ابن حجر هیتمی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌وحدت
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۵۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<div class="wikiInfo">[[پرونده:ابن حجر الهيتمی.jpg |جایگزین=ابن حجر الهيتمی]]
{{جعبه اطلاعات شخصیت
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
| عنوان = ابن حجر هیتمی
 
| تصویر = عالمان اهل سنت.jpg
!نام
| نام = شهاب‌‌الدین‌ ابوالعباس‌ احمد بن‌ بدرالدین‌ محمد بن‌ شمس‌الدین‌ محمد بن‌ نورالدین‌ علی‌ بن‌ حجر هیتمی‌ سعدی انصاری
!ابن حجر الهيتمی
| نام‌های دیگر = ابن حجر هیتمی
|-
| سال تولد = ۹۰۹ ق
|نام کامل
| تاریخ تولد =
|شهاب‌ الدین‌ ابوالعباس‌ احمد بن‌ بدرالدین‌ محمد بن‌ شمس‌الدین‌ محمد بن‌ نورالدین‌ علی‌ بن‌ حجر هیتمی‌ سعدی انصاری
| محل تولد = [[جمهوری عربی مصر|مصر]]
|-
| سال درگذشت =
|زادروز
| تاریخ درگذشت = 974 ق
|۹۰۹/۸۹۹ق
| محل درگذشت = [[عربستان سعودی]]، [[مکه]]
|-
| استادان = {{فهرست جعبه عمودی |شمس‌الدین بن ابی‌الحمایل |شیخ‌الاسلام زکریا |عبدالحق سنباطی }}
|محل تولد
| شاگردان = {{فهرست جعبه عمودی |برهان‌الدین بن الاحدب |محمد بن عمر خفاجی }}
|مصر
| دین = [[اسلام]]
|-
| مذهب = [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]]
|محل زندگی
| آثار = {{فهرست جعبه افقی |إلاعلام بقواطع‌الاسلام |تحفه‌المحتاج فی شرح‌المنهاج |اسعاف‌الابرار فی شرح مشکات‌الانوار |الصواعق‌المحرقة علی اهل‌الرفض و الزندقة }}
|مکه
| فعالیت‌ها = {{فهرست جعبه افقی |[[فقیه]] |مفتی [[شافعی]] }}
|-
| وبگاه =
|ملیت
}}
|مصری
'''شهاب‌الدین ابوالعباس احمد بن بدرالدین هیتمی سعدی انصاری''' معروف به '''ابن‌حَجَر هَیتَمی'''، [[فقیه]] و [[مفتی]] [[شافعی]] مصری. تحصیلاتش را در [[الازهر]] [[قاهره]] به پایان برد.  
|-
|تحصیلات و محل تحصیل
|الازهر • قاهره
|-
|شغل و تخصص اصلی
|فقیه • مفتی شافعی
|-
|آثار
|إلاعلام بقواطع‌الاسلام تحفه‌المحتاج فی شرح‌المنهاج اسعاف‌الابرار فی شرح مشکات‌الانوار الصواعق‌المحرقة علی اهل‌الرفض و الزندقة
|-
|اساتید
|شمس‌الدین بن ابى‌الحمایل • شیخ‌الاسلام زکریا • عبدالحق سنباطى
|-
|فوت
|974ق
|-
|آرامگاه
|طبریین • مکه
|-
|}
</div>
 
'''ابن حَجَر هَیتَمی'''، شهاب‌ الدین‌ ابوالعباس‌ احمد بن‌ بدرالدین‌ محمد بن‌ شمس‌الدین‌ محمد بن‌ نورالدین‌ علی‌ بن‌ حجر هیتمی‌ سعدی انصاری [[فقیه]] و [[مفتی]] [[شافعی]] مصری. تحصیلاتش را در [[الازهر]] [[قاهره]] به پایان برد.  
 
در [[تفسیر]]، [[کلام]]، [[حدیث]]، حساب، ادبیات، [[منطق]] و [[تصوف]] نیز توانا بود. برهان بن اجدب و محمد بن عبدالعزیر زمزمی از شاگردان او بودند. هیتمی از۹۴۰ق تا پایان عمر در [[مکه]] زندگی کرد. مؤلفی پرکار بود، و افزون بر تدریس و افتا، ده‌ها کتاب نیز نوشت.  
در [[تفسیر]]، [[کلام]]، [[حدیث]]، حساب، ادبیات، [[منطق]] و [[تصوف]] نیز توانا بود. برهان بن اجدب و محمد بن عبدالعزیر زمزمی از شاگردان او بودند. هیتمی از۹۴۰ق تا پایان عمر در [[مکه]] زندگی کرد. مؤلفی پرکار بود، و افزون بر تدریس و افتا، ده‌ها کتاب نیز نوشت.  
إلاعلام بقواطع‌الاسلام؛ تحفه‌المحتاج فی شرح‌المنهاج؛ اسعاف‌الابرار فی شرح مشکات‌الانوار؛ الصواعق‌المحرقة علی اهل‌الرفض و الزندقة، در رد [[شیعه]]، که چندین ردّیه در [[امامیه]] بر آن نوشته شد؛ از آن جمله الصوارم المهرقه اثر قاضی نورالله شوشتری.
إلاعلام بقواطع‌الاسلام؛ تحفه‌المحتاج فی شرح‌المنهاج؛ اسعاف‌الابرار فی شرح مشکات‌الانوار؛ الصواعق‌المحرقة علی اهل‌الرفض و الزندقة، در رد [[شیعه]]، که چندین ردّیه در [[امامیه]] بر آن نوشته شد؛ از آن جمله الصوارم المهرقه اثر قاضی نورالله شوشتری.
وی در منطقه غربی [[جمهوری عربی مصر|مصر]] محله ابوال‌هیتم متولد شد و در [[مکه]] وفات کرد. او [[شافعی]] مذهب بود و نسبت به [[ابوحنیفه]] نیز گرایش و ارادت داشت و در مناقب او کتاب نگاشته است.


=ابن حجر هیتمى که بود=
== اساتید ابن‌حجر هیثمی ==
 
ابن‌حجر در کودکی پدرش را از دست داد و نزد دو استاد بزرگش شمس‌الدین ابن‌ابی الحمائل و شمس‌الدین شنّاوی تربیت یافت و سپس به [[الازهر]] مصر رفت و در آنجا به تحصیل علوم مختلف [[فقه]]، [[کلام]]، [[تاریخ]] و[[حدیث]] پرداخت.
شهاب الدین ابوالعباس احمد بن محمد بن على بن حجر هیتمى سعدى انصارى (909 ـ 974 ق) یکى از علماى برجسته [[اهل سنت]] است که در منطقه غربى [[مصر]] محله ابوالهیتم متولد شد و در [[مکه]] وفات کرد. او [[شافعى]] مذهب بود و نسبت به [[ابوحنیفه]] نیز گرایش و ارادت داشت و در مناقب او کتاب نگاشته است.
از مهم‌ترین اساتید او می‌توان به:
 
# [[شیخ الاسلام قاضی زکریا]]؛
ابن حجر در عناد و کینه ورزى نسبت به تاریخ و [[عقاید شیعه]] سنگ تمام گذاشته و با تالیف کتاب «الصواعق المحرقه»، اعتبار علمى خود را نیز زیر سوال برده است؛ زیرا در آن، معتبرترین احادیث در باره فضائل و حقانیت ولایت [[اهل بیت پیامبر]] را که حتى علماى بزرگ [[اهل سنت]] آنها را معتبر و صحیح دانسته اند ردّ کرده است! کتاب الصواعق المحرقه سایر آثار علمى وى را تحت الشعاع قرار داده و از این رو نزد علماى شیعه به دشمنى با [[اهل بیت]] [[پیامبر اسلام]] (یعنى ناصبى گری) و دشمنی با [[شیعیان]] شناخته شده است.
# شیخ عبدالحق سنباطی؛
 
# شمس‌الدین سمهودی ؛
=اساتید ابن حجر هیثمی=
# امین‌الدین غمری؛
 
# شهاب‌الدین رملی ؛
ابن حجر در کودکى پدرش را از دست داد و نزد دو استاد بزرگش شمس الدین ابن ابى الحمائل و شمس الدین شنّاوى تربیت یافت و سپس به [[الازهر]] مصر رفت و در آنجا به تحصیل علوم مختلف [[فقه]]، [[کلام]]، [[تاریخ]] و[[حدیث]] پرداخت.
# طبلاوی ؛
از مهم ترین اساتید او مى توان به شیخ الاسلام قاضى زکریا، شیخ عبد الحق سنباطى، شمس الدین سمهودى، امین الدین غمرى، شهاب الدین رملى، طبلاوى، شهاب الدین ابن صائغ، و شهاب الدین ابن نجّار حنبلى اشاره کرد.
# شهاب‌الدین ابن‌صائغ؛
از میان شاگردان او نیز مى توان از برهان الدین بن الاحدب و محمد بن عمر خفاجى نام برد.
# [[شهاب‌الدین ابن‌نجار]] حنبلی اشاره کرد.
 
=عقید ه و شأن علمی ابن حجر هیثمی=
 
ابن حجر که یکى از فقهاى برجسته [[شافعى]] و [[حنفى]] به شمار مى رود، در عناد و کینه ورزى نسبت به تاریخ و عقاید شیعه سنگ تمام گذاشته و با تالیف کتاب «الصواعق المحرقه»، اعتبار علمى خود را نیز زیر سوال برده است؛ زیرا در آن، معتبرترین احادیث در باره فضائل و حقانیت ولایت اهل بیت پیامبر را که حتى علماى بزرگ اهل سنت آنها را معتبر و صحیح دانسته اند ردّ کرده است! گویا برهان قاطع حقانیت [[ائمه شیعه]] بر دل زنگار گرفته او کار ساز نبوده و بیمارى جهالت او را درمان نکرده است.  
 
به هر حال کتاب الصواعق المحرقه سایر آثار علمى وى را تحت الشعاع قرار داده و از این رو نزد علماى شیعه به دشمنى با اهل بیت پیامبر اسلام (یعنى ناصبى گری) و دشمنی با شیعیان شناخته شده است. او نباید با ابن حجر عسقلانى اشتباه شود؛ زیرا هیتمى یک قرن متاخر است و از سویى به رتبه علمى و انصاف عسقلانى نمى رسد. چرا که عسقلانى گرچه گاهى اوقات انتقادات و عبارات تندى نسبت به شیعه داشته اما در بسیارى از موارد با انصاف رفتار کرده است.
 
=کتاب های ابن حجر هیثمی=
 
1 ـ الصواعق المحرقه على اهل الرفض و الضلال و الزندقه، که در واقع رد عقاید شیعه (که وى آنان را رافضى یعنى خارج از دین مى داند) و توهین به مناقب و فضایل اهل بیت پیامبر صلوات الله علیهم اجمعین است. علماى شیعه نقد و ابطال هاى فراوانى بر این کتاب نوشته اند؛
 
2 ـ تحفه المحتاج لشرح المنهاج که در زمینه فقه شافعى است؛
 
3 ـ الخیرات الحسان فى مناقب ابى حنیفه النعمان؛
 
4 ـ الفتاوى الهیتمیه؛
 
5 ـ الامداد فى شرح الارشاد للمقرى؛
 
6 ـ شرح الاربعین النوویه؛
 
7 ـ خلاصه الائمّه الاربعه؛


8 ـ الجوهر المنظم؛
== شاگردان ==
از میان شاگردان او نیز می‌توان از برهان‌الدین بن الاحدب و محمد بن عمر خفاجی نام برد.


9 ـ شرح مشکاه المصابیح که کتابى حدیثى است. اصل کتاب مشکاه المصابیح تکمله اى براى کتاب مصابیح السنه بغوى مى باشد که توسط ابو عبدالله محمد تبریزى محدّث نگاشته شده است؛
== عقیده و شان علمی ابن‌حجر هیثمی ==
ابن‌حجر که یکی از فقهای برجسته [[شافعی]] و [[حنفی]] به شمار می‌رود، در عناد و کینه‌ورزی نسبت به تاریخ و عقاید [[مذهب شیعه|شیعه]] سنگ تمام گذاشته و با تالیف [[کتاب الصواعق المحرقه]]، اعتبار علمی خود را نیز زیر سوال برده است؛ زیرا در آن، معتبرترین احادیث درباره فضائل و حقانیت ولایت [[اهل بیت|اهل‌بیت]] پیامبر را که حتی علمای بزرگ [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] آنها را معتبر و صحیح دانسته‌اند رد کرده است! گویا برهان قاطع حقانیت [[ائمه|ائمه شیعه]] بر دل زنگار گرفته او کار ساز نبوده و بیماری جهالت او را درمان نکرده است.  


10 ـ المنهج القویم فى مسائل التعلیم، که شرح مقدمه عبدالله بن عبدالرحمن بن فضل حضرمى است و کتابى فقهى مى باشد.
به هر حال کتاب الصواعق المحرقه سایر آثار علمی وی را تحت الشعاع قرار داده و از این رو نزد علمای شیعه به دشمنی با [[اهل بیت|اهل‌بیت]] پیامبر اسلام (یعنی ناصبی‌گری) و دشمنی با [[مذهب شیعه|شیعیان]] شناخته شده است. او نباید با [[ابن حجر عسقلانی|ابن‌حجر عسقلانی]] اشتباه شود؛ زیرا هیتمی یک قرن متاخر است و از سویی به رتبه علمی و انصاف عسقلانی نمی‌رسد. چرا که عسقلانی گرچه گاهی اوقات انتقادات و عبارات تندی نسبت به شیعه داشته اما در بسیاری از موارد با انصاف رفتار کرده است.


=اعتقاد ابن حجر هیثمی به ولادت فرزندی برای امام حسن عسکری(ع)=
== کتاب‌های ابن‌حجر هیثمی ==
# الصواعق المحرقه علی اهل الرفض و الضلال و الزندقه، که در واقع رد عقاید شیعه (که وی آنان را [[رافضه|رافضی]] یعنی خارج از دین می‌داند) و توهین به مناقب و فضایل [[اهل بیت|اهل‌بیت]] پیامبر(صلوات الله علیهم اجمعین) است. علمای شیعه نقد و ابطال‌های فراوانی بر این کتاب نوشته‌اند؛
# تحفه المحتاج لشرح المنهاج که در زمینه فقه شافعی است؛
# الخیرات الحسان فی مناقب ابی حنیفه النعمان؛
# الفتاوی الهیتمیه؛
# الامداد فی شرح الارشاد للمقری؛
# شرح الاربعین النوویه؛
# خلاصه الائمّه الاربعه؛
# الجوهر المنظم؛
# شرح مشکاه المصابیح که کتابی حدیثی است. اصل کتاب مشکاه المصابیح تکمله‌ای برای کتاب مصابیح‌السنه بغوی می‌باشد که توسط ابوعبدالله محمد تبریزی محدث نگاشته شده است؛
# المنهج القویم فی مسائل التعلیم، که شرح مقدمه عبدالله بن عبدالرحمن بن فضل حضرمی است و کتابی فقهی می‌باشد.


ابن حجر هیثمی در کتاب «الصواعق المحرقة» آن‌جا که از [[اهل بیت(ع)]] نام می‌برد، بعد از شرح حال [[امام حسن عسکری(ع)]] می‌گوید:
== اعتقاد ابن‌حجر هیثمی به ولادت فرزندی برای امام حسن عسکری ==
ابن‌حجر هیثمی در کتاب «الصواعق المحرقة» آن‌جا که از [[اهل بیت|اهل‌بیت(علیه‌السلام)]] نام می‌برد، بعد از شرح حال [[حسن بن علی (عسکری)|امام حسن عسکری(علیه‌السلام)]] می‌گوید:


«وَ لم یخلف غیر وَلَده أبی الْقَاسِم مُحَمَّد الْحجَّة و عمره عِنْد وَفَاة أَبِیه خمس سِنِین لَکِن آتَاهُ الله فِیهَا الْحِکْمَة وَ یسمى الْقَائِم المنتظر. قیل لِأَنَّهُ ستر بِالْمَدِینَةِ وَ غَابَ فَلم یعرف أَین ذهب»؛ <ref>هیثمی، أحمد بن محمد بن علی بن حجر، الصواعق المحرقة على أهل الرفض و الضلال و الزندقة، ج 2، ص 601، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ اول، 1417ق</ref> باقی نگذاشت مگر پسرش ابوالقاسم محمّد حجّت و سنّ او هنگام وفات پدرش پنج سال بود ولی [[خداوند]] به او حکمت داد و [[قائم منتظر]] نامیده می‌شود. گفته شد که وی در [[مدینه]] پنهان شد و از نظرها غایب گردید و معلوم نشد به کجا رفت.
«وَ لم یخلف غیر وَلَده أبی الْقَاسِم مُحَمَّد الْحجَّة و عمره عِنْد وَفَاة أَبِیه خمس سِنِین لَکِن آتَاهُ الله فِیهَا الْحِکْمَة وَ یسمی الْقَائِم المنتظر. قیل لِأَنَّهُ ستر بِالْمَدِینَةِ وَ غَابَ فَلم یعرف أَین ذهب<ref>هیثمی، أحمد بن محمد بن علی بن حجر، الصواعق المحرقة علی أهل الرفض و الضلال و الزندقة، ج 2، ص 601، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ اول، 1417ق</ref>»؛ باقی نگذاشت مگر پسرش ابوالقاسم محمّد حجّت و سنّ او هنگام وفات پدرش پنج سال بود ولی [[خدا|خداوند]] به او [[حکمت]] داد و قائم منتظر نامیده می‌شود. گفته شد که وی در [[مدینه]] پنهان شد و از نظرها غایب گردید و معلوم نشد به کجا رفت.


آنچه از متن کلام ابن حجر فهمیده می‌شود این است که؛  
آنچه از متن کلام ابن‌حجر فهمیده می‌شود این است که؛  


'''اولاً''': نقص و کمبودی در سخن او وجود ندارد و ظاهراً کلام او در کتابش کامل است و صدر و ذیلی ندارد که حذف شده باشد.
'''اولاً''': نقص و کمبودی در سخن او وجود ندارد و ظاهراً کلام او در کتابش کامل است و صدر و ذیلی ندارد که حذف شده باشد.


'''ثانیاً''': ایشان به ولادت [[حضرت حجت]] و اصل وجود فرزندی برای [[امام عسکری]] اعتقاد داشته است و در همین راستا برخی از نویسندگان و [[متکلمان]] اسلامی نیز این کلام ابن حجر را در بحث «اعتقاد [[اهل سنت]] به ولادت فرزندی برای [[امام حسن عسکری(ع)]]» آورده‌اند. <ref>ر. ک: ابن عطیه، جمیل حمود، أبهى المراد فی شرح مؤتمر علماء بغداد، ج ‏2، ص 574 – 575، «اعتقاد جمّ غفیر من أکابر علماء العامة بولادة الإمام المهدی عجّل الله فرجه الشریف»، بیروت، مؤسسة الأعلمی‏، چاپ اول‏، 1423ق؛ مرعشى‏، قاضى نور الله، إحقاق الحق و إزهاق الباطل، ج ‏13، ص 91 – 92، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی‏، چاپ اول‏، 1409ق؛ شبّر، سید عبد الله، حق الیقین فی معرفة أصول الدین، ص 283، قم، أنوار الهدى‏، چاپ دوم‏، 1424ق</ref>
'''ثانیاً''': ایشان به ولادت حضرت حجت و اصل وجود فرزندی برای [[حسن بن علی (عسکری)|امام عسکری]] اعتقاد داشته است و در همین راستا برخی از نویسندگان و [[متکلمان]] اسلامی نیز این کلام ابن‌حجر را در بحث «اعتقاد [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] به ولادت فرزندی برای [[حسن بن علی (عسکری)|امام حسن عسکری(علیه‌السلام)]]» آورده‌اند<ref>ر. ک: ابن عطیه، جمیل حمود، أبهی المراد فی شرح مؤتمر علماء بغداد، ج ‏2، ص 574 – 575، «اعتقاد جمّ غفیر من أکابر علماء العامة بولادة الإمام المهدی عجّل الله فرجه الشریف»، بیروت، مؤسسة الأعلمی‏، چاپ اول‏، 1423ق؛ مرعشی‏، قاضی نور الله، إحقاق الحق و إزهاق الباطل، ج ‏13، ص 91 – 92، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی‏، چاپ اول‏، 1409ق؛ شبّر، سید عبدالله، حق الیقین فی معرفة أصول الدین، ص 283، قم، أنوار الهدی‏، چاپ دوم‏، 1424ق</ref>.


اما گویا ابن حجر در مورد مهدی بودن فرزند امام عسکری(ع) تردید دارد. چنان‌که گفته او در جای دیگری از این کتاب بر همین تردید دلالت دارد. <ref>او در جایی از الصواعق المحرقه می‌نویسد: «و زعمه أَیضا أَن الْأمة أَجمعت على أَنه من أَوْلَاد الْحُسَین و أنى لَهُ بتوهیم الروَاة بالتشهی وَ نقل الْإِجْمَاع بِمُجَرَّد التخمین و الحدس و القائلون من الرافضة بِأَن الْحجَّة هَذَا هُوَ الْمهْدی یقُولُونَ لم یخلف أَبوهُ غَیره وَ مَات و عمره خمس سِنِین آتَاهُ الله فِیهَا الْحِکْمَة کَمَا آتاها یحیى عَلَیهِ الصَّلَاة وَ السَّلَام صَبیا وَ جعله إِمَامًا فِی حَال الطفولیة»؛ الصواعق المحرقة على أهل الرفض و الضلال و الزندقة، ج 2، ص 481</ref>
اما گویا ابن‌حجر در مورد مهدی بودن فرزند امام عسکری(علیه‌السلام) تردید دارد. چنان‌که گفته او در جای دیگری از این کتاب بر همین تردید دلالت دارد<ref>او در جایی از الصواعق المحرقه می‌نویسد: «و زعمه أَیضا أَن الْأمة أَجمعت علی أَنه من أَوْلَاد الْحُسَین و أنی لَهُ بتوهیم الروَاة بالتشهی وَ نقل الْإِجْمَاع بِمُجَرَّد التخمین و الحدس و القائلون من الرافضة بِأَن الْحجَّة هَذَا هُوَ الْمهْدی یقُولُونَ لم یخلف أَبوهُ غَیره وَ مَات و عمره خمس سِنِین آتَاهُ الله فِیهَا الْحِکْمَة کَمَا آتاها یحیی عَلَیهِ الصَّلَاة وَ السَّلَام صَبیا وَ جعله إِمَامًا فِی حَال الطفولیة»؛ الصواعق المحرقة علی أهل الرفض و الضلال و الزندقة، ج 2، ص 481</ref>.
به هر حال باید گفت: اعتقاد به [[مهدی موعود]] از عقاید مسلّم نزد همه [[مسلمانان]] است. همه مسلمانان بر آن‌اند که شخصی که «مهدی» لقب دارد و با [[پیامبر اسلام(ص)]] همنام است، روزی ظهور خواهد کرد، و [[دین اسلام]] را رواج داده، و جهان را پُر از عدل و داد خواهد کرد؛ زیرا [[احادیث]] متواتری در این‌باره از پیامبر اسلام(ص) و [[ائمه اطهار(ع)]] روایت شده است. و اعتبار حدیث متواتر مورد قبول همه علمای اسلام و حجیت و اعتبار حدیث متواتر خدشه‌ناپذیر است، و هیچ‌گونه شک و تردید را بر نمی‌تابد.
به هر حال باید گفت: اعتقاد به [[حجت بن حسن (مهدی)]] از عقاید مسلّم نزد همه [[مسلمانان]] است. همه مسلمانان بر آن‌اند که شخصی که «مهدی» لقب دارد و با [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر اسلام(صلی الله علیه)]] همنام است، روزی ظهور خواهد کرد، و [[دین اسلام]] را رواج داده، و جهان را پُر از عدل و داد خواهد کرد؛ زیرا [[احادیث]] متواتری در این‌باره از پیامبر اسلام(صلی الله علیه) و [[ائمه|ائمه اطهار(علیه‌السلام)]] روایت شده است. و اعتبار حدیث متواتر مورد قبول همه علمای اسلام و حجیت و اعتبار حدیث متواتر خدشه‌ناپذیر است و هیچ‌گونه شک و تردید را بر نمی‌تابد.


=منبع=
== جستارهای وابسته ==
* [[ابن حجر عسقلانی|ابن‌حجر عسقلانی]]
* [[اهل بیت|اهل‌بیت(علیه‌السلام)]]
* [[حسن بن علی (عسکری)|امام حسن عسکری(علیه‌السلام)]]


[https://makarem.ir/main.aspx?lid=0&typeinfo=44&catid=29952&pageindex=30&mid=408928 برگرفته از سایت معرفی ابن حجر هیتمى]
== پانویس ==  
{{پانویس}}


[https://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa41523 برگرفته ازسایت آیا ابن حجر هیثمی اعتقاد به ولادت فرزندی برای امام حسن عسکری ...https://www.islamquest.net]  
== منابع ==
# [https://makarem.ir/main.aspx?lid=0&typeinfo=44&catid=29952&pageindex=30&mid=408928 برگرفته از سایت معرفی ابن‌حجر هیتمیhttps://makarem.ir ›]
# [https://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa41523 برگرفته ازسایت آیا ابن‌حجر هیثمی اعتقاد به ولادت فرزندی برای امام حسن عسکری...https://www.islamquest.net]


=پانویس=
{{علمای اسلام}}
{{پانویس|2}}


[[رده:اسلام‌شناسان مسلمان سنی]]
[[رده:عالمان]]
[[رده:امامان اهل سنت]]
[[رده:عالمان اهل سنت]]
[[رده:منتقدان تشیع]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۷ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۵۹

ابن حجر هیتمی
عالمان اهل سنت.jpg
نام کاملشهاب‌‌الدین‌ ابوالعباس‌ احمد بن‌ بدرالدین‌ محمد بن‌ شمس‌الدین‌ محمد بن‌ نورالدین‌ علی‌ بن‌ حجر هیتمی‌ سعدی انصاری
نام‌های دیگرابن حجر هیتمی
اطلاعات شخصی
سال تولد۹۰۹ ق، ۸۸۲ ش‌، ۱۵۰۴ م
محل تولدمصر
روز درگذشت974 ق
محل درگذشتعربستان سعودی، مکه
دیناسلام، اهل سنت
استادان
  • شمس‌الدین بن ابی‌الحمایل
  • شیخ‌الاسلام زکریا
  • عبدالحق سنباطی
شاگردان
  • برهان‌الدین بن الاحدب
  • محمد بن عمر خفاجی
آثار
  • إلاعلام بقواطع‌الاسلام
  • تحفه‌المحتاج فی شرح‌المنهاج
  • اسعاف‌الابرار فی شرح مشکات‌الانوار
  • الصواعق‌المحرقة علی اهل‌الرفض و الزندقة
فعالیت‌ها

شهاب‌الدین ابوالعباس احمد بن بدرالدین هیتمی سعدی انصاری معروف به ابن‌حَجَر هَیتَمی، فقیه و مفتی شافعی مصری. تحصیلاتش را در الازهر قاهره به پایان برد. در تفسیر، کلام، حدیث، حساب، ادبیات، منطق و تصوف نیز توانا بود. برهان بن اجدب و محمد بن عبدالعزیر زمزمی از شاگردان او بودند. هیتمی از۹۴۰ق تا پایان عمر در مکه زندگی کرد. مؤلفی پرکار بود، و افزون بر تدریس و افتا، ده‌ها کتاب نیز نوشت. إلاعلام بقواطع‌الاسلام؛ تحفه‌المحتاج فی شرح‌المنهاج؛ اسعاف‌الابرار فی شرح مشکات‌الانوار؛ الصواعق‌المحرقة علی اهل‌الرفض و الزندقة، در رد شیعه، که چندین ردّیه در امامیه بر آن نوشته شد؛ از آن جمله الصوارم المهرقه اثر قاضی نورالله شوشتری. وی در منطقه غربی مصر محله ابوال‌هیتم متولد شد و در مکه وفات کرد. او شافعی مذهب بود و نسبت به ابوحنیفه نیز گرایش و ارادت داشت و در مناقب او کتاب نگاشته است.

اساتید ابن‌حجر هیثمی

ابن‌حجر در کودکی پدرش را از دست داد و نزد دو استاد بزرگش شمس‌الدین ابن‌ابی الحمائل و شمس‌الدین شنّاوی تربیت یافت و سپس به الازهر مصر رفت و در آنجا به تحصیل علوم مختلف فقه، کلام، تاریخ وحدیث پرداخت. از مهم‌ترین اساتید او می‌توان به:

  1. شیخ الاسلام قاضی زکریا؛
  2. شیخ عبدالحق سنباطی؛
  3. شمس‌الدین سمهودی ؛
  4. امین‌الدین غمری؛
  5. شهاب‌الدین رملی ؛
  6. طبلاوی ؛
  7. شهاب‌الدین ابن‌صائغ؛
  8. شهاب‌الدین ابن‌نجار حنبلی اشاره کرد.

شاگردان

از میان شاگردان او نیز می‌توان از برهان‌الدین بن الاحدب و محمد بن عمر خفاجی نام برد.

عقیده و شان علمی ابن‌حجر هیثمی

ابن‌حجر که یکی از فقهای برجسته شافعی و حنفی به شمار می‌رود، در عناد و کینه‌ورزی نسبت به تاریخ و عقاید شیعه سنگ تمام گذاشته و با تالیف کتاب الصواعق المحرقه، اعتبار علمی خود را نیز زیر سوال برده است؛ زیرا در آن، معتبرترین احادیث درباره فضائل و حقانیت ولایت اهل‌بیت پیامبر را که حتی علمای بزرگ اهل سنت آنها را معتبر و صحیح دانسته‌اند رد کرده است! گویا برهان قاطع حقانیت ائمه شیعه بر دل زنگار گرفته او کار ساز نبوده و بیماری جهالت او را درمان نکرده است.

به هر حال کتاب الصواعق المحرقه سایر آثار علمی وی را تحت الشعاع قرار داده و از این رو نزد علمای شیعه به دشمنی با اهل‌بیت پیامبر اسلام (یعنی ناصبی‌گری) و دشمنی با شیعیان شناخته شده است. او نباید با ابن‌حجر عسقلانی اشتباه شود؛ زیرا هیتمی یک قرن متاخر است و از سویی به رتبه علمی و انصاف عسقلانی نمی‌رسد. چرا که عسقلانی گرچه گاهی اوقات انتقادات و عبارات تندی نسبت به شیعه داشته اما در بسیاری از موارد با انصاف رفتار کرده است.

کتاب‌های ابن‌حجر هیثمی

  1. الصواعق المحرقه علی اهل الرفض و الضلال و الزندقه، که در واقع رد عقاید شیعه (که وی آنان را رافضی یعنی خارج از دین می‌داند) و توهین به مناقب و فضایل اهل‌بیت پیامبر(صلوات الله علیهم اجمعین) است. علمای شیعه نقد و ابطال‌های فراوانی بر این کتاب نوشته‌اند؛
  2. تحفه المحتاج لشرح المنهاج که در زمینه فقه شافعی است؛
  3. الخیرات الحسان فی مناقب ابی حنیفه النعمان؛
  4. الفتاوی الهیتمیه؛
  5. الامداد فی شرح الارشاد للمقری؛
  6. شرح الاربعین النوویه؛
  7. خلاصه الائمّه الاربعه؛
  8. الجوهر المنظم؛
  9. شرح مشکاه المصابیح که کتابی حدیثی است. اصل کتاب مشکاه المصابیح تکمله‌ای برای کتاب مصابیح‌السنه بغوی می‌باشد که توسط ابوعبدالله محمد تبریزی محدث نگاشته شده است؛
  10. المنهج القویم فی مسائل التعلیم، که شرح مقدمه عبدالله بن عبدالرحمن بن فضل حضرمی است و کتابی فقهی می‌باشد.

اعتقاد ابن‌حجر هیثمی به ولادت فرزندی برای امام حسن عسکری

ابن‌حجر هیثمی در کتاب «الصواعق المحرقة» آن‌جا که از اهل‌بیت(علیه‌السلام) نام می‌برد، بعد از شرح حال امام حسن عسکری(علیه‌السلام) می‌گوید:

«وَ لم یخلف غیر وَلَده أبی الْقَاسِم مُحَمَّد الْحجَّة و عمره عِنْد وَفَاة أَبِیه خمس سِنِین لَکِن آتَاهُ الله فِیهَا الْحِکْمَة وَ یسمی الْقَائِم المنتظر. قیل لِأَنَّهُ ستر بِالْمَدِینَةِ وَ غَابَ فَلم یعرف أَین ذهب[۱]»؛ باقی نگذاشت مگر پسرش ابوالقاسم محمّد حجّت و سنّ او هنگام وفات پدرش پنج سال بود ولی خداوند به او حکمت داد و قائم منتظر نامیده می‌شود. گفته شد که وی در مدینه پنهان شد و از نظرها غایب گردید و معلوم نشد به کجا رفت.

آنچه از متن کلام ابن‌حجر فهمیده می‌شود این است که؛

اولاً: نقص و کمبودی در سخن او وجود ندارد و ظاهراً کلام او در کتابش کامل است و صدر و ذیلی ندارد که حذف شده باشد.

ثانیاً: ایشان به ولادت حضرت حجت و اصل وجود فرزندی برای امام عسکری اعتقاد داشته است و در همین راستا برخی از نویسندگان و متکلمان اسلامی نیز این کلام ابن‌حجر را در بحث «اعتقاد اهل‌سنت به ولادت فرزندی برای امام حسن عسکری(علیه‌السلام)» آورده‌اند[۲].

اما گویا ابن‌حجر در مورد مهدی بودن فرزند امام عسکری(علیه‌السلام) تردید دارد. چنان‌که گفته او در جای دیگری از این کتاب بر همین تردید دلالت دارد[۳]. به هر حال باید گفت: اعتقاد به حجت بن حسن (مهدی) از عقاید مسلّم نزد همه مسلمانان است. همه مسلمانان بر آن‌اند که شخصی که «مهدی» لقب دارد و با پیامبر اسلام(صلی الله علیه) همنام است، روزی ظهور خواهد کرد، و دین اسلام را رواج داده، و جهان را پُر از عدل و داد خواهد کرد؛ زیرا احادیث متواتری در این‌باره از پیامبر اسلام(صلی الله علیه) و ائمه اطهار(علیه‌السلام) روایت شده است. و اعتبار حدیث متواتر مورد قبول همه علمای اسلام و حجیت و اعتبار حدیث متواتر خدشه‌ناپذیر است و هیچ‌گونه شک و تردید را بر نمی‌تابد.

جستارهای وابسته

پانویس

  1. هیثمی، أحمد بن محمد بن علی بن حجر، الصواعق المحرقة علی أهل الرفض و الضلال و الزندقة، ج 2، ص 601، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ اول، 1417ق
  2. ر. ک: ابن عطیه، جمیل حمود، أبهی المراد فی شرح مؤتمر علماء بغداد، ج ‏2، ص 574 – 575، «اعتقاد جمّ غفیر من أکابر علماء العامة بولادة الإمام المهدی عجّل الله فرجه الشریف»، بیروت، مؤسسة الأعلمی‏، چاپ اول‏، 1423ق؛ مرعشی‏، قاضی نور الله، إحقاق الحق و إزهاق الباطل، ج ‏13، ص 91 – 92، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی‏، چاپ اول‏، 1409ق؛ شبّر، سید عبدالله، حق الیقین فی معرفة أصول الدین، ص 283، قم، أنوار الهدی‏، چاپ دوم‏، 1424ق
  3. او در جایی از الصواعق المحرقه می‌نویسد: «و زعمه أَیضا أَن الْأمة أَجمعت علی أَنه من أَوْلَاد الْحُسَین و أنی لَهُ بتوهیم الروَاة بالتشهی وَ نقل الْإِجْمَاع بِمُجَرَّد التخمین و الحدس و القائلون من الرافضة بِأَن الْحجَّة هَذَا هُوَ الْمهْدی یقُولُونَ لم یخلف أَبوهُ غَیره وَ مَات و عمره خمس سِنِین آتَاهُ الله فِیهَا الْحِکْمَة کَمَا آتاها یحیی عَلَیهِ الصَّلَاة وَ السَّلَام صَبیا وَ جعله إِمَامًا فِی حَال الطفولیة»؛ الصواعق المحرقة علی أهل الرفض و الضلال و الزندقة، ج 2، ص 481

منابع

  1. برگرفته از سایت معرفی ابن‌حجر هیتمیhttps://makarem.ir ›
  2. برگرفته ازسایت آیا ابن‌حجر هیثمی اعتقاد به ولادت فرزندی برای امام حسن عسکری...https://www.islamquest.net