روز ملی پژوهش و فناوری
روز ملی پژوهش و فناوری، در ایران به منظور ارج نهادن به مقام پژوهش و تشویق محققان، و همچنین گسترش فرهنگ پژوهش در جامعه، پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، روز ۲۵ آذرماه از سوی «شورای فرهنگ عمومی کشور» به نام «روز پژوهش» نامگذاری شده است. این روز، بخشی از رویداد گستردهتر «هفتۀ پژوهش و فناوری» است که معمولاً در هفتۀ سوم آذرماه در سراسر کشور برگزار میگردد. هدف اصلی از نامگذاری این روز و هفته، ترویج فرهنگ پژوهش و تقدیر از دستاوردهای علمی محققان، دانشگاهیان و مراکز تحقیقاتی است.
ایده اولیه و نامگذاری
در دهۀ ۷۰ شمسی ایده اختصاص یک روز به موضوع پژوهش در ایران شکل گرفت. هدف این بود که با تمرکز بر اهمیت پژوهش و توسعه (R&D)، توجه عمومی و دولتی به این حوزه افزایش یابد. و در سال ۱۳۷۹ ش، شورای فرهنگ عمومی کشور رسماً روز ۲۵ آذر را بهعنوان روز پژوهش تعیین و تصویب کرد.
تکامل نام (افزودن «فناوری»)
در سال ۱۳۸۴ به دلیل درک پیوند ناگسستنی میان پژوهش و نتایج کاربردی آن که همان فناوری است، نام این روز از «روز پژوهش» به «روز ملی پژوهش و فناوری» تغییر یافت. این تغییر نشاندهنده اهمیت تبدیل یافتههای پژوهشی به محصولات و خدمات فناورانه بود.
مفهوم واژۀ پژوهش
پژوهش واژهای فارسی و از نظر لغوی دارای ریشهای عمیق در زبان فارسی است: ریشۀ واژۀ پژوهش از مصدر «پژوهیدن» یا «پژوهشتن» مشتق شده است. معنای اصلی این واژه در فارسی میانه و کهن، به معنای جستجو، کنجکاوی، تفحص و کندوکاو عمیق است. در اصطلاح علمی و مجامع دانشگاهی، پژوهش به فرایند نظاممند، سازمانیافته و هدفمند جمعآوری دادهها، تحلیل اطلاعات و بررسی منظم پدیدهها گفته میشود که با هدف کشف حقایق جدید، بازبینی تئوریهای موجود، یا حل مسائل عملی و علمی انجام میپذیرد.
تاریخچه
تصمیم برای نامگذاری روزی بهعنوان «روز پژوهش» توسط شورای فرهنگ عمومی کشور و با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۷۹ اتخاذ شد. این اقدام در راستای توجه بیشتر به نقش محوری پژوهش و فناوری در توسعه پایدار و اقتصاد دانشبنیان صورت گرفت.
اهداف
اهداف اصلی تعیین این روز و هفته شامل موارد زیر است:
- فرهنگسازی: گسترش و نهادینهسازی فرهنگ پژوهش در سطوح مختلف جامعه و میان دانشآموزان و دانشجویان؛
- تجاریسازی: ارتباط دادن تحقیقات و نوآوریها با بخشهای صنعت، تولید و بازار؛
- تقدیر: شناسایی و معرفی پژوهشگران و فناوران برتر کشور در رشتههای گوناگون؛
- نمایش دستاوردها: ارائه جدیدترین دستاوردهای پژوهشی و فناوری دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی.
اهمیت و تأثیرگذاری
ناظران معتقدند که روز و هفته پژوهش نقش مهمی در ایجاد انگیزه در میان جامعۀ علمی کشور دارد، اما برای دستیابی به اهداف اقتصاد دانشبنیان، نیاز به افزایش سهم پژوهش از تولید ناخالص داخلی (GDP) و بهبود کارایی نظام تحقیقاتی است. بر اساس آمارهای رسمی، سهم بودجه پژوهش از تولید ناخالص داخلی ایران در سالهای اخیر نوسان داشته است که نشاندهنده چالشهای موجود در مسیر تقویت زیرساختهای پژوهشی است.
جستارهای وابسته
منابع
- 25 آذر ؛ روز پژوهش، وبسایت نمناک، تاریخ درج مطلب: بیتا، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 19 آذرماه 1404 ش.
