سوره زمر: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۴۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات سوره قرآن | |||
[[ | | عنوان = سوره زمر | ||
| تصویر = سوره زمر.jpg | |||
''''' | | نام‌های دیگر سوره = | ||
| شماره سوره = ۳۹ | |||
|محل نزول = [[مکه|مکه]](مکی) | |||
| جزء = ۲۳ و ۲۴ | |||
| تعداد آیات = ۷۵ | |||
}} | |||
'''سوره زُمَرْ''' سی و نهمین سوره و از [[سوره‌های مکی]] قرآن که در جزء ۲۳ و ۲۴ جای گرفته است. این سوره در مورد اعتقاداتی مانند [[توحید]]، [[معاد]]، اهمیت [[قرآن]] و [[نبوت]] سخن می‌گوید. دعوت به یکتاپرستی خالص شاخص‌ترین پیام این سوره است. بخشی از این سوره نیز در مورد [[توبه]] است. | |||
در فضیلت این سوره از [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم)]] روایت شده است: هر کس سوره زمر را قرائت نماید در روز [[قیامت]] امیدش قطع نشده و خداوند [[ثواب]] خائفان از خدا که از او بیم دارند را به قاری این سوره عطا می‌کند. | |||
== زمر == | |||
جمع زمره است به معنی دسته، جماعت، فوج<ref>قاموس قرآن، ج 3، ص 179.</ref>. | |||
</ | |||
== مفهوم کلی سوره == | |||
* خداباوری؛ | |||
* دادگاه عدل الهی در [[قیامت|رستاخيز]]؛ | |||
* تأثير نيرومند [[قرآن]] بر قلب [[انسان]]؛ | |||
* شب زنده داری و [[عبادت]]<ref>تفسير قرآن مهر، ج 18، ص 21.</ref>. | |||
= | == اسامی سوره و علت نام‌گذاری == | ||
* زمر؛ | |||
* غُرَف<ref>همان، ص 23.</ref>. | |||
* «سوره زمر»؛ سبب نام‌گذاری اين سوره به «زمر» (فوج و گروه) تکرار اين واژه در آيات هفتادویک و هفتادوسه است. | |||
* «سوره غرف»؛ از آن رو «غُرَف» (اتاق و کاخ) ناميده شده که اين واژه در آيۀ بیستم اين سوره تکرار شده است<ref>همان</ref>. | |||
== تعداد آیات و کلمات و حروف == | |||
* سوره زمر هفتادوپنج آیه دارد<ref>الكشف و البيان، ج 8، ص 220.</ref>. | |||
* سوره زمر هزاروصدوهفتاد ودو کلمه دارد<ref>همان.</ref>. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره‌های قرآن مختلف است) | |||
* سوره زمر چهارهزارونهصدوهشت حرف دارد<ref>همان.</ref>. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره‌های قرآن مختلف است) | |||
== اهداف و آموزه‌ها == | |||
هدف‌های اساسی سوره زمر عبارت‌اند از: | |||
# دعوت به [[توحید|توحيد]]؛ | |||
# يادآوری [[قیامت|رستاخيز]] و خصوصيات آن<ref>تفسير قرآن مهر، ج 18، ص 24.</ref>. | |||
= | == محتوا و موضوعات == | ||
سوره زمر از چند بخش مهم تشکيل يافته است: | |||
* چيزی که بيش از همه در سراسر اين سوره منعکس است مسالۀ دعوت به توحيد خالص می‌باشد، توصيه در تمام ابعاد و شاخه‌هايش، توحيد خالقيت، توحيد ربوبيت و توحيد عبادت، مخصوصا روی مسالۀ اخلاص در عبادت و بندگی خدا بارها در آيات مختلف اين سوره تکيه شده است و تعبيراتش در اين زمينه آن چنان مؤثر است که قلب [[انسان]] را به سوی اخلاص می‌کشاند و جذب می‌کند؛ | |||
* مسالۀ مهم ديگری که در مقاطع مختلف اين سوره و تقريبا از آغاز تا انجام آن مورد توجه است مساله معاد و دادگاه بزرگ عدالت خدا است، مساله ثواب و جزا، غرفه‌های بهشتی و سايبان‌های آتشين دوزخی، مساله ترس و وحشت روز قيامت و آشکار شدن نتايج اعمال و ظاهر شدن خود آنها در آن صحنه بزرگ، مساله سياه شدن صورت دروغگويان و کسانی که بر خدا افترا بستند، رانده شدن [[كافران|کافران]] به سوی [[جهنم]]، ملامت و سرزنش فرشتگان عذاب نسبت به آنها و دعوت بهشتيان به سوی [[بهشت]] و تبريک و تهنيت فرشتگان رحمت به آنها! اين مسائل که بر محور معاد دور می‌زند آن چنان با مسائل توحيدی آميخته است که گويی تار و پود يک پارچه را تشکيل می‌دهد؛ | |||
* بخش ديگری از اين سوره که تنها قسمت کوتاهی از آن را اشغال می‌کند اهميت قرآن مجيد است ولی اين بخش کوتاه ترسيم جالبی از قرآن و تاثير نيرومند آن در قلوب و جان‌ها در بر دارد؛ | |||
* بخش ديگری که آن هم نسبتا کوتاه است بيان سرنوشت اقوام پيشين و مجازات دردناک الهی نسبت به تکذيب‌کنندگان آيات حق می‌باشد؛ | |||
* و بالآخره بخشی از اين سوره نيز پيرامون مسالۀ توبه و باز بودن درهای بازگشت به سوی خداست و مؤثرترين آيات [[توبه]] و رحمت در اين بخش بيان شده که شايد در قرآن آيه ای نويدبخش‌تر از آن در اين زمينه نباشد<ref>تفسير نمونه، ج 19، ص 360-359.</ref>. | |||
== فضائل، خواص و ثواب قرائت == | |||
* | * [[ابی‌بن‌كعب|ابی‌بن‌کعب]] از [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پيامبر خدا(صلی الله علیه و آله و سلم)]] نقل کرده که فرمود: «هر که سوره زمر را بحواند خداوند اميد او را قطع نکرده و ثواب ترسندگان را که از [[خدا|خداوند]] می‌ترسند به او می‌بخشد». | ||
[[هارون‌بن‌خارجه]] از [[جعفر بن محمد (صادق)|امام صادق(علیه‌السلام)]] نقل کرده که فرمود: «هر که سوره زمر را بخواند خدا شرافت دنيا و آخرت را به او می‌بخشد و او را بدون مال و فاميل عزيز می‌گرداند تا هر که او را ببيند شکوهش به وی نموده شده و جسدش بر آتش [[حرام]] گردد و برای او هزار شهر در [[بهشت]] ساخته شود که در هر شهری هزار کاخ بوده و در هر کاخی صد [[حوريه]] می‌باشد و علاوه برای او دو چشمه جاری و دو چشمه جوشان و دو بوستان خرم و حوريان پرده‌نشين در خيمه‌ها می‌باشد<ref>ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 21، ص 138.</ref>. | |||
= | == محل وزمان نزول == | ||
# | # همه آيات سوره زمر طبق گفته «[[مجاهد]] و [[قتاده]] و حسن» مکی می‌باشد. و برخی گفته‌اند: سه آيه اين سوره در مدينه نازل شده که درباره «وحشی» قاتل «[[حمزه]]» و از اول آيه (قُلْ يا عِبادِيَ) تا آخر آيه سوم می‌باشد<ref>همان.</ref>. | ||
# | # سوره زمر در دوران اخير زندگی [[مسلمان|مسلمانان]] در [[مكه|مکه]]، يعنی پس از [[معراج]] و قبل از [[هجرت]] فرود آمده است<ref>تفسير قرآن مهر، ج 18، ص 23.</ref>. | ||
= | == فضای نزول == | ||
[[شرک|مشرکان]] از آن حضرت خواسته‌اند از دعوت خود دست بردارد و متعرض خدايان آنها نشود و او را از غضب خدايان خود ترسانده‌اند و نيز او را به عبادت آنها خوانده‌اند، اين جريان سبب [[نزول قرآن|نزول]] سوره زمر با آن لحن موکد گرديده است. | |||
[[ | علاوه بر اين سوره مبارکۀ زمر مسئله توحيد و يگانگی خدا و نفوذ قدرت او را در اراده کائنات در حدّ اعلی از راه عقل و [[وحی|وحی]] آسمانی بيان می‌کند و از آنها نتيجه می‌گيرد که خلقت و تدبير کائنات در دست خداست، [[عبادت]] و اطاعت خاص اوست و نيز مسئله [[معاد]] را مطرح کرده و در آخر می‌فرمايد: متّقيان گروه گروه به [[بهشت]] و [[کافر|کفار]] فوج فوج رهسپار آتش خواهند شد. | ||
[[ | |||
[[رده: | راه زندگی آن نيست که انسان در دفع مضرات و جلب منافع به مجسمه‌ها و مخلوق روی آورد و زندگی خويش را با رسومات از خود ساخته به آخر رساند و گرنه خلقت او عاطل و باطل خواهد بود، خدا از خلقت او غرضی دارد، رسيدن به آن هدف و غرض، در اطاعت و زندگی از نظر خداست<ref>تفسير احسن‌الحديث، ج 9، ص 259-258.</ref>. | ||
[[رده:سوره‌های | |||
== ویژگی == | |||
* سوره زمر از [[سور مثانی]] می‌باشد مثانی سوره‌هایی هستند که بعد از سور مئین قرار گرفته‌اند و زیر صد آیه دارند مانند اینکه سور مئین مبادی باشند و توالی آن مثانی آن فرض شده‌اند<ref>زاد المسير فی علم التفسير، ج 4، ص 141.</ref>. | |||
* سوره‌های مثانی عبارتند از: احزاب و حجّ و قصص و نمل و نور و انفال و مریم و عنکبوت و روم و یس و فرقان و حجر و رعد و سبأ و فاطر و إبراهیم و ص و محمد و لقمان و زمر<ref>التمهید في علوم القرآن، ج1، ص 313.</ref>. | |||
* روايتی است که از [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم)]] نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای [[تورات]] و سوره‌های مئين را به جای [[انجيل]] و سوره‌های مثانی را به جای [[زبور]] به من داد و پروردگارم مرا با دادن سوره‌های مفصّل فزونی بخشيد<ref>جامع البيان فی تفسير القرآن، ج 1، ص 34.</ref>. | |||
* آیۀ مشهور باز بودن راه [[توبه]] برای همگان «قُلْ يا عِبادِيَ الَّذينَ أَسْرَفُوا عَلی أَنْفُسِهِم ...» (آیه پنجاه و سوم) در این سوره است. | |||
== جستارهای وابسته == | |||
* [[توبه]] | |||
* [[قیامت]] | |||
* [[ثواب]] | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
== منایع == | |||
* [https://quran.inoor.ir/fa/surah/39/ برگرفته از سایت معرفی سوره زمر - پایگاه جامع قرآن]quran.inoor.ir. | |||
{{سوره‌های مکی و مدنی}} | |||
[[رده:قرآن]] | |||
[[رده:سوره‌های قرآن]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۴ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۲۰
| سوره زمر | |
|---|---|
 | |
 | |
| شماره سوره | ۳۹ |
| محل نزول | مکه(مکی) |
| جزء | ۲۳ و ۲۴ |
| تعداد آیات | ۷۵ |
سوره زُمَرْ سی و نهمین سوره و از سوره‌های مکی قرآن که در جزء ۲۳ و ۲۴ جای گرفته است. این سوره در مورد اعتقاداتی مانند توحید، معاد، اهمیت قرآن و نبوت سخن می‌گوید. دعوت به یکتاپرستی خالص شاخص‌ترین پیام این سوره است. بخشی از این سوره نیز در مورد توبه است. در فضیلت این سوره از پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) روایت شده است: هر کس سوره زمر را قرائت نماید در روز قیامت امیدش قطع نشده و خداوند ثواب خائفان از خدا که از او بیم دارند را به قاری این سوره عطا می‌کند.
زمر
جمع زمره است به معنی دسته، جماعت، فوج[۱].
مفهوم کلی سوره
اسامی سوره و علت نام‌گذاری
- زمر؛
- غُرَف[۳].
- «سوره زمر»؛ سبب نام‌گذاری اين سوره به «زمر» (فوج و گروه) تکرار اين واژه در آيات هفتادویک و هفتادوسه است.
- «سوره غرف»؛ از آن رو «غُرَف» (اتاق و کاخ) ناميده شده که اين واژه در آيۀ بیستم اين سوره تکرار شده است[۴].
تعداد آیات و کلمات و حروف
- سوره زمر هفتادوپنج آیه دارد[۵].
- سوره زمر هزاروصدوهفتاد ودو کلمه دارد[۶]. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره‌های قرآن مختلف است)
- سوره زمر چهارهزارونهصدوهشت حرف دارد[۷]. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره‌های قرآن مختلف است)
اهداف و آموزه‌ها
هدف‌های اساسی سوره زمر عبارت‌اند از:
محتوا و موضوعات
سوره زمر از چند بخش مهم تشکيل يافته است:
- چيزی که بيش از همه در سراسر اين سوره منعکس است مسالۀ دعوت به توحيد خالص می‌باشد، توصيه در تمام ابعاد و شاخه‌هايش، توحيد خالقيت، توحيد ربوبيت و توحيد عبادت، مخصوصا روی مسالۀ اخلاص در عبادت و بندگی خدا بارها در آيات مختلف اين سوره تکيه شده است و تعبيراتش در اين زمينه آن چنان مؤثر است که قلب انسان را به سوی اخلاص می‌کشاند و جذب می‌کند؛
- مسالۀ مهم ديگری که در مقاطع مختلف اين سوره و تقريبا از آغاز تا انجام آن مورد توجه است مساله معاد و دادگاه بزرگ عدالت خدا است، مساله ثواب و جزا، غرفه‌های بهشتی و سايبان‌های آتشين دوزخی، مساله ترس و وحشت روز قيامت و آشکار شدن نتايج اعمال و ظاهر شدن خود آنها در آن صحنه بزرگ، مساله سياه شدن صورت دروغگويان و کسانی که بر خدا افترا بستند، رانده شدن کافران به سوی جهنم، ملامت و سرزنش فرشتگان عذاب نسبت به آنها و دعوت بهشتيان به سوی بهشت و تبريک و تهنيت فرشتگان رحمت به آنها! اين مسائل که بر محور معاد دور می‌زند آن چنان با مسائل توحيدی آميخته است که گويی تار و پود يک پارچه را تشکيل می‌دهد؛
- بخش ديگری از اين سوره که تنها قسمت کوتاهی از آن را اشغال می‌کند اهميت قرآن مجيد است ولی اين بخش کوتاه ترسيم جالبی از قرآن و تاثير نيرومند آن در قلوب و جان‌ها در بر دارد؛
- بخش ديگری که آن هم نسبتا کوتاه است بيان سرنوشت اقوام پيشين و مجازات دردناک الهی نسبت به تکذيب‌کنندگان آيات حق می‌باشد؛
- و بالآخره بخشی از اين سوره نيز پيرامون مسالۀ توبه و باز بودن درهای بازگشت به سوی خداست و مؤثرترين آيات توبه و رحمت در اين بخش بيان شده که شايد در قرآن آيه ای نويدبخش‌تر از آن در اين زمينه نباشد[۹].
فضائل، خواص و ثواب قرائت
- ابی‌بن‌کعب از پيامبر خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) نقل کرده که فرمود: «هر که سوره زمر را بحواند خداوند اميد او را قطع نکرده و ثواب ترسندگان را که از خداوند می‌ترسند به او می‌بخشد».
هارون‌بن‌خارجه از امام صادق(علیه‌السلام) نقل کرده که فرمود: «هر که سوره زمر را بخواند خدا شرافت دنيا و آخرت را به او می‌بخشد و او را بدون مال و فاميل عزيز می‌گرداند تا هر که او را ببيند شکوهش به وی نموده شده و جسدش بر آتش حرام گردد و برای او هزار شهر در بهشت ساخته شود که در هر شهری هزار کاخ بوده و در هر کاخی صد حوريه می‌باشد و علاوه برای او دو چشمه جاری و دو چشمه جوشان و دو بوستان خرم و حوريان پرده‌نشين در خيمه‌ها می‌باشد[۱۰].
محل وزمان نزول
- همه آيات سوره زمر طبق گفته «مجاهد و قتاده و حسن» مکی می‌باشد. و برخی گفته‌اند: سه آيه اين سوره در مدينه نازل شده که درباره «وحشی» قاتل «حمزه» و از اول آيه (قُلْ يا عِبادِيَ) تا آخر آيه سوم می‌باشد[۱۱].
- سوره زمر در دوران اخير زندگی مسلمانان در مکه، يعنی پس از معراج و قبل از هجرت فرود آمده است[۱۲].
فضای نزول
مشرکان از آن حضرت خواسته‌اند از دعوت خود دست بردارد و متعرض خدايان آنها نشود و او را از غضب خدايان خود ترسانده‌اند و نيز او را به عبادت آنها خوانده‌اند، اين جريان سبب نزول سوره زمر با آن لحن موکد گرديده است.
علاوه بر اين سوره مبارکۀ زمر مسئله توحيد و يگانگی خدا و نفوذ قدرت او را در اراده کائنات در حدّ اعلی از راه عقل و وحی آسمانی بيان می‌کند و از آنها نتيجه می‌گيرد که خلقت و تدبير کائنات در دست خداست، عبادت و اطاعت خاص اوست و نيز مسئله معاد را مطرح کرده و در آخر می‌فرمايد: متّقيان گروه گروه به بهشت و کفار فوج فوج رهسپار آتش خواهند شد.
راه زندگی آن نيست که انسان در دفع مضرات و جلب منافع به مجسمه‌ها و مخلوق روی آورد و زندگی خويش را با رسومات از خود ساخته به آخر رساند و گرنه خلقت او عاطل و باطل خواهد بود، خدا از خلقت او غرضی دارد، رسيدن به آن هدف و غرض، در اطاعت و زندگی از نظر خداست[۱۳].
ویژگی
- سوره زمر از سور مثانی می‌باشد مثانی سوره‌هایی هستند که بعد از سور مئین قرار گرفته‌اند و زیر صد آیه دارند مانند اینکه سور مئین مبادی باشند و توالی آن مثانی آن فرض شده‌اند[۱۴].
- سوره‌های مثانی عبارتند از: احزاب و حجّ و قصص و نمل و نور و انفال و مریم و عنکبوت و روم و یس و فرقان و حجر و رعد و سبأ و فاطر و إبراهیم و ص و محمد و لقمان و زمر[۱۵].
- روايتی است که از رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای تورات و سوره‌های مئين را به جای انجيل و سوره‌های مثانی را به جای زبور به من داد و پروردگارم مرا با دادن سوره‌های مفصّل فزونی بخشيد[۱۶].
- آیۀ مشهور باز بودن راه توبه برای همگان «قُلْ يا عِبادِيَ الَّذينَ أَسْرَفُوا عَلی أَنْفُسِهِم ...» (آیه پنجاه و سوم) در این سوره است.
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ قاموس قرآن، ج 3، ص 179.
- ↑ تفسير قرآن مهر، ج 18، ص 21.
- ↑ همان، ص 23.
- ↑ همان
- ↑ الكشف و البيان، ج 8، ص 220.
- ↑ همان.
- ↑ همان.
- ↑ تفسير قرآن مهر، ج 18، ص 24.
- ↑ تفسير نمونه، ج 19، ص 360-359.
- ↑ ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 21، ص 138.
- ↑ همان.
- ↑ تفسير قرآن مهر، ج 18، ص 23.
- ↑ تفسير احسن‌الحديث، ج 9، ص 259-258.
- ↑ زاد المسير فی علم التفسير، ج 4، ص 141.
- ↑ التمهید في علوم القرآن، ج1، ص 313.
- ↑ جامع البيان فی تفسير القرآن، ج 1، ص 34.
منایع
- برگرفته از سایت معرفی سوره زمر - پایگاه جامع قرآنquran.inoor.ir.