عملیات آزادسازی سوسنگرد
| عملیات آزادسازی سوسنگرد | |
|---|---|
 | |
| نام رویداد | عملیات آزادسازی سوسنگرد |
| تاریخ رویداد | 1359 ش |
| روز رویداد | 26 آبانماه |
| مکان رویداد |
|
عملیات آزادسازی سوسنگرد، یکی از عملیاتهای مهم و موفق نیروهای مسلح ایران در طول جنگ ایران و عراق بود این رویداد در تاریخ ۲۶ آبانماه ۱۳۵۹ ش، با هدف دفع محاصره و آزادسازی شهر استراتژیک سوسنگرد (خفاجیه) دراستان خوزستان به اجرا درآمد. این عملیات، که نمونهای از همکاری مشترک میان ارتش جمهوری اسلامی ایران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیروهای مردمی بود، به شکستن حصر دوم شهر انجامید و بهعنوان نخستین عملیات پیروزمندانه بزرگ پس از آغاز جنگ شناخته میشود.
موقعیت استراتژیک
شهر سوسنگرد، مرکز شهرستان دشت آزادگان، در ۶۵ کیلومتری شمال غربی اهواز در استان خوزستان واقع شده و به دلیل قرارگیری در نزدیکی مرز و مسیرهای مواصلاتی، برای نیروهای بعث عراقی که قصد داشتند اهواز را تهدید یا تصرف کنند، از اهمیت بالایی برخوردار بود.
اشغال و آزادسازی موقت
در روزهای آغازین جنگ، شهر سوسنگرد ابتدا در ۷ مهرماه ۱۳۵۹ ش، به اشغال نیروهای عراقی درآمد. با این حال، در ۹ مهرماه ۱۳۵۹ ش، نیروهای مردمی و سپاه تحت فرماندهی شهید علی غیور اصلی، با انجام یک شبیخون (عملیات غیوراصلی) شهر را موقتاً آزاد کردند، هرچند شهر همچنان زیر آتش سنگین باقی ماند.
محاصرۀ دوم
پس از این عقبنشینی، ارتش عراق با تجدید قوا، مجدداً از محورهای بستان و دهلاویه به سمت سوسنگرد پیشروی کرد. نهایت در ۲۴ آبانماه ۱۳۵۹ ش، شهر بهصورت کامل محاصره شد و مدافعان اندک شهر در وضعیت بسیار دشواری قرار گرفتند. این محاصره، نیاز به یک عملیات فوری و بزرگ را برای نجات شهر ایجاب میکرد[۱].
اجرای عملیات
طرح عملیات آزادسازی سوسنگرد در شورای عالی دفاع به تصویب رسید. اما در آستانۀ اجرا، ابوالحسن بنیصدر (رئیسجمهور و فرماندۀ کل قوای وقت)، دستور به عدم شرکت تیپ ۲ زرهی دزفول در عملیات داد که این اقدام عملاً عملیات را در آستانۀ لغو قرار داد. مصطفی چمران (فرماندۀ ستاد جنگهای نامنظم) در کنار آیتالله خامنهای (نمایندۀ امام خمینی در شورای عالی دفاع)، با اصرار و قاطعیت بر اجرای عملیات پافشاری کردند. با حکم مستقیم آیتالله خامنهای به فرماندۀ تیپ ۲ زرهی، این نیرو به منطقۀ عملیاتی اعزام شد و عملیات از توقف نجات یافت.
آغاز عملیات
عملیات در سحرگاه ۲۶ آبانماه ۱۳۵۹ ش، آغاز شد و نیروهای عملکننده شامل:
- ارتش جمهوری اسلامی ایران: تیپ ۲ زرهی از لشکر ۹۲ زرهی اهواز؛
- سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: نیروهای سپاه سوسنگرد؛
- نیروهای مردمی: رزمندگان ستاد جنگهای نامنظم به فرماندهی شهید چمران.
تدبیر امام خامنهای
این توطئه با تدبیر امام خامنهای خنثی شد؛ در واقع ایشان که از قبل نگران چنین اتفاقی بود، از طریق نامهای به فرمانده لشگر ۹۲ زرهی اهواز دستور داد و تاکید دوباره حضور تیپ ۲ را در عملیات نمود، همچنین دکتر چمران که دیگر نمایندۀ امام خمینی در شورای عالی دفاع بود در ذیل همین نامه بر ضرورت اقدام سریع و جلوگیری از اتلاف وقت بیشتر تاکید کرد و فرمانده لشگر ۹۲ (سرهنگ قاسمی) یگان تحت امر خود را برای عملیات در آمادهباش کامل نگه داشت.
نقش شهید چمران
نیروهای ستاد جنگهای نامنظم، به فرماندهی مستقیم دکتر مصطفی چمران، بهعنوان ستون مقدم و خطشکن وارد عمل شدند. این نیروها حدود ۵۰۰ متر جلوتر از تانکهای ارتش حرکت کرده و با انهدام تانکهای اولیه دشمن، راه را برای پیشروی نیروهای زرهی باز کردند. دکتر چمران در جریان درگیریها از ناحیه پا مجروح شد، اما تا موفقیت نهایی عملیات، از ادامه فرماندهی میدانی دست نکشید.
نتایج و پیامدها
عملیات آزادسازی سوسنگرد با موفقیت کامل و در طول یک روز به اهداف خود دست یافت؛ از جملۀ آن اهداف به موارد زیر اشاره کرد:
- آزادسازی کامل: شهر سوسنگرد پس از دفع کامل نیروهای عراقی، بهطور دائم آزاد شد و از خطر اشغال نجات یافت.
- تلفات و خسارات دشمن: ارتش عراق متحمل تلفات سنگینی شد که شامل حدود ۷۹۵ کشته، ۴۵ اسیر و انهدام یا غنیمت گرفته شدن حدود ۹۵ دستگاه تانک و نفربر بود.
- تغییر راهبرد جنگی: این عملیات، نخستین موفقیت بزرگ قوای ایران پس از ماههای اولیۀ جنگ بود و به شکست راهبرد عراق برای نفوذ سریع به عمق خوزستان و تصرف شهرهای بزرگ آن انجامید. همچنین این عملیات، الگویی موفق برای همکاری مشترک (بین ارتش، سپاه و نیروهای مردمی) در عملیاتهای آتی دفاع مقدس شد.
جستارهای وابسته
- سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
- ارتش جمهوری اسلامی ایران
- جنگ ایران و عراق
- علی غیور اصلی
- استان خوزستان
- مصطفی چمران
پیوند به بیرون
پانویس
منابع
- آزادسازی سوسنگرد؛ حماسهای که نبض مقاومت را تپنده نگه داشت، وبسایت خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: 26 آبانماه 1404 ش، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 26 آبانماه 1404 ش
