احمد بن یحیی مکتب

احمد بن یحیی مکتب
نام کامل	احمد بن یحیی مکتب
نام‌های دیگر	مکتب
اطلاعات شخصی
سال درگذشت	355 ق، ۳۴۵ ش‌، ۹۶۶ م
دین	اسلام، شیعه
استادان	ابوطیب احمد بن محمد وراق محمد بن قاسم بن زکریا محاربی محمد بن یحیی صولی
شاگردان	شیخ صدوق ابوجعفر محمد بن بابویه قمی
فعالیت‌ها	محدث شیعی

احمد بن یحیی مکتب، (متوفی حدود 355ق) ابوعلی، محدث شیعی اواسط قرن چهارم هجری است. در بغداد نزد ابوطیب احمد بن محمد ورّاق (م.ح325ق) نیز شاگردی نموده است. شیخ صدوق (ابوجعفر محمد بن بابویه قمی) (م381ق) از شاگردان وی است‌که روایات متعددی از او شنیده است.

معرفی اجمالی

تاریخ تولد و مرگ وی با توجه به این‌که شرح ‏حال او در منابع نیامده، کاملاً مبهم و نامعلوم است، چنانکه از زادگاه و آرامگاه او نیز خبری در دست نیست. از شاگردان و اساتید او می‌‏توان حدس زد که وفات او در اواسط قرن چهارم حدود 355 هجری اتفاق افتاده و احتمالاً محل آن بغداد یا کوفه بوده است. از اوایل زندگی و محل پرورش او اطلاعی در دست نیست اما روایات او از ابن درید عمانی (م321ق) مربوط به سال 308هجری به بعد است که ابن‌‏ درید پس از فرار دوازده ‏ساله‏‌اش به عمان و شیراز، تازه به بغداد برگشته بود. هم‌چنین وی در بغداد نزد «ابوطیب احمد بن محمد وَرّاق» (م.ح325ق) نیز شاگردی نموده است.

بنابراین با توجه به استادان بغدادی او، وی می‏‌بایست مدتی از حیات علمی خود را در بغداد سپری کرده باشد، چنانکه شاگردی او نزد «محمد بن قاسم بن زکریا محاربی» (م.ح324ق) که از بزرگان کوفه به ‏شمار می‌‏آمد، نشانگر آن است که وی در کوفه نیز حضور داشته و از محضر استادان آن‌جا بهره برده است. وی هم‌چنین حدیثی از محمد بن یحیی صولی (م335ق) دارد که مضمون آن، پرسش مأمون (حکومت: 198تا 218ق) از امام رضا (علیه السلام) درباره فلسفه قیام زید بن علی (علیه السلام) می‏‌باشد. از استادان دیگر او کسی را نمی‌‏شناسیم. از شاگردان او «شیخ صدوق ابوجعفر محمد بن بابویه قمی» (م381ق) است که روایات متعددی از او شنیده و به گمان قوی، این روایات مربوط به سال‏‌های 352 و 354 هجری است که شیخ صدوق در بازگشت از سفر حج، اقامت‏‌های کوتاهی در بغداد داشته است. از او احادیث اندکی در جوامع روایی شیعه باقی مانده که درباره فضیلت علی‌بن ابی‌طالب (علیه السلام) و برخی امامان دیگر است. صاحب نظران درباره ارزش روایات او سکوت نموده‏‌اند، ولی شیخ صدوق در نقل برخی از روایت‌‏های او با جمله «رضی الله عنه» از او تجلیل کرده است. از آثار تألیفی او گزارشی دیده نشده است.

استادان

اساتید احمد بن یحیی مکتب، عبارتند از:

1. ابوطیب احمد بن محمد وراق؛
2. محمد بن قاسم بن زکریا محاربی؛
3. محمد بن یحیی صولی.

شاگردان

در میان شاگردان وی تنها نام شیخ صدوق (ابوجعفر محمد بن بابویه قمی) به چشم می‎خورد.

جستارهای وابسته

• شیخ صدوق
• کوفه
• مامون

منابع

• علل الشرایع، ج1ص71 باب 62حدیث1، وص145 باب 121حدیث1؛
• عیون اخبار الرضا(علیه السلام)، ج2ص76 حدیث7، وص225 حدیث1؛
• الامالی، شیخ صدوق، ص51 حدیث5، وص299 احادیث339 و 341؛
• کمال الدین و تمام النعمه، ترجمه منصور پهلوان، ج2ص354، باب 52 حدیث1 و باب 53 حدیث1؛
• معجم رجال الحدیث، ج3ص160 شماره 1019؛
• طبقات اعلام الشیعه، ج1ص60.