سید محمد محقق داماد: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' آن ها' به ' آنها') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۲۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات شخصیت | |||
| عنوان = سید محمد محقق داماد | |||
| تصویر = سید محمد محقق داماد.jpg | |||
| نام = | |||
| نام‌های دیگر = سید محمد محقق احمدآبادی یزدی | |||
| | | سال تولد = | ||
|نام‌های دیگر | | تاریخ تولد = ۱۳۲۵ش. | ||
| محل تولد = {{فهرست جعبه افقی |یزد |اردکان |روستای احمدآباد }} | |||
| | | سال درگذشت = | ||
| | | تاریخ درگذشت = ۱۳۸۸ش. | ||
| | | محل درگذشت = [[قم]]، ایران | ||
| | | استادان = {{فهرست جعبه عمودی |[[عبدالکریم حائری یزدی]] |سید محمد تقی خوانساری }} | ||
| | | شاگردان = [[مرتضی مطهری]] | ||
|احمدآباد | | دین = [[اسلام]] | ||
| | | مذهب = [[مذهب شیعه|شیعه]] | ||
| | | آثار = {{فهرست جعبه افقی |کتاب الخمس |کتاب الصلاة |حاشیه بر عروة الوثقی }} | ||
|[[قم]] | | فعالیت‌ها = | ||
| | | وبگاه = | ||
}} | |||
|[[عبدالکریم حائری یزدی]] | |||
|شاگردان | |||
| | |||
|کتاب الخمس | |||
| | |||
| | |||
'''آیت‌الله سید محمد محقق داماد''' (۱۳۸۸-۱۳۲۵ ق)، از فقیهان و مدرسان نامدار [[شیعه]] در قرن چهاردهم هجری و از شاگردان [[عبدالکریم حائری یزدی|آیت‌الله حائری]] و داماد ایشان بود. وی با تدریس خارج [[فقه]] و اصول در [[حوزه علمیه قم]] و اهتمام به تعلیم و تربیت فضلاء، رسالت علمی و دینی خویش را انجام داد. [[آیت‌الله مکارم شیرازی]] و [[آیت‌الله جوادی آملی]] از شاگردان برجسته او هستند. | '''آیت‌الله سید محمد محقق داماد''' (۱۳۸۸-۱۳۲۵ ق)، از فقیهان و مدرسان نامدار [[شیعه]] در قرن چهاردهم هجری و از شاگردان [[عبدالکریم حائری یزدی|آیت‌الله حائری]] و داماد ایشان بود. وی با تدریس خارج [[فقه]] و اصول در [[حوزه علمیه قم]] و اهتمام به تعلیم و تربیت فضلاء، رسالت علمی و دینی خویش را انجام داد. [[آیت‌الله مکارم شیرازی]] و [[آیت‌الله جوادی آملی]] از شاگردان برجسته او هستند. | ||
== | == تولد == | ||
در یکی از روزهای ۱۳۲۵ هجری قمری <ref>مجله | در یکی از روزهای ۱۳۲۵ هجری قمری<ref>مجله نور علم، شماره ۱۷ و صفحه ۹۷؛ شیخ محمد شریف رازی در گنجینه دانشمندان، تاریخ تولد ایشان را ۱۳۲۱ ذکر کرده است</ref> در روستای احمدآباد از توابع اردکان [[یزد]] و در خانواده‌ای روحانی، فرزندی مبارک دیده به جهان گشود. نام او را محمد نهادند. حاج سید جعفر موسوی پدر سید محمد، روحانی مخلص و مبلغ دینی و از علاقه‌مندان واقعی خاندان عصمت و طهارت(علیهم‌السلام) بود که بارها با پای پیاده به [[زیارت]] [[عتبات عالیات]] مشرف شده بود. | ||
او قبل از تولد فرزندش | او قبل از تولد فرزندش محمد به شوق زیارت اجدادش رهسپار [[عراق]] گشت. اما این آخرین سفر بود و در همین سفر، روح پاکش به ملکوت اعلی پیوست<ref>مجله نور علم، نشریه جامعه مدرسین، شماره ۱۷، صفحه ۹۷٫</ref>. محمد که سایه پدر را درک نکرده بود، به دست مادر عالم و پارسایش تربیت شد و شاکله شخصیتی او به بار نشست تا این که آفتاب زندگی مادر نیز پس از مدتی کوتاه غروب کرد. | ||
سید محمدمانند جد بزرگوارش [[ | سید محمدمانند جد بزرگوارش [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|رسول اکرم(صلی الله علیه وآله)]]، قبل از ولادت پدر را از دست داد و در شش سالگی مادرش از دنیا رفت. پس از آن محمد عمدتاً نزد خانواده پدری بزرگ شد. | ||
== آغاز تحقیق == | == آغاز تحقیق == | ||
طبیعی بود که فرزند مکتب | طبیعی بود که فرزند مکتب جعفری غیر از علوم دینی دل‌مشغولی دیگری نداشته باشد. تحصیلات مقدماتی را در اردکان یزد سپری کرد، ولی عطش یادگیری اش او را بهزد کشاند. سید محمد نزد اساتید نامدار حوزه علمیه [[یزد]]، مشغول تحصیل مقدمات علوم و سطح شد. | ||
در میان اساتید برجسته | در میان اساتید برجسته او در یزد می‌توان از چند تن نام برد: | ||
# مرحوم [[سید احمد مدرس]]. او مدرسی ماهر و بنام در حوزه علمیه یزد و خصوصاً در تدریس ادبیات عرب بود<ref> آینه دانشوران، سید علیرضا ریحان یزدی، صفحه ۷۳۴٫</ref>. | |||
# مرحوم [[سید احمد مدرس]]. او مدرسی ماهر و بنام در حوزه | # حاج سید یحیی واعظ یزدی(متوفای ۱۳۶۲هجری قمری)<ref> آینه دانشوران، صفحه ۳۷۹ و ۳۷۸٫ گنجینه دانشمندان، ج ۷، ص ۴۶۲٫</ref>. وی از واعظان معروف یزد بود که در [[اصفهان]] نزد علمای بزرگی مانند [[سید مهدی درچه ای]]، شیخ [[اسدالله قمشه ای]]، [[میرزا جهانگیرخان قشقایی]]<ref> آیت‌الله میرزا جهانگیرخان قشقایی از علماء عصر مشروطه در اصفهان به تحصیل پرداخت. در علوم نقلی و عقلی مخصوصاً حکمت تبحر داشت و باعث رونق فلسفه در این شهر شد. (۱۳۲۸ – ۱۲۴۳ هـجری قمری)</ref>. زانوی تلمذ زده است. | ||
# [[سید حسین باغ گندمی]]<ref> آینه دانشوران، ص ۲۲۵ – ۲۲۴٫</ref> از شاگردان برجسته آیت‌الله حاج سید محمد کاظم طباطبایی یزدی <ref>آیت‌الله سید محمد کاظم طباطبایی یزدی متولد ۱۲۴۸ هـجری قمری. در یزد که تحصیلات مقدماتی را در یزد گذراند و برای تکمیل درس به اصفهان و سپس نجف عزیمت کرد و نزد علمای بزرگی همچون میرزای شیرازی و…تلمذ نمود. از مجاهدین بیدار عصر مشروطه و صاحب کتاب ارزشمند العروه الوثقی در سال ۱۳۳۷ هـجری قمری دار فانی را وداع گفت</ref>. در عتبات عالیات بود که پس از تکمیل دروس خود از عراقبه موطن خود بازگشت و به امر تدریس مشغول گردید. | |||
# حاج سید یحیی واعظ یزدی(متوفای ۱۳۶۲هجری قمری) <ref> آینه | # آیت‌الله حاج شیخ غلامرضا فقیه خراسانی[کوچه بیوکی] ـ (۱۲۹۵ـ ۱۳۸۰ هجری قمری) فرزند حاج ابراهیم کوچه بیوکی یزدی، در [[مشهد]]دیده به جهان گشود. پس از تحصیل علوم ادبی و مقداری از [[فقه]] و اصول و کلام به همراه قوچانی‌اش، [[سید حسن قوچانی]]، معروف به [[آقا نجفی]]<ref> از عالمان نامور و وارسته اواخر عهد قاجار و عصر مشروطه که در نجف به درجه اجتهاد رسید و با کتاب سیاحت شرق و سیاحت غرب معروف گردید (متوفای ۱۳۶۲ هـجری قمری)</ref>، برای ادامه تحصیل بهزدو سپس [[اصفهان]] حرکت کردند. پس از پنج سال اقامت در اصفهان، عازم [[عراق]] شد و در [[حوزه علمیه نجف|حوزه نجف]] نزد علمای بزرگواری چون آیت‌الله حاج سید محمد کاظم طباطبایی یزدی و آخوند ملا محمد کاظم خراسانی<ref> آخوند خراسانی از حماسه سازان تاریخ ایران و مشروطه، مرجع تقلید و مدرس کم‌نظیر حوزه علمیه نجف و رهبر انقلاب مشروطه و صاحب کتاب معروف کفایه الاصول (۱۳۲۹ – ۱۲۵۵ هـجری قمری)</ref> و آیت‌الله شیخ محمدباقر اصطهباناتی <ref>۱۰٫ از علماء پرشور و مشروطه و شاگرد میرزای شیرازی بزرگ که در حمایت از شیخ فضل الله فعالیت می‌کرد و به دست پسران قوام الملک به فجیع‌ترین وضع به شهادت رسید</ref> تحصیل کرد و پس از رسیدن به درجه اجتهاد بهزد بازگشت. مدت چهل سال زعامت و تدبیر مردم یزدرا عهده‌دار بود<ref> رک: گلشن ابرار</ref>. | ||
# [[سید حسین باغ گندمی]] <ref> آینه | |||
# آیت‌الله حاج شیخ غلامرضا فقیه خراسانی[کوچه بیوکی] ـ (۱۲۹۵ـ ۱۳۸۰ هجری قمری) فرزند حاج ابراهیم کوچه بیوکی یزدی، در [[مشهد]]دیده به جهان گشود. پس از تحصیل علوم ادبی و مقداری از [[فقه]] و اصول و کلام به همراه | |||
== شاگردان == | == شاگردان == | ||
در محضر سید محمد محقق داماد، جمع کثیری از دانش وران و علما کسب فیض کردند. نام برخی از آنان را به عنوان زینت بخش این مقاله | در محضر سید محمد محقق داماد، جمع کثیری از دانش وران و علما کسب فیض کردند. نام برخی از آنان را به عنوان زینت بخش این مقاله می‌آوریم: | ||
# مرحوم [[مرتضی حائری یزدی|آیت‌الله حاج شیخ مرتضی حائری یزدی]] | # مرحوم [[مرتضی حائری یزدی|آیت‌الله حاج شیخ مرتضی حائری یزدی]] | ||
| خط ۷۲: | خط ۴۹: | ||
# شهید شیخ [[عبدالرحیم ربانی شیرازی]] | # شهید شیخ [[عبدالرحیم ربانی شیرازی]] | ||
# حاج شیخ [[احمد پایانی]] | # حاج شیخ [[احمد پایانی]] | ||
نیز جمعی از اساتید و اکابر حوزه علمیه که بر کرسی استادی آن چه از علم و عمل آموخته اند، به شاگردان خویش آموختند مانند استاد خویش به تربیت شاگردان پرداختند. برخی از این بزرگواران عبارت‌اند از: | |||
نیز جمعی از اساتید و اکابر حوزه | |||
# آیت‌الله [[عبدالله جوادی آملی]] | # آیت‌الله [[عبدالله جوادی آملی]] | ||
| خط ۸۰: | خط ۵۶: | ||
# آیت‌الله حاج شیخ [[حسین مظاهری اصفهانی]] | # آیت‌الله حاج شیخ [[حسین مظاهری اصفهانی]] | ||
# آیت‌الله حاج شیخ [[حسین نوری همدانی]] | # آیت‌الله حاج شیخ [[حسین نوری همدانی]] | ||
# [[آیت‌الله محمد مؤمن قمی]] <ref>مجله | # [[آیت‌الله محمد مؤمن قمی]]<ref>مجله نور علم؛ شماره ۱۷، ص ۹۸؛ سیمای اردکان، ص ۳؛ درس‌هایی از مکتب اسلام، سال دهم، شماره ۴، ص ۲۲۶٫</ref>. | ||
به گمان برخی ناآگاهان، ایشان با سیاست و فلسفه مخالفت داشتند، اما با نگاهی گذرا به تربیت شدگان درس ایشان، بلندنظری آیت‌الله محقق | به گمان برخی ناآگاهان، ایشان با سیاست و فلسفه مخالفت داشتند، اما با نگاهی گذرا به تربیت شدگان درس ایشان، بلندنظری آیت‌الله محقق داماد آشکار می‌گردد؛ زیرا، کسانی که زانوی تلمذ نزد ایشان زده‌اند، اکثراً از ارکان حرکت اسلامی ـ شیعی ایران بودند که منجر به انقلابی با صلابت در سطح جهان شده است. | ||
در مورد عدم مخالفت ایشان با حکمت به نقل | در مورد عدم مخالفت ایشان با حکمت به نقل خاطره‌ای از فرزند برومند ایشان، دکتر آیت‌الله سید مصطفی محقق داماد اکتفا می‌کنیم. دکتر محقق دامادمی‌گوید: «در سال ۴۵ که سال‌های آخر دانشگاه را طی می‌کردم، علاقه‌مند شدم [[فلسفه]] بخوانم. پدرم با فلسفه آشنایی نداشت، اما مخالف هم نبود. [معتقد بود] اگر می‌خواهی فلسفه بخوانی، پیش استادش بخوان، پیش کسی که این چیزها را خوب می‌داند. من منطق منظومه را در قم پیش استاد متخصصی خواندم. مرحوم پدرم به من گفت: اگر می‌خواهی فلسفه بخوانی یا پیش حاج آقا مهدی(حائری یزدی) بخوان یا پیش آقای مطهری. | ||
آن وقت | آن وقت دایی‌ام، مهدی حائری یزدی در کانادا بودند. من خدمت آقای مطهری رسیدم. در سال ۴۷ ـ ۴۸ شهید مطهری مرا به محبت پذیرفتند؛ چون ایشان یکی از شاگردان پدرم بودند. پیغام پدرم را دادم. نزد آقای مطهری به طور خصوصی فلسفه را شروع کردم.». | ||
== تألیفات == | == تألیفات == | ||
از تألیفات مرحوم آیت‌الله محقق | از تألیفات مرحوم آیت‌الله محقق داماد چند اثر باقی مانده است که مهم‌ترین و عمده‌ترین آنها حواشی بر اثر ارزشمند فقهی [[آیت‌الله طباطبایی یزدی]] یعنی کتاب [[العروه الوثقی]] است که به قلم خود آن مرحوم نگارش یافته است. بعضی از دروس ایشان را شاگردان آن مرحوم تقریر کرده و به رشته تحریر درآورده‌اند که برخی از این تقریرات به زیور طبع آراسته شده‌اند. | ||
# استاد آیت‌الله جوادی آملی مباحث [[حج]] و صلاه و صوم و [[اعتکاف]] و [[خمس]] و قسمت عمده | # استاد آیت‌الله جوادی آملی مباحث [[حج]] و صلاه و صوم و [[اعتکاف]] و [[خمس]] و قسمت عمده [[زکات]] را تقریر و تحریر کرده و به چاپ رسانده است. | ||
# درس اصول ایشان توسط استاد آیت‌الله شیخ ناصر مکارم شیرازی نوشته شده است. | # درس اصول ایشان توسط استاد آیت‌الله شیخ [[ناصر مکارم شیرازی]] نوشته شده است. | ||
# [[آیت‌الله طاهری اصفهانی]] مبحث [[طهارت]] و دوره | # [[آیت‌الله طاهری اصفهانی]] مبحث [[طهارت]] و دوره اصول ایشان را تقریر کرده است. | ||
# مبحث فقهی صلاه را نیز آیت‌الله حاج شیخ محمد مؤمن | # مبحث فقهی صلاه را نیز آیت‌الله حاج شیخ محمد مؤمن قمی تقریر و تحریر کرده است<ref>گنجینه دانشمندان، ج ۲، ص ۱۴۲؛ مجله نور علم، شماره ۵، دور دوم، ص ۱۰۳ – ۹۶٫</ref>. | ||
== درگذشت == | == درگذشت== | ||
این عارف عظیم‌الشأن که در روزهای آخر عمر از عارضه سکته قلبی رنج می‌برد، از اوایل [[رمضان|ماه مبارک رمضان]] در بستر بیماری به سر می‌برد. وقتی شاگردان و یا خواص به عیادت وی می‌رفتند و ساعت معمول درس ایشان فرا می‌رسید، چون خود را محروم از این فیض عظیم می‌دید، به آرامی اشک می‌ریخت و این جملات پر ارزش را می‌فرمود: «من از مرگ نمی‌ترسم، ولی از این می‌ترسم که وجود عاطل و باطلی باشم و نتوانم انجام وظیفه شرعی کنم<ref>مجله نور علم؛ ش ۱۷؛ ص ۹۸؛ درس‌هایی از مکتب اسلام، سال دهم، ش ۴، ص ۲۲۶٫</ref>.» | |||
به دنیا و ما‌فی‌ها چشمی ندوخته بود تا بگویند: «چشم بر جهان فروبست» و [[آخرت]] و جهان برتر آن چنان درآمیخته با جوهره لحظه‌های مبارک زندگی دنیوی اش بود که هرگز نمی‌توان گفت: «به دیار باقی شتافت». شاید بتوان این گونه فریاد کرد که روحی بزرگ که بیش از نیم قرن در حصار کالبدی کوچک اسیر بود، از این خاک پرواز کرد تا در جوار اولیای حق منزل گزیند. | |||
روز چهارشنبه دوم [[ذی الحجه|ذوالحجه]] الحرام سال هزار و سیصد و هشتاد و هشت هجری قمری، آیت‌الله سید محمد محقق دامادیزدی پس از تحمل هفتاد و پنج روز بیماری در اثر سکته قلبی، روحش به دیدار یار شتافت تا در کنار اجدادش آرام گیرد. مردم مؤمن [[قم]] عصر همان روز، پیکر پاک ایشان را با چشمانی اشکبار و اندوهی فراوان تشییع کردند و در مقبره ای از مقابر شرقی صحن مطهر [[فاطمه بنت موسی بن جعفر|کریمه اهل‌بیت(علیها السلام)]]، مقابل ایوان آینه به خاک سپردند. | |||
روز چهارشنبه دوم [[ذی الحجه|ذوالحجه]] الحرام سال هزار و سیصد و هشتاد و هشت هجری قمری، آیت‌الله سید محمد محقق دامادیزدی پس از تحمل هفتاد و پنج روز بیماری در اثر سکته | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
== | === منابع === | ||
[https://olama-orafa.ir/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B3%DB%8C%D8%AF-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%85%D8%AD%D9%82%D9%82-%D8%AF%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AF/ برگرفته از سایت زندگی‌نامه آیت‌الله سید محمد محقق داماد یزدی(۱۳۲۵ – ۱۳۸۸قمری)] | [https://olama-orafa.ir/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B3%DB%8C%D8%AF-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%85%D8%AD%D9%82%D9%82-%D8%AF%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AF/ برگرفته از سایت زندگی‌نامه آیت‌الله سید محمد محقق داماد یزدی(۱۳۲۵ – ۱۳۸۸قمری)] | ||
{{علمای اسلام}} | |||
[[رده: | [[رده:عالمان]] | ||
[[رده: | [[رده:عالمان شیعه]] | ||
[[رده:مراجع تقلید]] | [[رده:مراجع تقلید]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۴ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۰۶
| سید محمد محقق داماد | |
|---|---|
 | |
| نام‌های دیگر | سید محمد محقق احمدآبادی یزدی |
| اطلاعات شخصی | |
| روز تولد | ۱۳۲۵ش. |
| محل تولد |
|
| روز درگذشت | ۱۳۸۸ش. |
| محل درگذشت | قم، ایران |
| دین | اسلام، شیعه |
| استادان |
|
| شاگردان | مرتضی مطهری |
| آثار |
|
آیت‌الله سید محمد محقق داماد (۱۳۸۸-۱۳۲۵ ق)، از فقیهان و مدرسان نامدار شیعه در قرن چهاردهم هجری و از شاگردان آیت‌الله حائری و داماد ایشان بود. وی با تدریس خارج فقه و اصول در حوزه علمیه قم و اهتمام به تعلیم و تربیت فضلاء، رسالت علمی و دینی خویش را انجام داد. آیت‌الله مکارم شیرازی و آیت‌الله جوادی آملی از شاگردان برجسته او هستند.
تولد
در یکی از روزهای ۱۳۲۵ هجری قمری[۱] در روستای احمدآباد از توابع اردکان یزد و در خانواده‌ای روحانی، فرزندی مبارک دیده به جهان گشود. نام او را محمد نهادند. حاج سید جعفر موسوی پدر سید محمد، روحانی مخلص و مبلغ دینی و از علاقه‌مندان واقعی خاندان عصمت و طهارت(علیهم‌السلام) بود که بارها با پای پیاده به زیارت عتبات عالیات مشرف شده بود.
او قبل از تولد فرزندش محمد به شوق زیارت اجدادش رهسپار عراق گشت. اما این آخرین سفر بود و در همین سفر، روح پاکش به ملکوت اعلی پیوست[۲]. محمد که سایه پدر را درک نکرده بود، به دست مادر عالم و پارسایش تربیت شد و شاکله شخصیتی او به بار نشست تا این که آفتاب زندگی مادر نیز پس از مدتی کوتاه غروب کرد.
سید محمدمانند جد بزرگوارش رسول اکرم(صلی الله علیه وآله)، قبل از ولادت پدر را از دست داد و در شش سالگی مادرش از دنیا رفت. پس از آن محمد عمدتاً نزد خانواده پدری بزرگ شد.
آغاز تحقیق
طبیعی بود که فرزند مکتب جعفری غیر از علوم دینی دل‌مشغولی دیگری نداشته باشد. تحصیلات مقدماتی را در اردکان یزد سپری کرد، ولی عطش یادگیری اش او را بهزد کشاند. سید محمد نزد اساتید نامدار حوزه علمیه یزد، مشغول تحصیل مقدمات علوم و سطح شد.
در میان اساتید برجسته او در یزد می‌توان از چند تن نام برد:
- مرحوم سید احمد مدرس. او مدرسی ماهر و بنام در حوزه علمیه یزد و خصوصاً در تدریس ادبیات عرب بود[۳].
- حاج سید یحیی واعظ یزدی(متوفای ۱۳۶۲هجری قمری)[۴]. وی از واعظان معروف یزد بود که در اصفهان نزد علمای بزرگی مانند سید مهدی درچه ای، شیخ اسدالله قمشه ای، میرزا جهانگیرخان قشقایی[۵]. زانوی تلمذ زده است.
- سید حسین باغ گندمی[۶] از شاگردان برجسته آیت‌الله حاج سید محمد کاظم طباطبایی یزدی [۷]. در عتبات عالیات بود که پس از تکمیل دروس خود از عراقبه موطن خود بازگشت و به امر تدریس مشغول گردید.
- آیت‌الله حاج شیخ غلامرضا فقیه خراسانی[کوچه بیوکی] ـ (۱۲۹۵ـ ۱۳۸۰ هجری قمری) فرزند حاج ابراهیم کوچه بیوکی یزدی، در مشهددیده به جهان گشود. پس از تحصیل علوم ادبی و مقداری از فقه و اصول و کلام به همراه قوچانی‌اش، سید حسن قوچانی، معروف به آقا نجفی[۸]، برای ادامه تحصیل بهزدو سپس اصفهان حرکت کردند. پس از پنج سال اقامت در اصفهان، عازم عراق شد و در حوزه نجف نزد علمای بزرگواری چون آیت‌الله حاج سید محمد کاظم طباطبایی یزدی و آخوند ملا محمد کاظم خراسانی[۹] و آیت‌الله شیخ محمدباقر اصطهباناتی [۱۰] تحصیل کرد و پس از رسیدن به درجه اجتهاد بهزد بازگشت. مدت چهل سال زعامت و تدبیر مردم یزدرا عهده‌دار بود[۱۱].
شاگردان
در محضر سید محمد محقق داماد، جمع کثیری از دانش وران و علما کسب فیض کردند. نام برخی از آنان را به عنوان زینت بخش این مقاله می‌آوریم:
- مرحوم آیت‌الله حاج شیخ مرتضی حائری یزدی
- استاد شهید آیت‌الله مرتضی مطهری، اعلی الله مقامه الشریف
- شهید دکتر آیت‌الله سید محمد حسینی بهشتی
- شهید آیت‌الله حاج آقا مصطفی خمینی
- امام موسی صدر
- شهید دکتر محمد مفتح
- شهید حاج شیخ علی قدوسی
- مرحوم آیت‌الله شیخ علی مشکینی
- شهید شیخ عبدالرحیم ربانی شیرازی
- حاج شیخ احمد پایانی
نیز جمعی از اساتید و اکابر حوزه علمیه که بر کرسی استادی آن چه از علم و عمل آموخته اند، به شاگردان خویش آموختند مانند استاد خویش به تربیت شاگردان پرداختند. برخی از این بزرگواران عبارت‌اند از:
- آیت‌الله عبدالله جوادی آملی
- آیت‌الله حاج آقا موسی شبیری زنجانی
- آیت‌الله استاد حاج شیخ ناصر مکارم شیرازی
- آیت‌الله حاج شیخ حسین مظاهری اصفهانی
- آیت‌الله حاج شیخ حسین نوری همدانی
- آیت‌الله محمد مؤمن قمی[۱۲].
به گمان برخی ناآگاهان، ایشان با سیاست و فلسفه مخالفت داشتند، اما با نگاهی گذرا به تربیت شدگان درس ایشان، بلندنظری آیت‌الله محقق داماد آشکار می‌گردد؛ زیرا، کسانی که زانوی تلمذ نزد ایشان زده‌اند، اکثراً از ارکان حرکت اسلامی ـ شیعی ایران بودند که منجر به انقلابی با صلابت در سطح جهان شده است.
در مورد عدم مخالفت ایشان با حکمت به نقل خاطره‌ای از فرزند برومند ایشان، دکتر آیت‌الله سید مصطفی محقق داماد اکتفا می‌کنیم. دکتر محقق دامادمی‌گوید: «در سال ۴۵ که سال‌های آخر دانشگاه را طی می‌کردم، علاقه‌مند شدم فلسفه بخوانم. پدرم با فلسفه آشنایی نداشت، اما مخالف هم نبود. [معتقد بود] اگر می‌خواهی فلسفه بخوانی، پیش استادش بخوان، پیش کسی که این چیزها را خوب می‌داند. من منطق منظومه را در قم پیش استاد متخصصی خواندم. مرحوم پدرم به من گفت: اگر می‌خواهی فلسفه بخوانی یا پیش حاج آقا مهدی(حائری یزدی) بخوان یا پیش آقای مطهری.
آن وقت دایی‌ام، مهدی حائری یزدی در کانادا بودند. من خدمت آقای مطهری رسیدم. در سال ۴۷ ـ ۴۸ شهید مطهری مرا به محبت پذیرفتند؛ چون ایشان یکی از شاگردان پدرم بودند. پیغام پدرم را دادم. نزد آقای مطهری به طور خصوصی فلسفه را شروع کردم.».
تألیفات
از تألیفات مرحوم آیت‌الله محقق داماد چند اثر باقی مانده است که مهم‌ترین و عمده‌ترین آنها حواشی بر اثر ارزشمند فقهی آیت‌الله طباطبایی یزدی یعنی کتاب العروه الوثقی است که به قلم خود آن مرحوم نگارش یافته است. بعضی از دروس ایشان را شاگردان آن مرحوم تقریر کرده و به رشته تحریر درآورده‌اند که برخی از این تقریرات به زیور طبع آراسته شده‌اند.
- استاد آیت‌الله جوادی آملی مباحث حج و صلاه و صوم و اعتکاف و خمس و قسمت عمده زکات را تقریر و تحریر کرده و به چاپ رسانده است.
- درس اصول ایشان توسط استاد آیت‌الله شیخ ناصر مکارم شیرازی نوشته شده است.
- آیت‌الله طاهری اصفهانی مبحث طهارت و دوره اصول ایشان را تقریر کرده است.
- مبحث فقهی صلاه را نیز آیت‌الله حاج شیخ محمد مؤمن قمی تقریر و تحریر کرده است[۱۳].
درگذشت
این عارف عظیم‌الشأن که در روزهای آخر عمر از عارضه سکته قلبی رنج می‌برد، از اوایل ماه مبارک رمضان در بستر بیماری به سر می‌برد. وقتی شاگردان و یا خواص به عیادت وی می‌رفتند و ساعت معمول درس ایشان فرا می‌رسید، چون خود را محروم از این فیض عظیم می‌دید، به آرامی اشک می‌ریخت و این جملات پر ارزش را می‌فرمود: «من از مرگ نمی‌ترسم، ولی از این می‌ترسم که وجود عاطل و باطلی باشم و نتوانم انجام وظیفه شرعی کنم[۱۴].»
به دنیا و ما‌فی‌ها چشمی ندوخته بود تا بگویند: «چشم بر جهان فروبست» و آخرت و جهان برتر آن چنان درآمیخته با جوهره لحظه‌های مبارک زندگی دنیوی اش بود که هرگز نمی‌توان گفت: «به دیار باقی شتافت». شاید بتوان این گونه فریاد کرد که روحی بزرگ که بیش از نیم قرن در حصار کالبدی کوچک اسیر بود، از این خاک پرواز کرد تا در جوار اولیای حق منزل گزیند.
روز چهارشنبه دوم ذوالحجه الحرام سال هزار و سیصد و هشتاد و هشت هجری قمری، آیت‌الله سید محمد محقق دامادیزدی پس از تحمل هفتاد و پنج روز بیماری در اثر سکته قلبی، روحش به دیدار یار شتافت تا در کنار اجدادش آرام گیرد. مردم مؤمن قم عصر همان روز، پیکر پاک ایشان را با چشمانی اشکبار و اندوهی فراوان تشییع کردند و در مقبره ای از مقابر شرقی صحن مطهر کریمه اهل‌بیت(علیها السلام)، مقابل ایوان آینه به خاک سپردند.
پانویس
- ↑ مجله نور علم، شماره ۱۷ و صفحه ۹۷؛ شیخ محمد شریف رازی در گنجینه دانشمندان، تاریخ تولد ایشان را ۱۳۲۱ ذکر کرده است
- ↑ مجله نور علم، نشریه جامعه مدرسین، شماره ۱۷، صفحه ۹۷٫
- ↑ آینه دانشوران، سید علیرضا ریحان یزدی، صفحه ۷۳۴٫
- ↑ آینه دانشوران، صفحه ۳۷۹ و ۳۷۸٫ گنجینه دانشمندان، ج ۷، ص ۴۶۲٫
- ↑ آیت‌الله میرزا جهانگیرخان قشقایی از علماء عصر مشروطه در اصفهان به تحصیل پرداخت. در علوم نقلی و عقلی مخصوصاً حکمت تبحر داشت و باعث رونق فلسفه در این شهر شد. (۱۳۲۸ – ۱۲۴۳ هـجری قمری)
- ↑ آینه دانشوران، ص ۲۲۵ – ۲۲۴٫
- ↑ آیت‌الله سید محمد کاظم طباطبایی یزدی متولد ۱۲۴۸ هـجری قمری. در یزد که تحصیلات مقدماتی را در یزد گذراند و برای تکمیل درس به اصفهان و سپس نجف عزیمت کرد و نزد علمای بزرگی همچون میرزای شیرازی و…تلمذ نمود. از مجاهدین بیدار عصر مشروطه و صاحب کتاب ارزشمند العروه الوثقی در سال ۱۳۳۷ هـجری قمری دار فانی را وداع گفت
- ↑ از عالمان نامور و وارسته اواخر عهد قاجار و عصر مشروطه که در نجف به درجه اجتهاد رسید و با کتاب سیاحت شرق و سیاحت غرب معروف گردید (متوفای ۱۳۶۲ هـجری قمری)
- ↑ آخوند خراسانی از حماسه سازان تاریخ ایران و مشروطه، مرجع تقلید و مدرس کم‌نظیر حوزه علمیه نجف و رهبر انقلاب مشروطه و صاحب کتاب معروف کفایه الاصول (۱۳۲۹ – ۱۲۵۵ هـجری قمری)
- ↑ ۱۰٫ از علماء پرشور و مشروطه و شاگرد میرزای شیرازی بزرگ که در حمایت از شیخ فضل الله فعالیت می‌کرد و به دست پسران قوام الملک به فجیع‌ترین وضع به شهادت رسید
- ↑ رک: گلشن ابرار
- ↑ مجله نور علم؛ شماره ۱۷، ص ۹۸؛ سیمای اردکان، ص ۳؛ درس‌هایی از مکتب اسلام، سال دهم، شماره ۴، ص ۲۲۶٫
- ↑ گنجینه دانشمندان، ج ۲، ص ۱۴۲؛ مجله نور علم، شماره ۵، دور دوم، ص ۱۰۳ – ۹۶٫
- ↑ مجله نور علم؛ ش ۱۷؛ ص ۹۸؛ درس‌هایی از مکتب اسلام، سال دهم، ش ۴، ص ۲۲۶٫
منابع
برگرفته از سایت زندگی‌نامه آیت‌الله سید محمد محقق داماد یزدی(۱۳۲۵ – ۱۳۸۸قمری)
