سوره زمر: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌وحدت
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<div class="wikiInfo">[[پرونده:سوره زمر.jpg |جایگزین=سوره زمر]]
{{جعبه اطلاعات سوره‌ قرآن
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
| عنوان = سوره زمر
!نام
| تصویر = سوره زمر.jpg
!سوره زمر
| نام‌های دیگر سوره =
|-
| شماره سوره = ۳۹
|شماره سوره
|محل نزول = [[مکه|مکه‌]](مکی)
|۳۹
| جزء = ۲۳ و ۲۴
|-
| تعداد آیات = ۷۵
|جزء
}}
|۲۳ و ۲۴
|-
|ترتیب نزول
|۵۹
|-
|مکی/مدنی
|مکی
|-
|تعداد آیات
|۷۵
|-
|تعداد کلمات
|۱۱۸۰
|-
|تعداد حروف
|۴۸۷۱
|-
|}
</div>
'''سوره زُمَرْ''' سی و نهمین سوره و از [[سوره‌های مکی]] قرآن که در جزء ۲۳ و ۲۴ جای گرفته است. این سوره در مورد اعتقاداتی مانند [[توحید]]، [[معاد]]، اهمیت [[قرآن]] و [[نبوت]] سخن می‌گوید. دعوت به یکتاپرستی خالص شاخص‌ترین پیام این سوره است. بخشی از این سوره نیز در مورد [[توبه]] است.  
'''سوره زُمَرْ''' سی و نهمین سوره و از [[سوره‌های مکی]] قرآن که در جزء ۲۳ و ۲۴ جای گرفته است. این سوره در مورد اعتقاداتی مانند [[توحید]]، [[معاد]]، اهمیت [[قرآن]] و [[نبوت]] سخن می‌گوید. دعوت به یکتاپرستی خالص شاخص‌ترین پیام این سوره است. بخشی از این سوره نیز در مورد [[توبه]] است.  
در فضیلت این سوره از [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اکرم(صلی الله علیه)]] روایت شده است: هر کس سوره زمر را قرائت نماید در [[روز قیامت]] امیدش قطع نشده و خداوند [[ثواب]] خائفان از خدا که از او بیم دارند را به قاری این سوره عطا می‌کند.
در فضیلت این سوره از [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم)]] روایت شده است: هر کس سوره زمر را قرائت نماید در روز [[قیامت]] امیدش قطع نشده و خداوند [[ثواب]] خائفان از خدا که از او بیم دارند را به قاری این سوره عطا می‌کند.


== زمر ==
== زمر ==
خط ۳۶: خط ۱۷:
* خداباوری؛
* خداباوری؛
* دادگاه عدل الهی در [[قیامت|رستاخيز]]؛
* دادگاه عدل الهی در [[قیامت|رستاخيز]]؛
* تأثير نيرومند [[قرآن]] بر قلب انسان؛
* تأثير نيرومند [[قرآن]] بر قلب [[انسان]]؛
* شب زنده داری و عبادت<ref>تفسير قرآن مهر، ج 18، ص 21.</ref>.
* شب زنده داری و [[عبادت]]<ref>تفسير قرآن مهر، ج 18، ص 21.</ref>.


== اسامی سوره و علت نام‌گذاری ==
== اسامی سوره و علت نام‌گذاری ==
* زمر،
* زمر؛
* غُرَف<ref>همان، ص 23.</ref>.  
* غُرَف<ref>همان، ص 23.</ref>.  
* «سوره زمر»؛ سبب نام‌گذاری اين سوره به «زمر» (فوج و گروه) تکرار اين واژه در آيات هفتادویک‌ و هفتادوسه است.
* «سوره زمر»؛ سبب نام‌گذاری اين سوره به «زمر» (فوج و گروه) تکرار اين واژه در آيات هفتادویک‌ و هفتادوسه است.
خط ۵۱: خط ۳۲:
== اهداف و آموزه‌ها ==  
== اهداف و آموزه‌ها ==  
هدف‌های اساسی سوره زمر عبارت‌اند از:
هدف‌های اساسی سوره زمر عبارت‌اند از:
# دعوت به [[توحید|توحيد]]؛  
# دعوت به [[توحید|توحيد]]؛  
# يادآوری رستاخيز و خصوصيات آن<ref>تفسير قرآن مهر، ج 18، ص 24.</ref>.
# يادآوری [[قیامت|رستاخيز]] و خصوصيات آن<ref>تفسير قرآن مهر، ج 18، ص 24.</ref>.


== محتوا و موضوعات ==
== محتوا و موضوعات ==
سوره زمر از چند بخش مهم تشکيل يافته است:
سوره زمر از چند بخش مهم تشکيل يافته است:
 
* چيزی که بيش از همه در سراسر اين سوره منعکس است مسالۀ دعوت به توحيد خالص می‌باشد، توصيه در تمام ابعاد و شاخه‌هايش، توحيد خالقيت، توحيد ربوبيت و توحيد عبادت، مخصوصا روی مسالۀ اخلاص در عبادت و بندگی خدا بارها در آيات مختلف اين سوره تکيه شده است و تعبيراتش در اين زمينه آن چنان مؤثر است که قلب [[انسان]] را به سوی اخلاص می‌کشاند و جذب می‌کند؛
چيزی که بيش از همه در سراسر اين سوره منعکس است مسالۀ دعوت به توحيد خالص می‌باشد، توصيه در تمام ابعاد و شاخه‌هايش، توحيد خالقيت، توحيد ربوبيت و توحيد عبادت، مخصوصا روی مسالۀ اخلاص در عبادت و بندگی خدا بارها در آيات مختلف اين سوره تکيه شده است و تعبيراتش در اين زمينه آن چنان مؤثر است که قلب انسان را به سوی اخلاص می‌کشاند و جذب می‌کند؛
* مسالۀ مهم ديگری که در مقاطع مختلف اين سوره و تقريبا از آغاز تا انجام آن مورد توجه است مساله معاد و دادگاه بزرگ عدالت خدا است، مساله ثواب و جزا، غرفه‌های بهشتی و سايبان‌های آتشين دوزخی، مساله ترس و وحشت روز قيامت و آشکار شدن نتايج اعمال و ظاهر شدن خود آنها در آن صحنه بزرگ، مساله سياه شدن صورت دروغگويان و کسانی که بر خدا افترا بستند، رانده شدن [[كافران|کافران]] به سوی [[جهنم]]، ملامت و سرزنش فرشتگان عذاب نسبت به آنها و دعوت بهشتيان به سوی [[بهشت]] و تبريک و تهنيت فرشتگان رحمت به آنها! اين مسائل که بر محور معاد دور می‌زند آن چنان با مسائل توحيدی آميخته است که گويی تار و پود يک پارچه را تشکيل می‌دهد؛
 
* بخش ديگری از اين سوره که تنها قسمت کوتاهی از آن را اشغال می‌کند اهميت قرآن مجيد است ولی اين بخش کوتاه ترسيم جالبی از قرآن و تاثير نيرومند آن در قلوب و جان‌ها در بر دارد؛
مسالۀ مهم ديگری که در مقاطع مختلف اين سوره و تقريبا از آغاز تا انجام آن مورد توجه است مساله معاد و دادگاه بزرگ عدالت خدا است، مساله ثواب و جزا، غرفه‌های بهشتی و سايبان‌های آتشين دوزخی، مساله ترس و وحشت روز قيامت و آشکار شدن نتايج اعمال و ظاهر شدن خود آنها در آن صحنه بزرگ، مساله سياه شدن صورت دروغگويان و کسانی که بر خدا افترا بستند، رانده شدن [[كافران|کافران]] به سوی [[جهنم]]، ملامت و سرزنش فرشتگان عذاب نسبت به آنها و دعوت بهشتيان به سوی [[بهشت]] و تبريک و تهنيت فرشتگان رحمت به آنها! اين مسائل که بر محور معاد دور می‌زند آن چنان با مسائل توحيدی آميخته است که گويی تار و پود يک پارچه را تشکيل می‌دهد؛
* بخش ديگری که آن هم نسبتا کوتاه است بيان سرنوشت اقوام پيشين و مجازات دردناک الهی نسبت به تکذيب‌کنندگان آيات حق می‌باشد؛
 
* و بالآخره بخشی از اين سوره نيز پيرامون مسالۀ توبه و باز بودن درهای بازگشت به سوی خداست و مؤثرترين آيات [[توبه]] و رحمت در اين بخش بيان شده که شايد در قرآن آيه ای نويدبخش‌تر از آن در اين زمينه نباشد<ref>تفسير نمونه، ج 19، ص 360-359.</ref>.
بخش ديگری از اين سوره که تنها قسمت کوتاهی از آن را اشغال می‌کند اهميت قرآن مجيد است ولی اين بخش کوتاه ترسيم جالبی از قرآن و تاثير نيرومند آن در قلوب و جانها در بر دارد؛
 
بخش ديگری که آن هم نسبتا کوتاه است بيان سرنوشت اقوام پيشين و مجازات دردناک الهی نسبت به تکذيب‌کنندگان آيات حق می‌باشد؛
 
و بالآخره بخشی از اين سوره نيز پيرامون مسالۀ توبه و باز بودن درهای بازگشت به سوی خداست و مؤثرترين آيات توبه و رحمت در اين بخش بيان شده که شايد در قرآن آيه ای نويدبخش‌تر از آن در اين زمينه نباشد<ref>تفسير نمونه، ج 19، ص 360-359.</ref>.


== فضائل، خواص و ثواب قرائت ==
== فضائل، خواص و ثواب قرائت ==
[[ابى‌بن‌كعب|ابی‌بن‌کعب]] از [[حضرت محمد (ص)|پيامبر خدا(صلی الله علیه)]] نقل کرده که فرمود: «هر که سوره زمر را بحواند خداوند اميد او را قطع نکرده و ثواب ترسندگان را که از [[خداوند]] می‌ترسند به او می‌بخشد».
* [[ابی‌بن‌كعب|ابی‌بن‌کعب]] از [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پيامبر خدا(صلی الله علیه و آله و سلم)]] نقل کرده که فرمود: «هر که سوره زمر را بحواند خداوند اميد او را قطع نکرده و ثواب ترسندگان را که از [[خدا|خداوند]] می‌ترسند به او می‌بخشد».
 
[[هارون‌بن‌خارجه]] از [[جعفر بن محمد (صادق‌)|امام صادق(علیه‌السلام)]] نقل کرده که فرمود: «هر که سوره زمر را بخواند خدا شرافت دنيا و آخرت را به او می‌بخشد و او را بدون مال و فاميل عزيز می‌گرداند تا هر که او را ببيند شکوهش به وی نموده شده و جسدش بر آتش [[حرام]] گردد و برای او هزار شهر در [[بهشت]] ساخته شود که در هر شهری هزار کاخ بوده و در هر کاخی صد [[حوريه]] می‌باشد و علاوه برای او دو چشمه جاری و دو چشمه جوشان و دو بوستان خرم و حوريان پرده‌نشين در خيمه‌ها می‌باشد<ref>ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 21، ص 138.</ref>.
هارون‌بن‌خارجه از [[امام جعفر صادق|امام صادق(علیه السلام)]] نقل کرده که فرمود: «هر که سوره زمر را بخواند خدا شرافت دنيا و آخرت را به او می‌بخشد و او را بدون مال و فاميل عزيز می‌گرداند تا هر که او را ببيند شکوهش به وی نموده شده و جسدش بر آتش [[حرام]] گردد و برای او هزار شهر در [[بهشت]] ساخته شود که در هر شهری هزار کاخ بوده و در هر کاخی صد [[حوريه]] می‌باشد و علاوه برای او دو چشمه جاری و دو چشمه جوشان و دو بوستان خرم و حوريان پرده‌نشين در خيمه‌ها می‌باشد<ref>ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 21، ص 138.</ref>.


== محل وزمان نزول ==
== محل وزمان نزول ==
همه آيات سوره زمر طبق گفته «مجاهد و قتاده و حسن» مکی می‌باشد. و برخی گفته‌اند: سه آيه اين سوره در مدينه نازل شده که درباره «وحشی» قاتل «حمزه» و از اول آيه (قُلْ يا عِبادِيَ) تا آخر آيه سوم می‌باشد<ref>همان.</ref>.
# همه آيات سوره زمر طبق گفته «[[مجاهد]] و [[قتاده]] و حسن» مکی می‌باشد. و برخی گفته‌اند: سه آيه اين سوره در مدينه نازل شده که درباره «وحشی» قاتل «[[حمزه]]» و از اول آيه (قُلْ يا عِبادِيَ) تا آخر آيه سوم می‌باشد<ref>همان.</ref>.
 
# سوره زمر در دوران اخير زندگی [[مسلمان|مسلمانان]] در [[مكه|مکه]]، يعنی پس از [[معراج]] و قبل از [[هجرت]] فرود آمده است<ref>تفسير قرآن مهر، ج 18، ص 23.</ref>.
سوره زمر در دوران اخير زندگی [[مسلمانان]] در [[مكه|مکه]]، يعنی پس از [[معراج]] و قبل از [[هجرت]] فرود آمده است<ref>تفسير قرآن مهر، ج 18، ص 23.</ref>.


== فضای نزول ==
== فضای نزول ==
[[مشركان|مشرکان]] از آن حضرت خواسته‌اند از دعوت خود دست بردارد و متعرض خدايان آنها نشود و او را از غضب خدايان خود ترسانده‌اند و نيز او را به عبادت آنها خوانده‌اند، اين جريان سبب [[نزول قرآن|نزول]] سوره زمر با آن لحن موکد گرديده است.
[[شرک|مشرکان]] از آن حضرت خواسته‌اند از دعوت خود دست بردارد و متعرض خدايان آنها نشود و او را از غضب خدايان خود ترسانده‌اند و نيز او را به عبادت آنها خوانده‌اند، اين جريان سبب [[نزول قرآن|نزول]] سوره زمر با آن لحن موکد گرديده است.


علاوه بر اين سوره مبارکۀ زمر مسئله توحيد و يگانگی خدا و نفوذ قدرت او را در اراده کائنات در حدّ اعلی از راه عقل و [[وحى|وحی]] آسمانی بيان می‌کند و از آنها نتيجه می‌گيرد که خلقت و تدبير کائنات در دست خداست، [[عبادت]] و اطاعت خاص اوست و نيز مسئله معاد را مطرح کرده و در آخر می‌فرمايد: متّقيان گروه گروه به [[بهشت]] و [[كفار|کفار]] فوج فوج رهسپار آتش خواهند شد.
علاوه بر اين سوره مبارکۀ زمر مسئله توحيد و يگانگی خدا و نفوذ قدرت او را در اراده کائنات در حدّ اعلی از راه عقل و [[وحی|وحی]] آسمانی بيان می‌کند و از آنها نتيجه می‌گيرد که خلقت و تدبير کائنات در دست خداست، [[عبادت]] و اطاعت خاص اوست و نيز مسئله [[معاد]] را مطرح کرده و در آخر می‌فرمايد: متّقيان گروه گروه به [[بهشت]] و [[کافر|کفار]] فوج فوج رهسپار آتش خواهند شد.


راه زندگی آن نيست که انسان در دفع مضرات و جلب منافع به مجسمه‌ها و مخلوق روی آورد و زندگی خويش را با رسومات از خود ساخته به آخر رساند و گرنه خلقت او عاطل و باطل خواهد بود، خدا از خلقت او غرضی دارد، رسيدن به آن هدف و غرض، در اطاعت و زندگی از نظر خداست<ref>تفسير احسن‌الحديث، ج 9، ص 259-258.</ref>.
راه زندگی آن نيست که انسان در دفع مضرات و جلب منافع به مجسمه‌ها و مخلوق روی آورد و زندگی خويش را با رسومات از خود ساخته به آخر رساند و گرنه خلقت او عاطل و باطل خواهد بود، خدا از خلقت او غرضی دارد، رسيدن به آن هدف و غرض، در اطاعت و زندگی از نظر خداست<ref>تفسير احسن‌الحديث، ج 9، ص 259-258.</ref>.


== ویژگی ==
== ویژگی ==
سوره زمر از [[سور مثانی]] می‌باشد مثانی سوره‌هایی هستند که بعد از سور مئین قرار گرفته‌اند و زیر صد آیه دارند مانند اینکه سور مئین مبادی باشند و توالی آن مثانی آن فرض شده‌اند<ref>زاد المسير فى علم التفسير، ج 4، ص 141.</ref>.
* سوره زمر از [[سور مثانی]] می‌باشد مثانی سوره‌هایی هستند که بعد از سور مئین قرار گرفته‌اند و زیر صد آیه دارند مانند اینکه سور مئین مبادی باشند و توالی آن مثانی آن فرض شده‌اند<ref>زاد المسير فی علم التفسير، ج 4، ص 141.</ref>.
* سوره‌های مثانی عبارتند از: احزاب و حجّ و قصص و نمل و نور و انفال و مریم و عنکبوت و روم و یس و فرقان و حجر و رعد و سبأ و فاطر و إبراهیم و ص و محمد و لقمان و زمر<ref>التمهید في علوم القرآن، ج1، ص 313.</ref>.
* روايتی است که از [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم)]] نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای [[تورات]] و سوره‌های مئين را به جای [[انجيل]] و سوره‌های مثانی را به جای [[زبور]] به من داد و پروردگارم مرا با دادن سوره‌های مفصّل فزونی بخشيد<ref>جامع البيان فی تفسير القرآن، ج 1، ص 34.</ref>.
* آیۀ مشهور باز بودن راه [[توبه]] برای همگان «قُلْ يا عِبادِيَ الَّذينَ أَسْرَفُوا عَلی أَنْفُسِهِم ...» (آیه پنجاه و سوم) در این سوره است.


سوره‌های مثانی عبارتند از: احزاب و حجّ و قصص و نمل و نور و انفال و مریم و عنکبوت و روم و یس و فرقان و حجر و رعد و سبأ و فاطر و إبراهیم و ص و محمد و لقمان و زمر<ref>التمهید في علوم القرآن، ج1، ص 313.</ref>.
== جستارهای وابسته ==
 
* [[توبه]]
روايتی است که از [[حضرت محمد (ص)|رسول خدا(صلی الله علیه)]] نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای [[تورات]] و سوره‌های مئين را به جای [[انجيل]] و سوره‌های مثانی را به جای [[زبور]] به من داد و پروردگارم مرا با دادن سوره‌های مفصّل فزونی بخشيد<ref>جامع البيان فى تفسير القرآن، ج 1، ص 34.</ref>.
* [[قیامت]]
 
* [[ثواب]]
آیۀ مشهور باز بودن راه [[توبه]] برای همگان «قُلْ يا عِبادِيَ الَّذينَ أَسْرَفُوا عَلی أَنْفُسِهِم ...» (آیه پنجاه و سوم) در این سوره است.


== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}


=منایع=
== منایع ==
[https://quran.inoor.ir/fa/surah/39/ برگرفته از سایت معرفی سوره زمر - پایگاه جامع قرآنhttps://quran.inoor.ir]
* [https://quran.inoor.ir/fa/surah/39/ برگرفته از سایت معرفی سوره زمر - پایگاه جامع قرآن]quran.inoor.ir.
 
{{سوره‌های مکی و مدنی}}


[[رده:قرآن]]
[[رده:قرآن]]
[[رده:سوره‌های قرآن]]
[[رده:سوره‌های قرآن]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۴ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۲۰

سوره زمر
سوره زمر.jpg
شماره سوره۳۹
محل نزولمکه‌(مکی)
جزء۲۳ و ۲۴
تعداد آیات۷۵

سوره زُمَرْ سی و نهمین سوره و از سوره‌های مکی قرآن که در جزء ۲۳ و ۲۴ جای گرفته است. این سوره در مورد اعتقاداتی مانند توحید، معاد، اهمیت قرآن و نبوت سخن می‌گوید. دعوت به یکتاپرستی خالص شاخص‌ترین پیام این سوره است. بخشی از این سوره نیز در مورد توبه است. در فضیلت این سوره از پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) روایت شده است: هر کس سوره زمر را قرائت نماید در روز قیامت امیدش قطع نشده و خداوند ثواب خائفان از خدا که از او بیم دارند را به قاری این سوره عطا می‌کند.

زمر

جمع زمره است به معنی دسته، جماعت، فوج[۱].

مفهوم کلی سوره

اسامی سوره و علت نام‌گذاری

  • زمر؛
  • غُرَف[۳].
  • «سوره زمر»؛ سبب نام‌گذاری اين سوره به «زمر» (فوج و گروه) تکرار اين واژه در آيات هفتادویک‌ و هفتادوسه است.
  • «سوره غرف»؛ از آن رو «غُرَف» (اتاق و کاخ) ناميده شده که اين واژه در آيۀ بیستم اين سوره تکرار شده است[۴].

تعداد آیات و کلمات و حروف

  • سوره زمر هفتادوپنج آیه دارد[۵].
  • سوره زمر هزاروصدوهفتاد ودو کلمه دارد[۶]. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره‌های قرآن مختلف است)
  • سوره زمر چهارهزارونهصدوهشت حرف دارد[۷]. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره‌های قرآن مختلف است)

اهداف و آموزه‌ها

هدف‌های اساسی سوره زمر عبارت‌اند از:

  1. دعوت به توحيد؛
  2. يادآوری رستاخيز و خصوصيات آن[۸].

محتوا و موضوعات

سوره زمر از چند بخش مهم تشکيل يافته است:

  • چيزی که بيش از همه در سراسر اين سوره منعکس است مسالۀ دعوت به توحيد خالص می‌باشد، توصيه در تمام ابعاد و شاخه‌هايش، توحيد خالقيت، توحيد ربوبيت و توحيد عبادت، مخصوصا روی مسالۀ اخلاص در عبادت و بندگی خدا بارها در آيات مختلف اين سوره تکيه شده است و تعبيراتش در اين زمينه آن چنان مؤثر است که قلب انسان را به سوی اخلاص می‌کشاند و جذب می‌کند؛
  • مسالۀ مهم ديگری که در مقاطع مختلف اين سوره و تقريبا از آغاز تا انجام آن مورد توجه است مساله معاد و دادگاه بزرگ عدالت خدا است، مساله ثواب و جزا، غرفه‌های بهشتی و سايبان‌های آتشين دوزخی، مساله ترس و وحشت روز قيامت و آشکار شدن نتايج اعمال و ظاهر شدن خود آنها در آن صحنه بزرگ، مساله سياه شدن صورت دروغگويان و کسانی که بر خدا افترا بستند، رانده شدن کافران به سوی جهنم، ملامت و سرزنش فرشتگان عذاب نسبت به آنها و دعوت بهشتيان به سوی بهشت و تبريک و تهنيت فرشتگان رحمت به آنها! اين مسائل که بر محور معاد دور می‌زند آن چنان با مسائل توحيدی آميخته است که گويی تار و پود يک پارچه را تشکيل می‌دهد؛
  • بخش ديگری از اين سوره که تنها قسمت کوتاهی از آن را اشغال می‌کند اهميت قرآن مجيد است ولی اين بخش کوتاه ترسيم جالبی از قرآن و تاثير نيرومند آن در قلوب و جان‌ها در بر دارد؛
  • بخش ديگری که آن هم نسبتا کوتاه است بيان سرنوشت اقوام پيشين و مجازات دردناک الهی نسبت به تکذيب‌کنندگان آيات حق می‌باشد؛
  • و بالآخره بخشی از اين سوره نيز پيرامون مسالۀ توبه و باز بودن درهای بازگشت به سوی خداست و مؤثرترين آيات توبه و رحمت در اين بخش بيان شده که شايد در قرآن آيه ای نويدبخش‌تر از آن در اين زمينه نباشد[۹].

فضائل، خواص و ثواب قرائت

هارون‌بن‌خارجه از امام صادق(علیه‌السلام) نقل کرده که فرمود: «هر که سوره زمر را بخواند خدا شرافت دنيا و آخرت را به او می‌بخشد و او را بدون مال و فاميل عزيز می‌گرداند تا هر که او را ببيند شکوهش به وی نموده شده و جسدش بر آتش حرام گردد و برای او هزار شهر در بهشت ساخته شود که در هر شهری هزار کاخ بوده و در هر کاخی صد حوريه می‌باشد و علاوه برای او دو چشمه جاری و دو چشمه جوشان و دو بوستان خرم و حوريان پرده‌نشين در خيمه‌ها می‌باشد[۱۰].

محل وزمان نزول

  1. همه آيات سوره زمر طبق گفته «مجاهد و قتاده و حسن» مکی می‌باشد. و برخی گفته‌اند: سه آيه اين سوره در مدينه نازل شده که درباره «وحشی» قاتل «حمزه» و از اول آيه (قُلْ يا عِبادِيَ) تا آخر آيه سوم می‌باشد[۱۱].
  2. سوره زمر در دوران اخير زندگی مسلمانان در مکه، يعنی پس از معراج و قبل از هجرت فرود آمده است[۱۲].

فضای نزول

مشرکان از آن حضرت خواسته‌اند از دعوت خود دست بردارد و متعرض خدايان آنها نشود و او را از غضب خدايان خود ترسانده‌اند و نيز او را به عبادت آنها خوانده‌اند، اين جريان سبب نزول سوره زمر با آن لحن موکد گرديده است.

علاوه بر اين سوره مبارکۀ زمر مسئله توحيد و يگانگی خدا و نفوذ قدرت او را در اراده کائنات در حدّ اعلی از راه عقل و وحی آسمانی بيان می‌کند و از آنها نتيجه می‌گيرد که خلقت و تدبير کائنات در دست خداست، عبادت و اطاعت خاص اوست و نيز مسئله معاد را مطرح کرده و در آخر می‌فرمايد: متّقيان گروه گروه به بهشت و کفار فوج فوج رهسپار آتش خواهند شد.

راه زندگی آن نيست که انسان در دفع مضرات و جلب منافع به مجسمه‌ها و مخلوق روی آورد و زندگی خويش را با رسومات از خود ساخته به آخر رساند و گرنه خلقت او عاطل و باطل خواهد بود، خدا از خلقت او غرضی دارد، رسيدن به آن هدف و غرض، در اطاعت و زندگی از نظر خداست[۱۳].

ویژگی

  • سوره زمر از سور مثانی می‌باشد مثانی سوره‌هایی هستند که بعد از سور مئین قرار گرفته‌اند و زیر صد آیه دارند مانند اینکه سور مئین مبادی باشند و توالی آن مثانی آن فرض شده‌اند[۱۴].
  • سوره‌های مثانی عبارتند از: احزاب و حجّ و قصص و نمل و نور و انفال و مریم و عنکبوت و روم و یس و فرقان و حجر و رعد و سبأ و فاطر و إبراهیم و ص و محمد و لقمان و زمر[۱۵].
  • روايتی است که از رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای تورات و سوره‌های مئين را به جای انجيل و سوره‌های مثانی را به جای زبور به من داد و پروردگارم مرا با دادن سوره‌های مفصّل فزونی بخشيد[۱۶].
  • آیۀ مشهور باز بودن راه توبه برای همگان «قُلْ يا عِبادِيَ الَّذينَ أَسْرَفُوا عَلی أَنْفُسِهِم ...» (آیه پنجاه و سوم) در این سوره است.

جستارهای وابسته

پانویس

  1. قاموس قرآن، ج 3، ص 179.
  2. تفسير قرآن مهر، ج 18، ص 21.
  3. همان، ص 23.
  4. همان
  5. الكشف و البيان، ج 8، ص 220.
  6. همان.
  7. همان.
  8. تفسير قرآن مهر، ج 18، ص 24.
  9. تفسير نمونه، ج 19، ص 360-359.
  10. ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 21، ص 138.
  11. همان.
  12. تفسير قرآن مهر، ج 18، ص 23.
  13. تفسير احسن‌الحديث، ج 9، ص 259-258.
  14. زاد المسير فی علم التفسير، ج 4، ص 141.
  15. التمهید في علوم القرآن، ج1، ص 313.
  16. جامع البيان فی تفسير القرآن، ج 1، ص 34.

منایع