احمد بن هارون فامی

احمد بن هارون فامی
نام کامل	احمد بن هارون فامی
اطلاعات شخصی
سال تولد	270 ق، ۲۶۲ ش‌، ۸۸۴ م
سال درگذشت	354 ق، ۳۴۴ ش‌، ۹۶۵ م
دین	اسلام، شیعه
استادان	محمد بن حسن صفار قمی محمد بن جعفر بن بطه قمی علی بن بابویه قمی محمد بن عبدالله بن جعفر حمیری
شاگردان	شیخ صدوق محمد بن بابویه احمد بن حسین بن احمد بن عمران
فعالیت‌ها	فقیه محدث شیعی

احمد بن هارون فامی، (حدود 270 – بعد 354ق) فقیه و محدث شیعی.

معرفی اجمالی

احمد بن هارون فامی، فقیه و محدث شیعی. کنیه او در منابع ذکر نشده است. وی در 354هجری در مسجد کوفه حدیث می‏‌گفت، بنابراین وفات او بعد از این تاریخ اتفاق افتاده و احتمالاً در کوفه بوده است. وی ظاهراً در قم تولد یافت و زمان آن تقریباً در دهه هفتم سده سوم هجری بوده است، زیرا کهن‏ ترین استاد او «محمد بن حسن صفار قمی» (م290ق) است که وی در چند مورد از این استاد به ‏طور مستقیم نقل حدیث کرده است. وی تحصیلات خود را در قم آغاز کرد و سال‏‌های درازی نزد استادان این شهر، حیات علمی خود را به سر آورده است تا این‌که خود در فقه و حدیث تبحر یافت و به حد کمال رسید. در ضمن فراگیری حدیث، به کار «بقالی» و تجارت حبوبات نیز اشتغال داشته و از این راه درآمد زندگی را تأمین می‏‌نموده است، از این‏ رو لقب «فامی» به او داده شد. در بعضی از منابع به جای فامی لقب «قاضی» یا «طائی» آمده است که ظاهراً هر یک از این ‏دو تحریف فامی هستند. از معاصران او در قم «ابن ولید قمی» (م343ق)، «جعفر بن محمد بن مسرور» و «ابومحمد مؤمن قمی» (م340ق) هستند که با هم نزد «محمد بن جعفر بن بطه قمی»(م.ب317ق) احادیثی شنیده‌‏اند. هم‌چنین معاصر دیگر او «جعفر بن محمد بن قولویه» (م368ق) است که مشترکاً نزد «علی بن بابویه قمی»(م329ق) شاگردی نموده‏‌اند. وی در قم استادان زیادی دیده است که معروف‏ ترین آنها «محمد بن عبدالله بن جعفر حمیری»(م.ب304ق)، «محمد بن حسن صفار قمی»(م290ق) و «محمد بن جعفر بن بطه قمی»(م.ب317ق) هستند. تحقیقات نشان می‏‌دهد که وی در دهه‏‌های آخر عمر از قم خارج شد و راهی عراق گردید.

«شیخ صدوق محمد بن بابویه»(م381ق) که از شاگردان ویژه اوست، در 354هجری در مسجد کوفه از او حدیث شنیده است و خود او نیز از «ابن عقده کوفی»(م332ق) روایت دارد، چنان‌که نجاشی در ذیل شرح‏ حال «جعفر بن بشیر» و «حجاج بن رفاعه» گزارش او از ابن عقده را نقل کرده است. هم‌چنین از شاگردان دیگر او «احمد بن حسین بن احمد بن عمران»(م.ح381ق، استاد شیخ مفید و صاحب کتاب الاختصاص) است که در بغداد اقامت داشت و احتمال اقامت وی در بغداد (علاوه بر کوفه) را نیز تقویت می‏‌کند. درباره ارزش روایات او سخن صریحی در منابع نیافتیم اما سوابق علمی او و هم‌چنین اظهار رضایت شیخ صدوق درباره شخصیت او کاشف از آن است که گفته‏‌های حدیثی او قابل استناد و مورد قبول هستند. نجاشی نام او را در رجال خود به‏ طور مستقل ذکر نکرده است بنابراین می‏‌توان حدس زد که وی دارای آثار تألیفی نبوده است.

استادان

از اساتید مشهور و نامدار وی می‌توان از محمد بن حسن صفار قمی، محمد بن جعفر بن بطه قمی، علی بن بابویه قمی، محمد بن عبدالله بن جعفر حمیری نام‌برد.

شاگردان

در میان شاگردان وی می‌توان ازشیخ صدوق محمد بن بابویه و احمد بن حسین بن احمد بن عمران نام‌برد.

جستارهای وابسته

• مسجد کوفه
• کوفه
• بغداد
• فقه

منابع

• عیون اخبار الرضا(ع)، ج1ص291 حدیث 23، وص226 حدیث2، وص250 حدیث 13، و موارد دیگر؛
• الخصال، باب الاثنین، ص33 حدیث1، وص69 حدیث103 و104، و موارد دیگر؛
• الامالی، شیخ صدوق، ص92 حدیث68، وص177 حدیث179، وص266 حدیث289؛
• رجال طوسی، ص413 شماره 5978، وص445 شماره 6336؛
• تنقیح المقال(حجری)، ج1ص99 شماره 572.