احمد بن محمد بن صقر صائغ

احمد بن محمد بن صقر صائغ
نام کامل	احمد بن محمد بن صقر صائغ
نام‌های دیگر	معدل
اطلاعات شخصی
سال درگذشت	347 ق، ۳۳۷ ش‌، ۹۵۸ م
دین	اسلام، شیعه
استادان	عیسی بن محمد علوی محمد بن جعفر زعفرانی محمد بن ایوب محمد بن عباس بن بسام موسی بن اسحاق قاضی
شاگردان	محمد بن علی بن بابویه قمی
فعالیت‌ها	مفسر و محدث

احمد بن محمد بن صقر صائغ، (000 – حدود 347 ق) ابوالحسن. ملقب به «معدل» (به فتح و تشدید دال). مفسر و محدث شیعی.

معرفی اجمالی

احمد بن محمد بن صقر صائغ، ابوالحسن. ملقب به «معدل»(به فتح و تشدید دال). مفسر و محدث شیعی. در‌باره ولادت و وفات او گزارشی در منابع نیامده است. «شیخ صدوق»(م381ق) که در فاصله سال‏‌های 339 تا 347 هجری توسط «رکن الدوله بویهی»(م366ق) به ری دعوت شده بود، احادیث متعددی از او نقل کرده و از او با عنوان «شیخ لأهل ری»(استاد پیری از ری) یاد می‏‌کند. بنابراین می‌‏توان وفات او را تقریباً در اواسط قرن چهارم در نظر گرفت.

از لقب «صائغ» بر می‌‏آید که خود او یا پدرش صنعت‏گر بوده و در ریخته‏‌گری و قالب‏‌ریزی اشیاء مهارت داشته است. وی اصالتاً ایرانی است اما در اینکه اهل کجا و از چه خانواده‌‏ای برخاسته است چیزی دانسته نیست. همین‏‌قدر می‌‏دانیم که وی مدت زیادی در ری مسکن داشت و حیات علمی خود را در این شهر به سر آورده و احتمالاً در همین‏ جا نیز دار فانی را وداع گفت. وی در علوم حدیث به مقام استادی رسید و چنان‌که از تعابیر شیخ صدوق بر می‌‏آید وی از شیوخ و بزرگان ری به شمار می‌‏آمده است و چون در نقل حدیث راستگو بود، لقب «عدل» یا «معدل» گرفت. از معاصران او در ری «ابن جراده بردعی» (م348ق)، «یعقوب بن یوسف بن یعقوب» و «احمد بن حسن قطان» هستند. همچنین بسیاری از اساتید و شاگردان او در قم و ری اقامت داشتند.

درباره اعتقاد او هر چند صاحب‌نظران سخنی به میان نیاورده‌‏اند، ولی نباید نسبت به تشیع او تردید کرد زیرا وی روایت‏‌گر احادیثی در فضیلت اهل‏‌بیت (علیه السلام) و ناقل برخی از خطبه‌‏های نهج‏‌البلاغه است. وی هم‌چنین روایتی در مذمت خلیفه ثانی دارد که در کتاب کمال‏‌الدین ابن‏ بابویه آمده است، چنان‌که در تفسیر آیه: «و كل شئ أحصیناه فی إمام مبین ^[یس–12] ‎» حدیثی آورده است که رسول اکرم (صلی الله علیه) «امام مبین» را به علی بن ابی‌طالب (علیه السلام) تفسیر فرموده است. این مطلب، با توجه به این‌که تفسیر پیامبر در برابر پاسخ‌‏های نادرست ابوبکر و عمر بود که «امام مبین» را به تورات، انجیل و قرآن تفسیر کرده بودند، شیعه ‏بودن وی را بیشتر آشکار می‌‏سازد.

اساتید

از جمله اساتید او:

1. «عیسی بن محمد علوی»،
2. «محمد بن جعفر زعفرانی»،
3. «محمد بن ایوب»،
4. «محمد بن عباس بن بسام»،
5. «موسی بن اسحاق قاضی» هستند.

شاگردان

از شاگردان او تنها محمد بن علی بن بابویه قمی (م 381 ق) مشهور و معروف است که در شناساندن او به آیندگان نقش اساسی داشته است.

آثار

وی دارای اثر تألیفی نبوده است، به همین دلیل نام او در فهرست نجاشی ذکر نشده است.

جستارهای وابسته

• شیخ صدوق
• نهج‏‌البلاغه
• نجاشی

منابع

• الخصال، ص191 حدیث264، وص429 حدیث8؛
• الامالی، شیخ صدوق، ص446 حدیث597؛
• التوحید، شیخ صدوق، ص44؛
• کمال الدین و تمام النعمه، ترجمه منصور پهلوان، ج1ص61؛
• معانی الاخبار، باب معنی امام مبین، ص95؛
• الفوائد الرجالیه، ج3ص293؛
• طبقات اعلام الشیعه، ج1ص48.