احمد بن محمد بن سری تمیمی کوفی

احمد بن محمد بن سری تمیمی كوفی
نام کامل	کوفی ابوبکر
نام‌های دیگر	ابن ابی دارم كوفی
اطلاعات شخصی
محل تولد	كوفه
سال درگذشت	352 ق، ۳۴۲ ش‌، ۹۶۳ م
دین	اسلام، شیعه
استادان	موسی بن هارون احمد بن موسی بن اسحاق تمیمی حسن بن حباش بن یحیی كوفی هناد بن سری صغیر دارمی
شاگردان	شیخ تلعكبری ابوعبدالله حاكم نبشابوری ابوبكر احمد بن حسن حیری شافعی ابن نجار ابوالحسن دارقطنی حمد بن عثمان بن ابی شیبه كوفی محمد بن عبدالله بن سلیمان حضرمی كوفی محمد بن علی بن ابراهیم مروزی ابراهیم بن عبدالله عبسی قصا ابوعبدالله حسین بن محمد بجلی

احمد بن محمد بن سری تمیمی کوفی. ابوبکر معروف به «ابن ابی دارم کوفی». فقیه، حافظ و محدث شیعی.

معرفی اجمالی

احمد بن محمد بن سری تمیمی کوفی ابوبکر معروف به «ابن ابی دارم کوفی». فقیه، حافظ و محدث شیعی. در‌باره تاریخ تولد او گزارشی در منابع نیامده است اما زادگاه او در کوفه بوده است. سلسله اجداد او به «دارم بن مالک بن حنظله» منتسب است. وی در کوفه پرورش یافت و روزگار درازی در این شهر اقامت داشته است. مدتی نیز در بغداد به سر برد و در آنجا ظاهراً از موسی بن هارون احادیثی شنیده است، هر چند خطیب بغدادی از اقامت تحصیلی او در بغداد گزارشی نقل نکرده است.

اساتید

از معاصران او در کوفه «ابوالعباس بن عقده»(م333ق) است که با هم به فراگیری حدیث نزد «احمد بن موسی بن اسحاق تمیمی»(م286ق) و «حسن بن حباش بن یحیی کوفی»(م303ق) اشتغال داشتند. وی در کوفه نزد بسیاری از بزرگان عصر خود حدیث شنید و روایات فراوانی در خاطر سپرد تا آنجا که او را «حافظ» و «مسند» لقب داده‌‏اند. ذهبی در یک گزارش تعصب ‏آمیز، ضمن اینکه وی را «شیخ گمراه» معرفی نموده، می‏‌گوید: «وی در بیشتر عمر خود دارای اعتقادی سالم بود اما در آخرالایام از این اعتقاد رجوع نمود و به مثالب و مطاعن سلف پرداخت و شاگردان او را می‌‏دیدم که حدیث لگدزدن عمر بر فاطمه و سقط ‏شدن محسن را نزد او فرا می‏‌گرفتند». وی هم‌چنین حدیث چگونگی عبور فاطمه (سلام الله علیها) از قیامت را که با سندی صحیح نقل شده، گزارش نموده است اما ذهبی این حدیث را جعلی و ساختگی معرفی کرده است. بسیاری از احادیث او در‌باره فضیلت علی (علیه‌السلام) و ظهور مهدی آخرالزمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است و حدیثی نیز در باب اهل کساء دارد که در آنجا به فضیلت اهل‏‌بیت (علیه‌السلام) اشاره نموده است.

شاگردان

وی در علوم حدیث بسیار ماهر و زبردست بود و در کوفه شاگردان زیادی از علمای شیعه و اهل‏‌سنت در مجلس درس او شرکت داشتند. از جمله آنها «شیخ تلعکبری» (م385ق) است که در 333 هجری و بعد از آن، در کوفه از او حدیث شنیده و اجازه نقل آنها را از وی دریافت نموده است. هم‌چنین «ابوعبدالله حاکم نبشابوری»(م405ق)، «ابوبکر احمد بن حسن حیری شافعی»(م421ق)، «محمد بن جعفر تمیمی»(م402ق، معروف به «ابن نجار» و مولف کتاب تاریخ کوفه) و «ابوالحسن دارقطنی» (م385ق) از دیگر شاگردان او در کوفه بوده‏‌اند. وی به دلیل اینکه بیشتر عمر خود را با گرایشات اهل‏‌سنت به سر آورده، از اساتید شیعی او کسی شناخته ‏شده نیست، اما از اساتید سنی او می‏‌توان نخست عموی او «هناد بن سری صغیر دارمی»(م331ق) را نام برد و سپس به افرادی چون «محمد بن عثمان بن ابی شیبه کوفی»(م297ق)، «محمد بن عبدالله بن سلیمان حضرمی کوفی» ملقب به «مطین»(م297ق)، «محمد بن علی بن ابراهیم مروزی»(م306ق)، «ابراهیم بن عبدالله عبسی قصار»، «ابوعبدالله حسین بن محمد بجلی» و بسیاری دیگر اشاره نمود.

آثار

از کتاب‌‏های او ذکری در منابع به میان نیامده است، اما بنا به گفته ذهبی وی کتابی در انحطاطات برخی از صحابه تألیف نموده است.

درگذشت

درباره وفات او نیز گزارش‌‏ها مختلف است. ذهبی در تذکره‌‏الحفاظ وفات او را 352هجری و به نقلی 351هجری اعلام کرده، اما ابن‏‌حجر در لسان المیزان آن را 357هجری گزارش کرده است. وی اصالتاً اهل کوفه از تیره «بنی دارم» شاخه‏‌ای از «بنی‏تمیم» از قبیله «عدنان» است.

جستارهای وابسته

• خطیب بغدادی
• امامت جماعت
• ذهبی

منابع

• لغیبه، طوسی، ص178 حدیث 135؛
• رجال طوسی، ص411 شماره 5961؛
• طبقات اعلام الشیعه، ج1ص46؛
• فیض القدیر، مناوی، ج1ص549 حدیث822؛
• شواهد التنزیل، ج1ص109 حدیث123، وص387 حدیث407، وج2ص99حدیث725؛
• سیر اعلام النبلاء، ج15ص576 شماره 349؛
• الانساب، سمعانی، ج2ص440، ذیل دارمی.