۸۵٬۸۳۹
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
| هم عصر امام = امام کاظم (علیه‌السلام) |امام رضا(علیه‌السلام) | | هم عصر امام = امام کاظم (علیه‌السلام) |امام رضا(علیه‌السلام) | ||
| اساتید = {{فهرست جعبه افقی |ابان بن عثمان|ابن ابي عمير|ابن محبوب|ابن مسكان|احمد بن سليمان|اسماعيل بن ابي زياد|جميل بن دراج|الحسين بن ابي العلاء|الحسين بن عثمان|حماد بن عثمان|حماد بن عيسي|رفاعة بن موسي|زراره|سدير الصيرفي|السكوني| | | اساتید = {{فهرست جعبه افقی |ابان بن عثمان|ابن ابي عمير|ابن محبوب|ابن مسكان|احمد بن سليمان|اسماعيل بن ابي زياد|جميل بن دراج|الحسين بن ابي العلاء|الحسين بن عثمان|حماد بن عثمان|حماد بن عيسي|رفاعة بن موسي|زراره|سدير الصيرفي|السكوني| | ||
صفوان| | صفوان|عبدالله بن ابي يعفور|عبدالله بن بكير|عبدالله بن سنان|العلاء بن رزين|علي بن ابي حمزة|عمر بن ابان|معاوية بن عمار|موسي بن بكر| | ||
}} | }} | ||
| شاگردان = {{فهرست جعبه افقی |صفوان بن یحیی|محمّد بن عیسی |محمّد بن خالد برقی|احمد بن محمّد بن خالد برقی| حسن بن سعید اهوازی|علی بن اسماعیل میثمی|محمّد بن ابی عمیر|ابان بن عثمان الاحمر| حماد بن عيسي |ابن ابي نجران|ابن ابي يعفور|العباس بن معروف|علي بن فضال|علي بن مهزيار| | | شاگردان = {{فهرست جعبه افقی |صفوان بن یحیی|محمّد بن عیسی |محمّد بن خالد برقی|احمد بن محمّد بن خالد برقی| حسن بن سعید اهوازی|علی بن اسماعیل میثمی|محمّد بن ابی عمیر|ابان بن عثمان الاحمر| حماد بن عيسي |ابن ابي نجران|ابن ابي يعفور|العباس بن معروف|علي بن فضال|علي بن مهزيار| | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
| آثار = |کتاب الصلوة|النوادر | | آثار = |کتاب الصلوة|النوادر | ||
}} | }} | ||
'''فضالة بن ایّوب | '''فضالة بن ایّوب ازدی اهوازی''' از بزرگان رجال شیعه و محدّثان نامی و معاصر امام کاظم (علیه‌السلام) و امام رضا (علیه‌السلام) بوده و از اصحاب اجماع شمرده می‌شود. | ||
== زندگی‌نامه == | == زندگی‌نامه == | ||
فضالة بن ایّوب | فضالة بن ایّوب ازدی اهوازی از بزرگان اهل حدیث و ثقات آنهاست. صداقت، امانت و پاکی طینت او را دانشمندان علم رجال ستوده و به مرویاتش اعتماد کرده‌اند. گروهی وی را از «[[اصحاب اجماع]]» می‌دانند و به فقاهت او نیز اعتماد دارند. | ||
فضالة بن ایّوب چون خاستگاهش از قبیله ازد است، به «ازدی» و چون زادگاهش شهر کوفه بود، به «کوفی» و به سبب آنکه در آخر عمر اهواز را برای زندگی برگزید، به «اهوازی» اشتهار دارد<ref>رجال نجاشی، ص220، چاپ داوری قم، فهرست طوسی، ص136؛ رجال علامه حلی، ص132.</ref> | فضالة بن ایّوب چون خاستگاهش از قبیله ازد است، به «ازدی» و چون زادگاهش شهر کوفه بود، به «کوفی» و به سبب آنکه در آخر عمر اهواز را برای زندگی برگزید، به «اهوازی» اشتهار دارد<ref>رجال نجاشی، ص220، چاپ داوری قم، فهرست طوسی، ص136؛ رجال علامه حلی، ص132.</ref> | ||
از تاریخ قطعی و دقیق تولّدش آگاهی نداریم، اما به قرائنی می‌توان اظهار نمود که «فضالة بن ایّوب» در اواسط سده دوم پا به عرصه گیتی نهاد. رشد جسمی و فکری وی در کوفه بود و بعد از چند سال برای افزایش دانش و کسب کمال و دستیابی به سرچشمه‌های موّاج علوم اهل بیت به مدینه هجرت کرد تا از محضر حضرت کاظم(علیه‌السلام) و حضرت رضا(علیه‌السلام) بهره برد. این محدّث گران‌قدر چندان در مدینه ماند که از اصحاب آن دو بزرگوار به‌شمار رفت<ref>رجال شیخ طوسی، ص357.</ref>. | از تاریخ قطعی و دقیق تولّدش آگاهی نداریم، اما به قرائنی می‌توان اظهار نمود که «فضالة بن ایّوب» در اواسط سده دوم پا به عرصه گیتی نهاد. رشد جسمی و فکری وی در کوفه بود و بعد از چند سال برای افزایش دانش و کسب کمال و دستیابی به سرچشمه‌های موّاج علوم اهل بیت به مدینه هجرت کرد تا از محضر [[موسی بن جعفر (کاظم)|حضرت کاظم (علیه‌السلام)]] و حضرت رضا (علیه‌السلام) بهره برد. این محدّث گران‌قدر چندان در مدینه ماند که از اصحاب آن دو بزرگوار به‌شمار رفت<ref>رجال شیخ طوسی، ص357.</ref>. | ||
ابوالعبّاس نجاشی می‌گوید: | ابوالعبّاس [[نجاشی]] می‌گوید: | ||
فضالة بن ایّوب ازدی از نژاد اصیل عرب‌های کوفه بود که مدّت‌ها در شهر اهواز سکونت داشت. او صاحب دو ویژگی و صفت ممتاز و برجسته بود: نخست اینکه در حوزه نشر و فراگیری اخبار امامان معصوم: بسیار پر تلاش و از چهره‌های موفّق و موجّه محدّثان شیعی به‌شمار می‌رود و دوم اینکه همواره در مسیری مستقیم حرکت می‌کرد و علاقه و پیوند خویش را با اهل بیت | فضالة بن ایّوب ازدی از نژاد اصیل عرب‌های کوفه بود که مدّت‌ها در شهر اهواز سکونت داشت. او صاحب دو ویژگی و صفت ممتاز و برجسته بود: نخست اینکه در حوزه نشر و فراگیری اخبار امامان معصوم: بسیار پر تلاش و از چهره‌های موفّق و موجّه محدّثان شیعی به‌شمار می‌رود و دوم اینکه همواره در مسیری مستقیم حرکت می‌کرد و علاقه و پیوند خویش را با اهل بیت تا آخرین لحظه عمر خود حفظ کرد<ref>رجال نجاشی، ص220.</ref>. | ||
علامه | [[محمد بن عمر کشی|علامه کشّی]] پس از نقل اجماع اصحاب بر تصحیح روایات اصحاب اجماع، می‌گوید: بعضی به جای حسن بن محبوب، حسن بن علی بن فضال و فضالة بن ایّوب را گفته‌اند. و قال بعضهم: مکان الحسن بن محبوب: الحسن بن علی بن فضال و فضالة بن أیوب، و قال بعضهم: مکان فضالة، عثمان بن عیسی، و أفقه هؤلاء یونس بن عبد الرحمن و صفوان بن یحیی <ref>إختيار معرفة الرجال المعروف بـ رجال الكشي، الشيخ الطوسي، ج1، ص556. ش1050.</ref> | ||
مجلسی اول عبارت کشی را | مجلسی اول عبارت کشی را اینگونه خوانده و معنایی از آن ارائه کرده است: و قال بعضهم: مکان الحسن بن محبوب: الحسن بن علی بن فضال، و فضالة بن أیوب و قال بعضهم: مکان فضالة عثمان بن عیسی. | ||
ولی همان گونه که حاجی نوری می‌گوید و حق هم با ایشان است عبارت فوق صحیح نیست بلکه صحیح چنین است: و قال بعضهم: | ولی همان گونه که حاجی نوری می‌گوید و حق هم با ایشان است عبارت فوق صحیح نیست بلکه صحیح چنین است: و قال بعضهم: مکان الحسن بن محبوب: الحسن بن علی بن فضال و فضالة بن أیوب، (یعنی به جای حسن بن محبوب دو نفر دیگر ذکر شده است.) و قال بعضهم: مکان فضالة، عثمان بن عیسی) | ||
خلاصه اینکه دو دسته به جای حسن بن محبوب دو نفر دیگر را معرفی کرده‌اند: یک دسته به جای او حسن بن علی بن فضال و فضالة بن ایوب با نقل کرده‌اند و دسته‌ای دیگر به جای حسن بن محبوب حسن بن علی بن فضال و عثمان بن عیسی را ذکر کرده‌اند. | خلاصه اینکه دو دسته به جای حسن بن محبوب دو نفر دیگر را معرفی کرده‌اند: یک دسته به جای او حسن بن علی بن فضال و فضالة بن ایوب با نقل کرده‌اند و دسته‌ای دیگر به جای حسن بن محبوب حسن بن علی بن فضال و عثمان بن عیسی را ذکر کرده‌اند. | ||
نه اینکه عده‌ای جای حسن بن محبوب، ابن فضال را ذکر کرده باشند و بعد کشی فضاله را به عنوان اصحاب اجماع بداند و بگوید که عده ای به جای او عثمان بن عیسی را ذکر کرده‌اند (کما اینکه مجلسی اول این تصور را کرده است.) <ref>https://www.eshia.ir/Feqh/Archive/text/shobeiry/rejal/62/011/</ref> | نه اینکه عده‌ای جای حسن بن محبوب، ابن فضال را ذکر کرده باشند و بعد کشی فضاله را به عنوان اصحاب اجماع بداند و بگوید که عده ای به جای او عثمان بن عیسی را ذکر کرده‌اند (کما اینکه مجلسی اول این تصور را کرده است.) <ref>https://www.eshia.ir/Feqh/Archive/text/shobeiry/rejal/62/011/</ref> | ||
== در نگاه رجالیون == | == در نگاه رجالیون == | ||
نجاشی درباره وی می‌نویسد: کان ثقة فی حدیثه، مستقیما فی دینه <ref>رجال النجاشى، ص310، ش850.</ref>. | |||
علاّمه در «خلاصه»، عین همین تعبیر را آورده است <ref>خلاصة الأقوال، ص230، ش774 .</ref> | علاّمه در «خلاصه»، عین همین تعبیر را آورده است <ref>خلاصة الأقوال، ص230، ش774 .</ref> | ||
در «وجیزه»، «البلغة»، «مشترکات | در «وجیزه»، «البلغة»، «مشترکات کاظمی» و منابع دیگر، وثاقت فضاله آمده است. | ||
شیخ طوسی و علّامه حلّی به تکریم مقام والای فضاله پرداخته و از این محدّث به عنوان چهره‌ای ماندگار و موجّه نام برده‌اند<ref>رجال طوسی، ص357؛ تنقیح المقال، ج2، ص6، باب الفاء.</ref>. | شیخ طوسی و علّامه حلّی به تکریم مقام والای فضاله پرداخته و از این محدّث به عنوان چهره‌ای ماندگار و موجّه نام برده‌اند<ref>رجال طوسی، ص357؛ تنقیح المقال، ج2، ص6، باب الفاء.</ref>. | ||
آیت‌الله جعفر سبحانی در معرّفی این محدّث می‌نویسد: او یکی از محدّثان بزرگ و فقیهان صاحب نام تاریخ علم حدیث است؛ به گونه‌ای که در حدود 1307 حدیث از وی به یادگار مانده است<ref>رجال کشی، ج2، ص831، تنقیح المقال، ج2، ص6؛ موسوعة طبقات الفقهاء، ج2، ص446.</ref>. | |||
== در محضر معصوم == | == در محضر معصوم == | ||
فضالة بن ایوب در «رجال | فضالة بن ایوب در «رجال برقی»، از اصحاب امام کاظم (علیه‌السلام) شمرده شده است<ref>رجال البرقى، ص49.</ref>. | ||
شیخ طوسی در کتاب رجالی خود، او را در شمار اصحاب آن دو بزرگوار محسوب کرده و همچنین نجّاشی، علّامه حلّی و دیگران نگاشته‌اند که او از حضرت موسی بن جعفر(علیه‌السلام) روایت نقل می‌کرده است <ref>رجال طوسی، ص357 و 385؛ رجال نجاشی؛ ص220؛ رجال علّامه حلّی، ص131؛ جامع الرواة، ج2، ص2.</ref> | شیخ طوسی در کتاب رجالی خود، او را در شمار اصحاب آن دو بزرگوار محسوب کرده و همچنین نجّاشی، علّامه حلّی و دیگران نگاشته‌اند که او از حضرت موسی بن جعفر(علیه‌السلام) روایت نقل می‌کرده است <ref>رجال طوسی، ص357 و 385؛ رجال نجاشی؛ ص220؛ رجال علّامه حلّی، ص131؛ جامع الرواة، ج2، ص2.</ref> | ||
== مشایخ و راویان == | == مشایخ و راویان == | ||
فضاله علاوه بر این که از محضر دو امام بزرگوار بهره برد، نزد محدّثان و حافظان اخبار اهل بیت علیهم السلام نیز حضور یافت و از فضل و دانش و کمال آنان بهره‌ها جست<ref>جامع الرواة، ج2، ص3؛ تنقیح المقال، ج2، ص6، باب الفاء.</ref> که برخی از آنان عبارت‌اند از: | فضاله علاوه بر این که از محضر دو امام بزرگوار بهره برد، نزد محدّثان و حافظان اخبار اهل بیت علیهم السلام نیز حضور یافت و از فضل و دانش و کمال آنان بهره‌ها جست<ref>جامع الرواة، ج2، ص3؛ تنقیح المقال، ج2، ص6، باب الفاء.</ref> که برخی از آنان عبارت‌اند از: | ||
{{فهرست ستونی|2}} | {{فهرست ستونی|2}} | ||
| خط ۶۹: | خط ۷۰: | ||
* شعيب ابو صالح؛ | * شعيب ابو صالح؛ | ||
* صفوان؛ | * صفوان؛ | ||
* عبد الرحمن بن ابي | * عبد الرحمن بن ابي عبدالله؛ | ||
* عبد الرحمن بن ابي نجران؛ | * عبد الرحمن بن ابي نجران؛ | ||
* عبد الرحمن بن سيابة؛ | * عبد الرحمن بن سيابة؛ | ||
* عبد الصمد بن بشير؛ | * عبد الصمد بن بشير؛ | ||
* | * عبدالله بن ابي يعفور؛ | ||
* | * عبدالله بن بكير؛ | ||
* | * عبدالله بن سنان؛ | ||
* العلاء بن رزين؛ | * العلاء بن رزين؛ | ||
* علي بن ابي حمزة؛ | * علي بن ابي حمزة؛ | ||
| خط ۹۱: | خط ۹۲: | ||
* يحيي الحلبي.<ref>نرم‌افزار جهاز راویان، مؤسسة ولي العصر (علیه‌السلام) للدراسات الإسلامية قم،https://hoveyat.valiasr-aj.com/</ref> | * يحيي الحلبي.<ref>نرم‌افزار جهاز راویان، مؤسسة ولي العصر (علیه‌السلام) للدراسات الإسلامية قم،https://hoveyat.valiasr-aj.com/</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
=== راویان === | === راویان === | ||
افرادی بسیاری در محضر او حدیث آموخته‌اند و از وی نقل روایت کرده‌اند<ref>جامع الرواة، ج2، ص3؛ تنقیح المقال، ج2، ص6، باب الفاء.</ref>، از جمله: | افرادی بسیاری در محضر او حدیث آموخته‌اند و از وی نقل روایت کرده‌اند<ref>جامع الرواة، ج2، ص3؛ تنقیح المقال، ج2، ص6، باب الفاء.</ref>، از جمله: | ||
* صفوان بن یحیی؛ | * صفوان بن یحیی؛ | ||
| خط ۱۰۳: | خط ۱۰۴: | ||
* محمّد بن ابی عمیر؛ | * محمّد بن ابی عمیر؛ | ||
* ابان بن عثمان الاحمر؛ | * ابان بن عثمان الاحمر؛ | ||
* حماد بن | * حماد بن عیسی؛ | ||
* ابن | * ابن ابی نجران؛ | ||
* ابن | * ابن ابی یعفور؛ | ||
* احمد بن | * احمد بن ابی عبدالله؛ | ||
* العباس بن معروف؛ | * العباس بن معروف؛ | ||
* عبدالله [ ابنه ]؛ | * عبدالله [ ابنه ]؛ | ||
* | * علی بن اسماعیل المیثمی؛ | ||
* | * علی بن فضال؛ | ||
* | * علی بن مهزیار؛ | ||
* محمد بن جمهور؛ | * محمد بن جمهور؛ | ||
* محمد بن | * محمد بن علی بن محبوب؛ | ||
* | * موسی بن بکر.<ref>نرم‌افزار جهاز راویان، مؤسسة ولي العصر (علیه‌السلام) للدراسات الإسلامية قم،https://hoveyat.valiasr-aj.com/ | ||
</ref> | </ref> | ||
== روایات و اثار == | == روایات و اثار == | ||
نام شریفش در 417 مورد از اسناد روایات، وارد شده است<ref>أحسن التراجم، ج2، ص15.</ref> و از تعبیر فضالة بن | نام شریفش در 417 مورد از اسناد روایات، وارد شده است<ref>أحسن التراجم، ج2، ص15.</ref> و از تعبیر فضالة بن ایوب در اسناد ۴۱۷ روایت آمده و ۹۰۰ روایت هم از فضالة داریم که مجموعا ۱۳۱۷ روایت می‌شود. | ||
روایات فضاله بیشتر در سه محورِ کلّی است: | روایات فضاله بیشتر در سه محورِ کلّی است: | ||
* 1. تبیین حقّانیت و اثبات ولایت و امامت امامان معصوم شیعه، و بیان فضیلت‌ها و منقبت‌ها و مقامات بلند آن بزرگواران؛ | * 1. تبیین حقّانیت و اثبات ولایت و امامت امامان معصوم شیعه، و بیان فضیلت‌ها و منقبت‌ها و مقامات بلند آن بزرگواران؛ | ||
| خط ۱۲۴: | خط ۱۲۵: | ||
* 3. بیان احکام و قانون‌های دینی. | * 3. بیان احکام و قانون‌های دینی. | ||
البته گرایش سوم، پررنگ‌تر از بقیه است<ref>اصول کافی، ج1، ص305 و 188؛ جامع الرواة، ج2، ص3؛ بهجة الآمال، ج6، ص27.</ref>. | البته گرایش سوم، پررنگ‌تر از بقیه است<ref>اصول کافی، ج1، ص305 و 188؛ جامع الرواة، ج2، ص3؛ بهجة الآمال، ج6، ص27.</ref>. | ||
در «فهرست» شیخ | در «فهرست» شیخ طوسی، کتابی برای او ذکر شده است که احمد بن ابی عبداللّه برقی آن را روایت می‌کند <ref>الفهرست، ص200، ش571.</ref> در «رجال نجاشی»، کتاب «الصلاة» را به او نسبت داده اند. <ref>رجال النجاشى، ص311.</ref> برخی از پژوهشگران کتاب الصلوة، و النوادر را از تألیفات او دانسته‌اند<ref>رجال نجاشی، ص220؛ فهرست طوسی، ص136؛ موسوعة طبقات الفقهاء، ج2، ص446؛ معجم الرّجال، ج13، ص271.</ref>. | ||
== درگذشت == | == درگذشت == | ||
| خط ۱۳۳: | خط ۱۳۴: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{فهرست ستونی|3}} | |||
* علامه حلى، حسن بن يوسف، رجال العلامة الحلي، 1جلد، الشريف الرضي - ايران - قم، چاپ: 2، 1402 ه.ق. | * علامه حلى، حسن بن يوسف، رجال العلامة الحلي، 1جلد، الشريف الرضي - ايران - قم، چاپ: 2، 1402 ه.ق. | ||
* كشى، محمد بن عمر، اختيار معرفة الرجال، 2جلد، موسسة آل البيت (علیه‌السلام) لإحياء التراث - ايران - قم، چاپ: 1، 1404 ه.ق. | * كشى، محمد بن عمر، اختيار معرفة الرجال، 2جلد، موسسة آل البيت (علیه‌السلام) لإحياء التراث - ايران - قم، چاپ: 1، 1404 ه.ق. | ||
| خط ۱۹۲: | خط ۱۹۴: | ||
* مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوار (ط - بيروت) - بيروت، چاپ: دوم، 1403 ق. | * مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوار (ط - بيروت) - بيروت، چاپ: دوم، 1403 ق. | ||
* قمى، عباس، سفينة البحار - قم، چاپ: اول، 1414 ق. | * قمى، عباس، سفينة البحار - قم، چاپ: اول، 1414 ق. | ||
{{پایان}} | |||
{{علمای اسلام}} | |||
{{اصحاب اجماع}} | |||
[[رده:عالمان]] | [[رده:عالمان]] | ||
[[رده:عالمان شیعه]] | [[رده:عالمان شیعه]] | ||
[[رده:اصحاب اجماع]] | [[رده:اصحاب اجماع]] | ||