حسن بن بکران عقرائی تمار

حسن بن بکران عقرائی تمار
نام کامل	اسحاق بن حسن بن بکران عقرائی تمار
نام‌های دیگر	عقرانی
اطلاعات شخصی
سال تولد	300 ق، ۲۹۱ ش‌، ۹۱۳ م
محل تولد	عراق، کوفه
سال درگذشت	384 ق، ۳۷۳ ش‌، ۹۹۴ م
محل درگذشت	عراق
دین	اسلام، شیعه
استادان	شیخ کلینی محمد بن همام اسکافی محمد بن شعیب بن احمد مالکی
شاگردان	ابوالحسین زید بن جعفر علوی محمدی
آثار	نفی السهو الرد علی الغلاه عدد الائمه(علیه السلام)
فعالیت‌ها	محدث شیعی

اسحاق بن حسن بن بکران عقرائی تمار، محدث شیعی، در یکی از روستاهای نزدیک کوفه دیده به جهان گشود. تحصیلات مقدماتی را در کوفه آغاز کرد و در سنین جوانی وارد بغداد شد و بخشی از عصر شیخ کلینی را درک نمود. به گفته نجاشی کتاب‌‏های «الرد علی الغلاه»، «نفی السهو عن النبی» و «عدد الائمه(علیه السلام)» از تألیفات اوست.

معرفی اجمالی

اسحاق بن حسن بن بکران عقرائی تمار، محدث شیعی در اواخر سده چهارم هجری. وی حدود 300 هجری در زادگاهش «عقراء» در یکی از روستاهای نزدیک کوفه دیده به جهان گشود. لقب او را «عقرانی»(با نون) نیز نوشته‌‏اند که در این‏ صورت «عقران» نام یکی از اجداد او خواهد بود. هم‌چنین گزارش ابوالعباس نجاشی(تولد: 372ق) درباره وفات او حاکی از آن است که نجاشی در سنین نوجوانی او را در حالی‏ که سال‌خورده بود، دیده و در کوفه در مجاورت بارگاه امیر المومنین کتاب کافی را تدریس می‏‌کرده است، بنابراین اگر سن نجاشی را در آن وقت، 12سال در نظر بگیریم، وفات او می‌‏بایست 384هجری رخ داده باشد.

وی تحصیلات مقدماتی را در کوفه آغاز کرد و در سنین جوانی وارد بغداد شد و بخشی از عصر «شیخ کلینی» را درک نمود. شاید وی از آخرین شاگردان بازمانده کلینی بود که در آن زمان به ‏طور مستقیم از کلینی نقل حدیث می‌‏کرد، به همین دلیل نجاشی با عبارت «و کان فی هذا الوقت علواً) او را توصیف نموده است. وی چنان‌که از لقب «تمار» بر می‌‏آید، در کنار تحصیل به کار خرمافروشی نیز اشتغال داشته و از این ‏راه هزینه زندگی را تأمین می‏‌کرده است. به گفته نجاشی، وی احادیث بسیاری شنیده است اما در نقل حدیث، قابل اعتماد نبوده و در اعتقادش نیز دچار ضعف بود. این گفته نجاشی باعث شد تا برخی از صاحب نظران، او را فردی غالی و روایات او در حق امامان شیعه را افراط ‏آمیز بدانند چنان‌که از کتاب «نفی السهو» او پیداست، ولی ظاهراً منظور نجاشی از اینکه وی را «ضعیف المذهب» معرفی کرده، صرفاً اشاره به سست ‏بودن اعتقادش داشته و نظری به غالی‏ بودن او نداشته است، زیرا در این‏ صورت، برداشت مذکور با کتابی که او در رد غلات نوشته، تناقض خواهد داشت.

از استادان او غیر از کلینی، محمد بن همام اسکافی و محمد بن شعیب بن احمد مالکی هستند که وی برخی از دعاهای مربوط به امام عصر(عجل الله تعالی فرجه) را از این اساتید، نقل کرده است. از شاگردان فراوانی که او تربیت کرده تنها نام ابوالحسین زید بن جعفر علوی محمدی به چشم می‏‌خورد که چند روایت از او نقل کرده است. وی تألیفاتی داشته که نجاشی نام سه کتاب او را ذکر کرده است. به گفته نجاشی کتاب‌‏های «الرد علی الغلاه»، «نفی السهو عن النبی» و «عدد الائمه(علیه السلام)» از تألیفات اوست.

اساتید

شیخ کلینی، محمد بن همام اسکافی، محمد بن شعیب بن احمد مالکی از استادان مشهور وی هستند.

شاگردان

از شاگردان فراوانی که او تربیت کرده تنها نام ابوالحسین زید بن جعفر علوی محمدی دیده می‌شود.

آثار

کتاب‌های نفی السهو الرد، علی الغلاه، عدد الائمه(علیه السلام) از آثار وی می‌باشد.

منابع

1. رجال نجاشی، ص74 شماره178؛
2. رجال ابن داود، ص231 شماره 48؛
3. خلاصه الاقوال، ص318 شماره 6؛
4. معجم رجال الحدیث، ج3ص205 شماره 1140؛
5. جمال الاسبوع، ابن طاوس، ص310؛
6. ایضاح الاشتباه، ص95 شماره 43؛
7. الکلینی و الکافی، عبدالرسول غفاری، ص188؛
8. الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج10ص212 شماره 588.