سوره فرقان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۰ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| نام‌های دیگر سوره = سوره تبارَکَ | | نام‌های دیگر سوره = سوره تبارَکَ | ||
| شماره سوره = ۲۵ | | شماره سوره = ۲۵ | ||
|محل نزول = مکه(مکی) | |محل نزول = [[مکه|مکه]](مکی) | ||
| جزء = ۱۸ و ۱۹ | | جزء = ۱۸ و ۱۹ | ||
| تعداد آیات = ۷۷ | | تعداد آیات = ۷۷ | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
* ویژگی‌های بندگان خاص خدا؛ | * ویژگی‌های بندگان خاص خدا؛ | ||
* شکایت پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) از مهجوریت قرآن؛ | * شکایت پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) از مهجوریت قرآن؛ | ||
* سرگذشت برخی از پیامبران<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 14، ص 227.</ref>. | * سرگذشت برخی از [[پیامبران]]<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 14، ص 227.</ref>. | ||
== اسامی سوره == | == اسامی سوره == | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
* تبارَکَ<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 14، ص 229.</ref>. | * تبارَکَ<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 14، ص 229.</ref>. | ||
== علت نام‌گذاری == | == علت نام‌گذاری == | ||
# «سوره فرقان»؛ به معنای جداکننده و فرق‌گذارنده (حق و باطل) و یکی از نام‌های [[قرآن | # «سوره فرقان»؛ به معنای جداکننده و فرق‌گذارنده (حق و باطل) و یکی از نام‌های [[قرآن|قرآن کریم]] نیز «فرقان» است. سبب نام‌گذاری این سوره آن است‌که واژه فرقان در آیه اول آن آمده است. | ||
# «سوره تبارَکَ»؛ به معنای «بزرگ و خجسته» می‌آید و این واژه کلمۀ آغازین سوره است که سه بار نیز در سوره فرقان تکرار شده است<ref>همان.</ref>. | # «سوره تبارَکَ»؛ به معنای «بزرگ و خجسته» می‌آید و این واژه کلمۀ آغازین سوره است که سه بار نیز در سوره فرقان تکرار شده است<ref>همان.</ref>. | ||
| خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) روایت شده که هر که سوره فرقان را بخواند روز قیامت [[مبعوث]] می‌شود در حالی که ایمان دارد که قیامت بدون تردید فرا می‌رسد و خدا مردگان را مبعوث می‌کند و بدون حساب به [[بهشت]] می‌رود. | از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) روایت شده که هر که سوره فرقان را بخواند روز قیامت [[مبعوث]] می‌شود در حالی که ایمان دارد که قیامت بدون تردید فرا می‌رسد و خدا مردگان را مبعوث می‌کند و بدون حساب به [[بهشت]] می‌رود. | ||
در روایت است که [[علی بن موسی (رضا)|امام هشتم علیه‌السلام]] به اسحاق‌بن‌عمار فرمود: قرائت سوره «تَبارَکَ الَّذِی نَزَّلَ الْفُرْقانَ عَلی عَبْدِهِ» را ترک نکن که هر که این سوره را هر شب بخواند خدا او را هرگز عذاب نمی‌کند و او را مورد محاسبه قرار نمی‌دهد و جایش فردوس برین است<ref>ترجمه تفسیر مجمع‌البیان، ج 17، ص 179.</ref>. | در روایت است که [[علی بن موسی (رضا)|امام هشتم (علیه‌السلام)]] به [[اسحاق‌بن‌عمار]] فرمود: قرائت سوره «تَبارَکَ الَّذِی نَزَّلَ الْفُرْقانَ عَلی عَبْدِهِ» را ترک نکن که هر که این سوره را هر شب بخواند خدا او را هرگز عذاب نمی‌کند و او را مورد محاسبه قرار نمی‌دهد و جایش [[بهشت|فردوس برین]] است<ref>ترجمه تفسیر مجمع‌البیان، ج 17، ص 179.</ref>. | ||
== محل و زمان نزول == | == محل و زمان نزول == | ||
سوره فرقان بقول مجاهد و [[قتاده]] مکی است. [[ابن عباس]] گوید: سه آیه آن در مدینه نازل شده است: «وَ الَّذِینَ لا یَدْعُونَ مَعَ اللَّهِ إِلهاً آخَرَ ... غَفُوراً رَحِیماً<ref>همان.</ref>». | سوره فرقان بقول [[مجاهد]] و [[قتاده]] [[مکه|مکی]] است. [[عبدالله ابن عباس|ابن عباس]] گوید: سه آیه آن در [[مدینه]] نازل شده است: «وَ الَّذِینَ لا یَدْعُونَ مَعَ اللَّهِ إِلهاً آخَرَ ... غَفُوراً رَحِیماً<ref>همان.</ref>». | ||
طبق محاسبۀ مفسران سوره فرقان در سال دهم [[بعثت]] نازل شده است<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 14، ص 229.</ref>. | طبق محاسبۀ مفسران سوره فرقان در سال دهم [[بعثت]] [[نزول قرآن|نازل]] شده است<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 14، ص 229.</ref>. | ||
== فضای نزول == | == فضای نزول == | ||
آنطور که از متن سوره فرقان پیداست فضای نزول سوره در مقام پاسخگویی به مشرکان مکه است زیرا که موقع نزول سوره، دعوت اسلامی به تدریج نضج می‌گرفت و مشرکان سخت احساس خطر می‌کردند، لذا می‌خواستند با تهمت‌ها و سمپاشی‌ها جلوی دعوت اسلامی را بگیرند، می‌گفتند: خدا به او چیزی نازل نکرده، دروغ‌هایی است که بر خدا نسبت می‌دهد (آیه چهارم). می‌گفتند: افسانه‌هایی است که از گذشتگان مانده و عده‌ای اینها را به او یاد می‌دهند(آیه پنجم). می‌گفتند: این چگونه پیامبری است مانند انسان‌ها طعام می‌خورد، در بازارها راه می‌رود چرا ملکی به تصدیق او نیامده و یا گنجی از طرف خدا باو داده نمی‌شود؟ (آیه هفتم و هشتم). می‌گفتند چرا [[ملائكه|ملائکه]] به خود ما [[وحی|وحی]] نمی‌آورد؟ چرا خدا را با چشم نمی‌بینیم؟ جواب دادن به این سؤالات و بیان حقائق دیگری | آنطور که از متن سوره فرقان پیداست فضای نزول سوره در مقام پاسخگویی به [[شرک|مشرکان]] [[مکه]] است زیرا که موقع نزول سوره، دعوت اسلامی به تدریج نضج می‌گرفت و مشرکان سخت احساس خطر می‌کردند، لذا می‌خواستند با تهمت‌ها و سمپاشی‌ها جلوی دعوت اسلامی را بگیرند، | ||
* می‌گفتند: خدا به او چیزی نازل نکرده، دروغ‌هایی است که بر خدا نسبت می‌دهد (آیه چهارم). | |||
* می‌گفتند: افسانه‌هایی است که از گذشتگان مانده و عده‌ای اینها را به او یاد می‌دهند(آیه پنجم). | |||
* می‌گفتند: این چگونه پیامبری است مانند انسان‌ها طعام می‌خورد، در بازارها راه می‌رود چرا ملکی به تصدیق او نیامده و یا گنجی از طرف خدا باو داده نمی‌شود؟ (آیه هفتم و هشتم). | |||
* می‌گفتند چرا [[ملائكه|ملائکه]] به خود ما [[وحی|وحی]] نمی‌آورد؟ چرا خدا را با چشم نمی‌بینیم؟ جواب دادن به این سؤالات و بیان حقائق دیگری علت نزول این سوره بوده است<ref>تفسیر أحسن‌الحدیث، ج 7، ص 259</ref>. | |||
== ویژگی == | == ویژگی == | ||
سوره فرقان از [[سور مثانی]] می‌باشد مثانی سوره‌هایی هستند که بعد از [[سورمئین]] قرار گرفته‌اند و زیر صد آیه دارند مانند اینکه سور مئین مبادی باشند و توالی آن مثانی آن فرض شده‌اند<ref>زاد المسیر فی علم التفسیر، ج 4، ص 141</ref>. | * سوره فرقان از [[سور مثانی]] می‌باشد مثانی سوره‌هایی هستند که بعد از [[سورمئین]] قرار گرفته‌اند و زیر صد آیه دارند مانند اینکه سور مئین مبادی باشند و توالی آن مثانی آن فرض شده‌اند<ref>زاد المسیر فی علم التفسیر، ج 4، ص 141</ref>. | ||
سوره‌های مثانی عبارتند از: احزاب و حجّ و قصص و نمل و نور و انفال و مریم و عنکبوت و روم و یس و فرقان و حجر و رعد و سبأ و فاطر و إبراهیم و ص و محمد و لقمان و زمر<ref>التمهید فی علوم القرآن، ج1، ص 313</ref>. | * سوره‌های مثانی عبارتند از: احزاب و حجّ و قصص و نمل و نور و انفال و مریم و عنکبوت و روم و یس و فرقان و حجر و رعد و سبأ و فاطر و إبراهیم و ص و محمد و لقمان و زمر<ref>التمهید فی علوم القرآن، ج1، ص 313</ref>. | ||
* روایتی است‌که از [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم)]] نقل شده که فرمود: خداوند هفت [[سوره طوال]] را به جای [[تورات]] و [[سوره‌های مئین|سوره‌های مئین]] را به جای [[انجیل]] و [[سوره‌های مثانی|سوره‌های مثانی]] را به جای [[زبور]] به من داد و پروردگارم مرا با دادن سوره‌های مفصّل فزونی بخشید<ref>جامع البيان فی تفسير القرآن، ج 1، ص 34</ref>. | |||
* سوره فرقان همانند [[سوره تبارک|سوره ملک]] با کلمه «تبارک» آغاز می‌شود و آیۀ شصت این [[سوره سجده]] تلاوت دارد. | |||
* «فرقان» یکی از نام‌های [[قرآن|قرآن کریم]] نیز هست و نکتۀ جالب آن است که تمام آیات این سوره به تنوین نصب ختم می‌شوند<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 14، ص 230.</ref>. | |||
== جستارهای وابسته == | |||
* [[شرک]] | |||
* [[کفر]] | |||
* [[بت|بت‌پرستی]] | |||
* [[گناه]] | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
| خط ۷۹: | خط ۸۷: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
[https://quran.inoor.ir/fa/surah/25/ برگرفته از سایت معرفی سوره فرقان - پایگاه جامع | * [https://quran.inoor.ir/fa/surah/25/ برگرفته از سایت معرفی سوره فرقان - پایگاه جامع قرآن]quran.inoor.ir | ||
{{سوره‌های مکی و مدنی}} | |||
[[رده:قرآن]] | [[رده:قرآن]] | ||
[[رده:سوره‌های قرآن]] | [[رده:سوره‌های قرآن]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۲ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۲۵
| سوره فرقان | |
|---|---|
 | |
 | |
| نام‌های دیگر سوره | سوره تبارَکَ |
| شماره سوره | ۲۵ |
| محل نزول | مکه(مکی) |
| جزء | ۱۸ و ۱۹ |
| تعداد آیات | ۷۷ |
سوره فرقان چهل ودومین سوره‌ای است که به پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نازل شده، ولی در مصحف بیست و پنجمین سوره قرآن قرار گرفته است. این سوره ۷۷ آیه دارد و در مکه به پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نازل شده است. این سوره به مباحث توحید، معاد، نبوت و مبارزه با بت‌پرستی می‌پردازد و ویژگی‌های مؤمنان راستین در آیات پایانی آن آمده است. در فضیلت قرائت این سوره از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده است هر کس سوره فرقان را بخواند، در روز قیامت، در حالی مبعوث می‌شود که به آمدن در قیامت ایمان دارد و هیچ شکی ندارد که آنان که در قبرند، مبعوث می‌شوند. او همچنین بدون حسابرسی وارد بهشت می‌شود.
فرقان
آنچه‌که میان حق و باطل را جدا کند، برهان، تورات، قرآن، پیروزی، بامداد یا سحر[۱].
مفهوم کلی سوره
- توحید محوری؛
- معاد باوری؛
- ویژگی‌های بندگان خاص خدا؛
- شکایت پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) از مهجوریت قرآن؛
- سرگذشت برخی از پیامبران[۲].
اسامی سوره
- فرقان،
- تبارَکَ[۳].
علت نام‌گذاری
- «سوره فرقان»؛ به معنای جداکننده و فرق‌گذارنده (حق و باطل) و یکی از نام‌های قرآن کریم نیز «فرقان» است. سبب نام‌گذاری این سوره آن است‌که واژه فرقان در آیه اول آن آمده است.
- «سوره تبارَکَ»؛ به معنای «بزرگ و خجسته» می‌آید و این واژه کلمۀ آغازین سوره است که سه بار نیز در سوره فرقان تکرار شده است[۴].
تعداد آیات و کلمات و حروف
- سوره فرقان هفتادوهفت آیه دارد[۵].
- سوره فرقان هشتصدونودودو کلمه دارد[۶].(لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره‌های قرآن مختلف است)
- سوره فرقان سه‌هزاروهفتصدوسی‌وسه حرف دارد[۷].(لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره‌های قرآن مختلف است)
اهداف و آموزه‌ها
هدف‌های اساسی سوره فرقان عبارت‌اند از:
- توجه به توحید؛
- یادآوری قیامت؛
- تقویت روحی پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) در برابر فشارها و سخت‌گیری‌های مشرکین مکه؛
- بیان صفات بندگان خاص خدا و انسان‌های کمال یافته[۸].
محتوا و موضوعات
سوره فرقان به حکم آنکه از سوره‌های مکی است[۹] بیشترین تکیه‌اش بر مسائل مربوط به مبدء و معاد و بیان نبوت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و مبارزه با شرک و مشرکان و انذار از عواقب شوم کفر و بت‌پرستی و گناه است.
این سوره در حقیقت از سه بخش تشکیل می‌شود:
بخش اول که آغاز این سوره را تشکیل می‌دهد منطق مشرکان را شدیدا در هم می‌کوبد و بهانه‌جوئی‌های آنها را مطرح کرده و پاسخ می‌گوید و آنها را از عذاب خدا و حساب قیامت و مجازات‌های دردناک دوزخ بیم می‌دهد و به دنبال آن قسمت‌هایی از سرگذشت اقوام پیشین را که بر اثر مخالفت با دعوت پیامبران گرفتار سخت‌ترین بلاها و کیفرها شدند، به عنوان درس عبرت، برای این مشرکان لجوج و حق ستیز بازگو می‌کند.
در بخش دوم برای تکمیل این بحث قسمتی از دلائل توحید و نشانه‌های عظمت خدا را در جهان آفرینش، از روشنایی آفتاب گرفته، تا ظلمت و تاریکی شب و وزش بادها و نزول باران و زنده شدن زمین‌های مرده و آفرینش آسمان‌ها و زمین‌ها در شش دوران و آفرینش خورشید و ماه و سیر منظم آنها در بروج آسمانی و مانند آن سخن می‌گوید. در حقیقت بخش اول مفهوم «لا اله» را مشخص می‌کند و بخش دوم «الا اللَّه» را.
بخش سوم فشرده بسیار جامع و جالبی از صفات مؤمنان راستین (عباد الرحمن) و بندگان خالص خدا است که در مقایسه با کفار متعصب و بهانه‌گیر و آلوده‌ای که در بخش اول مطرح بودند، موضع هر دو گروه کاملا مشخص می‌شود و این صفات مجموعه‌ای است از اعتقادات، عمل صالح، مبارزه با شهوات، داشتن آگاهی کافی و تعهد و احساس مسئولیت اجتماعی[۱۰].
فضائل، خواص و ثواب قرائت
از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) روایت شده که هر که سوره فرقان را بخواند روز قیامت مبعوث می‌شود در حالی که ایمان دارد که قیامت بدون تردید فرا می‌رسد و خدا مردگان را مبعوث می‌کند و بدون حساب به بهشت می‌رود.
در روایت است که امام هشتم (علیه‌السلام) به اسحاق‌بن‌عمار فرمود: قرائت سوره «تَبارَکَ الَّذِی نَزَّلَ الْفُرْقانَ عَلی عَبْدِهِ» را ترک نکن که هر که این سوره را هر شب بخواند خدا او را هرگز عذاب نمی‌کند و او را مورد محاسبه قرار نمی‌دهد و جایش فردوس برین است[۱۱].
محل و زمان نزول
سوره فرقان بقول مجاهد و قتاده مکی است. ابن عباس گوید: سه آیه آن در مدینه نازل شده است: «وَ الَّذِینَ لا یَدْعُونَ مَعَ اللَّهِ إِلهاً آخَرَ ... غَفُوراً رَحِیماً[۱۲]».
طبق محاسبۀ مفسران سوره فرقان در سال دهم بعثت نازل شده است[۱۳].
فضای نزول
آنطور که از متن سوره فرقان پیداست فضای نزول سوره در مقام پاسخگویی به مشرکان مکه است زیرا که موقع نزول سوره، دعوت اسلامی به تدریج نضج می‌گرفت و مشرکان سخت احساس خطر می‌کردند، لذا می‌خواستند با تهمت‌ها و سمپاشی‌ها جلوی دعوت اسلامی را بگیرند،
- می‌گفتند: خدا به او چیزی نازل نکرده، دروغ‌هایی است که بر خدا نسبت می‌دهد (آیه چهارم).
- می‌گفتند: افسانه‌هایی است که از گذشتگان مانده و عده‌ای اینها را به او یاد می‌دهند(آیه پنجم).
- می‌گفتند: این چگونه پیامبری است مانند انسان‌ها طعام می‌خورد، در بازارها راه می‌رود چرا ملکی به تصدیق او نیامده و یا گنجی از طرف خدا باو داده نمی‌شود؟ (آیه هفتم و هشتم).
- می‌گفتند چرا ملائکه به خود ما وحی نمی‌آورد؟ چرا خدا را با چشم نمی‌بینیم؟ جواب دادن به این سؤالات و بیان حقائق دیگری علت نزول این سوره بوده است[۱۴].
ویژگی
- سوره فرقان از سور مثانی می‌باشد مثانی سوره‌هایی هستند که بعد از سورمئین قرار گرفته‌اند و زیر صد آیه دارند مانند اینکه سور مئین مبادی باشند و توالی آن مثانی آن فرض شده‌اند[۱۵].
- سوره‌های مثانی عبارتند از: احزاب و حجّ و قصص و نمل و نور و انفال و مریم و عنکبوت و روم و یس و فرقان و حجر و رعد و سبأ و فاطر و إبراهیم و ص و محمد و لقمان و زمر[۱۶].
- روایتی است‌که از رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای تورات و سوره‌های مئین را به جای انجیل و سوره‌های مثانی را به جای زبور به من داد و پروردگارم مرا با دادن سوره‌های مفصّل فزونی بخشید[۱۷].
- سوره فرقان همانند سوره ملک با کلمه «تبارک» آغاز می‌شود و آیۀ شصت این سوره سجده تلاوت دارد.
- «فرقان» یکی از نام‌های قرآن کریم نیز هست و نکتۀ جالب آن است که تمام آیات این سوره به تنوین نصب ختم می‌شوند[۱۸].
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ فرهنگ ابجدی، ص 661.
- ↑ تفسیر قرآن مهر، ج 14، ص 227.
- ↑ تفسیر قرآن مهر، ج 14، ص 229.
- ↑ همان.
- ↑ الكشف و البیان، ج 7، ص 122.
- ↑ همان.
- ↑ همان.
- ↑ تفسیر قرآن مهر، ج 14، ص 229.
- ↑ ]بعضی از مفسران، اصرار بر این دارند كه سه آیه از این سوره(68 و 69 و 70) در مدینه نازل شده است، شاید به خاطر اینكه در این چند آیه سخن از احكامی مانند حرمت قتل نفس و زنا مطرح شده، در حالی كه دقت در آیات قبل و بعد از آن به خوبی نشان می‌دهد كه یك رشته كاملا متصل و منسجم پیرامون بندگان خاص خدا(عباد الرحمن) و اوصاف آنها را بیان می‌كند، لذا ظاهر این است كه همه سوره در مكه نازل شده است.
- ↑ تفسیر نمونه، ج 15، ص 4-3.
- ↑ ترجمه تفسیر مجمع‌البیان، ج 17، ص 179.
- ↑ همان.
- ↑ تفسیر قرآن مهر، ج 14، ص 229.
- ↑ تفسیر أحسن‌الحدیث، ج 7، ص 259
- ↑ زاد المسیر فی علم التفسیر، ج 4، ص 141
- ↑ التمهید فی علوم القرآن، ج1، ص 313
- ↑ جامع البيان فی تفسير القرآن، ج 1، ص 34
- ↑ تفسیر قرآن مهر، ج 14، ص 230.
منابع
- برگرفته از سایت معرفی سوره فرقان - پایگاه جامع قرآنquran.inoor.ir