جعفر بن احمد بن متیل قمی

جعفر بن احمد بن متیل قمی
نام کامل	جعفر بن احمد بن متیل قمی
اطلاعات شخصی
روز تولد	حدود 275.ق
محل تولد	قم
روز درگذشت	قبل 369.ق
محل درگذشت	قم
دین	اسلام، شیعه
شاگردان	جعفر بن محمد بن قولویه محمد بن علی بن متیل
فعالیت‌ها	فقیه، محدث شیعی

جعفر بن احمد بن متیل قمی، فقیه، محدث شیعی و از چهره‏‌های برجسته عصر غیبت صغری به شمار می‌رود. از لقب «قمی» بر می‌‏آید که وی اهل قم است و ظاهراً زادگاه و محل وفات او نیز در همین شهر بوده است. پدرش احمد بن متیل قمی از بزرگان عصر خویش و نماینده نایب دوم امام عصر(عج) در قم بوده است. وضعیت خانوادگی او و چهره‌هایی که از این خاندان برخاسته‌‏اند، گویای موقعیت اجتماعی و خوش‏نام ‏بودن آنها در میان مردم قم است. بنا به گزارش شیخ طوسی در کتاب «غیبت»، وی به همراه پدرش سفرهایی به عراق داشته و روابط نزدیکی با نایب دوم امام عصر(عج) داشتند.

زندگی‌نامه

جعفر بن احمد بن متیل قمی، فقیه، محدث شیعی و از چهره‏‌های برجسته عصر غیبت صغری. کنیه او در منابع ذکر نشده است. نام جد او «متیل»(به فتح میم و تشدید یاء) به معنای جنباندن و به حرکت درآوردن است اما علت این نام‏‌گذاری بر ما روشن نیست. وی با همه شهرتی که دارد لیکن بیشتر گوشه‌‏های زندگی او برای ما نامعلوم است. درباره تاریخ تولد و وفات او نیز اطلاعی در دست نیست. اما با توجه به این‌که وی از اساتید «جعفر بن محمد بن قولویه» بوده است، احتمالاً وفات او اندکی پیش از این تاریخ اتفاق افتاده است. درباره زمان ولادت او تنها می‌توان گفت که وی در 305 هجری هنگامی که نایب دوم امام عصر(عج) در بستر مرگ بود، بر بالین او حضور داشت و در آن زمان چندان از وجاهت لازم برخوردار بود که مردم گمان می‏‌کردند مقام نیابت به او واگذار خواهد شد. بنابراین وی در آن زمان از سن کافی برخوردار بود و می‏‌توان تاریخ ولادت او را در دهه‌‏های آخر سده سوم حدود 275 هجری تخمین زد. از لقب «قمی» بر می‌‏آید که وی اهل قم است و ظاهراً زادگاه و محل وفات او نیز در همین شهر بوده است. پدرش «احمد بن متیل قمی» از بزرگان عصر خویش و نماینده نایب دوم امام عصر(عج) در قم بوده است. برادران او «محمد» و «علی» هر کدام از اساتید عصر خود بوده‌‏اند. برادرزاده او «محمد بن علی بن متیل» از اساتید «شیخ صدوق» و نیز از شاگردان خود او بوده است. هم‌چنین عموی او «حسن بن متیل دقاق» از اساتید «ابن ولید قمی» و «محمد بن قولویه»(پدر جعفر بن قولویه صاحب کامل الزیارات) بوده است. وضعیت خانوادگی او و چهره‌هایی که از این خاندان برخاسته‌‏اند، گویای موقعیت اجتماعی و خوش‏نام ‏بودن آنها در میان مردم قم است. بر پایه گزارش شیخ صدوق در کمال الدین، بسیاری از شیعیان اطراف، وجوهات خویش را به او و پدرش «احمد» می‏‌سپردند تا به دست نایب امام عصر(عج) برسد. بنا به گزارش «شیخ طوسی» در کتاب «غیبت»، وی به همراه پدرش سفرهایی به عراق داشته و روابط نزدیکی با نایب دوم امام عصر(عج) داشتند و حتی در بغداد منزلی داشتند که در اواخر عمر سفیر دوم به سبب حادثه‌‏ای که برای این سفیر پیش آمده بود، تنها از منزل او و پدرش برای وی غذا فرستاده می‌‏شد. درباره چگونگی زندگی او بعد از وفات نایب دوم، چندان چیزی دانسته نیست اما این اندازه می‏‌دانیم که با روی کار آمدن سفیر سوم «حسین بن روح نوبختی»، او و پدرش هم‌چنان نسبت به مقام نیابت وفادار ماندند. از او در منابع حدیثی و تاریخی، تنها چند گزارش به ما رسیده که در آن نمی‌‏توان اساتید او را شناسایی نمود.

شاگردان

از شاگردان او تنها برادرزاده‏اش علی بن محمد بن متیل و ابوالقاسم جعفر بن قولویه را در منابع ذکر کرده‌اند.

آثارتالیفی

از او اثر تألیفی معرفی نشده است.

منابع

1. کمال الدین و تمام النعمه، ص503، باب 45 گزارش‏‌های33، 34 و 35؛
2. الغیبه، طوسی، ص369 گزارش‏‌های 336، 337 و339؛
3. طبقات اعلام الشیعه، ج1ص69.