سی و ششمین کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی
| سی و ششمین کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی | |
|---|---|
| تاریخ رویداد | 20 مهرماه سال 1403 ش، مصادف با 15 ربیع الاول سال 1444 ق، برابر با 12 اکتبر 2022 میلادی |
| مکان رویداد | تهران، سالن اجلاس سران |
| عوامل | مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی |
| دلیل اهمیت | اتحاد اسلامی، صلح و پرهیز از تفرقه و تنازع در جهان اسلام، راهکارهای اجرائی و اقدامات عملیاتی |
سی و ششمین کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی، با موضوع اتحاد اسلامی، صلح و پرهیز از تفرقه و تنازع در جهان اسلام، راهکارهای اجرائی و اقدامات عملیاتی
پیام آیت‌الله مکارم شیرازی
پیام حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی دامت برکاته به سی و ششمین اجلاس بین المللی وحدت اسلامی
بسم الله الرحمن الرحیم. الحمدلله رب العالمین و صلّی الله علی سید المرسلین و آله الطاهرین.
إِنَّ هَذِهِ أُمَّتُکُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَأَنَا رَبُّکُمْ فَاعْبُدُونِ [أنبیاء–۹۲] 
قبل از هر چیز از همه شرکت‌کنندگان و برگزارکنندگان سی و ششمین اجلاس بین المللی وحدت اسلامی تقدیر و تشکر میکنم و میلاد با برکت سید المرسلین حضرت ختمی مرتبت محمد بن عبدالله صلّی الله علیه وآله وسلّم و سبط ایشان امام جعفر صادق علیه السلام را به همه شما و مسلمانان جهان تبریک و تهنیت می‌گویم. از روزهای آغازین دعوت پیامبر اکرم صلّی الله علیه وآله وسلّم که اسلام همچون نهال کوچکی غرس شد تا هنگامی که درختی تناور گردید و به ثمر نشست، دغدغه آن حضرت، جلوگیری از تفرقه، اختلاف و نزاع در میان پیروان خویش بود؛ همان‌گونه که قرآن کریم فرمود «وَلَا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِيحُكُمْ». تجربه ناگوار امت‌های گذشته در اختلاف و تفرقه خصوصاً پس از رحلت پیامبرانشان، شاهدی گویا بر این امر است. از این روست که در آیات قرآن کریم همواره بر وحدت امّت و تمسک به ریسمان الهی و پرهیز از منازعه و مشاجره تاکید شده است. پیامبر واحد، کتاب واحد، قبلة واحد، مناسک عبادی واحد، همگی مسیری برای اتحاد امّت و یکپارچگی است. شعار اصلی این اجلاس «اتحاد اسلامی، صلح و پرهیز از تفرقه و تنازع در جهان اسلام» شعاری دقیق و جامع است که اندیشمندان مسلمان از سراسر جهان با هم‌فکری، گفت‌وگو و مشارکت، میتوانند راهکارهای اجرایی و اقدامات عملی در خصوص آن بیابند و در بسط و گسترش آن در کشورهای اسلامی قدم بردارند. در این زمینه به چند راهکار اشاره می‌گردد:
- اولین و مهم‌ترین وظیفه رهبران و مسؤولان کشورهای اسلامی آن است که اهمیت و ضرورت وجود امّت واحده را درک کرده و در راستای تحقق آن، گام بردارند و برای بهره های سیاسی و اقتصادی، راه را بر نفوذ دشمنان امّت اسلامی و اجرای دسیسه‌های آنان باز نگذارند و از استقلال جامعه اسلامی، صیانت کنند.
- نخبگان، اندیشمندان، مبلغان، خطیبان و همه کسانی که به نحوی در جهان اسلام تاثیر گذارند نسبت به ایجاد تفرقه در میان مسلمانان حسّاس باشند و علاوه بر گفتار، در رفتار و کردار نیز اتحاد مسلمانان را ترویج نمایند.
- با جریانات و گروه‌هایی اندک که در هر سو آتش اختلاف را روشن کرده و بر آن می‌دمند، مخالفت گردیده و با بی‌اعتنایی به انزوا کشانده شوند تا با رویگردانی مردم از آنها، فرصت تحریک و آشوب پیدا نکنند.
- نقشه‌های شوم دشمنان به خصوص در ایجاد تفرقه و نزاع در جهان اسلام شناسایی و معرفی گردد زیرا شناساندن وابستگی این جریانات به بدخواهان و دشمنان، مانع از گرایش جوانان به این گروه ها خواهد بود.
- ترویج تکفیر از خطرناک‌ترین نقشه‌ها و فتنه‌انگیزی‌های دشمن بوده که هنوز خطر آن به صورت کامل از جامعه اسلامی رفع نشده است. توطئه‌ای که هم یکپارچگی امّت را هدف قرار داده و هم سعی در مخدوش کردن چهره رحمانی اسلام در جهان دارد. تبیین ابعاد اجتماعی این انحرافات فکری از وظایف بزرگان و اندیشمندان است.
در پایان امیدوارم این اجلاس و برنامه های مانند آن به اهداف مورد نظر دست یابد. بار دیگر از مسئولین، برگزارکنندگان و دست‌اندرکاران تقدیر و تشکر نموده و برای میهمانان گرامی آروزی توفیق دارم و از درگاه خداوند حل مشکلات امّت اسلامی و اتحاد و یکپارچگی بیش از پیش پیروان آن را خواستارم.
قم ـ ناصر مکارم شیرازی. 19مهرماه 1401
پیام سید حسن نصرالله
شیخ نبیل قاووق -عضو شورای مرکزی حزب الله- در آیین افتتاحیه سی‌وششمین کنفرانس وحدت اسلامی، پیام «سید حسن نصرالله» دبیرکل حزب الله لبنان را قرائت کرد. در پیام «سید حسن نصرالله» آمده است: کنفرانس شما امروز در شرایطی برگزار میشود که چالش‌ها و تهدیدها منطقه را فراگرفته و اشغالگری و هیمنه خارجی وجود، هویت، عزت و استقلال ما را هدف قرار داده است. دولت آمریکا تلاش میکند با ایجاد تفرقه و شعله‌ور ساختن جنگ‌ها، به کارگیری تروریسم تکفیری، امت اسلامی را به ضعف کشانده و ثروتهای آنها را به غارت ببرد و کشورهای ما را ویران کند. حکومت‌های خائن به امت که به ابزاری برای اجرای پروژه‌های دشمن تبدیل شده‌اند نیز در این راه به مستکبران کمک میکنند. دبیرکل حزب الله لبنان با اشاره به آیه واعتصموا بحبل الله جمیعا و لاتفرقوا و اذکروا نعمة الله نعمة الله علیکم ... خاطرنشان کرده است: خداوند متعال با وحدت به امت اسلامی منت نهاده و میان آنها برادری و رحمت برقرار کرده است. در ادامه این پیام می‌خوانیم: اگر امروز ضعفی وجود داشته باشد، نتیجه تفرقه است، تاکید کرد: اگر قدرت دشمن در تفرقه میان ماست، پس ما باید با یکدیگر متحد شویم زیرا وحدت ما دژی محکوم برای ما به شمار رفته و ضمانت پیشرفت ما به سوی شکوفایی است. کرامت، آزادی و پیروزی تنها زمانی کامل میشود، که قدس آزاد شود زیرا مسئله اصلی و نخست امت اسلامی است. هر وحدتی که در راستای حمایت از قدس نباشد، مشکوک بوده و ارتباطی با اسلام ندارد. ما امروز شاهد عقب‌گرد هیمنه آمریکایی در منطقه و جهان هستیم که آخرین این عقب گرد، شکست آنها در عراق، افغانستان، و غرق شدن در باتلاق جنگ اوکراین است. سید حسن نصرالله با اشاره به محاصره ایران، ونزوئلا، روسیه و ... توسط آمریکا تاکید کرده است: امروز مکر آنها به خودشان بازگشته است و آنها در بدترین شرایط نفتی و اقتصادی قرار دارند. وی در ادامه با تاکید بر ضرورت وحدت امت اسلامی در راستای مقاومت، آن را تنها راه قطع کردن دست دشمنان، آزادسازی فلسطین و قدس شریف و بازگرداندن مجد و عظمت رسالت پیامبر(ص) عنوان کرده و آورده است: موضع همیشگی ما حمایت از جمهوری اسلامی ایران در رویارویی با آمریکا، اسرائیل و ایادی آنهاست، خواستار ریشه‌دار شدن مقابله با رژیم غاصب صهیونیستی و تلاش برای حمایت از آرمان فلسطین است و علما و پارلمان‌های اسلامی را به تحریم و جنایتکار دانستن هرگونه عادی سازی روابط با دشمن اسرائیلی و حمایت از آنها در یهودی سازی قدس و پایان دادن به مسئله فلسطین فراخوا می‌خوانیم. رهبر مقاومت لبنان همچنین از حمایت همیشگی خود از مقاومت ملت فلسطین خبرداد و تاکیدکرد: ما امروز در رویارویی با دشمن واحد در یک معرکه قرار داریم و به سوی سرنوشتی واحد پیش میرویم. وی ضمن حمایت از خواسته‌های ملت یمن در رفع محاصره و رویارویی با دشمن آمریکایی ـ سعودی، آورده است: ما دست مردم مظلوم بحرین را در حمایت از مقاومت و رویارویی آنها با پروژه‌های عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی می‌فشاریم. ما از مردم عراق در رویارویی با تروریسم تکفیری و هیمنه آمریکایی حمایت میکنیم. تکفیر شر مطلق در برابر اسلام و تهدیدی برای وحدت امت است و امروز بیش از هر روز دیگری به جهاد تبیین برای مسلح ساختن امت اسلامی در برابر سلاح گمراهی و نیرنگ نیاز داریم و باید هر یک از ما این جهاد را در راس برنامه‌های خود قرار دهد. امروز محور مقاومت در مساحتی به وسعت 2 میلیون و 500 هزار کیلومتر حضور دارد و کشورهای محور مقاومت ثروتهای نفتی فراوانی داشته و از توانمندی‌های علمی و اقتصادی خوبی برخوردارند. جمهوری اسلامی ایران یک حکومت واقعی اسلامی و مورد حمایت پیامبر اسلام است و از خداوند متعال می‌خواهیم به عمر و عزت امام خامنه‌ای بیفزاید و به ما توفیق دهد در این جهاد بزرگ پشت سر ایشان حرکت کنیم و شاهد آزادی بسیاری از کشورهای اسلامی باشیم.
گزیده‌ای از سخنرانی رئیس‌جمهور ایران
آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی در آیین گشایش سی و ششمین کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی با تبریک ولادت با سعادت پیامبر گرامی اسلام و امام جعفر صادق (ع)و خوش‌آمدگویی به میهمانان حاضر از اقصی نقاط جهان اسلام، با طرح این پرسش که در این کنفرانس چه راهکارهایی برای ارتقای وحدت در امت اسلامی‌باید به کار گرفته شود و پیش‌بینی‌ها لازم برای پیشگیری از تفرقه و جدایی چیست؟ گفت: انسان معاصر میتواند با اتکای به خدا، با اعتماد به نفس و با آموخته‌های دینی زندگی سعادتمندی را برای خود رقم بزند. رئیس جمهور افزود: «نگاه به جامعیت دین» و «پاسخگو بودن دین به نیازهای انسان معاصر»، به انسان قوت و قدرتی میدهد که او بتواند در مقابل تهاجم‌های فرهنگی و نسخه‌های ارائه شده از غرب و شرق که هیچ تناسبی با یک زندگی دین‌مدارانه ندارد، ایستادگی کند. آیت‌الله رئیسی با بیان اینکه حضور در این نشست موجب درک مشترک بین همه شخصیت‌های اثرگذار در جهان اسلام میشود، اظهار داشت: ما سرمایه عظیمی‌به نام دین، ارزشهای دینی، دین‌داران، مسلمانان، معتقدین به دین و سرزمین‌های اسلامی داریم که با غنای مادی و معنوی فراوان در اختیار مسلمانان هستند. دکتر رئیسی جوانان فرهیخته با گرایش به معنویت، روحیه مقاومت و ایستادگی در مقابل دشمن، آماده بودن برای خطر کردن در مسیر یک زندگی دین‌مدارانه و نیروهای فرهیخته عالِم عامل را از دیگر سرمایه‌های عظیم جهان اسلام دانست و خاطر نشان کرد: اندیشمندان جهان اسلام سرمایه عظیمی هستند که آمادگی دارند از حوزه‌ها، دانشگاه‌ها و مراکز علمی و پژوهشی مختلف در کنار هم در مقابل تفکر الحادی، جریان سکولار، تفکر تکفیری و افراطی ایستادگی کنند. رئیس جمهور با اشاره به اینکه مردان و زنانی در کشورهای اسلامی آمادگی دارند به نام دین با یکدیگر متحد شده و دشمنان را ناامید کنند، بر ضرورت اندیشیدن برای شناخت ترفندهای دشمن در زمینه کم جلوه دادن توانایی‌های مسلمانان و بزرگ جلوه دادن ناتوانی خود تاکید کرد و گفت: پرچمی‌که امام خمینی (ره) برافراشتند پرچم اتحاد بین همه مسلمانان در سراسر عالم، با همه گویش‌ها، در همه اقلیم‌ها و با همه نگاه‌هایی بود که وجود دارد.
درک مشترک بین فرهیختگان جهان اسلام در راستای وحدت
آیت‌الله رئیسی در ادامه با اشاره به ظرفیت تمدن ساز و هم افزای کشورهای اسلامی‌گفت: امروز مسلمانان اشتراکات بسیاری دارند که میتواند یک قدرت عظیم و تمدنی دینی در عالم پدید آورد و در مقابل همه مدعیان تمدن سر بلند باشد، پرچم خود را برافراشته کند و برای انسان معاصر سبک زندگی ارائه دهد. رئیس جمهور کار ویژه و پیام اصلی سی و ششمین اجلاس وحدت اسلامی‌برای مسلمانان را ایجاد درک مشترک بین همه نخبگان و فرهیختگان جهان اسلام در راستای وحدت و اتحاد عنوان کرد و گفت: پیام این اجلاس به دشمنان آن است که ما می‌خواهیم زندگی انسان معاصر به نام دین رقم بخورد. دکتر رئیسی با اشاره به نقش مهم شهدای نهضت جهانی اسلام در بیداری ملتها تصریح کرد: کسانی که فکر میکردند دین امر فردی و شخصی است و کاری به امور اجتماعی و اقتصادی و سیاسی و فرهنگی ندارد، به برکت خون مطهر شهیدان در عالم بیدار شدند و امروز همه مسلمانان در همه عالم می‌خواهند مثل یک مسلمان زندگی کنند و تمام شئونات زندگی‌شان بر اساس اسلام و اصول اسلامی‌باشد و آنچه که امروز موجب ترس دشمن شده همین مسئله است. رئیس جمهور با بیان اینکه توطئه علیه مسلمانان به دلیل واهمه قدرتهای استکباری از ظرفیت استکبارستیزی جهان اسلام است، تصریح کرد: آنچه قدرتهای استکباری را بعد از جنگ جهانی دوم به توطئه مقابل مسلمانان واداشت، این بود که آنها در اتاق‌های فکر خود، به این نتیجه رسیدند که تنها مانع در مقابل یکه‌تازی و یکجانبه‌گرایی نظام سلطه، اسلام است. آیت‌الله رئیسی ادامه داد: آنها بعد از مطالعات به این رسیدند، تنها قدرتی که میتواند سربلند در مقابل نظام سلطه ایستادگی کند، فقط اسلام و کسانی هستند که حقیقتا به دین و ارزشهای دینی پایبندند. لذا نقشه‌ها کشیدند برای اینکه چه کنند تا این قدرت عظیم به نام اسلام که مرکزیت آن هم به برکت یک دین‌شناسِ اسلام شناس و یک مرجع تقلید در ایران اسلامی‌پا گرفته است، نتواند در عالم موج و بیداری ایجاد کند.
نقش‌آفرین بودن کنفرانس در ارتقای وحدت میان مسلمانان
دکتر رئیسی روی کار آمدن دولت‌های وابسته در کشورهای اسلامی، تلاش امپراتوری رسانه‌ای برای تشویش در اذهان مسلمانان، راه انداختن گروه‌های تکفیری برای قتل، غارت و کشتار در بین مسلمانان، اهانت به مقدسات و اولین شخصیت عالم اسلام و جهان بشریت یعنی نبی مکرم اسلام(ص) و همه مقدسات و رواج تفکر افراطی و تکفیری را حلقه‌های یک زنجیر برای ایجاد تفرقه و جدایی بین مسلمانان و تاکید بر اختلاف و پرهیز از طرح اشتراکات بسیاری که در بین مسلمانان وجود دارد، معرفی کرد و گفت: ابرقدرت‌ها تصمیم گرفتند این قدرت به نام دین و به نام اسلام سر بلند نکند. رئیس جمهور با بیان اینکه برگزاری این نشست میتواند در ارتقای وحدت میان مسلمانان بسیار نقش آفرین باشد، افزود: نقش علما، برجستگان، فرهیختگان، تاریخ‌سازان، آینده‌سازان بی‌بدیل است. امروز اتحاد برای ما نه یک تاکتیک بلکه یک راهبرد و استراتژی بسیار اساسی است. مقتدای بصیرت‌آفرین ما امام خامنه‌ای (حفظ‌الله تعالی) همواره بر این راهبرد به عنوان یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر در عالم اسلام و تحت عنوان اینکه امروز وحدت و اعتصام به ریسمان الهی و حب‌‌الله یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است، تاکید کردند. آیت‌الله رئیسی اظهار داشت: معنای این سخن و ترجمان این نگاه آن است که هر کس در هر کجا با قلم، بیان، عمل، با فعل و ترک فعل به وحدت عالم اسلام کمک کند، در جهت راهبرد ضروری جهان اسلام حرکت کرده است و هر کس بداند یا نداند، بخواهد یا نخواهد، با قلمش، بیانش، فعلش، ترک فعلش، در جهان اسلام ایجاد تفرقه کند، حتماً در جهت راهبرد دشمن حرکت کرده است.
تبیین توانمندی‌های جهان اسلام و ناتوانی دشمن، وظیفه همه مسلمانان
رئیس جمهور با اشاره به اینکه دشمنان در مقابل راهبرد وحدت موج اسلام هراسی به راه انداختند، تصریح کرد: برای ترویج اسلام‌هراسی جریان تروریسم و بسیاری از توطئه‌ها و فتنه‌های دیگر را در عالم اسلام به راه انداختند، اما آنچه که توانست توطئه‌های آنها را نقش برآب کند، انسجام، وحدت، یکپارچکی، دشمن‌شناسی و دشمن‌ستیزی و در یک کلام بصیرت بود. دکتر رئیسی با بیان اینکه چهره‌های با بصیرت در جهان اسلام بسیار نقش‌آفرین بودند، خاطرنشان کرد: شهدای ما در همه عالم اسلام، در جهت بصیرت‌آفرینی بسیار نقش‌آفرین بودند و امروز نقش مهم علما و فرهیختگان آن است که به روش‌های مختلف تبیین، بصیرت‌افزایی و معرفت‌افزایی کنند. رئیس جمهور با اشاره به تاکید رهبر معظم انقلاب اسلامی‌برای جهاد تبیین گفت: امروز همه وظیفه دارند به هر وسیله‌ای که میتوانند روشنگری کنند و هم جایگاه اسلام و مسلمانان و هم وضعیت دشمن و ناتوانی او را تبیین کنند که در عین ادعای قدرتمندی بسیار ناتوان است. آیت‌الله رئیسی اضافه کرد: امروز همه وظیفه دارند در جهاد تبیین بگویند که دشمن به ظاهر خود را توانمند و دارای منطق جلوه میدهد، اما منطق، استدلال، بیان محکم و قول سدید را نمی‌فهمد، شیطان بر قلب‌ها و دلهایشان مسلط شده و نمی‌توانند حقایق را درک کنند. نمی‌توانند نورانیت نور را دیده و نمی‌توانند استدلال و منطق را درک کنند.
عملی شدن پیام مقاومت و ایستادگی انقلاب اسلامی در مقابل دشمن
رئیس جمهور با تاکید بر اینکه راه رسیدن به این هدف، ایستادگی و مقاومت است، اظهار داشت: آنانی که فکر میکردند، راه نجات فلسطین در میزهای مذاکره است و فکر میکردند، با کسانی که منطق نمی‌فهمند، میشود حرف زد و سخن گفت، اشتباه کردند. امروز جریان سازش با رژیم صهیونیستی شکست خورده و جریان و فرهنگ مقاومت پیروز و موفق شده است. دکتر رئیسی با طرح این سوال که مگر قرارداد شرم‌الشیخ، اسلو یا کمپ دیوید کاری از پیش برد و اساسا مگر صهیونیست‌ها به قراردادها معتقد و پایبندند، تصریح کرد: آنها میثاق‌شکن هستند. رژیم صهیونیستی میثاق و پیمان نمی‌فهمد چرا که اگر به پیمان معتقد بودند به آن وفادار می‌ماندند. رئیس جمهور خاطرنشان کرد: در مقابل کسانی که میثاق شکن هستند، چه باید کرد، منطق رفتار با چنین کسانی مقاومت و ایستادگی است؛ کاری که فلسطینی‌ها و لبنانی‌های عزیز و گروه‌های فلسطینی و لبنانی و حزب‌الله و حماس و دیگر گروه‌های مقاوم کردند. امروز ابتکار عمل به دست مجاهدین است. تا دیروز ابتکار عمل به دست بعضی از سازمان‌های به ظاهر آزادی‌بخش در میزهای مذاکره بود، ولی پیام انقلاب اسلامی، پیام مقاومت و ایستادگی در مقابل دشمن بود و این پیام جواب داد.
کشورهای اسلامی و مسلمانان اولویت همکاری ایران در سیاست خارجی
رئیس جمهور در ادامه بر ضرورت توسعه روابط اقتصادی، اجتماعی، سیاسی در کنار روابط فرهنگی بین مسلمانان تاکید کرد و افزود: آنچه امروزلازم است به عنوان یک ضرورت در این نشست مورد تاکید قرار گیرد، حفظ وحدت و انسجام بین همه مسلمانان در کنار بحث و بررسی موارد اختلافی در قالب نشست‌های علمی، پژوهشی و کار تحقیقاتی بدور از برخی تعصبات است که همواره در بین بزرگان دینی در طول تاریخ هم وجود داشته است. دکتر رئیسی عشق به اهل بیت عصمت و طهارت(ع) را به عنوان یکی از محورهای مهم وحدت و اتفاق در بین مسلمین دانست و تصریح کرد: وجود مقدس امام صادق(ع) در سیره طیبه‌شان همواره بر این نگاه تقریبی در بین مذاهب تاکید داشته اند و در سیره و سلوک دیگر ائمه هدی(ع) نیز می‌توان نشانه‌های بسیاری برای این نگاه تقریبی پیدا کرد. رئیس جمهور با بیان اینکه با تفکر و اندیشه تقریبی است که می‌توان هم افزایی ایجاد کرد و کارها را پیش برد، افزود: نگاه تکفیری که در آن تفرقه و حقد و کینه باشد بسیار مضر و خطرناک است و این نگاه حتما باید به دست توانای شما علما و فرهیختگان به حاشیه رانده شود. رئیس جمهور با اشاره به جنگهای ۲۲ روزه، ۳۳ روزه و ۸ روزه، تنها راه مقابله با رژیم صهیونیستی را ایستادگی و مقاومت دانست و گفت: رژیم صهیونیستی چیزی از مذاکره و منطق نمی‌داند. امروز با ابتنای به داشته‌ها و سرمایه‌های بسیار می‌توان در مقابل آنها ایستادگی کرد. دکتر رئیسی با تاکید بر اینکه جمهوری اسلامی ایران علاوه بر سیاست حمایت از جریان مقاومت در جهان اسلام، ارتباط با کشورهای اسلامی و مسلمانان را در سیاست خارجی خود به عنوان یک اولویت انتخاب کرده است، اظهار داشت: روابط اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی با کشورهای همسایه و مسلمان برای ما اولویت دارند. کشورهای اسلامی و مسلمانان اولویت همکاری ما در سیاست خارجی هستند.
عدم امکان عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی توسط کشورهای اسلامی
آیت‌الله رئیسی عادی سازی روابط رژیم صهیونیستی با کشورهای اسلامی و دولت‌های سست عنصر را امنیت‌ساز ندانسته و آن را حاصل رفتار دولتها سست و نه ملت‌های مسلمان دانست و خاطرنشان کرد: آیا مردم این کشورها هم عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی را می‌پذیرند؟ هرگز. به هیچ عنوان ملت‌های مسلمان در منطقه عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی را نپذیرفته و نخواهند پذیرفت. رئیس جمهور عادی سازی روابط برخی کشورهای اسلامی‌با رژیم صهیونیستی را سیاسی دانست و افزود: مگر میشود ملت‌های مسلمان دلشان با کسانی که کودک و زن میکشند، خانه بر سر مردم ویران میکنند و زندان بزرگی به عنوان غزه ایجاد کرده‌اند صاف شود؟ هرگز؛ آمریکایی‌ها و رژیم صهیونیستی تصور میکنند این قضیه برایشان امنیت‌ساز است در حالی که هرگز امنیت‌ساز نخواهد بود. دکتر رئیسی با اشاره به ترفند دشمنان در تفرقه‌افکنی میان دولتها و ملت‌های اسلامی، ایجاد بازار تسلیحاتی برای فروش سلاح‌های آمریکایی و غربی در منطقه و تصاحب منافع کشورها تصریح کرد: دشمنان تصور میکنند با این اقدامات مساله اول جهان اسلام به حاشیه رانده خواهد شد، زهی خیال باطل؛ امروز همچنان قدس شریف و فلسطین، مسأله اول جهان اسلام و مسلمانان است. اگر روز قدس وجود دارد، برای نماد و نمود اعلام نظر است و الا مسلمانان همواره به آزادی قدس می‌اندیشند و حرکت‌شان در این مسیر است.
کینه دشمنان از ایران به دلیل سیاست مبارزه با ظلم، تروریسم و جریان تکفیر
آیت‌الله رئیسی سیاست و برنامه اصلی جمهوری اسلامی ایران را مبارزه با ظلم، تروریسم و جریان تکفیر دانست و اظهار داشت: حقد و کینه دشمنان جمهوری اسلامی ایران نسبت به این نظام هم به همین دلیل است. آنها مدعی مبارزه با تروریسم هستند، اما همه می‌دانند قهرمان مبارزه با تروریسم در منطقه و جهان آقای حاج قاسم سلیمانی رضوان الله تعالی علیه و آقای المهندس و بسیاری از نیروهای مجاهد در منطقه هستند که اینجا را از لوث وجود داعش پاکسازی کردند. رئیس جمهور با تاکید بر اینکه قهرمان مبارزه با تروریسم شهید حاج قاسم سلیمانی بود، افزود: آمریکایی‌ها در مبارزات انتخاباتی خودشان و از تریبون رسمی اعلام کردند داعش را ما تشکیل دادیم.
مدعیان دفاع از حقوق بشر، بزرگترین ناقضان حقوق بشر
دکتر رئیسی با طرح این سوال که معنای شهادت شهید سلیمانی طرفداری از تروریسم است یا مبارزه با تروریسم؟ اظهار داشت: آنهایی که امروز مدعی حقوق انسان و بشر هستند، خودشان در جایگاه ضدیت با حقوق بشر قرار دارند. بزرگترین ناقضان حقوق بشر خود آمریکایی‌ها، رژیم صهیونیستی و بعضی از کشورهای غربی هستند که امروز پُز دفاع از حقوق بشر را در عالم میدهند. کارنامه آنها را در عملکردشان با مردم خودشان و عالم ببینید. آیت‌الله رئیسی با اشاره کارنامه سیاه مدعیان حقوق بشر در ۷۰ سال جنایت علیه ملت فلسطین گفت: قطعا اگر کیفرخواستی تنظیم شود، طومار بلندی از جرایمی‌که اینها علیه بشریت مرتکب شدند، ایجاد خواهد شد و امروز وظیفه فرهیختگان است که به رغم امپراتوری رسانه ای دشمن، مردم جهان را نسبت به این سیاست دوگانه مدعیان حقوق بشر آگاه کنند که چگونه علیه بشریت جنایت روا می دارند و بعد داعیه حقوق انسان را دارند.
صلح و ثبات و امنیت پایدار در منطقه در گرو وحدت و اتحاد مسلمانان
رئیس جمهور در ادامه صلح و ثبات و امنیت پایدار در منطقه را در گرو وحدت و اتحاد مسلمانان دانست و افزود: نتیجه رسیدن به درک مشترک در این نشست حتماً میتواند صلح و امنیت پایدار در منطقه و در میان کشورهای اسلامی‌باشد. دکتر رئیسی خودیابی واتکا به داشته‌ها و اشتراکات مذهبی و دینی میان کشورهای اسلامی را امر مهم و ضروری قلمداد کرد و گفت: مسأله مهمی‌که بارها از سوی جمهوری اسلامی ایران بر آن تأکید شده، نه فقط گفتگو بین مذاهب اسلامی‌که گفتگوی بین ادیان است که در سیره امامان و پیشوایان ما و همچنین بزرگان شیعه و سنی همواره مورد توجه بوده و این گفتگوها میتواند بسیاری از اختلافات را مرتفع کند.
سخنرانی رهبر ایران در دیدار با میهمانان کنفرانس
بیانات در دیدار مسئولان نظام و میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی
در سالروز میلاد پیامبر اکرم و حضرت امام جعفر صادق (صلوات‌الله علیهما)(۱)
بسم الله الرّحمن الرّحیم الحمدلله ربّ العالمین و الصّلاة و السّلام علی سیّدنا محمّد و آله الطّاهرین و صحبه المنتجبین و من تبعهم باحسانٍ الی یوم الدّین.
خوشامد عرض میکنم به حضّار محترم، مسئولان محترم کشور، میهمانان عزیز هفته‌ی وحدت، و تبریک عرض میکنم میلاد مکرّم و معظّم رسول اعظم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) و امام صادق (سلام الله علیه) را به همه‌ی شما عزیزانی که اینجا تشریف دارید و به همه‌ی ملّت ایران و به همه‌ی امّت اسلامی در شرق و غرب عالم؛ و امیدواریم انشاءالله که برکات توجّهات آن بزرگوار و توجّهات الهی به برکت آن بزرگوار برای ملّت بزرگ اسلام و امّت اسلامی انشاءالله موجب پیشرفت باشد.
البتّه در شخصیّت منحصر به فرد پیغمبر اکرم و رسول اعظم یک نقطه‌ی اوجی وجود دارد که آن عبارت است از بعثت؛ نقطه‌ی بعثت. خب شخصیّت رسول اکرم شخصیّت منحصر به فردی است در همه‌ی عالم وجود؛ نقطه‌ی اوج این شخصیّت، آن نقطه‌ی ارتباط قلب مطهّر آن بزرگوار با معدن عظمت و عزّت و حکمت الهی است؛ نقطه‌ی بعثت؛ این درست، لکن همه‌ی آنات زندگی پیغمبر حتّی بعد از بعثت متأثّر و متناسب با مسئله‌ی بعثت است؛ یعنی این [طور] نیست که فرض کنیم نبیّ مکرّم اسلام قبل از بعثت، زندگی انسانِ معمولی را داشتند؛ نه، حرکات آن بزرگوار، برکات الهی به آن بزرگوار، توجّهاتی که در عالم طبیعت ناشی از وجود آن بزرگوار اتّفاق افتاده، اینها همه استثنائی است، همه متناسب با آن اوج شخصیّت این بزرگوار است که مسئله‌ی بعثت است. نشانه‌های عظمت حق تعالی را در همه‌ی دوران زندگی آن بزرگوار میشود دید، حتّی در هنگام ولادت. خب ما امروز را به عنوان مولود پیغمبر عید گرفتیم و جشن گرفتیم؛ حتّی در روز ولادت آن بزرگوار هم نشانه‌ها و آثار برکات الهی را ــ که منشأ اصلی‌اش همان نقطه‌ی اوج است یعنی بعثت ــ انسان مشاهده میکند. آثار توحید را و نشانه‌های عملی توحید را انسان در روز ولادت هم میبیند. از داخل کعبه شما بگیرید که بتها در آنجا سرنگون میشوند، تا برخورد با بتهای طاغوتی، طاغوتهای بزرگ بشری آن روز؛ [یا اینکه] فلان دریاچه‌ی مقدّس خشک میشود، فلان آتشکده‌ی به‌اصطلاح مقدّس خاموش میشود، طاق کسریٰ شکست میخورد، کنگره‌های طاق کسریٰ فرو میریزد؛ این حوادث [رخ میدهد]. لذا روز ولادت یک روز معمولی نیست؛ روز بسیار مهمّی است، روز بسیار بزرگی است. ما این روز را عید میگیریم به این مناسبت.
نکته‌ی اساسی این است که عید گرفتن فقط جشن و ماندگاری و یادبود و مانند این چیزها نیست؛ عید گرفتن برای درس گرفتن است، برای الگو قرار دادن پیغمبر اکرم است. ما به این احتیاج داریم؛ امروز بشر به این احتیاج دارد، امّت اسلامی امروز به این احتیاج دارد؛ باید درس بگیریم. پس زنده نگه داشتن یاد مولودِ مبارکِ رسول اعظم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) برای این است که ما به مضمون این آیه‌ی شریفه که فرمود: «لَقَد کانَ لَکُم فی رَسولِ اللهِ اُسوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَن کانَ یَرجُو اللهَ وَ الیَومَ الآخِرَ وَ ذَکَرَ اللهَ کَثِیرًا»(۲) عمل کنیم. پیغمبر اکرم اسوه‌ی حسنه است؛ این را قرآن بصراحت دارد میگوید. اسوه است یعنی چه؟ یعنی یک الگویی است که ما باید از این الگو تبعیّت کنیم؛ در قلّه‌ای قرار گرفته، ما باید از این حضیض به سمت آن قلّه پیش برویم، حرکت کنیم. بشر تا آنجایی که میتواند باید حرکت کند به سمت آن قلّه؛ اسوه یعنی این.
خب، حالا وقتی بخواهیم به آن الگو و به آن اسوه اقتدا بکنیم، درسهایی که وجود دارد، یکی دو تا نیست، صدها درس وجود دارد؛ در زندگی شخصی پیغمبر، در زندگی خانوادگی پیغمبر، در حکومت پیغمبر، در شخصیّت اجتماعی پیغمبر با دوستانش، با دشمنانش، با مؤمنین، با کفّار صدها درس اساسی و مهم وجود دارد. یکی از این درسها را من امروز میخواهم مطرح کنم و آن، مضمون این آیه‌ی شریفه است که فرمود: لَقَد جاءَکُم رَسولٌ مِّن اَنفُسِکُم عَزیزٌ عَلَیهِ ما عَنِتُّم حَریصٌ عَلَیکُم بِالمُؤمِنینَ رَؤُفٌ رَّحیمٌ؛(۳) من روی این مسئله‌ی «عَزیزٌ عَلَیهِ ما عَنِتُّم» میخواهم تکیه بکنم. [میفرماید:] برای او رنجهای شما دردآور است، سخت است؛ شما که رنج میکشید، پیغمبر از رنج شما رنج میبرد. بلاشک این مخصوص به مسلمان معاصر پیغمبر نیست، خطاب به عموم مؤمنین در طول تاریخ است؛ یعنی امروز اگر شما در فلسطین رنج میکشید، در میانمار، در نقاط گوناگون دیگر مسلمانها رنج میکشند، بدانند این رنج، روح مطهّر پیغمبر را به رنج و زحمت درمی‌آورد؛ این خیلی مهم است. پیغمبر ما این جوری است. این حالت پیغمبر اکرم که در این آیه‌ی شریفه بیان شده، نقطه‌ی مقابل وضع دشمنان است که آن هم در این آیه‌ی شریفه است: یا اَیُّهَا الَّذینَ آمَنوا لا تَتَّخِذوا بِطانَةً مِن دونِکُم لا یَألونَکُم خَبالًا وَدّوا ما عَنِتُّم».(۴) آنجا [برای] پیغمبر اکرم «عَزیزٌ عَلَیهِ ما عَنِتُّم»، اینجا [برای دشمنان] «وَدّوا ما عَنِتُّم»؛ رنج شما آنها را خوشحال میکند. ما الان این جوری هستیم؛ توجّه کنید که موقعیّت خودمان را در دنیای کنونی بشناسید.
یک طرف آن وجود مقدّسی است که «عَزِیزٌ عَلَیهِ مَا عَنِتُّم»، یک طرف هم جبهه‌ای است که «وَدُّوا مَا عَنِتُّم»؛ از رنج شما خوشحال میشوند، خرسند میشوند؛ از بدبختی شما، آنها احساس خوشبختی میکنند. طبعاً وقتی آن جبهه یک چنین حالتی دارد، سعی میکند شما را به سمت سختی، به سمت بدبختی سوق بدهد و پیش ببرد. این موقعیّت را باید بفهمیم، بدانیم، توجّه کنیم.
خب حالا این رنجهای امّت اسلامی در زمان کنونی ناشی از چیست؟ چرا ملّتهای مسلمان این قدر از لحاظ اقتصادی، از لحاظ فشارهای سیاسی، از لحاظ ایجاد جنگ و جنگهای داخلی و تسلّط و تصرّف و استعمار و استعمار نو و امثال اینها دچار رنجند؟ علّت این رنج کشیدن و در موضع رنج کشیدن قرار داشتن مسلمانها چیست؟ علل فراوانی دارد، علّتهای متعدّدی دارد. عقب‌ماندگی علمی یکی از علل آن است؛ تن دادن به تسلّط استعمارگران یکی از علل آن است. علل متعدّدی دارد که حالا در این زمینه افرادی که اهل سیاستند، اهل تحلیل مسائل سیاسی و اجتماعی و مانند اینها هستند در این زمینه‌ها کار کرده‌اند، هزاران مقاله نوشته شده، لکن یکی از عوامل که شاید مهم‌ترین یا یکی از مهم‌ترین عوامل باشد، تفرّق مسلمین است. ما قدر خودمان را نمیدانیم، قدر یکدیگر را نمیدانیم؛ اشکال بزرگِ کار ما این است؛ از هم جداییم، متفرّقیم.
وقتی که متفرّق هستیم، وقتی خیرخواهِ هم نیستیم، وقتی گاهی حتّی بدخواه همدیگر هستیم، خب نتیجه همین است. اینجا هم باز قرآن، صریح است. واقعاً در این مسائل زندگی بشر ما هیچ نقطه‌ای مهم نداریم که قرآن در آن بصراحت ناطق نباشد؛ اینجا هم قرآن میفرماید که «وَ اَطِیعُوا اللَهَ وَرَسُولَهُ وَ لَا تَنَازَعُوا فَتَفشَلُوا وَ تَذهَبَ رِیحُکُم»؛(۵) وقتی تنازع کردید، فشل به وجود می‌آید؛ فشل یعنی سستی. «وَ تَذهَبَ رِیحُکُم» یعنی تَذهَبَ عِزّکم؛ یعنی عزّتتان از بین میرود. اختلاف که پیدا کردید، قهراً خاک‌نشین میشوید، قهراً ذلیل میشوید، قهراً وسیله‌ی تسلّط دیگران بر خودتان را فراهم میکنید. [نتیجه‌ی] تفرّق این است.
امیرالمؤمنین (سلام الله علیه) در خطبه‌ی قاصعه که یکی از مهم‌ترین خطبه‌های نهج‌البلاغه است روی این مسئله تکیه کرده. امیرالمؤمنین مستمعین خود را به تاریخ ارجاع میدهد؛ میگوید ببینید گذشتگان، آن وقتی که با هم بودند، متّفق بودند، چه عزّتی پیدا کردند، چه حالتی پیدا کردند، امّا وقتی که از آن حالت یکپارچگی خارج شدند، فَانظُروا اِلَى ما صاروا اِلَیهِ فی آخِرِ اُمورِهِم حینَ وَقَعَتِ الفُرقَةُ وَ تَشَتَّتَتِ الاُلفَة. بعد یک چند جمله بعد از این به همین مضامین هست، بعد میفرماید وقتی این جوری شد، وقتی فُرقت و جدایی و دشمنی حاکم شد، قَد خَلَعَ اللَهُ عَنهُم لِباسَ کَرامَتِهِ وَ سَلَبَهُم غَضارَةَ نِعمَتِه؛(۶) خدای متعال لباس کرامت را از تن اینها خارج کرد؛ آن شرفی که داشتند، آن عزّتی که داشتند، آن نعمتی که خدا به آنها داده بود، بر اثر اختلاف و تفرقه از آنها سلب شد، از آنها گرفته شد.
خب، ما باید واقعاً به این فکر کنیم؛ به این مسئله‌ی «اتّحاد بین مسلمین» فکر کنیم؛ امروز دشمن درست نقطه‌ی مقابل این را میخواهد. یک بذرِ فاسدِ سلّولِ سرطانی‌ای را در این منطقه به وجود آوردند به نام رژیم صهیونیستی که اینجا پایگاهِ غربِ دشمنِ اسلام باشد؛ چون آن روز دولت وسیع عثمانی را متفرّق کردند، نابود کردند، به چندین کشور تقسیم کردند، یک پایگاهی هم باید اینجا میداشتند که بتوانند دائماً تصرّف کنند، نگذارند در این منطقه مقاصد عالی حاصل بشود؛ این پایگاه همین فلسطین مظلوم بود که آوردند این صهیونیست‌های خبیث و فاسد و قاتل و بی‌رحم را اینجا مستقر کردند، یک حکومت جعلی تشکیل دادند، یک ملّت جعلی درست کردند برای این کار. خب، مسلمانها هم متوجّه بودند؛ حالا [دشمنها] دارند کاری میکنند که این وجود مضر، این سلّولِ سرطانیِ رشدیافته، از عنوان «دشمنی» خارج بشود و بیشتر بین کشورهای منطقه را اختلاف بیندازد. همه جا دارند تصرّف میکنند؛ این عادّی‌سازی‌ها یکی از بزرگترین خیانتهایی است که به اسلام و مسلمین دارد میشود؛ ایجاد افتراق، ایجاد اختلاف. دشمن این جور است دیگر؛ دشمن دائم مشغول است.
ما باید از روز ولادت، این جور استفاده‌ای بکنیم: لَقَد کانَ لَکُم فی رَسولِ اللَهِ اُسوَةٌ حَسَنَة؛ و رسول‌الله را هم که عرض کردیم وضعش این جوری است. و لذاست که ما در جمهوری اسلامی این روز را روز عید قرار دادیم، روز وحدت قرار دادیم؛ یعنی از دوازدهم ربیع‌الاوّل که روایت اهل سنّت برای ولادت پیغمبر است تا هفدهم ربیع‌الاوّل که روایت شیعه است، بین این دو را ما یک هفته‌ی جشنی قرار دادیم، و اسمش را هم گذاشتیم «هفته‌ی وحدت». خب کار خوبی بود، امّا بایستی [این شعار] تحقّق پیدا کند، باید برویم به سمت عملی شدنِ این.
خب شما ممکن است بگویید «ما که رؤسای این کشورها نیستیم»؛ بله، رؤسا انگیزه‌های دیگری دارند، انگیزه‌های سیاسی دارند، مقاصد دیگری دارند، لکن روشنفکران، علما، نویسندگان، شعرا، فرزانگان یک کشور، نخبگان یک کشور و خواص میتوانند فضا را متفاوت کنند با آنچه دشمن میخواهد؛ فضا که متفاوت شد، رسیدن به این نتیجه سهل‌تر خواهد شد.
حالا وحدت یعنی چه؟ مراد از وحدت قطعاً وحدت مذهبی نیست؛ یعنی اینکه این به مذهب آن دربیاید، آن به مذهب این دربیاید، یک مذهب [باشد]؛ نه، این قطعاً مراد نیست. وحدت جغرافیایی هم نیست؛ مثل آن چیزی که در دهه‌های شصت میلادی و هفتاد میلادی، بعضی از کشورهای عربی با هم اتّحاد پیدا کردند و اعلام کردند یکی هستند، که نشد و نمیشود و امکان ندارد؛ مراد این هم نیست. مراد از وحدت، وحدت در حفظ منافعِ امّت اسلامی است. اوّل تشخیص بدهیم منافع امّت اسلامی کجا است، در چیست، بعد در این زمینه ملّتها با هم توافق کنند. دولتها هم اگر چنانچه انشاءالله به این راه هدایت بشوند، خدا دلهایشان را به این سمت بکشاند، در جهت منافع امّت اسلامی توافق کنند؛ ببینند امّت اسلامی امروز به چه احتیاج دارد، با چه کسی باید دشمنی کرد، با چه کسی بایستی چه جوری دشمنی کرد، با چه کسی باید دوستی کرد و چه جوری دوستی کرد؛ این جهت‌گیری‌ها را در ضمن گفتگوها و مذاکرات، به توافق برسند و در این جهت حرکت کنند. مراد این است: اشتراک عمل در برابر نقشه‌های استکبار.
بلاشک دنیای استکبار درباره‌ی این منطقه‌ی ما و کشورهای ما نقشه‌های واضحی دارد. این منطقه‌ی اسلامی، فرصتِ عظیمی است؛ منطقه‌ی ما اگر نگوییم حسّاس‌ترین، یکی از حسّاس‌ترین مناطق دنیا است؛ اگر نگوییم غنی‌ترین، یکی از غنی‌ترین مناطق دنیا این منطقه‌ی ما است؛ منطقه‌ی میانه‌ی آسیا و غرب آسیا و شمال آفریقا که منطقه‌ی اسلامی است؛ منطقه‌ی بسیار مهمّی است. استکبار و قدرتهای پشت پرده‌ی سیاستهای استکباری یعنی کمپانی‌ها و کارتل‌ها و تراست‌های بین‌المللی، برای این منطقه نقشه دارند. اشتراک عمل داشته باشیم در مقابله‌ی با نقشه‌های آنها؛ این معنای وحدت است. ما این را پیشنهاد کردیم به دنیای اسلام، و این را از دنیای اسلام خواستیم.
یک نقطه‌ی اساسی اینجا وجود دارد که نباید از آن غفلت کرد و آن، این است که امروز، هر روز بیشتر روشن میشود که هندسه‌ی سیاسیِ عالم و سطح دنیا در حال تغییر است؛ امروز روزبه‌روز بیشتر واضح میشود که نقشه‌ی سیاسی دنیا در حال تغییر است. آن مسئله‌ی یک‌قطبی بودن و زورگویی کردن یک قدرت ــ یا دو قدرت؛ فرق نمیکند ــ بر کشورها و بر ملّتها و مانند اینها، مشروعیّت خودش را از دست داده؛ یعنی ملّتها بیدار شده‌اند. نظام تکقطبی مطرود شده است و بتدریج دارد مطرودتر میشود. شما امروز در دنیا زیاد می‌شنوید این حرف را از زبان سیاستمدارهای درجه‌ی یک دنیا که نظام تکقطبی را قبول نداریم. نظام تکقطبی یعنی چه؟ یعنی اینکه مثلاً فرض کنید آمریکا بنشیند برای عراق یا برای سوریه یا برای ایران یا برای لبنان یا برای فلان [کشور] طرّاحی کند که «باید این کار را بکنید، باید این بشود، باید این نشود»؛ گاهی بگوید، گاهی هم نگوید، امّا عمل کند. امروز این جوری است؛ طرّاحی میکنند برای کشورها و بسیج میکنند نیروهایشان را.
خب نقشه دارند؛ استکبار نقشه دارد. [امّا] این دارد تغییر میکند؛ تدریجاً این حالت تسلّطی که استکبار جهانی بر کشورها و بر ملّتها و بر مناطق گوناگون داشته، دارد تغییر میکند؛ درست مثل تغییری که در دوران نهضتهای ضدّاستعماری در میانه‌ی قرن ۲۰ اتّفاق افتاد که مکرّر پشت سر هم کشورها قیام کردند علیه استعمار مستقیم ــ در آسیا یک جور، در آفریقا یک جور، در آمریکای لاتین یک جور ــ که نقشه‌ی سیاسی دنیا یک تغییر عمده‌ای در آن روز کرد، امروز هم یک تغییر عمده‌ای دارد میکند. این حرکت زیرپوستی و آرامِ سلطه‌گرانه‌ی استکبار جهانی علیه ملّتها، دارد بتدریج مشروعیّت خودش را به طور واضح از دست میدهد از نظر ملّتها؛ از اوّل که مشروع نبوده، لکن ملّتها نظرشان دارد نسبت به این روشن میشود. خب وضع جدیدی پیش خواهد آمد، دنیای جدیدی به وجود خواهد آمد. ممکن است ما نتوانیم دقیقاً حدس بزنیم که این دنیای جدید چه شکلی است، لکن مطمئنّیم که بتدریج در طول سالها دنیای جدیدی دارد تشکیل میشود. خب جایگاه امّت اسلامی در این دنیای جدید کجا است؟ این سؤال مهمّی است.
امّت اسلامی [یعنی] بیش از یک و نیم میلیارد نفوس انسانی با این تاریخ عظیم و مشعشع علمی ما ــ خب بله، ما چند قرن اخیر از لحاظ علمی سقوط کردیم، امّا قبل از آن، اوج قلّه‌ی علم متعلّق به ما مسلمانها بوده دیگر؛ این میراث ما است؛ این در اختیار ما است ــ با داشتن ثروتهای طبیعی، با داشتن ثروتهای انسانی، با داشتن انگیزه‌های نو برای تجدّد؛ جایگاه این دنیای اسلام و امّت اسلامی با این خصوصیّات کجا است؟ در این دنیای جدیدی که دارد به وجود می‌آید، ما کجا قرار خواهیم گرفت؟ نقطه‌ی توقّف ما و نقطه‌ی حضور ما کجا است؟ این خیلی مهم است؛ این مسئله‌ای است که باید امّت اسلامی برایش فکر کند. این حوادثی که در دنیای غرب، در اروپا دارد پیش می‌آید، این حوادث عادّی نیست؛ اینها نشان‌دهنده‌ی یک تغییرات عمده است.
خب ما میتوانیم نقش مهمّی داشته باشیم. ما امّت اسلامی، ما کشورهای اسلامی و ملّتهای اسلامی در دنیای جدیدی که دارد بتدریج شکل میگیرد، میتوانیم جایگاه رفیعی داشته باشیم، میتوانیم به عنوان یک الگو مطرح بشویم، میتوانیم به عنوان پیشرو مطرح بشویم، امّا به یک شرط؛ شرطش چیست؟ اتّحاد، نداشتن تفرقه، خلاص شدن از شرّ وسوسه‌های دشمن، وسوسه‌های آمریکا، وسوسه‌های صهیونیست‌ها، وسوسه‌های کمپانی‌ها؛ [خلاص شدن] از شرّ وسوسه‌های اینها که گاهی این وسوسه‌ها از زبان خودی‌ها شنیده میشود. می‌بینیم در دنیای اسلام، کسانی از داخل دنیای اسلام همان حرف آنها را تکرار میکنند، همانها را میگویند؛ از شرّ اینها خلاص بشویم با اتّحاد، با نفی تفرقه، با انسجام داخلی؛ این شرطش است. اگر این شرط را بتوانیم عملی بکنیم، بلاشک خواهیم توانست امّت اسلامی را در جایگاه رفیعی در دنیای آینده و شکل آینده‌ی جغرافیای سیاسیِ جهان قرار بدهیم.
آیا این ممکن است؟ بعضی هستند که در همه‌ی مسائل مهم، مبادره‌ی(۷) آنها و واکنشِ اوّلیِ آنها نفی و انکار و ناامیدی است: «ای آقا! نمیشود، فایده ندارد». ما قبول نداریم این را؛ ما میگوییم این ممکن است؛ اتّفاق و اتّحاد بین ملّتهای اسلامی ممکن است، منتها کار لازم دارد، عمل لازم دارد. عرض کردم، ما حالا از سیاستمداران و زمامداران و حکمرانان کشورهای اسلامی هم ناامید نیستیم، امّا بیشترین امیدمان به خواصّ دنیای اسلام است؛ یعنی همین طوری که گفتیم، به علمای دین، به روشنفکران، به اساتید دانشگاه، به جوانان روشن‌بین، به فرزانگان، به ادبا، به شعرا، به نویسندگان، به گردانندگان مطبوعات؛ امید ما به اینها است؛ اینها [باید] احساس استقلال بکنند، احساس مسئولیّت بکنند، احساس وظیفه کنند. وقتی خواص در یک راهی وارد شدند، افکار عمومی را به آن سمت حرکت میدهند؛ وقتی افکار عمومی در یک کشوری شکل گرفت، سیاستهای اداره‌ی کشور هم به طور قهری به آن سمت حرکت میکند، ناچارند، ناگزیرند. بنابراین، این کاری است ممکن؛ این ممکن است، منتها بدون عمل نمیشود. بدون عمل، هیچ چیزی در دنیا، نه دستاوردهای دنیایی، نه دستاوردهای اخروی و الهی امکان ندارد: لَیسَ لِلاِنسانِ اِلّا ما سَعىٰ؛(۸) باید سعی کرد، باید عمل کرد؛ [اگر] عمل بکنیم، ممکن است.
حالا یک نمونه‌ی کوچکش را عرض میکنم. نمونه‌ی کوچکش ما هستیم؛ جمهوری اسلامی. ما در مقابل قدرتهای بزرگ ایستادیم. یک روزی این دنیا دست دو قدرت بزرگ بود: قدرت آمریکا و قدرت شوروی سابق. هر دو قدرت که در ده‌ها مسئله با هم اختلاف داشتند، در یک مسئله متّفق بودند و آن، ضدّیّت با جمهوری اسلامی بود. آمریکا و شوروی سابق، با آن همه اختلافاتی که با هم داشتند، در ضدّیّت با جمهوری اسلامی با هم متّفق بودند، هم‌رأی بودند. امام (رضوان الله تعالی علیه) در مقابل اینها ایستاد، تسلیم نشد، صریح گفت «نه شرقی، نه غربی»؛ نه این، نه آن. شد. خیال میکردند نمیشود، خیال میکردند این نهال را میتوانند از ریشه بکَنند، این نهال امروز تبدیل شده به یک درخت تناور؛ غلط میکند فکرِ کندنِ آن را هم کسی بکند! ایستادیم و پیش رفتیم. البتّه سختی دارد؛ همه‌ی چیزها سختی دارد؛ بدون سختی که نمیشود. آن کسانی هم که تسلیم میشوند، آنها هم سختی دارند. سختی فقط در ایستادگی نیست؛ تسلیم شدن هم سختی دارد، با این تفاوت که وقتی انسان ایستادگی میکند، سختی او، او را به پیش میبرد ــ ما سختی میکشیم، امّا پیش میرویم ــ آن که تسلیم میشود، سختی میکشد، عقب‌رفت دارد، پیشرفت هم نمیکند. بنابراین، به نظر ما میشود؛ میشود کار کرد، میشود تلاش کرد، میشود به سمت وحدت مورد نظر اسلام و قرآن پیش رفت در امّت اسلامی، با وجود همه‌ی اختلافاتی که وجود دارد.
خب، فاصله‌ها بعضی قومی است، بعضی نژادی است، بعضی زبانی است، اینها مهم نیست؛ به نظر من آنچه امروز بیش از همه باید روی آن تکیه کنیم، مسئله‌ی مذهبی است؛ بحث شیعه و سنّی. نباید بگذاریم اختلاف عقیده و اختلاف مذهبی به تنازع کشیده بشود؛ نباید بگذاریم. یک چیزهایی است که تنازع ایجاد میکند، باید مانع بشویم، باید به طور جد مانع بشویم. شما ملاحظه کنید، حالا سیاستمداران آمریکایی و انگلیسی هم در محافل خودشان وارد بحث شیعه و سنّی شده‌اند؛ این خیلی چیز خطرناکی است، خیلی خطرناک است. اینهایی که ضدّ اسلامند، نه با شیعه خوبند نه با سنّی، وارد بحث [شیعه و سنّی شده‌اند].
بنده یک وقت گفتم «شیعه‌ی انگلیسی» و «سنّی آمریکایی»؛(۹) بعضی خیال کردند یعنی این جور بدروغ تبلیغ کردند که ما که میگوییم شیعه‌ی انگلیسی، یعنی شیعه‌ای که ساکن انگلیس است؛ نه، شیعه‌ی انگلیسی ممکن است در خود کشور اسلامی باشد؛ الهام‌گیری از انگلیس است؛ یعنی شیعه‌ی دعوادرستکن، سنّی دعوادرستکن؛ مثل داعش و مثل وهّابی‌ها و امثال اینها که دعوا درست میکنند؛ یا تکفیری‌ها که [میگویند] این کافر است، آن کافر است. اینها اسمشان مسلمان است، ممکن است به احکام فردی اسلامی متعبّد هم باشند امّا در خدمت دشمن حرکت میکنند.
آن که اختلاف ایجاد میکند در خدمت دشمن است؛ فرقی [هم] نمیکند؛ در هر جایگاهی باشد، در هر مقامی باشد، در هر کشوری باشد. ما به این معتقدیم، ما به این عمیقاً اعتقاد داریم. ما با کسانی که به عنوان طرفداری از تشیّع، احساسات برادران اهل تسنّن را برانگیخته میکردند برخورد کردیم، برخورد جدّی کردیم؛ این باید همه‌گیر بشود؛ باید اتّفاق نظر به وجود بیاید. البتّه در هر دو طرف تندروانی وجود دارند؛ هم در شیعه افرادی هستند که حالا یا بر اثر اعتقاداتشان یا هر چه، تندروی میکنند، هم در سنّی‌ها کسانی هستند که تندروی میکنند؛ تندروی وجود دارد. ما این تندرویِ تندروان را موجب این ندانیم که اصلِ اهلِ مذهب را متّهم کنیم؛ عمل خودِ ما این جوری بوده.
ما دیدیم وهّابی‌ها، از دویست سال قبل قبور ائمّه را ویران کردند؛ رفتند کربلا قبر مطهّر سیّدالشّهدا (علیه السّلام) را ویران کردند، ضریح چوبی بود، آن را سوزاندند، داخل حرم آتش درست کردند، قهوه درست کردند، قهوه خوردند؛ این اتّفاق افتاد. رفتند نجف، نتوانستند بیایند [داخل] به خاطر مرحوم شیخ جعفر کاشف‌الغطاء که نیرو داشت و طلبه‌ها و دیگران را بسیج کرد و نجف سور(۱۰) داشت، حصار داشت؛ نتوانستند بروند نجف، رفتند کوفه و در مسجد کوفه، افراد زیادی را که شیعه بودند، قتل‌عام کردند و کشتند. این موجب نشد که علمای شیعه، بزرگان شیعه، مراجع شیعه اهل سنّت را متّهم کنند؛ نه، اینها تندروانی بودند که آن کار را کردند. در زمان خود ما داعش در عراق یک جور، در سوریه یک جور، اخیراً در افغانستان یک جور که به مدرسه‌ی بچّه‌ها هم رحم نمیکنند؛ مدرسه‌ی دخترانه، مدرسه‌ی پسرانه را منفجر میکنند، خانواده‌ها را داغدار فرزندانشان میکنند؛ این کارها را میکنند، امّا ما به هیچ وجه اهل سنّت را متّهم نمیکنیم؛ اینها یک تندروانی هستند. این طرف هم باید همین جور باشد؛ کسانی ممکن است تندروی کنند، امّا نبایستی جامعه‌ی تشیّع را متّهم کرد به خاطر تندروی. باید در این زمینه کار کرد؛ علمای اسلام بایستی کار کنند.
ما به خاطر این تشتّت داریم کتک میخوریم؛ در فلسطین کتک میخوریم، در کشورهای گوناگون کتک میخوریم. در فلسطین روزانه دارند آدم میکشند؛ بچّه‌ی کوچک را میکشند، جوان را میکشند، نوجوان را میکشند، افراد بزرگسال را میکشند، زندان میبرند، هزاران نفر را در زندان زیر شکنجه قرار میدهند؛ این دارد اتّفاق می‌افتد، و جلوی چشم ما است. در میانمار آن جور، در جاهای دیگر آن جور. خب اینها سخت است، اینها برای امّت اسلامی [سخت است]؛ عَزیزٌ عَلَیهِ ما عَنِتُّم؛ اینها رنج میدهد پیغمبر را؛ باید برای اینها فکر کرد، تلاش کرد. قرآن به پیغمبر میگوید: قُل یا اَهلَ الکِتابِ تَعالَوا اِلىٰ کَلِمَةٍ سَواءٍ بَینَنا وَ بَینَکُم؛ اهل کتاب مسلمان هم نیستند، امّا یک وجه مشترکی با هم داریم و آن توحید است؛ چون توحید در همه‌ی ادیان وجود دارد دیگر؛ توحید پایه‌ی همه‌ی ادیان است: اَلّا نَعبُدَ اِلَّا اللَه. پیغمبر از همین وجه مشترک بین اسلام و ادیان دیگر استفاده میکند، یعنی قرآن دستور میدهد که بگو: تَعالَوا اِلىٰ کَلِمَةٍ سَواءٍ بَینَنا وَ بَینَکُم اَلّا نَعبُدَ اِلَّا اللَهَ وَ لا نُشرِکَ بِهِ شَیئًا وَ لا یَتَّخِذَ بَعضُنا بَعضًا اَربابًا مِن دونِ اللَه؛(۱۱) با غیر مسلمانها [این جور میگوید]! خب ما مسلمانها این همه با هم وجه مشترک داریم: کعبه‌ی واحد، قبله‌ی واحد، نماز واحد، حجّ واحد، عبادات واحد، پیغمبر واحد، محبّت اهل‌بیت در همه‌ی دنیای اسلام؛ اینها وجوه مشترک ما است؛ از این وجوه مشترک بایستی عبور نکنیم.
خب ما تا حالا تلاش کرده‌ایم؛ ما همه‌ی آنچه در توان داشتیم، تا الان در همین زمینه به کار برده‌ایم، بعد از این هم به کار خواهیم برد. ما از برادران فلسطینی که همه اهل سنّتند، از همه جهت حمایت کرده‌ایم؛ از لحاظ سیاسی و از جهات عملی حمایت کرده‌ایم، بعد از این هم حمایت خواهیم کرد. برای ما فرق نمیکند؛ اینجا آنچه برای ما مهم است، حرکت اسلامی و نظام [اسلامی] است. این جبهه‌ی مقاومتی که امروز بحمدالله در دنیای اسلام تشکیل شده، مورد حمایت ما است، از آن حمایت میکنیم، تا آن مقداری که میتوانیم؛ هر چه قدرت داریم، از اینها حمایت خواهیم کرد، باز هم میکنیم، قبل از این هم کرده‌ایم.
امیدواریم انشاءالله خدای متعال همه‌ی ما را هدایت کند، بتوانیم انشاءالله در این راه پیش برویم و بتوانیم این آرزوی بزرگ را که آرزوی بزرگ زبدگان دنیای اسلام بوده و قطعاً آرزوی روح مطهّر نبیّ مکرّم اسلام (صلّی الله علیه و آله و سلّم) است، انشاءالله تحقّق ببخشیم؛ یعنی وحدت اسلامی.
والسّلام علیکم و رحمةالله و برکاته
بیانیۀ پایانی کنفرانس
متن بیانیه به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحيم.
إِنَّ هَذِهِ أُمَّتُکُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَأَنَا رَبُّکُمْ فَاعْبُدُونِ [أنبیاء–۹۲]
به لطف خدای متعال سی‌وششمین کنفرانس وحدت اسلامی با عنوان «اتحاد اسلامی، صلح و پرهیز از تفرقه و تنازع در جهان اسلام؛ راهکارهای اجرایی و اقدامات عملیاتی» با حضور گسترده علما و بزرگان جهان اسلام با سخنرانی ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران آیت‌الله سید‌ابراهیم رئیسی و شخصیت‌های برجسته جهان اسلام به صورت حضوری در مرکز همایش‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران آغاز و همزمان با سخنرانی حدود دویست شخصیت علمی و فرهنگی داخلی و خارجی به صورت وبیناری برگزار شد.
این کنفرانس در شرایطی برگزار گردید که کشورهای جهان به ویژه کشورهای اسلامی بیش از پیش به صلح و عدالت نیازمند هستند. هدف از بعثت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم احیای اخلاق متعالی اسلامی در جامعه و نیز تعلیم عدالت و صلح به جهانیان بود و آن حضرت خود الگوی صلح و برادری بوده و مسلمانان را در همه حال به برادری، دوستی و پرهیز از نزاع تشویق می‌کرد. بی شک مراجعه به سیره پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم میتواند در تحقق بخشیدن به عدالت و صلح و پرهیز از تفرقه در جهان اسلام راهگشا باشد.
استکبار جهانی به سرکردگی آمریکا و غرب غارتگر طی سده‌های اخیر، دو پروژه اساسی را دنبال میکنند: اول تجزیه دنیای اسلام و پاره‌پاره کردن و چپاول سرمایه‌ها و دارایی‌های آن و دوم ترویج فرهنگ سکولار و لیبرال در بین آحاد ملت‌های اسلامی به خصوص جوانان. این دو پروژه منشاء ایجاد بسیاری از نزاع‌ها و قتل و غارت‌ها در کشورهای اسلامی است.
مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی برای رویایی با این توطئه‌ها، سی‌وششمین کنفرانس وحدت اسلامی را تحت عنوان «اتحاد اسلامی، صلح و پرهیز از تفرقه و نزاع در جهان اسلام» با تأکید بر راهکارهای اجرایی و اقدامات عملیاتی برگزار کرد.
در مقالات، سخنرانی‌ها، گفتگوها و تبادل نظرات میهمانان این دوره از کنفرانس وحدت، محورهای ذیل مورد بررسی قرار گرفت: ۱. آزادی فکری و دینی و پذیرش اجتهاد مذهبی ۲. مقابله با جریان تکفیر و افراطی‌گری ۳. همدلی اسلامی و پرهیز از نزاع و درگیری ۴. احترام متقابل میان مذاهب اسلامی و رعایت ادب اختلاف و دوری از هتک حرمت و اهانت ۵. طرح امت واحده و اتحادیه کشورهای اسلامی و ارائه راهکارهای عملی برای دستیابی به امت واحده اسلامی.
در این دوره، علاوه بر محورهای فوق، مسئله عادی‌سازی رابطه با رژیم صهیونیستی تقبیح گردید و پشت‌پرده عادی‌سازی ارتباط با رژیم صهیونیستی و تأثیرات ارتباط با رژیم صهیونیستی در منطقه تبیین شد. شرکت‌کنندگان در این دوره از کنفرانس ضمن دیدار و بیعت با رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله العظمی امام خامنه‌ای دام عزه العالی از بیانات و رهنمودهای ایشان پیرامون نیاز مبرم مسلمانان به اتحاد در جهت منافع مشترک برای رویارویی با چالش‌های موجود جهان اسلام بهره‌مند شدند.
در اینجا به نکات مشترکی که علمای حاضر در این کنفرانس در سخنرانی‌ها و تبادل نظرهای خود بر آن تاکید کردند، اشاره می‌گردد: ۱. وضعیت کنونی جهان، نیازمند آن است که تصمیم‌سازان سیاسی از همه گروه‌های فکری، علمی، رسانه‌ای برای خاموش کردن آتش جنگهای متجاوزانه بکوشند و فضا را برای ایجاد صلح عادلانه در سراسر این کره خاکی فراهم آورند. دستیابی به این هدف نیازمند همکاری بین‌المللی مخلصانه و به‌دور از هرگونه فشار و تهدید و همچنین عدم دخالت دشمنانی است که تمام تلاش خود را برای فتنه‌انگیزی و جنگ‌افروزی در جهان به کار گرفته‌اند.
۲. بحران جنگ، نزاع و تروریسم در جهان به ویژه در کشورهای اسلامی در کنار سوء مدیریت و بی‌کفایتی جوامع بین‌المللی برای مقابله با این بحران‌ها، ضرورت اقدام کشورهای اسلامی برای حل و فصل این مشکلات را بیش از پیش روشن می‌نماید. تنها راه ریشه کن کردن تروریسم، خشکاندن منابعی است که آن را با پول و سلاح و اندیشه افراطی و واپسگرا تغذیه میکند، و دستیابی به این مهم نیازمند آگاه سازی همه جانبه امت است.
۳. ترویج مفهوم اخوت اسلامی در میان مسلمانان کشورهای اسلامی و غیر اسلامی امری ضروری است و باید نسل‌های بعد با تکیه بر این مفهوم، تربیت شوند. و تنها راه تحقق بخشیدن به این فریضه اسلامی و انسانی، زدودن کینه‌ها از دل‌هاست. چرا که برادری با کینه‌های فرقه‌ای و نژادپرستی و خودپرستی قابل جمع نیست. خداوند در قرآن کریم به همین موضوع اشاره کرده و می‌فرمایند: «وَنَزَعنَا مَا فِي صُدُورِهِم مِّنْ غِلٍّ إِخْوَانًا».
۴. شرکت‌کنندگان در این دوره از کنفرانس، ضمن درخواست افزایش گفتگوی علمی میان علما و کنش‌گران دینی و فرهنگی جهان اسلام، بر ضرورت افشای روش‌های نظام سلطه برای از بین بردن اخوت اسلامی و ترویج تروریسم تاکید کردند. آنها همچنین بیان روش‌های رویایی با حربه‌های نظام سلطه و استفاده حداکثری از نفوذ رهبران دینی و اجتماعی کشورهای اسلامی را امری ضروری قلمداد کردند.
۵. میهمان این دوره از کنفرانس، ضمن توجه به مسئله فلسطین به عنوان مسئله محوری اسلام و جهان، تاکید کردند که برقراری صلح و امنیت و ثبات در منطقه و جهان تنها با نابودی کانون بحران‌های جهانی یعنی صهیونیسم جهانی و غده سرطانی آن، اسرائیل ممکن خواهد بود.
۶. علمای حاضر در این دوره از کنفرانس عادی‌سازی رابطه با رژیم صهیونیستی را خیانتی بزرگ در حق مردم فلسطین دانستنه و تاکید کردند که شتابزدگی تاسف برانگیز برخی از کشورها در عادی‌سازی روابط با صهیونیست‌ها، این رژیم غاصب را در گستاخی، ظلم و تجاوز بیشتر ترغیب خواهد کرد. آنها همچنین از مقامات این کشورها خواستار شدند تا در مواضع خود تجدید نظر نمایند و از مردم این کشورها درخواست کردند که مواضع خود را در رابطه با این اقدام ذلت بار اعلام کنند.
۷. میهمانان این دوره از کنفراس ضمن ابراز ارادت به گروه‌های مقاومت از کشورهای اسلامی خواستند کمک‌ها و حمایت‌های خود را از گروه‌های مقاومت دریغ نکنند، چرا که این گروه‌ها عامل عزت و کرامت مسلمانان در جهان هستند.
۸. با توجه به رونمایی از کتاب « وحدت در منظومه فکری مقام معظم رهبری» و «کتاب آینده‌سازی اسلامی – تمدنی در پرتو اندیشه‌های امام خامنه‌ای» در مراسم افتتاحیه، میهمانان کنفرانس بر ضرورت توجه به نگاه کلان و جامع حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای «مدظله العالی» به عنوان پرچم‌دار وحدت و تقریب در جهان اسلام تأکید کرده و از رهبر معظم انقلاب اسلامی به جهت تأکیدات مستمر ایشان بر تلازم میان وحدت و تمدن نوین اسلامی، و نیز ضرورت حرکت به سوی برپایی تمدن نوین اسلامی به عنوان بزرگترین هدف برای امت اسلامی، تقدیر و تشکر کردند.
۹. پیشنهاد مبتکرانه دبیرکل مجمع جهانی تقریب بین مذاهب اسلامی با عنوان «اتحادیه کشورهای اسلامی» و بیان الگوی مفهومی آن مورد استقبال گسترده شرکت کنندگان در این دوره از کنفرانس قرار گرفته و بر راه‌اندازی کمیته‌ای برای تدوین برنامه اجرایی تأسیس «اتحادیه کشورهای اسلامی» تأکید کردند.
۱۰. شرکت‌کنندگان در کنفرانس با توجه به موضوع کنفرانس در حوزه فرهنگ‌سازی امور ذیل را مطالبه کردند: ۱. ارتقای سطح آگاهی مسلمانان در حوزه‌های مختلف و به ویژه در حوزه فهم اسلام و تعالیم و اهداف آن ۲. تربیت نسل اسلامی براساس فرهنگ مقاومت و عزت با تاکید بر نقش مثبت زنان و جوانان و سایر گروه‌های جامعه ۳. کمک به اقلیت‌های اسلامی در کشورهای مختلف جهان برای حفظ هویتشان و اقامه شعائر دینی و تقویت نقش آنها در جامعه در عین رعایت حقوق غیر مسلمانان در جوامع اسلامی ۴. ایجاد بستر مناسب برای همیاری و کمک به نیازمندان در جهان اسلام.
و همچنین در حوزۀ پژوهشی و اندیشه‌ای امور ذیل مورد تأکید واقع شد: ۱. گسترش اندیشه اعتدال در فهم شریعت برگرفته از کتاب و سنت شریف نبوی ۲. تعمیق اندیشه تقریب در ساحت‌های مختلف پژوهشی۳. توسعه منطق گفتگو بین مسلمانان ۴. تقویت مطالعات تقریبی در دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی با تأسيس گروه‌های دانشگاهی در این تخصص و افزایش پیام‌های علمی و توسعه مبادله تخصصی علمی ۵. بررسی راهکارهای همکاری و هم‌افزایی در حوزه‌های مختلف علمی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی در جهان اسلام.
۱۱. شرکت کنندگان در کنفرانس یاد همه کسانی را که عمری در راه تقریب و وحدت اسلامی تلاش کردند از جمله سیدجمال‌الدین اسدآبادی، شیخ محمدعبده، امام محمود شلتوت، آیت‌الله العظمی بروجردی، حضرت امام خمینی، امام مودودی، امام کفتارو، امام سید موسی صدر، آیت‌الله واعظ‌‌زاده خراسانی، شیخ رمضان البوطی، شیخ احمد الزين، آیت‌الله تسخیری، حاج قاسم سلیمانی و مهندس ابومهدی که رحمت و رضوان الهی برآنها باد را ارج نهادند. در پایان میهمان کنفرانس از جمهوری اسلامی ایران و مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی به ویژه دبیرکل محترم این مجمع جناب حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر حمید شهریاری به جهت برگزاری کنفرانس سی‌وششم و توجه به مسئله وحدت و تقریب بین مذاهب اسلامی تشکر کرده و از خداوند متعال پیروزی جمهوری اسلامی ایران در این راه پر فراز و نشیب را خواستار شدند[۱].