سوره روم: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌وحدت
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۴۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<div class="references" style="margin: 0px 0px 10px 0px; max-height: 300px; overflow: auto; padding: 3px; font-size:95%; background: #FFA500; line-height:1.4em; padding-bottom: 7px;"><noinclude>
{{جعبه اطلاعات سوره‌ قرآن
[[پرونده:Ambox clock.svg|60px|بندانگشتی|راست]]
| عنوان = سوره روم
<br>
| تصویر = سوره روم.jpg
'''''نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است. '''''<br>
| نام‌های دیگر سوره =
| شماره سوره = ۳۰
|محل نزول = مکه‌(مکی)
| جزء = ۲۱
| تعداد آیات = ۶۰
}}
'''سوره روم'''، مکی و چهلمین سوره به ترتیب نزول است. این سوره ۶۰ آیه دارد و در جزء ۲۱ قرآن است. سوره روم درباره [[جنگ]] [[جمهوری اسلامی ایران|ایران]] و [[روم]] پیشگویی کرده است و رومیان را پیروز این جنگ معرفی کرد. این سوره درباره [[مشرکان]] و گنهکاران و وضع آنان در [[قیامت]]، و [[توحید]] و [[شرک]] و نشانه‌های [[خدا|خداوند]] در خلقت، هدایت‌ ناپذیری برخی انسان‌ها و عدم خلف وعده خداوند سخن گفته است. امر به تسبیح خداوند و [[انفاق]]، در این سوره آمده است. در این سوره انسان‌ها دعوت شده‌اند به اینکه در دنیا سیر کنند و در مخلوقات و سرگذشت پیشینیان تأمل کنند.


'''یکی از نویسندگان مداخل ویکی وحدت مشغول ویرایش در این صفحه می باشد. این علامت در اینجا درج گردیده تا نمایانگر لزوم باقی گذاشتن صفحه در حال خود است. لطفا تا زمانی که این علامت را نویسنده کنونی بر نداشته است، از ویرایش این صفحه خودداری نمائید. '''
== روم ==
<br>
روم نام اقوامی از انسان‌هاست که در ساحل مدیترانه در غرب [[آسیا]] زندگی می‌کنند، در آن ایام این اقوام امپراطوری بزرگ و وسیعی تشکیل داده بودند، به طوری که دامنه آن تا حدود [[شام (شامات)|شامات]] توسعه یافته بود<ref>ترجمه تفسیر المیزان، ج 16، ص: 233.</ref>.
''آخرین مرتبه این صفحه در تاریخ زیر تغییر یافته است: ''{{#time:H:i، j F Y|{{REVISIONTIMESTAMP}}}}؛


<noinclude>
== مفهوم کلی سوره ==
</div>
# نشانه‌های الهی در جهان و توحید فطری؛
<div class="wikiInfo">[[پرونده: سوره روم.jpg |جایگزین= سوره روم| سوره روم]]
# [[ثواب]] و عقاب‌های [[قیامت|رستاخیر]]؛
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
# ارتباط حالات مردم با رویدادهای زندگی؛
!نام
# ارتباط گذشته و آینده بشر؛
!سوره روم
# پیش گویی اعجازآمیز درباره جنگ ایران و روم<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 16، ص 115.</ref>.
|-
|شماره سوره
|۳۰
|-
|ترتیب نزول
|۸۴
|-
|جزء
|۲۱
|-
|مکی/مدنی
|مکی
|-
|تعداد آیات
|۶۰
|-
|تعداد کلمات
|۸۲۰
|-عقاب
|تعداد حروف
|۳۴۷۲
|-
|}
</div>


'''سوره روم'''، مکی و چهلمین سوره به ترتیب نزول است. این سوره ۶۰ آیه دارد و در جزء ۲۱ قرآن است. سوره روم درباره جنگ [[ایران]] و [[روم]] پیشگویی کرده است و رومیان را پیروز این جنگ معرفی کرد. این سوره درباره [[مشرکان]] و گنهکاران و وضع آنان در [[قیامت]]، و [[توحید]] و [[شرک]] و نشانه‌های [[خداوند]] در خلقت، هدایت‌ناپذیری برخی انسان‌ها و عدم خلف وعده خداوند سخن گفته است. امر به تسبیح خداوند و [[انفاق]]، در این سوره آمده است. در این سوره انسان‌ها دعوت شده‌اند به اینکه در دنیا سیر کنند و در مخلوقات و سرگذشت پیشینیان تأمل کنند.  
== علت نام‌گذاری ==
[[سوره روم]] تنها نام این سوره روم است که به مناسبت آیۀ دوم آن نام‌گذاری شده است<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 16، ص 117.</ref>.


=روم=
== تعداد آیات و کلمات و حروف ==
* سوره روم شصت آیه دارد<ref>الكشف و البیان، ج 7، ص 291.</ref>.
* سوره روم هشتصدونوزده کلمه دارد<ref>همان.</ref>.(لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره‌های قرآن مختلف است)
* سوره روم سه‌هزاروپانصدوسی‌وچهار حرف دارد<ref>همان.</ref>. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره‌های قرآن مختلف است)


[[روم]] نام اقوامى از انسانهاست كه در ساحل [[مديترانه]] در غرب [[آسيا]] زندگى مى كنند، در آن ايام اين اقوام امپراطورى بزرگ و وسيعى تشكيل داده بودند، به طورى كه دامنه آن تا حدود [[شامات]] توسعه يافته بود<ref>ترجمه تفسير الميزان، ج 16، ص: 233.</ref>.
== محتوا و موضوعات ==


=مفهوم کلي سوره=
مطالب سوره روم را در هفت بخش می‌توان خلاصه کرد.
# پیشگویی از پیروزی رومیان بر ایرانیان در جنگی که در آینده درگیر می‌شد، به مناسبت گفتگویی که میان [[مسلمان|مسلمانان]] و [[شرک|مشرکان]] در این زمینه روی داده بود؛
# گوشه‌ای از طرز فکر و چگونگی حالات افراد بی [[ایمان]]، و سپس تهدیدهایی نسبت به آنها در مورد عذاب و کیفر الهی در [[قیامت|رستاخیز]]؛
# بخش مهمی از آیات عظمت خداوند در آسمان و زمین و در وجود انسان‌ها از قبیل خروج حیات از [[مرگ]]، و مرگ از حیات، خلقت انسان از خاک، نظام زوجیت و آفرینش همسران برای انسان‌ها و رابطه مودت در میان آنها، آفرینش آسمان و زمین، اختلاف زبان‌ها، نعمت خواب در شب و جنبش در روز، ظهور رعد و برق و باران، و حیات زمین بعد از مرگ، و تدبیر امر آسمان و زمین به امر خدا؛
# سخن از توحید فطری بعد از بیان دلائل آفاقی و انفسی برای شناخت خدا؛
# بازگشت به شرح و تبیین حالات افراد بی ایمان و گنه کار، و ظهور فساد در زمین بر اثر گناهان آنها؛
# اشاره‌ای به مساله مالکیت و حق ذی‌القربی و نکوهش از [[ربا|رباخواری]]؛
# بازگشت مجددی به دلائل [[توحید]] و نشانه‌های حق و مسائل مربوط به [[معاد]].
# روی هم رفته در این سوره همچون سوره‌های دیگر قرآن مسائل استدلالی و عاطفی و خطابی چنان به هم آمیخته شده است که معجون کاملی برای هدایت و تربیت نفوس فراهم ساخته است<ref>تفسیر نمونه، ج 16، ص 356-355.</ref>.


# نشانه هاى الهى در جهان و [[توحيد فطرى]]؛
== فضائل، خواص و ثواب قرائت ==
# [[ثواب]] و عقاب هاى [[رستاخير]]؛
[[ابی‌بن‌كعب|ابی‌بن‌کعب]] از پیامبر روایت کرده که فرمود: «هر که سوره روم را قرائت کند ده برابر اجر [[ملائكه|ملائکه]]<nowiki/>ای که بین آسمان و زمین مشغول تسبیح پروردگار بوده، به او اجر داده شده و آنچه را که در آن روز و شب از او [[ثواب]] فوت شده باشد به او داده خواهد شد<ref>ترجمه تفسیر مجمع‌البیان، ج 19، ص 93.</ref>».
# ارتباط حالات مردم با رويدادهاى زندگى؛
# ارتباط گذشته و آينده ى بشر؛
# پيش گويى اعجازآميز درباره ى جنگ ايران و روم<ref>تفسير قرآن مهر، ج 16، ص 115.</ref>.
#
=علت نام‌گذاری=


«سوره روم» تنها نام اين سوره روم است كه به مناسبت آيۀ دوم آن نام‌گذارى شده است<ref>تفسير قرآن مهر، ج 16، ص 117.</ref>.
== محل و زمان نزول ==
# تمام سوره روم بگفتار حسن در [[مكه|مکه]] نازل شده بجز یک آیه و آن «فَسُبْحانَ اللَّهِ حِینَ تُمْسُونَ ... می‌باشد<ref>همان.</ref>».
# سوره روم بعد از [[سوره عنكبوت|سوره عنکبوت]] در مکه نازل گردید، بنابراین سوره روم هم در نزدیکی‌های [[هجرت]] نازل شده است<ref>تفسیر أحسن‌الحدیث، ج ص 167.</ref>.


=تعداد آيات و کلمات و حروف=
== فضای نزول ==
روم امپراطوری بزرگی بود که بر متصرفات وسیعی در [[آسیا]] و [[اروپا]] و [[آفریقا]] حکومت داشت، [[ایتالیا]] نیز قسمتی از آن محسوب می‌شد، میان آنها و اهل فارس (ایرانیان) جنگ‌های بزرگی واقع شده است، یکی از آن جنگ‌ها در نواحی [[شام (شامات)|شام]] نزدیک [[حجاز]] رخ داد که به هزیمت رومیان تمام شد. [[شرک|مشرکان]] از پیروزی ایرانیان مشرک بر رومیان [[مسیحیت|مسیحی]] که صاحب کتاب بودند خوشحال بودند و آن را مقدمه‌ای بر شکست [[دین]] نو پای [[اسلام]] در [[مکه]] می‌دانستند و استدلال می‌کردند اگر ادیانی که ادعا می‌کنند الهی هستند مورد تایید خداوند بودند هیچ‌وقت نباید شکست بخورند. این استدلال هر چند که پایه استواری نداشت اما ممکن بود در دل برخی از تازه مسلمانان تردید ایجاد کند فلذا خداوند در چنین فضایی این سوره را نازل نمود و قرآن خبر داد که رومیان در عرض سه تا نه سال بر فارس پیروز خواهند شد.


* سوره روم شصت آيه دارد<ref>الكشف و البيان، ج 7، ص 291.</ref>.
سوره روم با وعده‌ای از خدا شروع می‌شود و آن اینکه روم بعد از مغلوب شدن که به وقت نزول سوره مغلوب شده بود، بر اهل فارس غلبه خواهد کرد، سپس وعده بزرگ [[آخرت]] مطرح می‌شود که همه آن روز به سوی خدا بر می‌گردند، آنگاه مقداری از آیات ربوبیت و صفات خاصه خدا ذکر می‌شود و در آخرت با وعده نصرت به [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|رسول خدا]]، سوره مبارکه به انجام می‌رسد و با آیه فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌ وعده موعود تأکید می‌گردد و چند آیه پیش از آن گفته شده: وَ کانَ حَقًّا عَلَیْنا نَصْرُ الْمُؤْمِنِینَ. پس غرض سوره روم در رابطه با وعده قطعی خدا در نصرت دین است، وعده غلبه روم بر فارس جلو افتاده تا با عملی شدن وعده پیروزی روم به عملی شدن وعده پیروزی دین استدلال شود و نیز از این راه و راه عقل به وعده آخرت احتجاج شده است<ref>تفسیر أحسن‌الحدیث، ج 8، ص 169-168 با تصرف و اضافات.</ref>.
*
* سوره روم هشتصدونوزده کلمه دارد<ref>همان.</ref>.(لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره های قرآن مختلف است)
*
* سوره روم سه‌هزاروپانصدوسي‌وچهار حرف دارد<ref>همان.</ref>. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره های قرآن مختلف است)
*
=محتوا و موضوعات=


مطالب سوره روم را در هفت بخش مى توان خلاصه كرد.
== ویژگی ==
[[سوره روم]] با [[حروف مقطعه]] آغاز شده و از [[سور مثانی]] می‌باشد مثانی سوره‌هایی هستند که بعد از [[سور مئین]] قرار گرفته‌اند و زیر صد آیه دارند مانند اینکه سور مئین مبادی باشند و توالی آن مثانی آن فرض شده‌اند<ref>زاد المسیر فی علم التفسیر، ج 4، ص 141.</ref>.


* پيشگويى از پيروزى روميان بر ايرانيان در جنگى كه در آينده درگير مى شد، به مناسبت گفتگويى كه ميان [[مسلمانان]] و [[مشركان]] در اين زمينه روى داده بود؛
سوره‌های مثانی عبارتند از: احزاب و حجّ و قصص و نمل و نور و انفال و مریم و عنکبوت و روم و یس و فرقان و حجر و رعد و سبأ و فاطر و إبراهیم و ص و محمد و لقمان و زمر<ref>التمهید فی علوم القرآن، ج1، ص 313.</ref>.
*
* گوشه اى از طرز فكر و چگونگى حالات افراد بى ايمان، و سپس تهديدهايى نسبت به آنها در مورد عذاب و كيفر الهى در [[رستاخيز]]؛
*
* بخش مهمى از آيات عظمت خداوند در آسمان و زمين و در وجود انسانها از قبيل خروج حيات از [[مرگ]]، و مرگ از حيات، خلقت انسان از خاك، نظام زوجيت و آفرينش همسران براى انسانها و رابطه مودت در ميان آنها، آفرينش آسمان و زمين، اختلاف زبانها، نعمت خواب در شب و جنبش در روز، ظهور رعد و برق و باران، و حيات زمين بعد از مرگ، و تدبير امر آسمان و زمين به امر خدا؛
*
* سخن از توحيد فطرى بعد از بيان دلائل آفاقى و انفسى براى شناخت خدا؛
*
* بازگشت به شرح و تبيين حالات افراد بى ايمان و گنه كار، و ظهور فساد در زمين بر اثر گناهان آنها؛
*
* اشاره اى به مساله مالكيت و حق ذى‌القربى و نكوهش از [[رباخوارى]]؛
*
* بازگشت مجددى به دلائل [[توحيد]] و نشانه هاى حق و مسائل مربوط به [[معاد]].
*
* روى هم رفته در اين سوره همچون سوره هاى ديگر قرآن مسائل استدلالى و عاطفى و خطابى چنان به هم آميخته شده است كه معجون كاملى براى هدايت و تربيت نفوس فراهم ساخته است<ref>تفسير نمونه، ج 16، ص 356-355.</ref>.


=فضائل، خواص و ثواب قرائت=
روایتی است که از رسول خدا نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای [[تورات]] و سوره‌های مئین را به جای [[انجیل]] و سوره‌های مثانی را به جای [[زبور]] به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره‌های مفصّل فزونی بخشید<ref>جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج 1، ص 34.</ref>.


[[ابى‌بن‌كعب]] از پيامبر روايت كرده كه فرمود: «هر كه سوره روم را قرائت كند ده برابر اجر [[ملائكه]] اى كه بين آسمان و زمين مشغول تسبيح پروردگار بوده، به او اجر داده شده و آنچه را كه در آن روز و شب از او [[ثواب]] فوت شده باشد به او داده خواهد شد»<ref>ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 19، ص 93.</ref>.
== جستارهای وابسته ==
* [[قیامت]]  
* [[توحید]]  
* [[شرک]]
* [[انفاق]]


=محل و زمان نزول=
== پانویس ==
{{پانویس}}


# تمام سوره روم بگفتار حسن در [[مكه]] نازل شده بجز يك آيه و آن «فَسُبْحانَ اللَّهِ حِينَ تُمْسُونَ ...» ميباشد<ref>همان.</ref>.
== منابع ==
#
* [https://quran.inoor.ir/fa/surah/30/ برگرفته از سایت معرفی سوره روم - پایگاه جامع قرآن] quran.inoor.ir
# سوره روم بعد از [[سوره عنكبوت]] در مكه نازل گرديد، بنابراين سوره روم هم در نزديكي‌هاى [[هجرت]] نازل شده است<ref>تفسير أحسن‌الحديث، ج 8، ص 167.</ref>.
#
=فضای نزول=


روم امپراطورى بزرگى بود كه بر متصرفات وسيعى در [[آسيا]] و [[اروپا]] و [[آفريقا]] حكومت داشت، [[ايتاليا]] نيز قسمتى از آن محسوب مى شد، ميان آنها و اهل فارس (ايرانيان) جنگ هاى بزرگى واقع شده است، يكى از آن جنگ ها در نواحى [[شام]] نزديك [[حجاز]] رخ داد كه به هزيمت روميان تمام شد. [[مشرکان]] از پيروزی ايرانيان مشرک بر روميان [[مسيحی]] که صاحب کتاب بودند خوشحال بودند و آنرا مقدمه‌ای بر شکست [[دين]] نو پای اسلام در مکه مي‌دانستند و استدلال مي‌کردند اگر اديانی که ادعا مي‌کنند الهی هستند مورد تاييد خداوند بودند هيچوقت نبايد شکست بخورند. اين استدلال هر چند که پايه استواری نداشت اما ممکن بود در دل برخی از تازه مسلمانان ترديد ايجاد کند فلذا خداوند در چنين فضايی اين سوره را نازل نمود. و قرآن خبر داد كه روميان در عرض سه تا نه سال بر فارس پيروز خواهند شد.
{{سوره‌های مکی و مدنی}}


سوره روم با وعده اى از خدا شروع مى شود و آن اينكه روم بعد از مغلوب شدن كه به وقت نزول سوره مغلوب شده بود، بر اهل فارس غلبه خواهد كرد، سپس وعده بزرگ [[آخرت]] مطرح مى شود كه همه آن روز به سوى خدا بر مى گردند، آن گاه مقدارى از آيات ربوبيت و صفات خاصه خدا ذكر مى شود و در آخرت با وعده نصرت به [[رسول خدا]]، سوره مباركه به انجام مى رسد و با آيه فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌ وعده موعود تأكيد مى گردد و چند آيه پيش از آن گفته شده: وَ كانَ حَقًّا عَلَيْنا نَصْرُ الْمُؤْمِنِينَ . پس غرض سوره روم در رابطه با وعده قطعى خدا در نصرت دين است، وعده غلبه روم بر فارس جلو افتاده تا با عملى شدن وعده پيروزى روم به عملى شدن وعده پيروزى دين استدلال شود و نيز از اين راه و راه عقل به وعده آخرت احتجاج شده است<ref>تفسير أحسن‌الحديث، ج 8، ص 169-168 با تصرف و اضافات.</ref>.
[[رده:قرآن]]
 
[[رده:سوره‌های قرآن]]
=پانویس=
{{پانویس|2}}
 
[[رده:قرآن‌شناسی]]
[[رده:سوره‌های دارای داستان تاریخی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۰ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۹:۳۴

سوره روم
سوره روم.jpg
شماره سوره۳۰
محل نزولمکه‌(مکی)
جزء۲۱
تعداد آیات۶۰

سوره روم، مکی و چهلمین سوره به ترتیب نزول است. این سوره ۶۰ آیه دارد و در جزء ۲۱ قرآن است. سوره روم درباره جنگ ایران و روم پیشگویی کرده است و رومیان را پیروز این جنگ معرفی کرد. این سوره درباره مشرکان و گنهکاران و وضع آنان در قیامت، و توحید و شرک و نشانه‌های خداوند در خلقت، هدایت‌ ناپذیری برخی انسان‌ها و عدم خلف وعده خداوند سخن گفته است. امر به تسبیح خداوند و انفاق، در این سوره آمده است. در این سوره انسان‌ها دعوت شده‌اند به اینکه در دنیا سیر کنند و در مخلوقات و سرگذشت پیشینیان تأمل کنند.

روم

روم نام اقوامی از انسان‌هاست که در ساحل مدیترانه در غرب آسیا زندگی می‌کنند، در آن ایام این اقوام امپراطوری بزرگ و وسیعی تشکیل داده بودند، به طوری که دامنه آن تا حدود شامات توسعه یافته بود[۱].

مفهوم کلی سوره

  1. نشانه‌های الهی در جهان و توحید فطری؛
  2. ثواب و عقاب‌های رستاخیر؛
  3. ارتباط حالات مردم با رویدادهای زندگی؛
  4. ارتباط گذشته و آینده بشر؛
  5. پیش گویی اعجازآمیز درباره جنگ ایران و روم[۲].

علت نام‌گذاری

سوره روم تنها نام این سوره روم است که به مناسبت آیۀ دوم آن نام‌گذاری شده است[۳].

تعداد آیات و کلمات و حروف

  • سوره روم شصت آیه دارد[۴].
  • سوره روم هشتصدونوزده کلمه دارد[۵].(لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره‌های قرآن مختلف است)
  • سوره روم سه‌هزاروپانصدوسی‌وچهار حرف دارد[۶]. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره‌های قرآن مختلف است)

محتوا و موضوعات

مطالب سوره روم را در هفت بخش می‌توان خلاصه کرد.

  1. پیشگویی از پیروزی رومیان بر ایرانیان در جنگی که در آینده درگیر می‌شد، به مناسبت گفتگویی که میان مسلمانان و مشرکان در این زمینه روی داده بود؛
  2. گوشه‌ای از طرز فکر و چگونگی حالات افراد بی ایمان، و سپس تهدیدهایی نسبت به آنها در مورد عذاب و کیفر الهی در رستاخیز؛
  3. بخش مهمی از آیات عظمت خداوند در آسمان و زمین و در وجود انسان‌ها از قبیل خروج حیات از مرگ، و مرگ از حیات، خلقت انسان از خاک، نظام زوجیت و آفرینش همسران برای انسان‌ها و رابطه مودت در میان آنها، آفرینش آسمان و زمین، اختلاف زبان‌ها، نعمت خواب در شب و جنبش در روز، ظهور رعد و برق و باران، و حیات زمین بعد از مرگ، و تدبیر امر آسمان و زمین به امر خدا؛
  4. سخن از توحید فطری بعد از بیان دلائل آفاقی و انفسی برای شناخت خدا؛
  5. بازگشت به شرح و تبیین حالات افراد بی ایمان و گنه کار، و ظهور فساد در زمین بر اثر گناهان آنها؛
  6. اشاره‌ای به مساله مالکیت و حق ذی‌القربی و نکوهش از رباخواری؛
  7. بازگشت مجددی به دلائل توحید و نشانه‌های حق و مسائل مربوط به معاد.
  8. روی هم رفته در این سوره همچون سوره‌های دیگر قرآن مسائل استدلالی و عاطفی و خطابی چنان به هم آمیخته شده است که معجون کاملی برای هدایت و تربیت نفوس فراهم ساخته است[۷].

فضائل، خواص و ثواب قرائت

ابی‌بن‌کعب از پیامبر روایت کرده که فرمود: «هر که سوره روم را قرائت کند ده برابر اجر ملائکهای که بین آسمان و زمین مشغول تسبیح پروردگار بوده، به او اجر داده شده و آنچه را که در آن روز و شب از او ثواب فوت شده باشد به او داده خواهد شد[۸]».

محل و زمان نزول

  1. تمام سوره روم بگفتار حسن در مکه نازل شده بجز یک آیه و آن «فَسُبْحانَ اللَّهِ حِینَ تُمْسُونَ ... می‌باشد[۹]».
  2. سوره روم بعد از سوره عنکبوت در مکه نازل گردید، بنابراین سوره روم هم در نزدیکی‌های هجرت نازل شده است[۱۰].

فضای نزول

روم امپراطوری بزرگی بود که بر متصرفات وسیعی در آسیا و اروپا و آفریقا حکومت داشت، ایتالیا نیز قسمتی از آن محسوب می‌شد، میان آنها و اهل فارس (ایرانیان) جنگ‌های بزرگی واقع شده است، یکی از آن جنگ‌ها در نواحی شام نزدیک حجاز رخ داد که به هزیمت رومیان تمام شد. مشرکان از پیروزی ایرانیان مشرک بر رومیان مسیحی که صاحب کتاب بودند خوشحال بودند و آن را مقدمه‌ای بر شکست دین نو پای اسلام در مکه می‌دانستند و استدلال می‌کردند اگر ادیانی که ادعا می‌کنند الهی هستند مورد تایید خداوند بودند هیچ‌وقت نباید شکست بخورند. این استدلال هر چند که پایه استواری نداشت اما ممکن بود در دل برخی از تازه مسلمانان تردید ایجاد کند فلذا خداوند در چنین فضایی این سوره را نازل نمود و قرآن خبر داد که رومیان در عرض سه تا نه سال بر فارس پیروز خواهند شد.

سوره روم با وعده‌ای از خدا شروع می‌شود و آن اینکه روم بعد از مغلوب شدن که به وقت نزول سوره مغلوب شده بود، بر اهل فارس غلبه خواهد کرد، سپس وعده بزرگ آخرت مطرح می‌شود که همه آن روز به سوی خدا بر می‌گردند، آنگاه مقداری از آیات ربوبیت و صفات خاصه خدا ذکر می‌شود و در آخرت با وعده نصرت به رسول خدا، سوره مبارکه به انجام می‌رسد و با آیه فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌ وعده موعود تأکید می‌گردد و چند آیه پیش از آن گفته شده: وَ کانَ حَقًّا عَلَیْنا نَصْرُ الْمُؤْمِنِینَ. پس غرض سوره روم در رابطه با وعده قطعی خدا در نصرت دین است، وعده غلبه روم بر فارس جلو افتاده تا با عملی شدن وعده پیروزی روم به عملی شدن وعده پیروزی دین استدلال شود و نیز از این راه و راه عقل به وعده آخرت احتجاج شده است[۱۱].

ویژگی

سوره روم با حروف مقطعه آغاز شده و از سور مثانی می‌باشد مثانی سوره‌هایی هستند که بعد از سور مئین قرار گرفته‌اند و زیر صد آیه دارند مانند اینکه سور مئین مبادی باشند و توالی آن مثانی آن فرض شده‌اند[۱۲].

سوره‌های مثانی عبارتند از: احزاب و حجّ و قصص و نمل و نور و انفال و مریم و عنکبوت و روم و یس و فرقان و حجر و رعد و سبأ و فاطر و إبراهیم و ص و محمد و لقمان و زمر[۱۳].

روایتی است که از رسول خدا نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای تورات و سوره‌های مئین را به جای انجیل و سوره‌های مثانی را به جای زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره‌های مفصّل فزونی بخشید[۱۴].

جستارهای وابسته

پانویس

  1. ترجمه تفسیر المیزان، ج 16، ص: 233.
  2. تفسیر قرآن مهر، ج 16، ص 115.
  3. تفسیر قرآن مهر، ج 16، ص 117.
  4. الكشف و البیان، ج 7، ص 291.
  5. همان.
  6. همان.
  7. تفسیر نمونه، ج 16، ص 356-355.
  8. ترجمه تفسیر مجمع‌البیان، ج 19، ص 93.
  9. همان.
  10. تفسیر أحسن‌الحدیث، ج 8، ص 167.
  11. تفسیر أحسن‌الحدیث، ج 8، ص 169-168 با تصرف و اضافات.
  12. زاد المسیر فی علم التفسیر، ج 4، ص 141.
  13. التمهید فی علوم القرآن، ج1، ص 313.
  14. جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج 1، ص 34.

منابع