صدام حسین
| نام | صدام حسین |
|---|---|
| زاده | ۲۸ آوریل ۱۹۳۷ م- تکریت |
| شناخته شده | رییس جمهور عراق |
| حزب متبوع | بعث عراق |
| محل دفن | تکریت، نزدیک محل دفن پسرانش قصی و عدی |
صَدّام حُسین عبدالمجید تِکریتی (زاده ۲۸ آوریل ۱۹۳۷ – اعدام ۳۰ دسامبر ۲۰۰۶) در فاصله سال‌های ۱۹۷۹ تا ۲۰۰۳ رئیس‌جمهور کشور عراق بود. وی یکی از اعضای برجستهٔ حزب بعث عراق محسوب می‌شد و نقشی کلیدی در کودتای سال ۱۹۶۸ داشت که منجر به حکومت درازمدت حزب بعث شد.
زندگی‌نامه
صدام حسین در ۲۸ آوریل ۱۹۳۷ میلادی در خانواده‌ای فقیر در روستای عوجه مشرف به تکریت در ۱۵۰ کیلومتری شمال بغداد متولد شد. پدرش پیش از به دنیا آمدن صدام کشته و مادرش با مرد دیگری ازدواج کرد و صدام دارای سه برادر ناتنی شد. سرنوشت صدام تا ۱۰ سالگی به دست ناپدری خشن و پدربزرگی نامهربان افتاده بود. پدر بزرگش، او را وادار می‌کرد که در ایستگاه قطار تکریت بر سر راه‌آهن بغداد به موصل هندوانه بفروشد. وی در ۱۰ سالگی نزد دایی خود خیرالله طلفاح که یک افسر ارتش بود، رفت.
صدام در آستانه ۲۰ سالگی به حزب بعث پیوست و به سرعت یکی از اعضای فعال حزب شد. صدام در ۱۹۵۹ میلادی با شرکت در عملیات ترور ناموفق عبدالکریم قاسم رئیس‌جمهوری وقت عراق، مجروح شد و پس از آن از طریق سوریه به مصر رفت و چهار سال بعد، پس از سرنگونی عبدالکریم قاسم به عراق بازگشت و سپس در ۱۹۶۸ میلادی با پیروزی حزب بعث در یک کودتا، رژیمی در عراق حاکم شد که برجسته‌ترین فرد آن صدام ۳۱ ساله بود. صدام در سال ۱۹۷۶ به درجهٔ ژنرالی نیروهای مسلح عراق رسید. وی در ۱۹۷۹ میلادی با کنار زدن حسن البکر از قدرت به طور رسمی حکومت دیکتاتوری ۲۴ ساله خود را شروع کرد.
صدام حسین مدت کوتاهی پس از تصاحب کرسی ریاست‌جمهوری عراق در جولای ۱۹۷۹، جلسه‌ای را با حضور رهبران حزب بعث تشکیل داد. او در آن جلسه به طور ناگهانی ۶۸ نفر از اعضای جلسه را به جرم خیانت بازداشت کرد که ۲۲ نفر از آنها بلافاصله اعدام شدند.
سوءقصد
در سال ۱۳۶۱ (۱۹۸۲) سوءقصدی علیه صدام حسین در شهرک دجیل در ۴۰ کیلومتری شمال بغداد انجام شد. نیروهای امنیتی نیز در پاسخ به این اقدام به شهر حمله کرده و بالغ بر ۱۶۰ نفر از ساکنین را کشته و اعدام کردند که در میان آنها چند کودک نیز وجود داشتند. حدود ۱٬۵۰۰ تن از اهالی شهر به زندان فرستاده شدند تا تحت شکنجه قرار گیرند. جریمه تمامی اهالی هم این بود که ۱٬۰۰۰ کیلومتر مربع از زمین‌های زراعیشان نابود شود؛ تا ده سال بعد هم به کسی اجازهٔ کاشت دوباره داده نشد.
همسر و فرزندان
صدام اولین بار در سال ۱۹۶۳ با ساجده طلفاح دختر دایی بزرگش که یک معلم بود ازدواج کرد. نتیجهٔ این ازدواج دو پسر به نام‌های «عدی حسین» و «قصی حسین» و سه دختر به نام‌های «رنا حسین»، «رغد حسین» و «حلا حسین» بود.
صدام همچنین دو بار دیگر ازدواج کرد. او سمیره شهبندر را در سال ۱۹۸۶ و پس از طلاق اجباری از شوهرش به عقد خود درآورد. (گفته می‌شود که سمیره همسر مورد علاقهٔ وی بوده‌است). همسر سوم وی ندال الحمدانی مدیرکل مرکز تحقیقات انرژی خورشیدی در شورای تحقیقات علمی عراق بود که مانند سمیره مجبور به ترک شوهرش شده بود.
جنگ با ایران
جنگ ایران و عراق یا جنگ هشت‌ساله که در ایران با نام جنگ تحمیلی و دفاع مقدس شناخته می‌شود نزدیک به هشت سال به طول انجامید. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران کشمکش‌های مرزی بین ایران و عراق آغاز شد و جنگ به صورت رسمی در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ برابر ۲۲ سپتامبر ۱۹۸۰ آغاز شد. این جنگ در پایان پس از حدود ۸ سال در مرداد ۱۳۶۷ با قبول آتش‌بس از سوی دو طرف و پس از به جا گذاشتن یک میلیون نفر تلفات و ۱۱۹۰ میلیارد دلار خسارات به دو کشور پایان یافت. صدام حسین، مصداق بارز یک دیکتاتور خونریز و بی‌رحم است که جنگی خانمان‌سوز را به ملت ایران تحمیل کرد و دستش به خون هزاران انسان بی‌گناه و حتی مردمان سرزمین خودش آلوده است.
جنگ خلیج فارس
پایان جنگ با ایران همزمان شد با بروز کشمکش عراق و کویت. صدام معتقد بود چون جنگ ایران و عراق به سود کشورهای عرب حوزه خلیج فارس بوده‌است، دولت‌های عربی باید بدهی عراق را ببخشند. کویت زیر بار نرفت و روابط دو کشور دچار تشنج شد. چند ساعت پس از قطع مذاکرات عراق و کویت بر سر تقسیم درآمد نفت یک منطقه مرزی، ارتش عراق در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۶۹ (۱۹۹۰) به کویت حمله و این کشور را اشغال کرد. عراق با این حمله باعث بروز بحران بین‌المللی شد و اخطار شورای امنیت را نپذیرفت. آمریکا در سال ۱۳۶۹ (۱۹۹۱) با ائتلافی از کشورهای دیگر به کویت و سپس به عراق حمله کرد و ارتش عراق را از کویت بیرون راند.
حمله به عراق
پس از جنگ خلیج فارس شورای امنیت سازمان ملل قطعنامه‌ای را درباره عراق تصویب کرد و در آن از صدام خواست که همه سلاح‌های کشتار جمعی خود را نابود کند. در سال ۲۰۰۳، آمریکا و ائتلاف همراه آن به دلیل وجود سلاح‌های کشتار جمعی در عراق به این کشور حمله کردند، بعدتر گفته شد که در زمان حمله آمریکا، هیچ سلاح کشتار جمعی در عراق نبوده است.
دولت و ارتش عراق در طول سه هفته پس از حملهٔ آمریکا و هم‌پیمانانش در تاریخ ۲۰ مارس ۲۰۰۳ نابود شدند. ایالات متحده دست‌کم دو بار کوشید تا با حملات هوایی، صدام را به قتل برساند ولی در هر دوبار، هدف مورد اصابت واقع نشد. صدام برای آخرین بار در فیلمی ویدئویی که او را در حومهٔ بغداد نشان می‌داد دیده شد. هنگامی که بغداد در تاریخ ۹ آوریل به دست نیروهای ائتلاف افتاد، دیگر کسی صدام را ندید.
دستگیری
محل اختفای صدام حسین تا چندین هفته پس از سقوط بغداد و پایان درگیری‌های اصلی نامعلوم بود. صدام حسین در بالاترین ردهٔ «فهرست تحت پیگردترین‌ها» قرار گرفت. بسیاری از دیگر رهبران عراق دستگیر شدند ولی تلاش‌های گسترده برای دستگیری وی بی‌ثمر بود. پسران وی، عدی و قصی که جانشینان سیاسی وی تلقی می‌شدند در ژوئیه ۲۰۰۳ پس از درگیری با نیروهای آمریکایی و با گزارش یک منبع آگاه عراقی کشته شده بودند.
خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) در تاریخ ۱۴ دسامبر ۲۰۰۳ به نقل از جلال طالبانی گزارش داد که صدام حسین دستگیرشده‌است. این گزارش سپس توسط دیگر اعضای هیئت حاکمه، منابع ارتش آمریکا و تونی بلر نخست‌وزیر وقت انگلستان تأیید شد. کمی بعد پل برمر حاکم موقت آمریکایی عراق در کنفرانسی مطبوعاتی در بغداد خبر دستگیری وی را این چنین اعلام کرد: «خانم‌ها و آقایان، او را گرفتیم.» او را در ساعت ۸: ۳۰ به وقت محلی روز ۱۳ دسامبر در عملیاتی به نام سپیده‌دم سرخ و در یک چاله در خانه‌ای در روستای الدور در نزدیکی تکریت دستگیر کرده بودند.
دادگاه
صدام حسین در تاریخ ۹ تیر ۱۳۸۳ به همراه ۱۱ تن از سران حزب بعث به صورت حقوقی تحویل دولت موقت عراق شد تا به اتهام جرائم جنگی، ضدبشری و قتل‌عام محاکمه شود. سرانجام صدام در تاریخ یکشنبه ۱۴ آبان ۱۳۸۵ به اعدام با طناب دار محکوم شد. ادعای وی مبنی بر اینکه هنوز هم یک نظامی است و در صورت اثبات جرم باید تیرباران شود، از سوی دادگاه نادیده گرفته شد.
اعدام
صدام حسین در تاریخ ۳۰ دسامبر ۲۰۰۶ برابر با نهم دی ماه سال ۱۳۸۵ در ساعت ۶: ۰۷ به وقت محلی به دار آویخته شد. مراسم اعدام وی در اردوگاه عدالت که منطقه‌ای محافظت‌شده در شمال بغداد است و زمانی توسط خود صدام برای شکنجه و اعدام شهروندان عراقی استفاده می‌شد اجرا شد.
دفن
جنازه صدام را برای تدفین در روستای محل تولدش به نام العوجة در تکریت به سران عشیرهٔ بوناصر تحویل دادند. جسد صدام حسین نزدیک محل دفن پسرانش قصی و عدی به خاک سپرده شد. در مارس ۲۰۱۵ مقبره او در جریان درگیری نیروهای دولت عراق در جنگ با داعش در تکریت تخریب شد.[۱]