ تفسير نمونه، ج 18، ص 162-161.
- ↑ ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 20، ص 299.
- ↑ همان.
- ↑ تفسير قرآن مهر، ج 17، ص 85.
- ↑ زاد المسير فی علم التفسير، ج 4، ص 141.
- ↑ التمهید في علوم القرآن، ج1، ص 313.
- ↑ جامع البيان فی تفسير القرآن، ج 1، ص 34.
- ↑ تفسير نمونه، ج 18، ص 162 به نقل از تفسير" فی ظلال" آغاز سوره فاطر.
منابع
- برگرفته از سایت سوره فاطر - پایگاه جامع قرآن quran.inoor.ir