احمد بن محمد بن علی بن عمر بن رباح بن قیس
| احمد بن محمد بن علی بن عمر بن رباح بن قیس | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | احمد بن محمد بن علی بن عمر بن رباح بن قیس |
| اطلاعات شخصی | |
| دین | اسلام، واقفیه(هفت امامی) |
| استادان |
|
| شاگردان |
|
| آثار |
|
احمد بن محمد بن علی بن عمر بن رباح بن قیس، (000 – حدود 315ق) ابوالحسن قَلّاء سَوّاق. محدث شیعی هفت امامی.
معرفی اجمالی
احمد بن محمد بن علی بن عمر بن رباح بن قیس، ابوالحسن قلاء سواق. محدث شیعی هفت امامی. لقب «قَلّاء»(به فتح قاف و تشدید لام) از آن روی به وی داده شد که در کار کباب پزی و پخت گوشت مشغول بوده است. چنان‌که لقب «سَوّاق» (به فتح قاف و تشدید لام) نیز ظاهراً از این جهت است که وی در بازاریابی و نرخ اشیاء شرکت داشته است. وی از همفکران و همبحثان «حمید بن زیاد نینوایی»(م310ق) است، بنابراین میتوان وفات او را اوایل سده چهارم تخمین زد. در‌باره ولادت او خبری در منابع گزارش نشده است. وی اصالتاً ایرانی و نیاکان او از هم پیمانان «آل سعد بن ابی وقاص» بودهاند. وی در یک خانواده علمی و فرهنگی دیده به جهان گشود و بیشتر دوران تحصیلی او در دو شهر کوفه و بغداد سپری شد. بسیاری از بستگان او اهل علم و دانش بودهاند هر چند از نظر اعتقادی تماماً بر مذهب «واقفیه» (هفت امامی) پای بندی داشتند.
آنها سه برادر بودند به نامهای:
- «ابوالحسن احمد»(صاحب ترجمه) که از همه بزرگتر است.
- «ابوالحسین محمد»، که از نظر سنی کوچکتر از ابوالحسن بوده و از علم و دانش نیز بهرهای نداشته است.
- «ابوالقاسم علی»، که کوچکتر از همه است اما احادیث او بیش از دیگران بوده است.
از خویشاوندان او «علی بن محمد بن علی بن سالم بن عمر بن رباح» است که دارای کتابی در موضوع «غیبت» بوده است. جد اعلای او «عمر بن رباح» از یاران امام صادق (علیه السلام) بوده که بر امامت امام کاظم (علیه السلام) توقف نمود و آن امام را حجت بن حسن (مهدی) میپنداشت. صاحب‌نظران در‌باره شخصیت مورد نظر با اینکه او را «واقفی» معرفی میکنند اما بر صحت و درستی روایات او تأکید دارند. «ابوغالب زراری»(م368ق) نخستین کسی است که در رسالهاش تصریح به اعتبار احادیث او نموده و سپس دیگران از او تبعیت کردهاند.
اساتید
وی نزد اساتیدی چون «محمد بن عباس بن عیسی»، «احمد بن علی حمیری» و «احمد بن حسین مفلس» حدیث شنیده و در علوم حدیث تبحر یافت و شاگردانی تربیت نمود.
شاگردان
از شاگردان او «ابوغالب زراری»(م368ق)، «ابوطالب عبیدالله بن احمد انباری»(م356ق)، «ابوعلی محمد بن همام اسکافی»(م336ق)، «فرات بن ابراهیم بن فرات کوفی»(م.ب310ق) و «عبدالواحد بن عبدالله بن یونس موصلی»(استاد تلعکبری) هستند.
آثار
وی تألیفاتی داشته که به گفته نجاشی کتابهای «الصیام»، «الدلائل» و «سقطات العجلیه» از نوشتههای اوست. وی هم‌چنین کتابی در‌باره شرح حال «ابوالخطاب محمد بن ابی زینب مقلاص» دارد که با مشارکت برادرش «علی بن محمد» این کتاب را به رشته تحریر در آورده است. ابوالخطاب مقلاص کسی است که مورد نفرین امام صادق (علیه السلام) قرار گرفت.
منابع
- رجال نجاشی، ص 92 شماره 229؛
- الغیبه، نعمانی، ص 36 حدیث 6؛
- رجال طوسی، ص 416 شماره 6014؛
- الفهرست، طوسی، ص 71 شماره 82؛
- الفصول العشره، شیخ مفید، ص 15؛
- رجال ابن داود، ص 230 شماره 43؛
- تنقیح المقال(حجری)، ج 1 ص 88 شماره 518؛
- بحارالانوار، ج 52 ص 156 حدیث14؛
- تفسیر فرات کوفی، ذیل سوره حجرات.