سوره اعراف

سوره اعراف
شماره سوره	۷
محل نزول	مکه‌(مکی)
جزء	۸ و ۹
تعداد آیات	۲۰۶

سوره اعراف هفتمین سوره و از سوره‌های مکی قرآن است که در جزء هشتم و نهم قرآن جای دارد. این سوره به سبب بازگویی ماجرای اصحاب اعراف در روز قیامت بدین نام خوانده شده است. سوره اعراف همانند دیگر سوره‌های مکی، بیشتر ناظر به بحث از مبدأ و معاد، اثبات توحید، دادگاه رستاخیز، مبارزه با شرک، تثبیت مقام و موقعیت انسان در جهان آفرینش است. هدف این سوره نیز تقویت عقیده و مبانی ایمان در مسلمانان دانسته شده است. سوره اعراف به پیمان‌هایی که خدا از انسان‌ها در مسیر هدایت و صلاح گرفته، از جمله در عالم ذر اشاره می‌کند و برای نشان دادن شکست و ناکامی اقوامی که از مسیر توحید منحرف شده‌اند، به سرگذشت اقوام پیشین و از بین رفتن اقوام گذشته پیامبرانی همچون نوح، لوط و شعیب می‌پردازد. در این سوره داستان سجده نکردن شیطان در آیه‌های ۱۱ الی ۲۵ آمده است. آیه ۴۶ درباره اصحاب اعراف، آیات ۵۴ تا ۵۶ معروف به آیه سخره و آیه ۱۷۲ معروف به آیه میثاق از آیات نامدار سوره اعراف است.

اعراف

جمع عرف (بر وزن قفل) و آن به معنی یال اسب، کاکل خروس، و قسمت‌های بلند کوه و تپه است.

مفهوم کلی سوره

• اصول دعوت پیامبران (توحید، نبوت و معاد)؛
• سرگذشت پیامبران (آدم، نوح، لوط و...)؛
• شناخت نامه اعراف، عرش، میزان و عالم ذرّ؛
• عدالت‌گرایی و قرآن دوستی.

اسامی سوره

1. اعراف؛
2. المص؛
3. میقات؛
4. میثاق.

علت نام‌گذاری

1. سوره اعراف؛ به‌خاطر این‌که لفظ اعراف در آیه چهل‌وهشتم این سوره آمده است.
2. «سوره المص» بعضی از سوره‌هایی که با حروف مقطعه شروع شده‌اند با اسم همان حروف مقطعه‌شان نام‌گذاری شده‌اند؛ مثل سوری اعراف که «المص» هم نامیده شده است.
3. «سوره میقات»؛ به خاطر اینکه ذکر میقات حضرت موسی در آیه یکصدوچهل‌وسوم این سوره آمده است.
4. «سوره میثاق»؛ به‌خاطر این‌که ذکر عهد و میثاق الست در آیه یکصدوهفتادودوم این سوره آمده است.

تعداد آیات و کلمات و حروف

• سوره اعراف دویست‌وشش آیه دارد.
• سوره اعراف سه‌هزاروسیصدوبیست‌وپنج کلمه دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره‌های قرآن مختلف است)
• سوره اعراف چهارده‌هزاروسیصدوده حرف دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره‌های قرآن مختلف است)

محتوا و موضوعات

خداوند متعال در آغاز سوره اعراف اشاره کوتاه و محکمی به مساله مبدء و معاد کرده. سپس برای احیای شخصیت انسان، داستان آفرینش آدم را با اهمیت فراوان شرح می‌دهد. بعد پیمان‌هایی را که خدا از فرزندان آدم در مسیر هدایت و صلاح گرفته یک یک برمی‌شمرد.

سپس برای نشان دادن شکست و ناکامی اقوامی که از مسیر توحید و عدالت و پرهیزگاری منحرف می‌شوند و هم برای نشان دادن پیروزی مومنان راستین، سرگذشت بسیاری از اقوام پیشین و انبیای گذشته مانند نوح و لوط و شعیب را بیان کرده و با سرگذشت مشروح بنی اسرائیل و مبارزه موسی با فرعون پایان می‌دهد. و در آخر سوره بار دیگر به مساله مبدء و معاد باز می‌گردد و انجام و آغاز را بدین‌وسیله تکمیل می‌کند.

فضائل، خواص و ثواب قرائت

بهره‌مندی از شفاعت حضرت آدم؛

ابی‌بن‌کعب از پیامبر‌گرامی اسلام روایت کرده است که هر کس سوره اعراف را بخواند، خداوند میان او و شيطان پرده‌ای قرار می‌دهد و روز قیامت حضرت آدم شفیع اوست.

عدم حزن و حساب در قیامت

عیاشی به اسناد خود از ابوبصیر، از امام صادق روایت کرده است که هر کس سوره اعراف را در هر ماه بخواند، روز قیامت از کسانی است‌که آنان را بیمی نیست و محزون نمی‌شوند و اگر در هر روز جمعه بخواند، از کسانی است که در روز قیامت حساب ندارند.

شهادت در قیامت

امام صادق فرمود: در این سوره آیات محکمه وجود دارد. قرائت و عمل به آن را ترک نکنید که روز قیامت برای کسانی که قرائت کرده‌اند، شهادت خواهد داد.

محل و زمان نزول

• سوره اعراف مکی است. از قتاده و ضحاک روایت شده است که این سوره مکی است، بجز آیه‌های وَ سْئَلْهُمْ عَنِ الْقَرْیَةِ... بِما کانُوا یَفْسُقُونَ ^{[اعراف–163 تا 165]} ‎ که در مدینه نازل شده‌اند .
• تاریخ نزول سوره اعراف در ما بین هجرت مسلمانان به حبشه و اسراء است.

نزول این سوره قبل از سوره جن و پس از بازگشت رسول اکرم از سفر تبلیغی طائف در سال دهم بعثت بوده است.

فضای نزول

با توجه به نزول سوره اعراف در سال دهم بعثت می‌توان دریافت که در این دوران مشرکان مکه سخت‌ترین مخالفت‌ها را با پیامبر روا داشته و از هیچ کوششی برای جلوگیری از انتشار دعوت توحیدی رسول خدا کوتاهی نمی‌کردند که یک نمونه آن محاصره اقتصادی سه ساله در شعب ابی طالب بود. در چنین شرایطی سوره مبارک اعراف نازل شد تا بار دیگر عهدی را که خداوند از آدمیان گرفته است تا او را بپرستند و چیزی را شریک او قرار ندهند به آنان یادآور شود و سرنوشت امت‌های عهد شکن پیشین و مکذبان پیامبران را خاطرنشان سازد، از این رو باید گفت سوره اعراف برای تبیین اهمیت پایبندی انسان‌ها به عهدی که با خدا بسته بودند فرود آمد.

ویژگی

سوره اعراف یکی از هفت سوره طولانی قرآن (سبع طوال) می‌باشد. اقوال در سبع طوال هم مختلف است به گفته بعضی سوره‌های بقره، آل عمران، نساء، مائدة، انعام، اعراف و أنفال به همراه توبه را سبع طوال می‌گویند ولی برخی دیگر هفتمی را یونس می‌دانند و معتقدند که انفال و توبه جزو آنها نیست (این قول سعید بن جبیر می‌باشد) روایت از رسول خدا نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای تورات و سوره‌های مئین را به جای انجیل و سوره‌های مثانی را به جای زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره‌های مفصّل فزونی بخشید.

سوره اعراف اولین سوره بلند قرآن کریم در ترتیب نزول، بلندترین سوره مکی، و اولین سوره‌ای است که داستان‌های پیامبران را به تفصیل بیان می‌کند.

سوره اعراف اولین سوره‌ای است که در چینش فعلی قرآن، با نام حروف مقطعه (المص) خوانده شده است.

توضیح آن که بیست‌ونه سوره از سور قرآن با حروف مقطعه شروع شده‌اند که غیر از بقره و آل عمران، همگی مکی اند. بعضی از این سوره‌ها نیز با حروف مقطعه شان نام‌گذاری شده‌اند؛ مثل سوری اعراف که «المص» هم نامیده شده است.

آخرین آیه این سوره (آیه 206) سجده تلاوت دارد.

جستارهای وابسته

• قیامت
• معاد
• توحید
• شرک

منابع

• برگرفته از سایت معرفی سوره اعراف - پایگاه جامع قرآن quran.inoor.ir