سیدمحمدرضا گلپایگانی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌وحدت
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد)
خط ۲: خط ۲:
| عنوان = سیدمحمدرضا گلپایگانی
| عنوان = سیدمحمدرضا گلپایگانی
| تصویر = سیدمحمدرضا گلپایگانی.jpg
| تصویر = سیدمحمدرضا گلپایگانی.jpg
| نام = سیدمحمدرضا گلپایگانی
| نام =  
| نام‌های دیگر = {{فهرست جعبه افقی |موسوی گلپایگانی |سید محمدرضا |آیت‌الله گلپایگانی }}
| نام‌های دیگر = {{فهرست جعبه افقی |موسوی گلپایگانی |سید محمدرضا |آیت‌الله گلپایگانی }}
| سال تولد = 1316 ق
| سال تولد = 1316 ق
| تاریخ تولد = هشتم ماه [[ذیقعده]]
| تاریخ تولد = هشتم [[ذی القعده|ماه ذیقعده]]
| محل تولد = گلپایگان
| محل تولد = گلپایگان
| سال درگذشت = ۱۳۷۲ ق
| سال درگذشت = ۱۳۷۲ ق
خط ۱۸: خط ۱۸:
| وبگاه =  
| وبگاه =  
}}
}}
'''آیت‌الله‌العظمی سید محمدرضا موسوی گلپایگانی''' از فقهای مجاهد و [[مرجع تقلید|مراجع تقلید]] [[شیعه]] معاصر و از شاگردان [[عبدالکریم حائری یزدی|شیخ عبدالکریم حائری]] بود. آیت‌الله گلپایگانی اقدامات مؤثری در مبارزه با رژیم طاغوت انجام داد و علاوه بر تربیت عالمان دینی، تألیف کتب و روشنگری جامعه اسلامی، به بنیان نهادن ده‌ها مؤسسه فرهنگی و دینی و علمی در سراسر کشور همت نمود. [[مرتضی مطهری|شهید مطهری]] و [[مرتضی حائری|شیخ مرتضی حائری]] از شاگردان او هستند.  
'''آیت‌الله‌العظمی سید محمدرضا موسوی گلپایگانی''' از فقهای مجاهد و [[مرجع تقلید|مراجع تقلید]] [[مذهب شیعه|شیعه]] معاصر و از شاگردان [[عبدالکریم حائری یزدی|شیخ عبدالکریم حائری]] بود. آیت‌الله گلپایگانی اقدامات مؤثری در مبارزه با رژیم طاغوت انجام داد و علاوه بر تربیت عالمان دینی، تألیف کتب و روشنگری جامعه اسلامی، به بنیان نهادن ده‌ها مؤسسه فرهنگی و دینی و علمی در سراسر کشور همت نمود. [[مرتضی مطهری|شهید مطهری]] و [[مرتضی حائری|شیخ مرتضی حائری]] از شاگردان او هستند.  


== ولادت ==
== ولادت ==
آیت‌الله سید محمدرضا گلپایگانی در روز دوشنبه هشتم ماه [[ذیقعده]] سال 1316ق، در روستای «گوگد» که در 6 کیلومتری شهرستان [[گلپایگان]] قرار دارد، در خانواده علم و سیادت و [[تقوا]] دیده به جهان گشود. پدر ایشان مرحوم سید محمدباقر گلپایگانی از روحانیون متقی و پارسای محل به شمار می‌رفت تا آنجا که به او لقب امام داده بودند.
آیت‌الله سید محمدرضا گلپایگانی در روز دوشنبه هشتم [[ذی القعده|ماه ذیقعده]] سال 1316ق، در روستای «گوگد» که در 6 کیلومتری شهرستان [[گلپایگان]] قرار دارد، در خانواده علم و سیادت و [[تقوا]] دیده به جهان گشود. پدر ایشان مرحوم سید محمدباقر گلپایگانی از روحانیون متقی و پارسای محل به شمار می‌رفت تا آنجا که به او لقب امام داده بودند.


گویا وی تا سن 64 سالگی فرزند ذکوری نداشت و سرانجام بعد از تشرف به [[آستان قدس رضوی|آستان قدس رضوی]] و توسل به عنایات [[علی بن موسی (رضا)|امام هشتم(علیه‌السلام)]] [[خداوند]] به او فرزند ذکوری لطف فرمود که نام او را محمدرضا نهاد. متأسفانه دیری نپایید که این کودک خردسال در سه سالگی سایه مادر و در 9 سالگی سایه پدر را از دست داد و غبار یتیمی بر چهره او نشست، ولی سختی‌‌های دوران کودکی او را آبدیده کرد تا بتواند انسان مقاومی‌ باشد و در مقابل حوادث و رویدادها کوه‌آسا بایستد.
گویا وی تا سن 64 سالگی فرزند ذکوری نداشت و سرانجام بعد از تشرف به [[آستان قدس رضوی|آستان قدس رضوی]] و توسل به عنایات [[علی بن موسی (رضا)|امام هشتم(علیه‌السلام)]] [[خدا|خداوند]] به او فرزند ذکوری لطف فرمود که نام او را محمدرضا نهاد. متأسفانه دیری نپایید که این کودک خردسال در سه سالگی سایه مادر و در 9 سالگی سایه پدر را از دست داد و غبار یتیمی بر چهره او نشست، ولی سختی‌‌های دوران کودکی او را آبدیده کرد تا بتواند انسان مقاومی‌ باشد و در مقابل حوادث و رویدادها کوه‌آسا بایستد.


== کسب علم و دانش ==
== کسب علم و دانش ==
خط ۲۹: خط ۲۹:


# حاج سیدحسن موسوی، برادر بزرگ آیت‌‌الله‌‌العظمی آقای خوانساری؛
# حاج سیدحسن موسوی، برادر بزرگ آیت‌‌الله‌‌العظمی آقای خوانساری؛
# حاج شیخ محمدباقر گلپایگانی (دایی بزرگوار آیت‌‌الله صافی و شوهر خواهر آیت‌‌الله گلپایگانی).
# حاج شیخ محمدباقر گلپایگانی (دایی بزرگوار [[لطف الله صافی گلپایگانی|آیت‌‌الله صافی گلپایگانی]] و شوهر خواهر آیت‌‌الله گلپایگانی).
 
== هجرت به اراک ==
== هجرت به اراک ==
شرایط تحصیلی آیت‌‌الله گلپایگانی به مرحله‌‌ای رسید که ناگزیر شد از زادگاه خویش به مرکز علمی بزرگ‌تری هجرت و در آنجا تحصیل کند. در آن ایام مرحوم [[عبدالکریم حائری یزدی|آیت‌‌الله‌ حائری یزدی]] حوزه‌‌ای را در اراک از سال 1332ق، تأسیس کرده و آوازه آن در منطقه پیچیده بود. از این جهت آیت‌‌الله گلپایگانی در سال 1336ق، در 20 سالگی وارد حوزه [[اراک]] شد و علاوه بر استفاده از محضر درس مرحوم ملا محمدتقی گوگدی از دروس آیت‌‌الله حائری بهره گرفته و تا سال 1340ق، در آن شهر اقامت گزید.
شرایط تحصیلی آیت‌‌الله گلپایگانی به مرحله‌‌ای رسید که ناگزیر شد از زادگاه خویش به مرکز علمی بزرگ‌تری [[هجرت]] و در آنجا تحصیل کند. در آن ایام مرحوم [[عبدالکریم حائری یزدی|آیت‌‌الله‌ حائری یزدی]] حوزه‌‌ای را در اراک از سال 1332ق، تأسیس کرده و آوازه آن در منطقه پیچیده بود. از این جهت آیت‌‌الله گلپایگانی در سال 1336ق، در 20 سالگی وارد حوزه [[اراک]] شد و علاوه بر استفاده از محضر درس مرحوم ملا محمدتقی گوگدی از دروس آیت‌‌الله حائری بهره گرفته و تا سال 1340ق، در آن شهر اقامت گزید.


== هجرت آیت‌الله گلپایگانی به قم ==
== هجرت آیت‌الله گلپایگانی به قم ==
در سال 1340ق، برابر با فروردین‌ماه 1301ش، آیت‌الله حائری برای زیارت آرامگاه دخت گرامی موسی بن جعفر(علیه‌السلام) به قم مشرف شدند. علما و بزرگان [[قم]] از ایشان درخواست کردند که در قم اقامت گزیده و حوزه را به اینجا منتقل کند. آیت‌‌الله حائری بنا گذاشت که در این مورد استخاره‌‌ای کند. وقتی قرآن را گشود، این آیه آمد: {{متن قرآن |و ائتونی بأهلکم أجمعین |سوره = یوسف |آیه = 93 }}.
در سال 1340ق، برابر با فروردین‌ماه 1301ش، آیت‌الله حائری برای زیارت آرامگاه دخت گرامی [[موسی بن جعفر (کاظم)|موسی بن جعفر(علیه‌السلام)]] به قم مشرف شدند. علما و بزرگان [[قم]] از ایشان درخواست کردند که در قم اقامت گزیده و حوزه را به اینجا منتقل کند. [[عبدالکریم حائری یزدی|آیت‌‌الله حائری]] بنا گذاشت که در این مورد استخاره‌‌ای کند. وقتی قرآن را گشود، این آیه آمد: {{متن قرآن |و ائتونی بأهلکم أجمعین |سوره = یوسف |آیه = 93 }}.


آیه مزبور حامل پیام یوسف به پدر و مادر است که همگی از کنعان به‌سوی مصر حرکت کنید. مرحوم حائری با دیدن این آیه تصمیم بر اقامت گرفت و به‌تدریج فضلا و طلاب از اراک به شهر مقدس قم مهاجرت کردند. آیت‌‌الله گلپایگانی نیز پس از چهار ماه بنا به دعوت مؤسس [[حوزه علمیه قم]] وارد این شهر شده و تا پایان عمر، یعنی قریب 74 سال در این شهر مقدس باقی ماند.
آیه مزبور حامل پیام یوسف به پدر و مادر است که همگی از کنعان به‌سوی [[جمهوری عربی مصر|مصر]] حرکت کنید. مرحوم حائری با دیدن این آیه تصمیم بر اقامت گرفت و به‌تدریج فضلا و طلاب از اراک به شهر مقدس [[قم]] مهاجرت کردند. آیت‌‌الله گلپایگانی نیز پس از چهار ماه بنا به دعوت مؤسس [[حوزه علمیه قم]] وارد این شهر شده و تا پایان عمر، یعنی قریب 74 سال در این شهر مقدس باقی ماند.


== اساتید ==
== اساتید ==
# آیت‌‌الله حائری مؤسّس حوزه؛
# [[عبدالکریم حائری یزدی|آیت‌‌الله حائری]] مؤسّس حوزه؛
# آیت‌‌الله بروجردی؛
# [[سید حسین بروجردی|آیت‌‌الله بروجردی]]؛
# آیت‌‌الله نائینی؛
# [[آیت‌‌الله نائینی]]؛
# آیت‌‌الله اصفهانی.
# آیت‌‌الله اصفهانی.


== مرجعیت آیت‌الله گلپایگانی ==
== مرجعیت آیت‌الله گلپایگانی ==
در جلسه‌ای که پس از درگذشت آیت‌‌الله بروجردی در بیت ایشان تشکیل شد، آیت‌‌الله گلپایگانی نیز شرکت داشت و قرار شد زعامت حوزه را با همکاری سایر بزرگان مشترکا برعهده گیرند.
در جلسه‌ای که پس از درگذشت [[سید حسین بروجردی|آیت‌‌الله بروجردی]] در بیت ایشان تشکیل شد، آیت‌‌الله گلپایگانی نیز شرکت داشت و قرار شد زعامت حوزه را با همکاری سایر بزرگان مشترکا برعهده گیرند.


== آثار و خدمات آیت‌الله گلپایگانی ==
== آثار و خدمات آیت‌الله گلپایگانی ==
خط ۵۵: خط ۵۶:
# انتشار مجله رسالة القرآن؛
# انتشار مجله رسالة القرآن؛
# برنامه معجم فقهی؛
# برنامه معجم فقهی؛
# و...
# و ... .
 
== برنامه زندگی آیت‌الله گلپایگانی ==
== برنامه زندگی آیت‌الله گلپایگانی ==


آیت‌‌الله گلپایگانی در زندگی خود بسیار منظم بوده و از تمام لحظات عمر خویش بهره می‌بردند.
آیت‌‌الله گلپایگانی در زندگی خود بسیار منظم بوده و از تمام لحظات عمر خویش بهره می‌بردند.


ایشان همواره قبل از طلوع فجر از خواب بیدار می‌شدند و نماز شب می‌خواندند و پس از نماز صبح تا طلوع آفتاب، آیات مبارک [[قرآن]] را تلاوت می‌کردند. سپس مقدار کمی استراحت کرده و پس از صرف صبحانه تا نزدیک ظهر به تدریس علوم [[اهل بیت|اهل‌بیت(علیه‌السلام)]] و پاسخ به استفتائات و ملاقات با مردم می‌پرداختند.
ایشان همواره قبل از طلوع فجر از خواب بیدار می‌شدند و [[نماز شب]] می‌خواندند و پس از [[نماز صبح]] تا طلوع آفتاب، آیات مبارک [[قرآن]] را تلاوت می‌کردند. سپس مقدار کمی استراحت کرده و پس از صرف صبحانه تا نزدیک ظهر به تدریس علوم [[اهل بیت|اهل‌بیت(علیه‌السلام)]] و پاسخ به استفتائات و ملاقات با مردم می‌پرداختند.


پس از نماز ظهر و عصر و تعقیبات آن و صرف ناهار، کمی می‌خوابیدند و پس از آن به نامه‌‌های وارده پاسخ داده و تا نزدیک غروب با مردم دیدار داشتند. این برنامه تدوین‌شده تا واپسین روزهای عمر آن مرجع ادامه داشت.
پس از نماز ظهر و عصر و تعقیبات آن و صرف ناهار، کمی می‌خوابیدند و پس از آن به نامه‌‌های وارده پاسخ داده و تا نزدیک غروب با مردم دیدار داشتند. این برنامه تدوین‌شده تا واپسین روزهای عمر آن مرجع ادامه داشت.


== آثار آیت‌الله گلپایگانی ==
== آثار آیت‌الله گلپایگانی ==
# رساله‌‌ای در باب ولایت فقیه؛
# رساله‌‌ای در باب [[ولایت فقیه]]؛
# الدر المنضود فی أحکام الحدود؛
# الدر المنضود فی أحکام الحدود؛
# نتایج الأفکار؛
# نتایج الأفکار؛
# تعلیقه‌‌ای بر عروة الوثقی؛
# تعلیقه‌‌ای بر عروة الوثقی؛
# إفاضة العوائد (حاشیه بر درر الفوائد)؛
# إفاضة العوائد (حاشیه بر درر الفوائد)؛
# تقریرات درس آیت‌الله حائری
# تقریرات درس آیت‌الله حائری؛
# هدایة العباد؛
# هدایة العباد؛
# رساله‌‌ای در امر به معروف و نهی از منکر؛
# رساله‌‌ای در [[امر به معروف و نهی از منکر]]؛
# بغیة الطالب فی التعلیق علی بیع المکاسب؛
# بغیة الطالب فی التعلیق علی بیع المکاسب؛
# و...
# و ... .


== ارتباط آیت‌الله گلپایگانی با امام خمینی ==
== ارتباط آیت‌الله گلپایگانی با امام خمینی ==
حضرت آیت‌‌الله گلپایگانی با رهبر کبیر انقلاب [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] - قدس‌سره - از دیرباز ارتباطی صمیمی و بسیار نزدیک داشتند. سابقه این روابط به هفتاد سال پیش و محفل درس استاد بزرگوارشان مرحوم آیت‌‌الله حائری می‌رسد. در آنجا بود که این دو بزرگوار با یکدیگر آشنا شده و این آشنایی به صمیمیت و یک‌رنگی مبدل شده و پس از هجرت مرحوم حائری به قم در 1340ق، ادامه یافت.
حضرت آیت‌‌الله گلپایگانی با رهبر کبیر انقلاب [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] - قدس‌سره - از دیرباز ارتباطی صمیمی و بسیار نزدیک داشتند. سابقه این روابط به هفتاد سال پیش و محفل درس استاد بزرگوارشان مرحوم [[عبدالکریم حائری یزدی|آیت‌‌الله حائری]] می‌رسد. در آنجا بود که این دو بزرگوار با یکدیگر آشنا شده و این آشنایی به صمیمیت و یک‌رنگی مبدل شده و پس از هجرت مرحوم حائری به قم در 1340ق، ادامه یافت.


در زمان آیت‌‌الله بروجردی هر دو با هم و در کنار هم به شور و مشورت در امور حوزه و رایزنی در امور مهم پرداختند. با وفات مرحوم [[سید حسین بروجردی|آقای بروجردی]] و شروع توطئه‌‌های گوناگون رژیم ستم‌شاهی برای محو مظاهر اسلامی، این دو بزرگوار در کنار هم برای ستیز با این برنامه ننگین به‌پا خاستند و جلسات مشورتی بسیار تشکیل دادند.
در زمان آیت‌‌الله بروجردی هر دو با هم و در کنار هم به شور و مشورت در امور حوزه و رایزنی در امور مهم پرداختند. با وفات مرحوم [[سید حسین بروجردی|آقای بروجردی]] و شروع توطئه‌‌های گوناگون رژیم ستم‌شاهی برای محو مظاهر اسلامی، این دو بزرگوار در کنار هم برای ستیز با این برنامه ننگین به‌پا خاستند و جلسات مشورتی بسیار تشکیل دادند.


== رحلت آیت‌الله گلپایگانی ==
== رحلت آیت‌الله گلپایگانی ==
این خورشید فقاهت سرانجام پس از 32 سال مرجعیت و نزدیک به 70 سال تدریس در حوزه علمیه و بعد از 98 سال زندگی پربار و بابرکت در عصر پنج‌شنبه 24 جمادی‌الثانی 1414ق، برابر با 18 آذرماه 1372ش، در بیمارستان شهید رجایی تهران دعوت حق را لبیک گفته و چهره در نقاب خاک کشید و جهانی را به سوگ خود نشاند.
این خورشید فقاهت سرانجام پس از 32 سال [[مرجع تقلید|مرجعیت]] و نزدیک به 70 سال تدریس در [[حوزه علمیه]] و بعد از 98 سال زندگی پربار و بابرکت در عصر پنج‌شنبه 24 [[جمادی الثانی|جمادی‌الثانی]] 1414ق، برابر با 18 [[آذرماه]] 1372ش، در بیمارستان شهید رجایی [[تهران]] دعوت حق را لبیک گفته و چهره در نقاب خاک کشید و جهانی را به سوگ خود نشاند.


فردای آن روز پیکر پاک آن اسطوره علم و تقوا در میان اندوه فراوان امت مسلمان در [[تهران]] و قم [[تشییع]] شد و بعد از اجرای نماز توسط [[لطف الله صافی گلپایگانی|آیت‌‌الله صافی]] در جوار حرم مقدس [[فاطمه بنت موسی بن جعفر|حضرت معصومه(سلام الله علیه)]] به خاک سپرده شد.
فردای آن روز پیکر پاک آن اسطوره علم و تقوا در میان اندوه فراوان امت مسلمان در تهران و [[قم]] [[تشییع]] شد و بعد از اجرای [[نماز میت|نماز]] توسط [[لطف الله صافی گلپایگانی|آیت‌‌الله صافی]] در جوار حرم مقدس [[فاطمه بنت موسی بن جعفر|حضرت معصومه(سلام الله علیه)]] به خاک سپرده شد.


== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
== جستارهای وابسته ==
* [[آستان قدس رضوی]]
* [[حوزه علمیه قم]]
* [[فاطمه بنت موسی بن جعفر|حضرت معصومه(سلام الله علیه)]]


== منابع ==
== منابع ==
[https://www.jamaran.news/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AC%DB%8C-%D9%BE%D9%84%D8%A7%D8%B3-70/1424609-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%DA%AF%D9%84%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B9%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%B1%D8%B6%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D9%BE%D8%AF%D8%B1%D8%B4-%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B1%D8%AC%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86-%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B3%D8%AA-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%AA%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%B3-%D8%B4%D8%AF برگرفته از سایت زندگی‌نامه آیت‌الله محمدرضا گلپایگانی پایگاه خبری جماران]
[https://www.jamaran.news/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AC%DB%8C-%D9%BE%D9%84%D8%A7%D8%B3-70/1424609-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%DA%AF%D9%84%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B9%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%B1%D8%B6%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D9%BE%D8%AF%D8%B1%D8%B4-%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B1%D8%AC%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86-%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B3%D8%AA-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%AA%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%B3-%D8%B4%D8%AF برگرفته از سایت زندگی‌نامه آیت‌الله محمدرضا گلپایگانی پایگاه خبری جماران www.jamaran.news]
 


{{علمای اسلام}}
[[رده:عالمان]]
[[رده:عالمان]]
[[رده:عالمان شیعه]]
[[رده:عالمان شیعه]]
[[رده:مراجع تقلید]]
[[رده:مراجع تقلید]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۴۲

سیدمحمدرضا گلپایگانی
سیدمحمدرضا گلپایگانی.jpg
نام‌های دیگر
  • موسوی گلپایگانی
  • سید محمدرضا
  • آیت‌الله گلپایگانی
اطلاعات شخصی
سال تولد1316 ق، ۱۲۷۷ ش‌، ۱۸۹۹ م
روز تولدهشتم ماه ذیقعده
محل تولدگلپایگان
سال درگذشت۱۳۷۲ ق، ۱۳۳۱ ش‌، ۱۹۵۳ م
روز درگذشت۱۸ آذرماه
محل درگذشتقم
دیناسلام، شیعه
استادان
شاگردان
آثار
  • افاضة العوائد
  • حاشیه بر وسیلة­النجاة
  • حاشیه بر عروة­الوثقی
فعالیت‌ها
  • تأسیس مجمع اسلامی لندن
  • تأسیس دارالقرآن الکریم
  • تأسیس مراکز درمانی و بهداشتی و بیمارستان
  • تاسیس کتابخانه آیت‌الله گلپایگانی
  • تاسیس مدرسه علمیه

آیت‌الله‌العظمی سید محمدرضا موسوی گلپایگانی از فقهای مجاهد و مراجع تقلید شیعه معاصر و از شاگردان شیخ عبدالکریم حائری بود. آیت‌الله گلپایگانی اقدامات مؤثری در مبارزه با رژیم طاغوت انجام داد و علاوه بر تربیت عالمان دینی، تألیف کتب و روشنگری جامعه اسلامی، به بنیان نهادن ده‌ها مؤسسه فرهنگی و دینی و علمی در سراسر کشور همت نمود. شهید مطهری و شیخ مرتضی حائری از شاگردان او هستند.

ولادت

آیت‌الله سید محمدرضا گلپایگانی در روز دوشنبه هشتم ماه ذیقعده سال 1316ق، در روستای «گوگد» که در 6 کیلومتری شهرستان گلپایگان قرار دارد، در خانواده علم و سیادت و تقوا دیده به جهان گشود. پدر ایشان مرحوم سید محمدباقر گلپایگانی از روحانیون متقی و پارسای محل به شمار می‌رفت تا آنجا که به او لقب امام داده بودند.

گویا وی تا سن 64 سالگی فرزند ذکوری نداشت و سرانجام بعد از تشرف به آستان قدس رضوی و توسل به عنایات امام هشتم(علیه‌السلام) خداوند به او فرزند ذکوری لطف فرمود که نام او را محمدرضا نهاد. متأسفانه دیری نپایید که این کودک خردسال در سه سالگی سایه مادر و در 9 سالگی سایه پدر را از دست داد و غبار یتیمی بر چهره او نشست، ولی سختی‌‌های دوران کودکی او را آبدیده کرد تا بتواند انسان مقاومی‌ باشد و در مقابل حوادث و رویدادها کوه‌آسا بایستد.

کسب علم و دانش

حضرت آیت‌‌الله گلپایگانی در زادگاه خویش (گلپایگان) پس از خواندن مقدمات به تحصیل علوم دینی پرداخت و در این میان از اساتید خود به‌ویژه دو استاد بزرگش بهره بیشتری برد:

  1. حاج سیدحسن موسوی، برادر بزرگ آیت‌‌الله‌‌العظمی آقای خوانساری؛
  2. حاج شیخ محمدباقر گلپایگانی (دایی بزرگوار آیت‌‌الله صافی گلپایگانی و شوهر خواهر آیت‌‌الله گلپایگانی).

هجرت به اراک

شرایط تحصیلی آیت‌‌الله گلپایگانی به مرحله‌‌ای رسید که ناگزیر شد از زادگاه خویش به مرکز علمی بزرگ‌تری هجرت و در آنجا تحصیل کند. در آن ایام مرحوم آیت‌‌الله‌ حائری یزدی حوزه‌‌ای را در اراک از سال 1332ق، تأسیس کرده و آوازه آن در منطقه پیچیده بود. از این جهت آیت‌‌الله گلپایگانی در سال 1336ق، در 20 سالگی وارد حوزه اراک شد و علاوه بر استفاده از محضر درس مرحوم ملا محمدتقی گوگدی از دروس آیت‌‌الله حائری بهره گرفته و تا سال 1340ق، در آن شهر اقامت گزید.

هجرت آیت‌الله گلپایگانی به قم

در سال 1340ق، برابر با فروردین‌ماه 1301ش، آیت‌الله حائری برای زیارت آرامگاه دخت گرامی موسی بن جعفر(علیه‌السلام) به قم مشرف شدند. علما و بزرگان قم از ایشان درخواست کردند که در قم اقامت گزیده و حوزه را به اینجا منتقل کند. آیت‌‌الله حائری بنا گذاشت که در این مورد استخاره‌‌ای کند. وقتی قرآن را گشود، این آیه آمد: Ra bracket.png و ائتونی بأهلکم أجمعین [یوسف–93] La bracket.png.

آیه مزبور حامل پیام یوسف به پدر و مادر است که همگی از کنعان به‌سوی مصر حرکت کنید. مرحوم حائری با دیدن این آیه تصمیم بر اقامت گرفت و به‌تدریج فضلا و طلاب از اراک به شهر مقدس قم مهاجرت کردند. آیت‌‌الله گلپایگانی نیز پس از چهار ماه بنا به دعوت مؤسس حوزه علمیه قم وارد این شهر شده و تا پایان عمر، یعنی قریب 74 سال در این شهر مقدس باقی ماند.

اساتید

  1. آیت‌‌الله حائری مؤسّس حوزه؛
  2. آیت‌‌الله بروجردی؛
  3. آیت‌‌الله نائینی؛
  4. آیت‌‌الله اصفهانی.

مرجعیت آیت‌الله گلپایگانی

در جلسه‌ای که پس از درگذشت آیت‌‌الله بروجردی در بیت ایشان تشکیل شد، آیت‌‌الله گلپایگانی نیز شرکت داشت و قرار شد زعامت حوزه را با همکاری سایر بزرگان مشترکا برعهده گیرند.

آثار و خدمات آیت‌الله گلپایگانی

حضرت آیت‌‌الله گلپایگانی در مدت زعامت خود کارهای ارزشمند فراوانی را انجام داده است. از جمله آثار و خدمات اجتماعی ایشان می‌‌توان به این موارد اشاره کرد:

  1. تأسیس بیمارستان گلپایگانی؛
  2. تأسیس مدارس علمی تحت برنامه؛
  3. تأسیس دار القرآن؛
  4. انتشار مجله رسالة القرآن؛
  5. برنامه معجم فقهی؛
  6. و ... .

برنامه زندگی آیت‌الله گلپایگانی

آیت‌‌الله گلپایگانی در زندگی خود بسیار منظم بوده و از تمام لحظات عمر خویش بهره می‌بردند.

ایشان همواره قبل از طلوع فجر از خواب بیدار می‌شدند و نماز شب می‌خواندند و پس از نماز صبح تا طلوع آفتاب، آیات مبارک قرآن را تلاوت می‌کردند. سپس مقدار کمی استراحت کرده و پس از صرف صبحانه تا نزدیک ظهر به تدریس علوم اهل‌بیت(علیه‌السلام) و پاسخ به استفتائات و ملاقات با مردم می‌پرداختند.

پس از نماز ظهر و عصر و تعقیبات آن و صرف ناهار، کمی می‌خوابیدند و پس از آن به نامه‌‌های وارده پاسخ داده و تا نزدیک غروب با مردم دیدار داشتند. این برنامه تدوین‌شده تا واپسین روزهای عمر آن مرجع ادامه داشت.

آثار آیت‌الله گلپایگانی

  1. رساله‌‌ای در باب ولایت فقیه؛
  2. الدر المنضود فی أحکام الحدود؛
  3. نتایج الأفکار؛
  4. تعلیقه‌‌ای بر عروة الوثقی؛
  5. إفاضة العوائد (حاشیه بر درر الفوائد)؛
  6. تقریرات درس آیت‌الله حائری؛
  7. هدایة العباد؛
  8. رساله‌‌ای در امر به معروف و نهی از منکر؛
  9. بغیة الطالب فی التعلیق علی بیع المکاسب؛
  10. و ... .

ارتباط آیت‌الله گلپایگانی با امام خمینی

حضرت آیت‌‌الله گلپایگانی با رهبر کبیر انقلاب امام خمینی - قدس‌سره - از دیرباز ارتباطی صمیمی و بسیار نزدیک داشتند. سابقه این روابط به هفتاد سال پیش و محفل درس استاد بزرگوارشان مرحوم آیت‌‌الله حائری می‌رسد. در آنجا بود که این دو بزرگوار با یکدیگر آشنا شده و این آشنایی به صمیمیت و یک‌رنگی مبدل شده و پس از هجرت مرحوم حائری به قم در 1340ق، ادامه یافت.

در زمان آیت‌‌الله بروجردی هر دو با هم و در کنار هم به شور و مشورت در امور حوزه و رایزنی در امور مهم پرداختند. با وفات مرحوم آقای بروجردی و شروع توطئه‌‌های گوناگون رژیم ستم‌شاهی برای محو مظاهر اسلامی، این دو بزرگوار در کنار هم برای ستیز با این برنامه ننگین به‌پا خاستند و جلسات مشورتی بسیار تشکیل دادند.

رحلت آیت‌الله گلپایگانی

این خورشید فقاهت سرانجام پس از 32 سال مرجعیت و نزدیک به 70 سال تدریس در حوزه علمیه و بعد از 98 سال زندگی پربار و بابرکت در عصر پنج‌شنبه 24 جمادی‌الثانی 1414ق، برابر با 18 آذرماه 1372ش، در بیمارستان شهید رجایی تهران دعوت حق را لبیک گفته و چهره در نقاب خاک کشید و جهانی را به سوگ خود نشاند.

فردای آن روز پیکر پاک آن اسطوره علم و تقوا در میان اندوه فراوان امت مسلمان در تهران و قم تشییع شد و بعد از اجرای نماز توسط آیت‌‌الله صافی در جوار حرم مقدس حضرت معصومه(سلام الله علیه) به خاک سپرده شد.

پانویس

جستارهای وابسته

منابع

برگرفته از سایت زندگی‌نامه آیت‌الله محمدرضا گلپایگانی پایگاه خبری جماران www.jamaran.news