سی و هفتمین کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی

سی و هفتمین کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی
سی و هفتمین کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی
تاریخ رویداد	9 مهرماه برابر با 15 ربیع الاول و اول اکتبر 2023 میلادی
مکان رویداد	تهران، سالن اجلاس سران
عوامل	مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی
	v; t; e;

سی و هفتمین کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی، به همت مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، در تاریخ 9 مهرماه برابر با 15 ربیع الاول و اول اکتبر 2023 میلادی، به مناسبت هفته وحدت با حضور میهمانان داخلی و خارجی در تهران برگزار شد. در این اجلاس بیش از سه هزار نفر از علما و فرهیختگان ۴۱ کشور جهان در دو قالب حضوری و وبیناری شرکت کردند. شخصیت‌های برجسته‌ای از جمله معاون دبیرکل حزب‌ الله لبنان شیخ نعیم قاسم، مفتی اعظم یمن شیخ شمس‌الدین شرف‌الدین، مفتی اعظم و رئیس ادارۀ مسلمانان روسیه شیخ راویل عین‌الدین، دبیرکل مجمع فقه اسلامی جده دکتر مصطفی سانو و رئیس انجمن اسلامی چین جو پینگ ما، در این همایش گردهم آمده و به ایراد سخنرانی پرداختند.

پیام آیت‌الله مکارم شیرازی

متن پیام آیت‌الله مکارم شیرازی به سی و هفتمین کنفرانس وحدت اسلامی به شرح ذیل است:

بسم الله الرحمن الرحیم

إِنَّ هَذِهِ أُمَّتُكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَأَنَا رَبُّكُمْ فَاعْبُدُونِ ^{[انبیاء–92]}‎. در ابتدا لازم است میلاد پرنور و برکت رسول اعظم و نبی اکرم (صلی‌الله علیه وآله) را به همه مسلمانان و به خصوص میهمانان گرامی تبریک و تهنیت عرض نمایم و از مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و دبیرکل محترم آن که اسباب برگزاری چنین مجلسی را فراهم نموده‌اند و علما، دانشمندان و میهمانان محترم که در این مجلس شرکت کرده‌اند، صمیمانه تقدیر و تشکر نمایم.

سالیان متمادی است که این همایش‌ها وگردهمایی‌های همانند آن در کشور اسلامی ما برگزار می‌گردد و شرکت‌کنندگان در فضایی آرام و دوستانه در کنار یکدیگر و همراه با اخوت و برادری به بررسی مسائل و مشکلات می‌پردازند و هرگز اختلاف نظرها و تعدد و تکثر دیدگاه‌ها، مانع از گفت وگو و تعامل نمی‌گردد؛ بی‌تردید چنین همراهی و همفکری می‌تواند الگویی مناسب برای سایر جوامع اسلامی با همه تنوع‌ها و تکثرها باشد.

ارزش‌های مشترک

به نظر می رسد دلیل چنین امری را باید در وجود ارزش‌های مشترک پیگیری کرد؛ چه ارزش‌های انسانی و چه ارزش‌های دینی که التزام و تعهد به آن، از تندروی و عدم تحمل مخالف جلوگیری کرده، راه را بر زندگی مسالمت‌آمیز، همراه با احترام به هم‌نوع و هم‌کیش هموار می سازد. باید توجه داشت که دشمن در طول تاریخ بهترین حربه برای تضعیف جامعۀ ایمانی را اختلاف افکنی و بهره‌گیری از تفاوت‌های مذهبی، قومی و فکری قرار داده، هیچ‌گاه از این نقشه شوم دست برنداشته است، از این‌رو لازم است مسلمانان نیز با هوشیاری کامل لحظه‌ای از آن غافل نشوند. یافتن ارزش‌های مشترک، تبیین و معرفی آنها به مسلمانان و دعوت به رعایت و التزام به آنها، مهمترین راهِ تداوم همبستگی و تقریب میان مسلمانان است. اکنون که شعار اصلی این همایش نیز «همکاری برای دستیابی به ارزش‌های مشترک» است، فرصتی ارزشمند به دست آمده تا با همفکری اندیشمندان و عالمان جهان اسلام، از درون منابع و مصادر اسلامی این مشترکات استخراج گردیده، به مسلمانان معرفی گردد تا در پرتو آن، جوامع اسلامی بیش از پیش به سوی همبستگی و در یک کلمه رسیدن به «امت واحده»، گام بردارند که این مهم تنها به دست اندیشمندان اسلامی، قابل تحقق می‌باشد.

اینجانب بار دیگر ضمن تشکر از همۀ بزرگوارانی که در این همایش شرکت کرده اند، عزت و اعتلای بیش از پیش اسلام و تعالی مسلمانان در سرتاسر جهان را از خداوند عزوجل خواستارم و امیدوارم کاستی‌های موجود، با همت و تلاش همگان، مرتفع گردد. «بمنّه و کرمه إنّه ولیٌ قدیر».

گزیده‌ای از سخنرانی رئیس‌جمهور ایران

آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی، در مراسم افتتاحیۀ سی و هفتمین کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی ضمن تبریک میلاد حضرت رسول (صلی‌الله علیه وآله) و ایام هفته وحدت و گرامی‌داشت یاد شهدا و طلایه داران و بزرگان عرصه تقریب که در جهت ایجاد وحدت تلاش کردند، اظهار داشت: امروز موضوع وحدت از اهمیت بسزایی برخوردار است. همواره در تاریخ اسلام وحدت اسلامی دارای اهمیت بوده و روز به روز این اهمیت بیشتر می‌شود.

وی افزود: توجه به وحدت یک امر فردی و نگاه مقطعی نیست؛ بلکه فکری و اندیشه‌ای با محوریت حق است.

ایشان تصریح کرد: امروز وحدت به معنای وحدت در مذاهب و جغرافیا نیست و باید به‌عنوان اتحاد و انسجام برای حفظ منافع امت اسلامی مطرح گردد.

رئیس‌جمهور اظهار کرد: امت اسلامی با ریشه معنوی که دارد مجموعه‌ای دارای یک هدف و مقصد است. خدایی شدن و خدا را در همه سطوح و ابعاد زندگی دیدن و قانون خدا را اجرا کردن است.

آیت‌الله رئیسی با بیان اینکه رسول الله (صلی‌الله علیه وآله) جلوه اخلاق، صبر است، اظهار کرد: موفقیت او پرتوی شرح صدر او است، جلوه ایمان، مجاهدت در راه خداست و الگویی برای تمام بشریت است.

ایشان ضرورت انسجام و وحدت را به‌عنوان نگاه مشترک جهان اسلام مورد تاکید قرار داد و گفت: امروز همگان این نگاه مشترک را دارند که راه مقابله با دشمن تسلیم و سازش نیست، بلکه مقاومت است. گزینه سازش از روی میز برداشته شده و امروز هیچ دغدغه‌مندی در فلسطین، لبنان و سایر کشورهای اسلامی از سازش سخن نمی‌گوید و گزینۀ همه مجاهدین جهان اسلام مقاومت و ایستادگی مقابل دشمن است و این گزینه دشمن را وادار به عقب‌نشینی خواهد کرد.

دکتر رئیسی با اشاره به تاکید رهبر انقلاب بر ایستادگی و مقاومت در برابر دشمنان اظهار داشت: امروز در فلسطین ابتکار عمل و خلاقیت در دست مجاهدان بوده و این در پرتو راهبرد مقاومتی است که مسلمانان در برابر دشمنان انتخاب کرده‌اند.

سخنرانی دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی

متن سخنرانی دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در مراسم افتتاحیۀ این اجلاس به شرح ذیل است:

بسم الله الرحمن الرحیم

«والحمدلله رب العالمین وصلی‌الله علی سیدنا محمد وآله الطاهرین وصحبه المنتجبین ومن تبعه باحسانه الی یوم الدین».

تبریک عرض می‌کنم اعیاد سعیده ولادت پیامبر اعظم (صلی‌الله‌ علیه وآله‌) و ولادت امام جعفر صادق (علیه‎السلام) را به همه‌ میهمانان عزیز و حضار محترم در سی و هفتمین کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی. همچنین تشکر می‌کنم از ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران حضرت آیت‌الله دکتر سید ابراهیم رئیسی که دعوت ما را پذیرفتند. خیر مقدم عرض می‌کنیم به تمامی علما و فرهیختگان حاضر به خصوص میهمانانی که از خارج از کشور و خارج از تهران دعوت ما را پذیرفتند و قدم رنجه فرمودند.

گفتمان امت واحده

گسترش گفتمان امت واحده، هدف اصلی بنیادین ما در کنفرانس‌های وحدت است. این مفهوم قرآنی، آرمانی است که جوامع اسلامی به سمت آن حرکت کنند و در نهایت امیدوار باشیم که ابتکاری همچون اتحادیه کشورهای اسلامی به منصۀ ظهور نزدیک شود، مرزهای کشورهای اسلامی کمرنگ شود، پول واحد اسلامی رواج یابد و مجلس واحدی که بتواند قوانین و مقررات مشترک و اجماعی را به تصویب برساند، در این اتحادیه فعال شود.

سی و هفتمین کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی با موضوع همکاری‌های اسلامی برای دستیابی به ارزش‌های مشترک در حالی آغاز می‌شود که جهان اسلام طی سال گذشته شاهد تحولات گسترده و عمیقی بوده است. در این مجال به اختصار به مهمترین آنها می‌پردازم:

اول: قرآن کریم، یگانه راهنمای وحیانی حفاظت‌شده برای بشریت است. صلح و دوستی با مسلمانان و هم‌پیمانان و مقاومت در برابر طاغوت و ظلم مستکبران از آموزه‌های حیات‌بخش آن است. قرآن با امر به عدالت و احسان از ولنگاری فرهنگی، هرزگی و فحشا نهی کرده و دینی تمدن‌ساز را نوید می‌دهد که داعیه جهانی و آرمانی آخرالزمانی دارد. داعیه ظهور مهدی موعود (عجل‌الله تعالی فرجه الشریف) خواب از چشم ظالمان ربوده است. مستکبران عالم تلاش می‌کنند که اسلام‌هراسی را دامن بزنند و مستضعفان عالم را از حق خودشان که همانا حاکمیت بر جهان است، محروم سازند؛ اما این قرآن است؛ کتابی که حاکمیت مستضعفان را علیه تمامی ظالمان و مستکبران عالم نوید می‌دهد و آنان را وارثان نهایی زمین معرفی می‌کند. مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی با طراحی کنفرانس بین‌المللی مناره 2 و جشنواره آن، از همۀ رسانه‌های مؤثر در جهان اسلام، انسان‌رسانه‌های مشهور در شبکه‌های اجتماعی، سازمان‌های مردم‌نهاد و اقشار عمومی دعوت می‌کند تا فعالیت‌های خود را در حوزل قرآن کریم در این رویداد تاریخی به صحنه بیاورند.

دوم: مایۀ امید است که جهان اسلام رو به صلح عادلانه نهاده و تلاش می‌کند گفتمان ستیزه‌جویی را از منطقه حذف کند. ما از توقف جنگ‌های بی‌حاصل در یمن و سوریه استقبال می‌کنیم. گفت و گو را یگانه راه برای دستیابی به صلحی پایدار در منطقه می‌دانیم و از این که طرف‌های درگیر، سلاح به زمین گذاشته و از کشته شدن انسان‌های بی‌گناه و آسیب‌های انسانی پیشگیری کردند، تقدیر می‌کنیم. از کشورهای اسلامی می‌خواهیم تلاش خود را برای ریشه‌کنی جنگ و خونریزی درون جهان اسلام افزایش دهند. مسلمانان از تمامی اقوام و مذاهب برای ایفای نقش در تمدن نوین اسلامی نیازمند امنیت پایدار هستند. یکی از مهمترین ارزش‌های مشترکی که جوامع اسلامی با همکاری می‌توانند به آن دست پیدا کنند، امنیت پایدار است؛ امنیت در سه لایه ملی، منطقه‌ای و جهانی مد نظر است. به همین جهت ما با افزونگی به کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی تهران و ابتکار و نوآوری کنفرانس‌های منطقه‌ای و کنفرانس‌های موضوعی این توفیق را داشته‌ایم که گفتمان وحدت را در سطوح مختلف گسترش دهیم.

سوم: بازایجاد روابط سیاسی بین عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران مهمترین تحول به سوی همکاری و دوستی بین کشورهای اسلامی را رقم زد و نور امیدی در دل بیدارگران جهان اسلام گردید که دو مدرسه سیاسی عقیدتی از نزاع دست برداشته و به سوی همکاری، اقدامات مؤثری را به انجام رسانیدند. با توجه به گفت و گوهای گسترده که مجمع با علما و فرهیختگان جهان اسلام داشته مایلم از طرف ایشان و از سوی خودم از این حرکت وحدت‌آفرین تشکر کنم. هم از دولت سیزدهم که همکاری‌های منطقه‌ای و همسایگانی را در اولویت روابط خود قرار داده و هم از پادشاهی سعودی که از رویه‌ فراملی‌گرایی مذهبی به رویه‌ همکاری‌های منطقه‌ای روی آورده است و الگویی برای دیگر کشورهای واگرای منطقه شده و این تنبه را ایجاد کرده که هرگز دولت‌های بیگانه نمی‌توانند تأمین کننده اهداف توسعه پایدار در منطقه باشند. این حرکت دوجانبه از سوی یکدیگر، نویدبخش صلحی پایدار و همکاری‌ بادوام در منطقه است. امیدواریم همکاری دو کشور گسترش یابد و به هم‌افزایی در حوزه دانش و فناوری، امنیت منطقه‌ای، قدرت سیاسی و مبادلات سودمند اقتصادی و فرهنگی منجر گردد و هم‌گرایی رسانه‌ای جای واگرایی تبلیغات مذهبی را بگیرد.

چهارم: دشمنان اسلام هرگز از خصومت خود دست برنمی‌دارند. کوتاه شدن دست طمع آنها از منطقه از جمله الزامات دستیابی به امت واحده است. اخراج امریکا از افغانستان فرصتی تکرار ناپذیر در عصر حاضر برای آسایش و آرامش ملت افغانستان به دست داده است. امیدواریم امارت اسلامی افغانستان از این فرصت برای خدمتی عادلانه و صادقانه به همه اقوام و مذاهب مختلف بهره جوید و اتهام قومیت‌گرایی را با رعایت حقوق همۀ شهروندان و ایجاد فرصت‌های برابر برای آنها، از خود بزداید. تعصبات قومی و زبانی، جز بازگشت خسارات سابق و درگیری و نزاع ملی، پیامد دیگری در بر نخواهد داشت. در کنار آن، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی آمادگی خود را برای ایفای نقش سازنده برای دستیابی امارت اسلامی افغانستان به همه‌جانبه‌گرایی اعلام می‌کند.

پنجم: همکاری با هم‌پیمانان کشورهای اسلامی از جمله روسیه و چین، روابط گسترده اقتصادی و سیاسی را تضمین می‌کند و جهان اسلام را به دالان مبادلاتی اقتصادی و فرهنگی تبدیل خواهد کرد. این دالان، نویدبخش مبادلات اقتصادی و فرهنگی اثربخش‌تری برای همکاری و هم‌افزایی بین کشورهای اسلامی است و مسیری را رقم می‌زند که به فقرزدایی کمک کرده و رفاه و آسایش جوامع اسلامی را بیش از پیش به ارمغان آورد.

ششم: خانواده به‌عنوان محوری‌ترین کانون تربیت نسل بشر یک ارزش فطری و انسانی است که در اسلام بر آن تأکید شده است. مقابله با این فطرت و تلاش شیطانی برخی کشورهای غربی برای جایگزینی آن با همجنسان و احیاناً حیوانات به دور از شأن و کرامت انسانی است. فرصتی برای پرورش نسل جدید به دست نمی‌دهد و مخالف آموزه‌های تمامی ادیان آسمانی است. همکاری کشورهای اسلامی برای مخالفت با تلاش‌هایی که موجب تعریفی غیرانسانی از خانواده شده تا آن را در اسناد بین‌المللی وارد کنند، ضروری است. جهان اسلام باید در فضاهای مختلف به ترویج ارزش‌های مشترک خود بپردازد. مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی با ابتکار کنفرانس بین‌المللی کرامت با محوریت خانواده، دانش تولید شده در جوامع اسلامی به‌ویژه بین فرهیختگان دانشگاه‌های جهان اسلام را هدف قرار داده است.

هفتم: حمایت از مردم ستمدیدۀ فلسطین همچنان اولویت ارزش‌های مشترک جهان اسلام برای دستیابی به وحدت است. حرکت خودجوش فلسطینیان برای دفاع از حقوق انسانی خود، در کرانه باختری، نوار غزه و داخل فلسطین اشغالی، نیازمند پشتیبانی همه‌جانبۀ جهان اسلام است. این نیاز نه فقط در گفتمان، بلکه در عمل نیز باید بروز و ظهور یابد. در این حال مسئولیت کشورهای همسایه سنگین‌تر است. هشدار ما به کسانی است که عادی‌سازی روابط با رژیم غاصب صهیونیستی را مزمزه می‌کنند. به آنها گوشزد می‌کنیم که هرگز هم‌پیمانی با رژیم غاصب صهیونیستی برای جهان اسلام به سودمندی نخواهد انجامید. طعم تلخ همیاری با دشمنان اسلام را در قضیه بنی‌قریظه به‌خاطر بیاورید. زمانی که برای این رژیمِ غاصب، فرصتی پیش آید، از پشت به شما خنجر خواهد زد. او بر هیچ عهد و پیمانی استوار نیست و ویرانی، ترور و نزاع در جهان اسلام را دنبال می‌کند و اینک در ضعیف‌ترین زمان خود قرار گرفته، اما پیروزی بزرگ به حول و قوه الهی نزدیک است. و اخری تحبونها نصرٌ من الله و فتحٌ قریب و بشر المؤمنین.

پیام آیت‌الله جوادی آملی

متن پیام آیت‌الله جوادی آملی به سی و هفتمین کنفرانس وحدت اسلامی به شرح ذیل است:

بسم الله الرحمن الرحیم

«الحمدلله رب العالمین وصلّی‌الله علی جمیع الأنبیاء والمرسلین والأئمة الهداة المهدیین وفاطمة الزهراء سلام‌الله علیهم اجمعین بهم نتولّی ومن أعدائهم نتبرّء الی الله».

مقدم شما بزرگواران، علما، نخبه‌ها، فرهیختگان و دانشمندان ارجمند را گرامی می‌دارم. هفته پربرکت وحدت را به همگان تهنیت عرض می‌کنیم. میلاد ذات مقدس پیامبر اعظم (علیه وعلی آله آلاف التحیة و الثناء) را ارج می‌نهیم. امیدواریم ذات اقدس الهی به برکت این موالید آنچه خیر و صلاح و فلاح دنیای اسلام است نصیب مسلمان‌ها بفرماید و از برگزارکنندگان این مراسم حق‌شناسی می‌کنیم و از همۀ بزرگوارانی که با ایراد مقاله یا ارائه مقالات بر وزن علمی این کنگره‌ها و همایش‌ها و نشست‌ها افزوده و می‌افزایند، خدای سبحان به احسن وجه بپذیرد.

بهره‌وری از ارزش‌های مشترک ادیان الهی

آنچه محور اصلی بحث است، آن است که با استفاده و بهره‌وری از ارزش‌های مشترک ادیان الهی و مذاهب الهی، وحدت را که ره‌آورد همۀ انبیا و اولیای الهی (علیهم‌السلام) است، تحصیل کنیم و حراست نماییم. مستحضرید که اختلاف، زمینی است و وحدت، الهی و آسمانی است. در گسترۀ زمین، اعماق زمین، در معادن زمین، در دریاهای زمین و در کوه‌های زمین وحدت پیدا نمی‌شود. ذات اقدس الهی به رسولش می‌فرماید: لَوْ أَنْفَقْتَ مَا فِی الأرْضِ جَمِیعاً مَا أَلَّفْتَ بَیْنَ قُلُوبِهِمْ ^{[انفال–63]}‎؛ اگر همۀ ذخایر زمین را صرف بکنی تا جامعه متحد بشود، مقدور شما نیست؛ زیرا وحدت آسمانی است و زمینی نیست. وحدت در سایۀ توحید و اعتقاد به اسماء حسنای الهی و مسأله معاد و مانند آن حاصل می‌شود. با داشتن زر و سیم، کوه معدن پیدا می‌کند، ولی جامعه متحد نخواهد شد.

آسمانی بودن وحدت

راز اینکه وحدت، آسمانی است و زمینی نیست آن است که موجودات زمینی باهم جمع نمی‌شوند؛ اما موجودات آسمانی همه باهم‌اند. در کتاب‌های آسمانی گرچه اختلاف مختصری هست، اما هیچ مخالفتی بین ره‌آورد کتاب‌های آسمانی پیدا نمی‌شود. انبیای الهی اختلاف برنامه‌ای دارند، ولی مخالفتی بین آنها نیست. رهبران الهی در یک دین ممکن است اختلاف نظر داشته باشند، ولی مخالفتی بین آنها نیست. این بیان اختصاصی به قرآن کریم ندارد که وَ لَوْ كَانَ مِنْ عِندِ غَیْرِ اللّهِ لَوَجَدُوا فِیهِ اخْتِلاَفاً كَثِیراً ^{[نساء–82]}‎؛ صدر و ذیل تورات یک‌دست است، صدر و ذیل انجیل یک‌دست است، صدر و ذیل زبور داود یک‌دست است، چه اینکه صدر و ذیل قرآن کریم یک‌دست است. بنابراین معارف قرآنی متحد است، چون از آسمان است نه از زمین ﴿وَ لَوْ كَانَ مِنْ عِندِ غَیْرِ اللّهِ لَوَجَدُوا فِیهِ اخْتِلاَفاً كَثِیراً﴾. اختلاف از زمین برمی‌خیزد، از آسمان نمی‌آید. ما دو کار باید انجام بدهیم؛ یکی اینکه برنامه‌های آسمانی را به دقت بفهمیم و بپذیریم، دوم برنامه‌های زمینی را به دقت رصد کنیم و مدیریت کنیم.

در قرآن کریم فرمود آنچه در زمین است، من برای شما مسخر کردم. اگر صدر و ساقه زمین برای بشر تسخیر شده است، بشر کمبودی ندارد که در اثر کمبود و حرص و طمع و مانند آن با یکدیگر اختلاف داشته باشند. جنگ جهانی اول و دوم و همچنین جنگ‌های نیابتی منطقه‌ها و زمان‌ها و زمین‌های مخصوص در اثر کوتهفکری است. قرآن کریم فرمود، اختلاف زیانبار است. این بیان نورانی پیامبر (علیه وعلی آله آلاف التحیة والثناء) است: «إِیَّاكُمْ وَ الْبِغْضَةَ ... فَإِنَّهَا الْحَالِقَةُ لِلدِّینِ»^[۱]؛ فرمود شما مواظب باشید اختلافی که با یکدیگر دارید اولا تیغی است که در دست شماست، ثانیا این تیغ زیر بوته‌های دین را می‌تراشد و اینها را از پای در می‌آورد و از پایه در می‌آورد. شما مستحضرید اگر کسی در روز دهم در منا سرش را حلق کرد، به این زودی مو در نمی‌آید و اگر هر روز تیغ در دست او باشد و سر را حلق کند، مویی رشد نمی‌کند. در این حدیث نبوی وجود مبارک آن حضرت (علیه وعلی آله آلاف التحیة والثناء) فرمود: «إِیَّاكُمْ وَ الْبِغْضَةَ ... فَإِنَّهَا الْحَالِقَةُ لِلدِّینِ»، مبادا با یکدیگر کینه داشته باشید؛ زیرا بغض و عداوت نسبت به یکدیگر تیغ تیز است که بر دین قرار می‌گیرد و ریشه کَن می‌کند. نمی‌گذارد این گل‌های دین بروید این خوشه‌ها و شاخه‌های دین بروید. «إِیَّاكُمْ وَ الْبِغْضَةَ ... فَإِنَّهَا الْحَالِقَةُ لِلدِّینِ». این اختلاف زیر دین، تیغ می‌گذارد.

بنابراین خطر مخالفت بی‌دین شدن است و خط بی‌دین شدن سوخت و سوز جهنم است، گذشته از رسوایی دنیا. اما وحدت از آسمان نازل می‌شود. اینکه فرمود: وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمیعاً ^{[آل عمران–103]}‎؛ این حبل و این طناب الهی به وسیله کتاب‌های آسمانی به زمین آویخته است، نه انداخته. قرآن و همچنین تورات و همچنین انجیل و همچنین زبور داود و هر نوشته‌ای از نوشته‌های الهی، اینها به زمین القا شدند، نه انداخته. تجلی شده‌اند، نه تجافی. آویخته شده‌اند، نه انداخته. به زمین نینداخته‌اند که فاصله پیدا کند با آسمان، بلکه به زمین آویختند. این کتاب الهی در عین حال که در دست مردم است طرف دیگرش در دست بی‌دستی خدای سبحان است. تورات این چنین است، انجیل غیر محرَّف این چنین است، تورات اصیل اینچنین است لذا فرمود: ﴿وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمیعاً﴾.

اگر آن معارف الهی که در کتاب‌های آسمانی است اعتقاد به وحدانیت خدا، ابدیت خدا، ازلیت خدا، جریان معاد، حقانیت قیامت و مانند آن این در دل‌ها مستقر بشود، هرگز جامعه به جان هم نمی‌افتد. نه جنگ جهانی اول و دوم پیش می‌آید و نه جنگ‌های نیابتی و نه اختلافات دیگر.

پس آنچه که به نام وحدت است، در آسمان است و آنچه که نازل می‌شود به نحو آویختن است نه به نحو انداختن. به نحو تجلی است نه به نحو تجافی؛ یعنی در عین حال که در بالا هست، در پایین هم حضور دارد و برای اینکه روشن بشود، انسان می‌تواند آسمانی بیندیشد، به انسان یک فکری داد که آن الهی فکر می‌کند، قلبی داد که الهی فکر می‌کند. فرمود شما باید به بهترین وجه زندگی کنید و زندگی بهترین وجه در سایه وحدت است، نه در سایه مخالفت با یکدیگر. نه در سایۀ جنگ و ریخت‌ و پاش و کارهای نظامی. در سایه گذشت و ایثار است. شما برای اینکه بتوانید خوب زندگی کنید، باید به دو نکته توجه کنید یکی اینکه هیچ کمبودی در جهان خلقت و نظام سپهری نیست. شما هر چه بخواهید، عمر بکنید، عمر طولانی آن قدر امکانات در جهان هست که همه شما را تأمین می‌کند. این اصل اول.

اصل دوم آن است که آنچه که در نظام هستی است، خدا آن را مسخر شما قرار داده است. نه انسان حق دارد بگوید من نمی‌توانم! نه هیچ موجود آسمانی یا زمینی دیگر حق دارد که بگوید من تابع خواسته انسان نیستم! هر دو امتناع ممنوع است. اگر انسان حق ندارد بگوید که من نمی‌توانم و اگر جهان حق ندارد که بگوید من مضایقه می‌کنم؛ بلکه هم انسان در اثر عنایت الهی توانمند است و هم جهان تسخیر شده است؛ بنابراین کمبودی نیست تا انسان به وسیله کمبود به جان یکدیگر بیافتد. البته آن طبع سیر نشدنی افراد طمّاع مطلبی دیگر است که زمینۀ فساد را فراهم می‌کند.

بنابراین در قرآن آمده است که اتحاد و هماهنگی زمینی نیست آسمانی است لَوْ أَنْفَقْتَ مَا فِی الأرْضِ جَمِیعاً مَا أَلَّفْتَ بَیْنَ قُلُوبِهِمْ ^{[انفال–63]}‎. آسمان بودن هم به این است که اگر کسی موحد بود جز خدا به احدی اعتنا و اعتمادی نداشت، قلب و قالبش به فکر الهی است، خیر دیگران را هم می‌خواهد، یک؛ و آنچه در نظام هست خدا برای بشر خلق کرد، چه زمان چه زمین، فرمود: ﴿جَعَلَ لَكُمُ اللَّیْلَ وَ النَّهار﴾ او شب و روز را برای شما خلق کرد. انسان باید شب و روزش را مدیریت بکند، برنامه های صحیح در شبانه روز داشته باشد که هم به کارهای فردی برسد هم به کارهای جمعی. هم به آن خلوت کردن با ذات اقدس الهی بار یابد و هم با مسائل اجتماعی دیگر. هم زمان را می تواند برنامه‌ریزی کند و زیر مجموعه خود بگیرد، چون فرمود: ﴿جَعَلَ لَكُمُ اللَّیْلَ وَ النَّهار﴾. هم آسمان و زمین را که نظام سپهری‌اند می‌تواند اساس قرار بدهد برای بهره برداری. اگر هیچ موجودی در آسمان نیست مگر اینکه می تواند مسخر باشد و انسان می تواند او را تسخیر کند بنابراین کمبودی در عالم نیست تا در اثر کمبودی جا یا زمان یا زمین، اختلافی پیش بیاید.

اگر حرص و طمع زائد باشد او را باید با فضابل اخلاقی تربیت کرد وگرنه هیچ موجودی در عالم نیست که خدا او را برای انسان خلق نکرده باشد. این خَلَقَ لَكُمْ ما فِی الْأَرْضِ جَمیعاً ^{[بقره–29]}‎. یا «خلق لکم» آنچه در آسمان و زمین است یا «خلق لکم» آنچه در مجموع نظام سپهری است اینها برای شما خلق شده است. پس بنابراین چیزی کم نیست تا انسان در اثر کمی آن مواد با یکدیگر اختلاف کند.

همه چیز حتی زمان را باید مدیریت کند، چون فرمود: ﴿جَعَلَ لَكُمُ اللَّیْلَ وَ النَّهار﴾. هم زمین را باید مدیریت کند، هم مجموعه نظام سپهری را. ولی در تمام این برنامه‌ریزی‌ها باید بداند اختلاف در رهاورد الهی نیست. آنجا جز وحدت و هماهنگی چیزی دیگر نیست و اتحاد و فضاگیری در متن دریاها نیست؛ زیرا جای کثرت است و جای لعن یکدیگر و جای تساوق و امثال ذلک است.

نتیجه اینکه، اتحاد یک امر الهی است و نازل می شود به نحو تجلی، نه به نحو تجافی و اختلاف یک امر زمینی است و انسان هرگز با زمین‌نگری و گرایش به زمین و زمین‌محوری نمی‌تواند به اتحاد بار یابد و اما اگر آسمان‌نگری کند هم می‌تواند اتحاد را حفظ کند، هم به سعادت دنیا و آخرت برسد.

من مجدداً مقدم شما را گرامی می‌دارم. آنچه خیر و صلاح و فلاح جهان اسلام است و رفاه مسلمین را تأمین می‌کند، به برکت قرآن و عترت فراهم بشود.

«غفر الله لنا و لکم و السلام علیکم و رحمة الله و برکاته»

سخنرانی رهبر ایران در دیدار با میهمانان کنفرانس

بسم الله الرّحمن الرّحیم

«والحمدلله ربّ العالمین والصّلاة والسّلام علی سیّدنا ونبیّنا ابی‌القاسم المصطفی محمّد وعلی آله الطّیّبین الطّاهرین المعصومین وصحبه المنتجبین ومن تبعهم باِحسانٍ الی یوم الدّین».

خوش‌آمد عرض می‌کنم به همۀ حضار محترم، به مسئولان محترم کشور، به میهمانان عزیز، به همۀ حضار گرامی که تشریف دارید. امروز عید بزرگی است، روز نورانی و مبارکی است، میلاد پیامبر اعظم (صلی‌الله علیه و آله) و ولادت مبارک حضرت امام صادق (علیه الصلاة والسلام) است.

وصف پیامبر اعظم

دربارۀ پیامبر اعظم حقیقتاً زبان بنده و امثال بنده قاصر است از بیان، و ذهن و دل بنده و امثال بنده قاصر است از فهم دربارۀ شخصیت والای آن بزرگوار؛ حقیقتاً این‌جور است. بنده امروز فقط یک کلمه از این کتاب قطور فضل پیامبر اعظم را مختصراً عرض می‌کنم و آن، این است که این خورشید تابان عالم هستی، به گردن همۀ آحاد بشریت حق دارد؛ بنده این را می‌خواهم عرض بکنم. همۀ آحاد بشریت، چه مؤمنین به این دین و چه غیر آنها، مدیون پیامبر اعظم و به معنای واقعی کلمه متعلَق دِین آن بزرگوار هستند؛ چرا؟ این حق عظیمی که این بزرگوار بر گردن بشریت دارد چیست؟ آن ،این است که پیامبر اعظم نسخۀ درمان همۀ دردهای عمدۀ بشریت را به بشر عرضه کرد؛ این یک واقعیت است. خدای متعال می‌فرماید که: کِتابٌ اَنزَلنَاهُ اِلَیکَ لِتُخرِجَ النّاسَ مِنَ الظُّلُماتِ اِلَى النّور‌ ^{[ابراهیم–1]}‎. ظلمات چیست؟ ظلمات همۀ آن چیزهایی است که زندگی بشر را در طول تاریخ، تیره‌ وتار کرده، تلخ کرده، زهرآلود کرده؛ اینها ظلمات است. جهل، ظلمت است؛ فقر، ظلمت است؛ ظلم، ظلمت است؛ تبعیض، ظلمت است؛ غرق شدن در شهوات، ظلمت است؛ مفاسد اخلاقی، آسیب‌های اجتماعی، همۀ اینها ظلماتند. اینها همه ظلمت‌هایی هستند که بشر در طول تاریخِ طولانیِ زندگیِ خود از اینها رنج دیده. بی‌ایمانی ظلمت است، بی‌هدفی ظلمت است؛ اینها دردهای عمیق بشر است.

پیامبر اعظم نسخۀ درمان این دردها را ــ هم نسخۀ معرفتی را، هم نسخۀ عملی را ــ به بشر عرضه کرد. اگر می‌خواهید از این دردها خلاص بشوید، علاجش اینهاست. این شریعت پیغمبر و معارف قرآنی، علاج دردهای بشریت است؛ این را پیغمبر اسلام به بشر عرضه کرده. لذا امیرالمؤمنین (علیه الصلاة و السّلام) دربارۀ پیغمبر می‌فرماید: طَبیبٌ دَوّارٌ بِطِبِّهِ قَد اَحکَمَ مَراهِمَهُ وَ اَحمىٰ مَواسِمَه^[۲] این پزشکِ ماهر حاذق، هم مرهم‌ها را فراهم کرده ــ آن دارویی که روی زخم می‌گذارند که زخم بهبود پیدا کند ــ هم وسیلۀ داغ کردن را؛ که در گذشته وقتی یک زخمی به وسیلۀ مرهم خوب نمی‌شد، آن را داغ می‌کردند خوب می‌شد. هر دو را دارد: هم مرهم را، هم وسیلۀ داغ کردن را؛ اینها را در قرآن به بشریت عرضه کرده. اگر می‌خواهید خوب زندگی کنید، این‌جوری عمل کنید.

حق حیات

در منطق عقلای عالم، بالاتر از همۀ حقوقی که انسان‌ها بر یکدیگر دارند، حق حیات است. وقتی بخواهند مبالغه کنند در اینکه فلانی حقی به گردن من دارد، مثلاً می‌گویند: [این] آقا حق حیات به گردن من دارد. حق حیات یعنی چه؟ یعنی مثلاً شما در معرض غرق بودید، او نجاتتان داده؛ در معرض فروریختن آوار منزل بودید، او نجاتتان داده؛ یعنی این حیات مادی را که داشت از دست شما گرفته می‌شد به شما برگردانده؛ این حق حیات است، این بالاترینِ حقوق است. وقتی که انسان در بین آحاد مردم نگاه می‌کند، مطالعه می‌کند، [می‌بیند] این را بالاترین حقوق می‌دانند، میگویند: حق حیات؛ ولی خب این حیاتی که به ما برگردانده شد مگر چقدر ادامه خواهد داشت؟ هم محدود است، هم ناقص است، هم آسیب‌پذیر است؛ ممکن است فردای همان روز با سکته و با سرطان و با انواع و اقسام بیماری‌ها همین حیات از انسان گرفته بشود. خداوند متعال می‌فرماید که یا اَیُّهَا الَّذینَ ءامَنُوا استَجیبوا لِلّٰهِ وَ لِلرَّسولِ اِذا دَعاکُم لِما یُحییکُم‌ ^{[انفال–24]}‎. حیات را پیغمبر به شما میدهد. این حیات، آن حیات نیست؛ این حیاتی است که هم سعادت دنیا را تأمین می‌کند، هم دل شما را آباد می‌کند، هم روح شما را روشن می‌کند، هم زندگی شما را زندگی شیرینی قرار میدهد، هم ادامه دارد. این حیات تمام‌شدنی نیست، آسیب‌پذیر نیست، ابدی است. این حیاتی که اسلام و دین و پیامبر به بشریت می‌بخشد، اهمیتش هزاران برابر بیشتر از آن حیاتی است که فرض کنید ما را از زیر آوار بیرون کشیدند یا از غرق نجاتمان دادند. حق پیغمبر بر گردن بشریت اینها است. این، حق پیغمبر است. ما در مقابل پیغمبر مدیونیم.

خب، یک عده‌ای این توفیق را پیدا نکرده‌اند که معرفت پیدا کنند به دین پیغمبر ــ غیر مسلمین ــ خب راه ادای دِین روی اینها بسته است؛ حالا [اینکه] خدای متعال با اینها چه کار می‌کند، محل بحث ما نیست ولی اینها نمی‌توانند ادای دِین کنند، لکن مؤمنینِ به اسلام چرا، می‌توانند ادای دِین کنند؛ میتوانند؛ ‌راهش به اینها نشان داده شده: وَ جاهِدوا فِی اللَهِ حَقَّ جِهادِهِ هُوَ اجتَباکُم وَ ما جَعَلَ عَلَیکُم فِی الدّینِ مِن حَرَجٍ مِلَّةَ اَبیکُم اِبراهیمَ هُوَ سَمّاکُمُ المُسلِمین ^[حج–78]‎. این «جهاد فی‌سبیل‌الله»، به خاطر سِلم در مقابل خدا بودن، ادای دِین است. اگر می‌خواهیم حق پیامبر را، این حق عظیم پیغمبر را جبران کنیم، راهش این است: جاهِدوا فِی اللَهِ حَقَّ جِهادِه؛ جهاد کامل. معنای جهاد صرفاً شمشیر و آرپی‌جی و مانند اینها نیست؛ جهاد در همۀ میدانها: جهاد در میدان علم،‌ جهاد در میدان سیاست، جهاد در میدان معرفت،‌ جهاد در میدان اخلاق، که ما خیلی به آن احتیاج داریم. همۀ ما به اخلاق احتیاج داریم، به علم احتیاج داریم؛ جهاد [کنیم]. می‌توانیم جهاد کنیم؛ اگر این حکم الهی یعنی «جاهِدوا فِی اللَهِ حَقَّ جِهادِه» را امتثال کردیم، آن‌وقت می‌توانیم بگوییم حق‌گزاری پیامبر اعظم تا حد توان ما انجام گرفته. ما باید در راه اسلام جهاد کنیم.

امروز دشمنی با اسلام از همیشه آشکارتر است؛ در گذشته هم دشمنی بوده است [اما] امروز واضح است؛ که حالا یک نمونۀ جاهلانۀ آن، اهانت به قرآن کریم است که مشاهده می‌کنید علناً یک ابلهِ جاهلی انجام می‌دهد، یک دولتی [هم] حمایت می‌کند؛ این نشان‌دهندۀ آن است که مسأله همین مسألۀ در صحنه و اهانت به قرآن کریم نیست. اشارۀ من در این قضیه، اصلاً به آن انسان نادان و جاهلی که این کار را می‌کند نیست؛ او برای اینکه مقاصد عناصر پشت صحنه را تأمین بکند، خودش را محکوم می‌کند به شدیدترین مجازات‌ها، به اعدام؛ من کاری به او ندارم؛ بحث سر آن عناصر پشت صحنه است؛ آنهایی که طراحان این‌جور جنایت‌ها و این‌جور کارهای نفرت‌انگیز هستند. اینها خیال می‌کنند با این‌جور حرکات می‌توانند قرآن را تضعیف کنند؛ اشتباه می‌کنند؛ خودشان را خراب می‌کنند؛ چهرۀ باطنی خودشان را ظاهر می‌کنند.

قرآن کتاب حکمت است،‌ کتاب معرفت است، کتاب انسان‌سازی است؛ آن کسی که با قرآن دشمنی می‌کند، با معرفت دشمنی می‌کند، با حکمت دشمنی می‌کند، با انسان‌سازی دشمنی می‌کند. قرآن مخالف با ظلم است، قرآن تشویق‌کنندۀ انسانها به مقابلۀ با ظلم است: لا تَظلِمونَ وَ لا تُظلَمون‌، قرآن بیدارکنندۀ مردم است؛ کسی که با قرآن دشمنی می‌کند، با بیداری انسان‌ها مخالف است، با مبارزۀ با ظلم مخالف است. [با این کارها] خودشان را رسوا می‌کنند. قرآن روزبه‌روز روشن‌تر می‌شود؛ این چهرۀ منور در دنیا روزبه‌روز دارد ظاهرتر می‌شود و خواهد شد، بیش از پیش.

قرآن البته برای قدرت‌های فاسد تهدید محسوب می‌شود؛ همین‌طور که عرض کردیم، هم ظلم را محکوم می‌کند، هم انسانِ زیرِ ستم را ملامت می‌کند که چرا تن به ستم‌پذیری داده. این برای قدرت‌های ظالم خطرناک است؛ بله، قرآن این خطر را برای آنها دارد، این تهدید را برای آنها دارد. این کسانی هم که حالا به بهانۀ آزادی بیان و این حرف‌های تکراریِ دروغِ غلط این کارها را توجیه می‌کنند، پیش مردم دنیا آبروی خودشان را می‌برند. آیا در این کشورهایی که اجازه داده می‌شود به قرآن اهانت بشود، اجازه می‌دهند به نمادهای صهیونیستی تعرض بشود؟ چه جوری و با چه زبانی [بهتر از این] می‌توان اثبات کرد که اینها تحت تأثیر سلطۀ صهیونیست‌های غاصب و ظالم و جنایت‌کار و غارتگر دنیا هستند؛ چه آنهایی که در آن سرزمین غصبی زندگی می‌کنند، چه آنهایی که در جاهای دیگر زندگی می‌کنند؟ خب، این حالا چند جمله [بود] راجع به نبی مکرم اسلام.

دشمن اتحاد

تکیۀ این جلسه و این هفته بر روی وحدت بین مسلمین و اتحاد بین مسلمین است. خب دربارۀ اتحاد بین مسلمین خیلی صحبت شده؛ ماها گفته‌ایم، دیگران گفته‌اند، همه گفته‌اند. من فقط یک نکتۀ کوتاهی را در این زمینه می‌خواهم امروز مطرح کنم: دشمن اتحاد کیست؟ روی این تکیه کنیم. کیست که اتحاد مسلمین به او ضرر می‌زند؟ روی این فکر کنیم. دشمنان اتحاد مسلمین آن کسانی هستند که اگر کشورهای اسلامی و دولت‌های اسلامی با هم متحد بشوند، آنها ضرر می‌بینند، نمی‌توانند دست‌اندازی کنند، دست‌درازی کنند، غارتگری کنند، مشکل پیدا می‌کنند؛ [دشمنان اتحاد مسلمین] آنها هستند. البته کشورهای اسلامی دایرۀ وسیعی دارند؛ حالا من همین منطقۀ خودمان ــ غرب آسیا و شمال آفریقا ــ همین منطقۀ محدود را عرض می‌کنم. اگر کشورهای همین منطقه با هم متحد باشند، کدام قدرت بین‌المللی است که دیگر نمی‌تواند زورگویی بکند، نمی‌تواند دزدی بکند، نمی‌تواند در امور داخلی و خارجی کشورها دخالت بکند؟ آن قدرت کیست؟ آمریکا؛ معلوم است دیگر. اگر کشورهایی مثل ایران، مثل عراق، مثل سوریه، مثل لبنان، مثل کشورهای حاشیۀ خلیج فارس، مثل عربستان، مثل مصر، مثل اردن، یک خط مشی واحدی را در مسائل اساسی و کلی خودشان اتخاذ کنند، قدرت‌های زورگو نمی‌توانند در امور داخلی اینها یا در سیاست خارجی اینها دخالت کنند؛ الان دخالت می‌کنند. الان آمریکا ضربۀ اقتصادی می‌زند، ضربۀ سیاسی می‌زند، نفت سوریه را می‌دزدند می‌برند، داعش ظالمِ وحشی و خونخوار را، در اردوگاه‌های خودشان نگه می‌دارند، حفظ می‌کنند برای روزی که [اگر] باز به آن احتیاج داشته باشند، بیاورند درون میدان و به جان این و آن بیندازند؛ از این کارها دارند می‌کنند. در سیاست خارجیِ دولت‌های منطقه دخالت می‌کنند که این کار را بکنید، این کار را نکنید؛ حتی در بعضی از کشورها، در سیاست‌های داخلی‌شان هم دخالت می‌کنند. اگر ما همه با هم متحد باشیم و یک خط مشی را انتخاب کنیم، آمریکا نمی‌تواند این کارها را بکند، جرئت نمی‌کند وارد بشود. روی این مسأله [باید] فکر بشود؛ سران کشورها، سیاستمداران، نخبگان، صاحب‌نظران روی این مسأله فکر کنند، منافعش را بسنجند. مطمئناً هیچ کشوری مایل نیست که یک قدرت خارجی در مسائل او، در سیاست او، در خط مشی او امر و نهی کند و دخالت کند؛ معلوم است، اما ناچار تن میدهند. چرا؟ چون تنهایند. اگر چنانچه دست در دست یکدیگر باشند، دولت‌ها پشت به پشت یکدیگر بدهند، با هم باشند و همراه باشند، می‌توانند در مقابل دخالت و فضولی و دست‌درازی قدرت‌هایی مثل آمریکا ممانعت کنند، مانع ایجاد کنند؛ می‌شود.

البته روشن است و ما بارها گفته‌ایم که هیچ کس را به جنگ و به عمل نظامی تشویق نمی‌کنیم، اجتناب هم می‌کنیم؛ اما من می‌گویم با هم باشیم تا از جنگ‌افروزی آمریکا جلوگیری کنیم؛ آنها جنگ‌افروزی می‌کنند. این جنگ‌های منطقه تقریباً بدون استثنا عامل خارجی دارد؛ این اختلافات مرزی و امثال اینها نم‌یتواند به یک‌ چنین درگیری‌هایی بینجامد که ما در این چند سال در این منطقه دیده‌ایم؛ تحریک کردند، وارد شدند، پول خرج کردند، اشرار را در مقابل مردم مظلومِ غیر نظامی به حرکت واداشتند. نخبگان کشورها، سیاستمداران کشورها، سران کشورها روی این مسأله واقعاً فکر کنند؛ [این] برای همۀ این کشورها مسألۀ مهمی است، مسألۀ حیاتی‌ای است. هیچ کشوری از اتحاد چیزی از دست نمی‌دهد [بلکه] چیزی به دست می‌آورد.

خب، مسألۀ رژیم صهیونیستی هم مسألۀ دیگری است؛ آن هم یکی از مسائل این منطقه است؛ حالا ما دربارۀ آمریکا گفتیم. رژیم صهیونیستی لبریز از کینه و غیظ است؛ نه فقط نسبت به ما؛ حالا ما که اهمیت نمیدهیم، نسبت به جمهوری اسلامی که خب معلوم و واضح است، اما نسبت به کشورهای دیگر هم همین‌جور است. این‌جور نیست که رژیم صهیونیستی از کشورهای دُوروبَر خودش خرسند و خشنود باشد؛ نه، آنها از مصر هم کینه دارند، از سوریه هم کینه دارند، از عراق هم کینه دارند. چرا؟ [چون] هدف آنها «از نیل تا فرات بود»؛ خب نشده. این کشورها در برهه‌های مختلف به دلایل مختلف نگذاشتند؛ [لذا] اینها سرشار از کینه‌اند، سرشار از غیظند. البتّه قرآن می‌گوید: قُل موتوا بِغَیظِکُم‌‌؛ بله، خشمگین باشید و از خشم بمیرید؛ و همین هم خواهد شد، دارند می‌میرند. بعون‌الله این «قُل‌ موتوا بِغَیظِکُم‌» در مورد رژیم صهیونیستی در حال تحقّق است. خب پس مسألۀ وحدت اینجا هم تأثیر مهم می‌گذارد.

فلسطین امروز، مسألۀ اول دنیای اسلام است. البته چند دهه‌ است، مال خصوص امروز نیست؛ چند ده سال است که مسألۀ فلسطین، به معنای واقعی کلمه، مسألۀ اول دنیای اسلام است. یک ملت را از خانۀ خودشان بیرون کرده‌اند، غصب کرده‌اند، تصرف کرده‌اند؛ هزاران نفر از اینها را کشته‌اند و شکنجه کرده‌اند و زندان کرده‌اند و آواره کرده‌اند؛ این چیز کوچکی نیست. مسألۀ اول دنیای اسلام، مسألۀ فلسطین است.

نظر قطعی جمهوری اسلامی این است که دولت‌هایی که قمار عادی‌سازی [روابط] با رژیم صهیونیستی را برای خودشان سرمشق و شیوۀ کار قرار می‌دهند، دارند اشتباه می‌کنند، ضرر خواهند کرد؛ باخت منتظر اینها است؛ به قول اروپایی‌ها دارند روی اسب بازنده شرط‌بندی می‌کنند. امروز وضع رژیم صهیونیستی وضعی نیست که مشوق نزدیکی به او باشد؛ نباید این اشتباه را بکنند. رژیم غاصب، رفتنی است. امروز نهضت فلسطین از همیشۀ این هفتاد هشتاد سال سرحال‌تر است. مشاهده می‌کنید که امروز جوانان فلسطینی و نهضت فلسطینی، نهضت ضد غصب، ضد ظلم، ضد صهیونیسم از همیشه بانشاط‌تر، سرحال‌تر و آماده‌تر است و ان‌شاءالله این نهضت به نتیجه خواهد رسید و همان‌طور که امام بزرگوار (رضوان‌الله علیه) از رژیم غاصب به «سرطان» تعبیر کردند^[۳] حتماً این سرطان به فضل الهی به دست خود مردم فلسطین و نیروهای مقاومت در کل منطقه ریشه‌‌کن خواهد شد؛ ان‌شاءالله.

امیدواریم خداوند متعال به امت اسلامی سربلندی عطا کند و شرافت و رفعت عنایت کند تا بتواند ان‌شاءالله از استعدادهای بی‌نظیر طبیعی و انسانی‌ای که برخوردار است بیشترین استفاده را بکند.

والسّلام علیکم و رحمة ‌الله و برکاته

بیانیۀ پایانی کنفرانس

هویت مشترک جامعۀ اسلامی، در آیۀ شریفۀ «ان هذه امتکم امة واحدة» متجلی است و مسلمانان مدال افتخار «وَكَذلِكَ جَعَلناكُم أُمَّةً وَسَطًا» را نیز بر سینه دارند. امت واحده اسلامی که عقلانیت و اخلاق دو عنصر بارز هویتی و شخصیتی آنان است، در طول تاریخ پرفراز و نشیب اسلامی از عصر نبوی تا دورۀ معاصر، با هدایت رسول گرامی اسلام (صلی‌الله علیه وآله)، و حمایت اهل البیت (علیهم السلام) و صحابه بزرگوار و تبیین عالمان و اندیشمندان نیک اندیش این امت، همواره الگویی تمام عیار در جامعه جهانی بوده اند. این امت واحده با نصب العین قراردادن آیه مبارکه «و تعاونوا علی البر و التقوی» همواره بر مدار توحید به سمت ارزش‌های والای اسلامی و انسانی در حرکت بوده و خواهند بود. افزایش و تعمیق آگاهی‌های اسلامی و افشای ترفندهای دشمنان اسلام و کمک به شکل‌گیری و تقویت اتحاد اسلامی و اخوت دینی در میان توده‌های مسلمان و ترویج گفتمان تقریب، عقلانیت و اعتدال از ضروریات جامعه اسلامی در این برهه خطیر می‌باشد. مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی که نهادی فرهنگی و بین‌المللی است در راستای ترویج آرمان «امت واحده» و «اتحادیۀ کشورهای اسلامی»، به‌صورت مستمر با شخصیت‌های علمی، مذهبی و اندیشمندان و عالمان دینی جهان اسلام در ارتباط بوده و با برگزاری همایش‌های بین‌المللی، منطقه‌ای و موضوعی، موثرترین و ارزشمندترین راه‌های ارتباطی با علمای جهان اسلام را دنبال کرده است. با عنایت خدای متعال، این مجمع با افتخار سی و هفتمین کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی را از تاریخ 9 تا 11 مهر 1402 برابر با 15 تا 17 ربیع الاول 1445 در تهران را با عنوان «همکاری‌های اسلامی برای دستیابی به ارزش‌های مشترک» و باحضور جمعی از برجسته‌ترین عالمان و اندیشمندان دنیای اسلام در تهران برگزار نمود. عالمان و اندیشمندان مذاهب اسلامی شرکت‌کننده در این کنفرانس بین‌المللی در جلسه اختتامیه در بیانیه‌ای بر نکات ذیل تأکید نمودند:

قرآن کریم یگانه راهنمای وحیانی حفاظت‌شده برای بشریت است. صلح و دوستی با مسلمانان و هم‌پیمانان و مقاومت در برابر طاغوت و ظلم مستکبران از آموزه‌های حیات‌بخش آنست. قرآن با امر به عدالت و احسان از ولنگاری فرهنگی، هرزگی و فحشا نهی کرده و دینی تمدن‌ساز را در سایه در سعادت و امنیت نوید می‌دهد. طلوع فجر آن در عصر جدید، خواب از چشم ظالمان ربوده است. مستکبران عالم تلاش می‌کنند که اسلام‌هراسی را دامن بزنند و مستضعفان عالم را از حق خودشان که همانا حاکمیت بر جهان است محروم سازند. اما این قرآن است. کتابی که حاکمیت مستضعفان را علیه تمامی ظالمان و مستکبران عالم نوید می‌دهد و آنان را وارثان نهایی زمین معرفی می‌کند. مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی با طراحی کنفرانس بین‌المللی مناره 2 و جشنواره آن، از همه رسانه‌های مؤثر در جهان اسلام، انسان‌رسانه‌های مشهور در شبکه‌های اجتماعی، سازمان‌های مردم‌نهاد و اقشار عمومی دعوت می‌کند تا فعالیت‌های خود را در حوزه قران کریم در این رویداد تاریخی به صحنه بیاورند.
مسأله قدس شریف و حمایت از مردم ستمدیده فلسطین همچنان اولویت ارزش‌های مشترک جهان اسلام برای دستیابی به وحدت است. حرکت خودجوش فلسطینیان برای دفاع از حقوق انسانی خود، در کرانه باختری، نوار غزه و داخل فلسطین اشغالی، نیازمند پشتیبانی همه‌جانبۀ جهان اسلام است. این نیاز نه فقط در گفتمان بلکه در عمل نیز باید بروز و ظهور یابد. ما معتقدیم که هرگز هم‌پیمانی با رژیم غاصب صهیونیستی برای جهان اسلام به سودمندی نخواهد انجامید؛ زیرا این رژیم بر هیچ عهد و پیمانی استوار نیست و ویرانی، ترور و نزاع در جهان اسلام را دنبال می‌کند. و اینک در ضعیف‌ترین زمان خود قرار گرفته، اما پیروزی بزرگ به حول و قوه الهی نزدیک است.
مایۀ امید است که جهان اسلام رو به صلح عادلانه روی نهاده و تلاش می‌کند گفتمان ستیزه‌جویی را از منطقه حذف کند. ما از توقف جنگ‌های بی‌حاصل در یمن و سوریه استقبال می‌کنیم. گفتگو را یگانه راه برای دستیابی به صلحی پایدار در منطقه می‌دانیم و از این که طرف‌های درگیر سلاح به زمین گذاشته و از کشته شدن انسان‌های بی‌گناه و آسیب‌های انسانی پیشگیری کردند تقدیر می‌کنیم. معتقدیم که گفتگوهای سیاسی یگانه راه حل برای دستیابی به صلحی پایدار است؛ لذا از کشورهای اسلامی می‌خواهیم تلاش خود را برای ریشه‌کنی جنگ و خونریزی درون جهان اسلام افزایش دهند. مسلمانان از تمامی اقوام و مذاهب برای ایفای نقش در تمدن نوین اسلامی نیازمند امنیت پایدار هستند. یکی از مهمترین ارزش‌های مشترکی که جوامع اسلامی با همکاری می‌توانند به آن دست پیدا کنند، امنیت پایدار است؛ امنیت در سه لایه ملی، منطقه‌ای، و جهانی مد نظر است. به همین جهت مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی با افزونگی به کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی تهران و ابتکار و نوآوری کنفرانس‌های منطقه‌ای و کنفرانس‌های موضوعی این توفیق را داشته‌ایم که گفتمان وحدت را در سطوح مختلف گسترش دهیم.
بازایجاد روابط سیاسی بین عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران مهمترین تحول به سوی همکاری و دوستی بین کشورهای اسلامی را رقم زد و نور امیدی در دل بیدارگران جهان اسلام گردید که دو مدرسه سیاسی عقیدتی از نزاع دست برداشته و به سوی همکاری، اقدامات مؤثری را به انجام رسانیدند. با توجه به گفتگوهای گسترده که با علما و فرهیختگان جهان اسلام صورت گرفته شرکت کنندگان در این کنفرانس از این حرکت وحدت‌آفرین تشکر می‌کنند. هم از دولت جمهوری اسلامی ایران که همکاری‌های منطقه‌ای و همسایگانی را در اولویت روابط خود قرار داده و هم از پادشاهی سعودی که از رویه‌ فراملی‌گرایی مذهبی به رویه‌ همکاری‌های منطقه‌ای روی آورده است. و الگویی برای دیگر کشورهای منطقه شده و این تنبه را ایجاد کرده که هرگز دولت‌های بیگانه نمی‌توانند تأمین کننده اهداف توسعه پایدار در منطقه باشند. این حرکت دوجانبه به سوی یکدیگر، نویدبخش صلحی پایدار و همکاری‌ بادوام در منطقه است. امیدواریم همکاری دو کشور گسترش یابد و به هم‌افزایی در حوزۀ دانش و فناوری، امنیت منطقه‌ای، قدرت سیاسی و مبادلات سودمند اقتصادی و فرهنگی منجر گردد. و هم‌گرایی رسانه‌ای جای واگرایی تبلیغاتی را بگیرد.
دشمنان اسلام هرگز از خصومت خود دست برنمی‌دارند. کوتاه شدن دست طمع آنها از منطقه از جمله الزامات دستیابی به امت واحده است. اخراج آمریکا از افغانستان فرصتی تکرار ناپذیر در عصر حاضر برای آسایش و آرامش ملت افغانستان بدست داده است. امیدواریم امارت اسلامی افغانستان از این فرصت برای خدمتی عادلانه و صادقانه به همه اقوام و مذاهب مختلف بهره جوید. و اتهام قومیت‌گرایی را با رعایت حقوق همه شهروندان و ایجاد فرصت‌های برابر برای آنها، از خود بزداید. تعصبات قومی و زبانی، جز بازگشت خسارات سابق و درگیری و نزاع ملی، پیامد دیگری در بر نخواهد داشت. در کنار آن، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی آمادگی خود را برای ایفای نقش سازنده برای کمک به همه‌جانبه‌گرایی اعلام می‌کند.
خانواده به‌عنوان محوری‌ترین کانون تربیت نسل بشر یک ارزش فطری و انسانی است که در اسلام بر آن تأکید شده است. مقابله با این فطرت، و تلاش شیطانی برخی کشورهای غربی برای جایگزینی آن با همجنسان به دور از شأن و کرامت انسانی و مخالف آموزه‌های تمامی ادیان آسمانی است. همکاری کشورهای اسلامی برای مخالفت با تلاش‌هایی که موجب تعریفی غیرانسانی از خانواده شده تا آن را در اسناد بین‌المللی وارد کنند ضروری است. جهان اسلام باید در فضاهای مختلف به ترویج ارزش‌های مشترک خود بپردازد. مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، با ابتکار کنفرانس بین‌المللی کرامت با محوریت خانواده، دانش تولید شده در جوامع اسلامی به ویژه بین فرهیختگان دانشگاه‌های جهان اسلام را هدف قرار داده است.
شرکت‌کنندگان در سی و هفتمین کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی مراتب تقدیر و تشکر صمیمانه خود را از مقام معظم رهبری حضرت آیت‎الله العظمی امام خامنه‌ای به خاطر استقبال گرم از مهمانان کنفرانس و سخنان و رهنمودهای ناب و عمیق ایشان ابراز می‌دارند و همچنین مراتب قدردانی و تشکر فراوان خود را اعلام می‌دارند از رئیس محترم جمهور حضرت آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی برای حمایت از کنفرانس و سخنرانی جامع ایشان در افتتاحیه کنفرانس اعلام می‌دارند، همچنین از تمامی وزارتخانه‌ها و سازمان‌هایی که در برگزاری کنفرانس کمک و حمایت کردند و نیز از تلاش‌های مؤثر و نوآوری دبیرکل محترم مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی استاد دکتر حمید شهریاری و همکاران ایشان در برگزاری باشکوه این کنفرانس صمیمانه تشکر می‌کنیم^[۴].