افزودن پیوند

    شیخ کلینی: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌وحدت
    بدون خلاصۀ ویرایش
    بدون خلاصۀ ویرایش
     
    (۶۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    {{Mbox
    {{جعبه اطلاعات شخصیت
    | type  = notice
    | عنوان =  
    | class = ambox-In_use
    | تصویر = شیخ کلینی.jpg
    | image = [[File:Ambox clock.svg|48px|alt=|link=]]
    | نام = محمد بن یعقوب کلینی بن اسحاق رازی
    | css = margin: 1px
    | نام‌های دیگر = ثقةالاسلام کلینی، شیخ کلینی رازی
    | text  = این {{#ifeq:{{{1|}}}|بخش|[[راهنما:بخجعفر طیار‎‏ ش|بخش]]|{{#switch:{{NAMESPACE}}
    | سال تولد = ۲۵۵ ق
    | {{ns:0}}      = مقاله
    | تاریخ تولد =  
    | بحث          = [[راهنما:صفحه بحث|صفحه بحث]]
    | محل تولد = {{فهرست جعبه افقی |[[ری|شهرری]] |روستای کُلَین }}
    | رده‌بندی      = [[ویکی‌پدیا:رده‌بندی|رده]]
    | سال درگذشت = ۳۲۹ ق
    | راهنما          = [[راهنما:فهرست|فهرست]]
    | تاریخ درگذشت =  
    | درگاه        = [[ویکی‌پدیا:درگاه|درگاه]]
    | محل درگذشت = [[بغداد]]
    | الگو      = [[ویکی‌پدیا:فضای نام الگو|الگو]]
    | استادان = {{فهرست جعبه عمودی |[[احمد بن ادریس بن احمد اشعری قمی|احمد بن ادریس قمی]] |حسن بن فضل بن یزید یمانی |[[احمد بن مهران]] |[[شیخ صدوق|ابن بابویه]] |[[محمد بن حسن صفار قمی|صفار قمی]] }}
    | کاربر          = [[ویکی‌پدیا:صفحه‌های کاربری|صفحه کاربری]]
    | شاگردان = {{فهرست جعبه عمودی |ابن ابی رافع صیمری |ابن قولویه |هارون بن موسی تلعبکری |[[ابوغالب زراری]] }}
    | بحث کاربر      = [[ویکی‌پدیا:صفحه‌های کاربری|صفحه بحث کاربری]]
    | دین = [[اسلام]]
    | ویکی‌پدیا      = [[ویکی‌پدیا:فضای نام ویکی‌پدیا|صفحه ویکی‌پدیا]]
    | مذهب = [[مذهب شیعه|شیعه]]
    | بحث ویکی‌پدیا = [[ویکی‌پدیا:فضای نام ویکی‌پدیا|صفحه بحث ویکی‌پدیا]]
    | آثار = {{فهرست جعبه افقی |[[الکافی]] |الرد علی القرامطه |رسائل الائمه (علیه‌السلام) |تعبیرالرؤیا |کتاب الرجال }}
    }}}} هم‌اکنون  برای {{#ifeq:{{{1|}}}|بخش|{{{2|مدتی کوتاه}}}|{{{1|مدتی کوتاه}}}}} '''تحت ویرایش عمده''' است. این برچسب برای جلوگیری از [[راهنما:تعارض ویرایشی|تعارض ویرایشی]] اینجا گذاشته شده‌است، لطفا تا زمانیکه این پیام نمایش داده می‌شود ویرایشی در این {{#ifeq:{{{1|}}}|بخش|بخش|صفحه}} انجام ندهید.<br>
    | فعالیت‌ها = شیخ و پیشوای [[شیعه]] در شهرری
    <small>{{#if:{{{زمان|}}}|این پیام در {{{زمان|}}} اضافه شده است.|}} این صفحه آخرین‌بار در {{#time:H:i، j F Y|{{REVISIONTIMESTAMP}}}} ({{کوچک}}ساعت هماهنگ جهانی{{پایان کوچک}}) ({{Time ago|{{REVISIONTIMESTAMP}}}}) تغییر یافته‌است؛ لطفا اگر در چند ساعت اخیر [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=history}} ویرایش نشده است]، این الگو را حذف کنید. اگر شما ویرایشگری هستید که این الگو را اضافه کرده است، لطفا مطمئن شوید آن را حذف یا با در دست ساخت جایگزین می‌کنید.</small>
    | وبگاه =
    <includeonly>{{#ifeq:{{{category}}}|no||{{#switch:{{NAMESPACE}}
    }}
    | کاربر
    '''محمد بن یعقوب کلینی''' معروف به '''کلینی'''، '''شیخ کلینی'''، ثقة الاسلام کلینی صاحب [[اصول کافی (کتاب)|کتاب کافی]] و مشهورترین دانشمند و [[فقیه]] و [[محدّث|محدث]] نامی [[مذهب شیعه|شیعه]] در نیمه اول قرن چهارم هجری است. او با بسیاری از آخرین افرادی که از زبان امام عسگری (علیه‌السلام) و یا [[علی بن محمد (هادی)|امام هادی (علیه‌السلام)]] بدون واسطه حدیث شنیده بودند، ملاقات کرد و از محضر استادان بزرگی بهره‌ها برد.
    | بحث کاربر = <!-- no category -->
    | [[رده:صفحه‌های سخت در دست ویرایش]]}}}}</includeonly>
    }}<noinclude>
    </noinclude>


    <div class="wikiInfo">[[پرونده:شیخ کلینی.jpg |جایگزین=شیخ کلینی|شیخ کلینی]]
    == ولادت ==
    {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
    سال ولادت کلینی معلوم نیست. ولی وفاتش در ۳۲۸ یا ۳۲۹ بوده است و سفراء [[حجت بن الحسن (مهدی)|حضرت مهدی (عجل الله تعالي فرجه الشريف)]] یعنی نواب خاصّ آن حضرت را درک کرده است. محل ولادت او کلین است که قریه‌ای در ۳۸ کیلومتری جنوب غربی [[ری|شهر ری]] کنونی که پنج کیلومتر از جاده دور است و از این قریه فقها و محدثینی بزرگ برخاسته‌اند که از جمله آنها محمّد بن یعقوب کلینی و دائی او مرحوم علان است.
    !نام
    !شیخ کلینی
    |-
    |نام کامل
    |شیخ ابوجعفر محمّد بن یعقوب بن اسحاق رازی
    |-
    |-
    |لقب
    |ثقه الاسلام
    |-
    |تاریخ تولد
    |حدود ۲۵۵ قمری
    |-
    |زادگاه
    |روستای کُلَین از توابع ری
    |-
    |محل زندگی
    |ری، قم، بغداد
    |-
    |مذهب
    |شیعه ۱۲ امامی
    |-
    |استادان
    |احمد بن ادریس قمی• حسن بن فضل بن یزید یمانی، احمد بن مهران، ابن بابویه، صفار قمی
    |-
    |شاگردان
    |ابن ابی رافع صیمری، ابن قولویه، هارون بن موسی تلعبکری، ابوغالب زراری
    |-
    |آثار
    |الکافی، الرد علی القرامطه، رسائل الائمه(ع)، تعبیرالرؤیا، کتاب الرجال
    |-
    |فعالیت‌های اجتماعی
    |شیخ و پیشوای شیعه در ری
    |-
    |تاریخ وفات
    |۳۲۹ق
    |-
    |محل دفن
    |بغداد
    |-
    |شهر وفات
    |بغداد
    |-
    |}
    </div>


    '''ابوجعفر محمدبن یعقوب کلینی رازی''' معروف به کلینی، شیخ کلینی، ثقه الاسلام کلینی صاحب کتاب گرانقدر [[کافی]] و مشهورترین دانشمند و [[فقیه]] و [[محدث]] نامی [[شیعه]] در نیمه اول قرن چهارم هجری است.
    == تحصیلات و استادان ==
    کلینی پس از گذراندن دوران آغازین تحصیل و آشنایی با منابع رجالی و حدیثی، از کلین مهاجرت کرد و وارد [[ری]] شد. «ری» در آن زمان شهری بزرگ بود و عقاید و مذاهب گوناگونی در کنار هم و در آرامش کامل در آن جا به حیات خود ادامه می‌دادند. اما این آرامش گاه دستخوش حرکت‌های سیاسی می‌شد. فرقه [[اسماعیلیه]] با انگیزه تسلط بر ایران در این نقطه بیش از دیگران سرمایه‌گذاری کرده بود و به ترویج و تبلیغ تفکر و آراء خود می‌پرداخت.


    کلینی از روستای کلین در 38 کیلومتری [[شهرری]] و نزدیک حسن آباد [[قم]] بود که در زمان [[امام عسگری (ع)]] در همین روستا بدنیا آمد. وی مراحل ابتدایی [[علوم اسلامی]] را نزد پدر و دایی خود، علی بن محمد بن ابراهیم علان استاد حدیث، گذراند.
    از این رو «ری» به نقطه برخورد آراء و اندیشه‌های فرقه اسماعیلیه و مذاهب شافعی، حنفی و شیعه تبدیل شده بود. کلینی در این زمان در کنارِ گذراندن تحصیلات خود نه تنها با عقاید و اندیشه‌های دیگر مذاهب و فرقه‌ها آشنا شد، بلکه به ماهیت واقعی بعضی از این فرقه‌ها که می‌رفت تشیع را از مسیر واقعی‌اش خارج کنند پی برد. کلینی در این شهر در محضر استادان بزرگی چون «ابوالحسن محمد بن اسدی کوفی<ref> مفاخر اسلام، علی دوانی، ج ۳، ص ۲۶</ref>» به فراگیری حدیث پرداخت و در نوشتن و بحث و گفتگو پیرامون احادیث از خود شایستگی بسزایی نشان داد.


    بعد از دوران کوتاهی که با [[منابع رجالی]] و حدیثی آشنا شد، برای ادامه تحصیل به شهرری رفت. در آن موقع هر چند شهرری بیشتر مردمانش [[شافعی]] و [[حنفی]] مذهب بودند ولی به خصوص روستاهای آن شیعیان دلباخته [[اهل بیت]] و مرکز [[شیعه]] نشین بود و اکثر [[اهل تسنن]] آن شهر، به دلیل اخلاق و رفتار اسلامی شیعیان، همیشه تحت تاثیر آنان بودند. از این رو، ری به شهر شیعه نشین معروف بود.
    عصر کلینی را باید عصر حدیث نامید. زیرا نهضتی که برای فراگیری و نوشتن احادیث آغاز شده بود سراسر [[جهان اسلام|ممالک اسلامی]] را فراگرفته بود و تشنگان علم حدیث از این شهر به آن شهر و از این محفل به آن محفل در جستجوی روایت‌گری بودند تا از او حدیثی فرا گیرند و بر اندوخته‌های خویش بیفزایند. تلاش اهل‌سنت در این عصر به قدری چشمگیر بود که می‌توان گفت اهل‌سنت هر چه دارد از این عصر دارد. در این عصر که زمانش به حدود تقریبی یک قرن می‌رسد، [[کتاب‌های شش‌گانه اهل‌سنت|صحاح سته]] (کتاب‌های شش گانه حدیثی اهل‌سنت) تدوین شد.


    [[فرقه اسماعیلیه]] هم با انگیزه تسلط بر ایران بیشتر از همه در این نقطه بودند و به ترویج تفکر و آرای خود پرداخته بودند و لذا شهرری، مرکز برخورد آرا و اندیشه های فرقه اسماعیلیه، حنفی، شافعی و شیعه شده بود.شیخ کلینی در این زمان، در کنار گذراندن تحصیلات و علوم خود، ضمن آشنایی با اندیشه های دیگر مذاهب، پی برد که بعضی از این فرقه ها می خواهند تشیع را از مسیر واقعی خود خارج کننداو درد را شناخت و برای درمان آن، هدفش را انتخاب و تصمیم گرفت که به نوشتن احادیث بپردازد. کلینی درمحضر ابوالحسن محمد بن اسدی کوفی ساکن ری حدیث را آموخت و همان زمان که [[قرمطیان]] با عقاید التقاطی خود که مخلوطی از عقاید [[زرتشت]]، [[مانوی]] و اسلامی بود و به مبارزه با عقاید و مقدسات مسلمین پرداخته بودند، آنها را به نقد کشید و کتاب [[الرد علی القرامطه]] را نوشت و در دسترس شیعیان گذاشت.
    در این زمان شاگردان [[علی بن محمد (هادی)|امام هادی (علیه‌السلام)]]، [[حسن بن علی (عسکری)|امام حسن عسکری (علیه‌السلام)]] و [[علی بن موسی (رضا)|امام رضا (علیه‌السلام)]] هنوز زنده بودند. اما از آنها جز کتاب‌ها و جزوه‌های کوچک و پراکنده چیزی در دست نبود و بسیاری از این کتاب‌ها و جزوه‌ها نیز در همین عصر از بین رفت. کلینی با درک خطر نابودی احادیث، با وفات این حاملان احادیث به قم -شهر محدثان و شاگران [[اهل بیت|اهل‌بیت (علیهم‌السلام)]] مهاجرت کرد.


    کلینی برای تکمیل علوم و اهدافش، سپس راهی قم شد. در آنجا از هر [[مسجد]] و [[حسینیه]] ای که راویان و محدثان، نقل حدیث می کردند، حدیث می شنید. او با بسیاری از آخرین افرادی که از زبان امام عسگری (ع) و یا [[امام هادی (ع)]] بدون واسطه حدیث شنیده بودند، ملاقات کرد و از محضر استادان بزرگی بهره ها برد.
    در این زمان در [[قم]] راویان و [[محدّث|محدثان]] در هر [[مسجد]] و حسینیه‌ای به نقل [[حدیث]] می‌پرداختند و بسیاری از اینان در شمار آخرین محدثانی بودند که بدون واسطه از زبان [[ائمه|ائمه (علیه‌السلام)]] حدیث شنیده بودند. وجود این فرزانگان موجب شد که عاشقان کلام اهل‌بیت (علیه‌السلام) به این شهر مهاجرت کنند و کلینی یکی از این افراد بود.


    =ولادت=
    او با استفاده از محضر استادان بزرگی چون احمد بن محمد بن عیسی اشعری، احمد بن ادریس قمی (معروف به معلم)، عبدالله بن جعفر حمیری (مؤلف کتاب قُرب الاسناد) و فرزند او محمد بن عبدالله حمیری به فراگیری حدیث پرداخت. استادان و محدثانی که کلینی برای شکوفایی اندیشه خدایی خود از آنها بهره جسته است در حدود سی و پنج نفر می‌باشند. در میان اساتید کلینی [[علی بن ابراهیم قمی]] صاحب [[تفسیر قمی (کتاب)|تفسیر قمی]] جایگاه بسزائی دارد؛ محدثی که نامش در اسناد بیش از هفت هزار و یکصد و چهل روایت (۷۱۴۰) از روایات [[اصول کافی (کتاب)|کتاب کافی]] به چشم می‌خورد<ref>معجم رجال الحدیث، آیت‌الله خویی، ج ۱۱، ص ۱۹۴</ref>.


    سال ولادت کلینى معلوم نیست ولى وفاتش در ۳۲۸ یا ۳۲۹ بوده است و سفراء [[حضرت مهدى (ع)]] یعنى نواب خاصّ آن حضرت را درک کرده است. محل ولادت او کلین است که قریه ای در ۳۸ کیلومترى جنوب غربى شهر رى کنونى که پنج کیلومتر از جاده دور است و از این قریه فقها و محدثینى بزرگ برخاسته ‌اند که از جمله آنها محمّد بن یعقوب کلینى و دائى او مرحوم علّان است.  
    کلینی برای گرد‌آوری احادیث [[ائمه|امامان شیعه]] روستاها و شهرهای بی‌شماری را پشت سر نهاد و هر جا محدثی می‌یافت از او حدیث فرا می‌گرفت. [[کوفه]] یکی از شهرهایی بود که کلینی به آن قدم نهاد. در آن زمان کوفه یکی از مراکز بزرگ علمی بشمار می‌رفت و کمتر محدث و یا محققی بود که در سفرهای خود به آن شهر وارد نشده و از محضر عالمان آن جا استفاده‌ای نکرده باشد. کوفه در حقیقت جای تبادل نظر و نقطه آغاز در جهان اسلام بشمار می‌رفت که همه آزادانه در آن به تبلیغ مذهب خود می‌پرداختند. از این رو هر یک از نویسندگان و محدثان مذاهب گوناگون اسلامی مجلس درس و بحثی برای خود برپا داشته بودند و به نقل احادیث خویش می‌پرداختند.


    =تحصیلات و استادان=
    [[ابن عقده]] یکی از کسانی بود که در این شهر سکونت داشت. او از حافظان بزرگ حدیث بشمار می‌رفت و حافظه قوی او موجب شده بود که آیتی از آیات حافظه در جهان شود<ref>مفاخر اسلام، ج ۳، ص ۵۵</ref>. بسیاری از بزرگان مذاهب از محضر او کسب علم می‌کردند. او اگر‌چه از نظر مذهبی «زیدی جارودی» بود، اما زهد و پارسایی از او محدثی موثق ساخته بود که همه مذاهب در نقل احادیث به او اعتماد داشتند. کلینی نیز از این مرد بزرگ استفاده کرده، از او روایاتی فراگرفت.


    کلینی پس از گذراندن دوران آغازین تحصیل و آشنایی با منابع رجالی و حدیثی، از کلین مهاجرت کرد و وارد ری شد. «ری» در آن زمان شهری بزرگ بود و عقاید و مذاهب گوناگونی در کنار هم و در آرامش کامل در آن جا به حیات خود ادامه می‌دادند. اما این آرامش گاه دستخوش حرکت های سیاسی می‌شد. فرقه [[اسماعیلیه]] با انگیزه تسلط بر ایران در این نقطه بیش از دیگران سرمایه‌گذاری کرده بود و به ترویج و تبلیغ تفکر و آراء خود می‌پرداخت.
    کلینی پس از کسب علم و حدیث از ده‌ها استاد و محدث در شهرها و روستاهای آن زمان، سرانجام به [[بغداد]] رسید. او در مسافرت‌های خویش چنان علم و فضل خود را به نمایش گذاشته و تصویری از شیعه واقعی را در اذهان مردم هر دیار باقی نهاده بود که هنگام ورود به بغداد فردی گمنام نبود. شیعیان به او افتخار می‌کردند و [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] به دیده تحسین به او می‌نگریستند. تقوا، علم و فضیلت او در اندک مدتی موجب شد که هم شیعه و هم اهل‌سنت در مشکلات دینی به او مراجعه کنند، به طوری که عامه و خاصه در فتاوا به او روی می‌کردند و به همین سبب او اولین کسی بود که به لقب <big>ثقه الاسلام</big> شهرت یافت<ref> ریحانه الادب، میرزا محمدعلی مدرس تبریزی، ج ۵، ص ۷۹</ref>.
     
    از این رو «ری» به نقطه برخورد آراء و اندیشه‌های فرقه اسماعیلیه و مذاهب شافعی، حنفی و شیعه تبدیل شده بود. کلینی در این زمان در کنارِ گذراندن تحصیلات خود نه تنها با عقاید و اندیشه‌های دیگر مذاهب و فرقه‌ها آشنا شد، بلکه به ماهیت واقعی بعضی از این فرقه‌ها که می‌رفت تشیع را از مسیر واقعی‌اش خارج کنند پی برد. کلینی در این شهر در محضر استادان بزرگی چون «ابوالحسن محمد بن اسدی کوفی» <ref> مفاخر اسلام، علی دوانی، ج ۳، ص ۲۶</ref> به فراگیری حدیث پرداخت و در نوشتن و بحث و گفتگو پیرامون احادیث از خود شایستگی بسزایی نشان داد.
     
    عصر کلینی را باید عصر حدیث نامید. زیرا نهضتی که برای فراگیری و نوشتن احادیث آغاز شده بود سراسر [[ممالک اسلامی]] را فراگرفته بود و تشنگان علم حدیث از این شهر به آن شهر و از این محفل به آن محفل در جستجوی روایتگری بودند تا از او حدیثی فرا گیرند و بر اندوخته‌های خویش بیفزایند. تلاش [[اهل سنت]] در این عصر به قدری چشمگیر بود که می‌توان گفت اهل سنت هر چه دارد از این عصر دارد. در این عصر که زمانش به حدود تقریبی یک قرن می‌رسد، [[صحاح سته]] (کتاب های شش گانه حدیثی اهل سنت) تدوین شد.
     
    در این زمان شاگردان امام هادی(ع)، امام حسن عسکری (ع) و [[امام رضا (ع)]] هنوز زنده بودند. اما از آن ها جز کتاب ها و جزوه‌های کوچک و پراکنده چیزی در دست نبود و بسیاری از این کتاب ها و جزوه‌ها نیز در همین عصر از بین رفت. کلینی با درک خطر نابودی احادیث، با وفات این حاملان احادیث به قم -شهر محدثان و شاگران [[اهل بیت(ع)]] مهاجرت کرد.
     
    در این زمان در قم راویان و محدثان در هر مسجد و حسینیه‌ای به نقل حدیث می‌پرداختند و بسیاری از اینان در شمار آخرین محدثانی بودند که بدون واسطه از زبان [[ائمه (ع)]] حدیث شنیده بودند. وجود این فرزانگان موجب شد که عاشقان کلام اهل بیت (ع) به این شهر مهاجرت کنند و کلینی یکی از این افراد بود.
     
    او با استفاده از محضر استادان بزرگی چون احمد بن محمد بن عیسی اشعری، احمد بن ادریس قمی (معروف به معلم)، عبدالله بن جعفر حمیری (مؤلف کتاب قُرب الاسناد) و فرزند او محمد بن عبدالله حمیری به فراگیری حدیث پرداخت. استادان و محدثانی که کلینی برای شکوفایی اندیشه خدایی خود از آن ها بهره جسته است در حدود سی و پنج نفر می‌باشند. در میان اساتید کلینی [[علی بن ابراهیم قمی]] صاحب [[تفسیر قمی]] جایگاه بسزائی دارد؛ محدثی که نامش در اسناد بیش از هفت هزار و یکصد و چهل روایت (۷۱۴۰) از روایات [[کتاب کافی]] به چشم می خورد. <ref>معجم رجال الحدیث، آیت الله خویی، ج ۱۱، ص ۱۹۴</ref>
     
    کلینی برای گرد آوری احادیث امامان شیعه روستاها و شهرهای بی‌شماری را پشت سر نهاد و هر جا محدثی می‌یافت از او حدیث فرا می‌گرفت. [[کوفه]] یکی از شهرهایی بود که کلینی به آن قدم نهاد. در آن زمان کوفه یکی از مراکز بزرگ علمی بشمار می‌رفت و کمتر محدث و یا محققی بود که در سفرهای خود به آن شهر وارد نشده و از محضر عالمان آن جا استفاده‌ای نکرده باشد. کوفه در حقیقت جای تبادل نظر و نقطه آغاز در جهان اسلام بشمار می‌رفت که همه آزادانه در آن به تبلیغ مذهب خود می‌پرداختند. از این رو هر یک از نویسندگان و محدثان مذاهب گوناگون اسلامی مجلس درس و بحثی برای خود برپا داشته بودند و به نقل احادیث خویش می‌پرداختند.
     
    [[ابن عقده]] یکی از کسانی بود که در این شهر سکونت داشت. او از حافظان بزرگ حدیث بشمار می‌رفت و حافظه قوی او موجب شده بود که آیتی از آیات حافظه در جهان شود. <ref>مفاخر اسلام، ج ۳، ص ۵۵</ref> بسیاری از بزرگان مذاهب از محضر او کسب علم می‌کردند. او اگر چه از نظر مذهبی «زیدی جارودی» بود، اما زهد و پارسایی از او محدثی موثق ساخته بود که همه مذاهب در نقل احادیث به او اعتماد داشتند. کلینی نیز از این مرد بزرگ استفاده کرده، از او روایاتی فراگرفت.
     
    کلینی پس از کسب علم و حدیث از ده ها استاد و محدث در شهرها و روستاهای آن زمان، سرانجام به [[بغداد]] رسید. او در مسافرت های خویش چنان علم و فضل خود را به نمایش گذاشته و تصویری از شیعه واقعی را در اذهان مردم هر دیار باقی نهاده بود که هنگام ورود به بغداد فردی گمنام نبود. شیعیان به او افتخار می‌کردند و اهل سنت به دیده تحسین به او می‌نگریستند. تقوا، علم و فضیلت او در اندک مدتی موجب شد که هم شیعه و هم اهل سنت در مشکلات دینی به او مراجعه کنند، به طوری که عامه و خاصه در فتاوا به او روی می‌کردند و به همین سبب او اولین کسی بود که به لقب <big>ثقه الاسلام</big> شهرت یافت. <ref> ریحانه الادب، میرزا محمدعلی مدرس تبریزی، ج ۵، ص ۷۹</ref>
     
    =شاگردان و راویان=


    == شاگردان و راویان ==
    بسیاری از بزرگان از شیخ کلینی روایت نقل کرده‌اند، از جمله:
    بسیاری از بزرگان از شیخ کلینی روایت نقل کرده‌اند، از جمله:


    # احمد بن احمد کاتب کوفی
    # احمد بن احمد کاتب کوفی؛
    #
    # احمد بن علی بن سعد سعید کوفی؛
    # احمد بن علی بن سعد سعید کوفی
    # [[ابوغالب زراری|ابوغالب احمد بن محمد رازی]]؛
    #
    # عبدالکریم بن عبدالله بن نصر بزار تنیسی؛
    # ابوغالب احمد بن محمد رازی
    # علی بن احمد بن موسی دقاق؛
    #
    # محمد بن احمد سنانی زاهری؛
    # عبدالکریم بن عبدالله بن نصر بزار تنیسی
    # ابوالفضل محمد بن عبدالله بن مطلب شیبانی؛
    #
    # محمد بن علی ماجیلویه؛
    # علی بن احمد بن موسی دقاق
    # محمد بن عصام کلینی؛
    #
    # جعفر بن محمد بن قولویه قمی (مؤلف کتاب کامل الزیارات)؛
    # محمد بن احمد سنانی زاهری
    # [[هارون بن موسی تلعکبری]]
    #
    # محمد بن احمد صفوانی؛
    # ابوالفضل محمد بن عبدالله بن مطلب شیبانی
    #
    # محمد بن علی ماجیلویه
    #
    # محمد بن عصام کلینی
    #
    # جعفر بن محمد بن قولویه قمی (مؤلف کتاب کامل الزیارات)
    #  
    # هارون بن موسی تلعکبری
    #
    # محمد بن احمد صفوانی
    #
    # محمد بن ابراهیم نعمانی (مؤلف کتاب غیبت نعمانی).
    # محمد بن ابراهیم نعمانی (مؤلف کتاب غیبت نعمانی).


    =آثار و تألیفات=
    == آثار و تألیفات ==
    مجموعه کتاب الکافی که شامل اصول کافی (دو جلد)، فروع کافی (پنج جلد) و روضه کافی (یک جلد) است و دربردارنده ۱۶۱۹۹ حدیث از [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)]] می‌باشد. کتابی است که کلینی در طی بیست سال تلاش خستگی ناپذیر به تألیف آن موفق شده است. کلینی با تألیف این اثر جاودانه برتری و فضل علمای تشیع را نه تنها در روزگار خود، بلکه در تمام تاریخ اسلام به اثبات رساند. کاری که او در مدت بیست سال برای تشیع به پایان رساند، کاری بود که شش تن از بزرگ‌ترین عالمان اهل‌سنت در مدت یک قرن برای مذهب خود انجام دادند.


    مجموعه کتاب [[الکافی]] که شامل [[اصول کافی]] (دو جلد)، فروع کافی (پنج جلد) و روضه کافی (یک جلد) است و دربردارنده ۱۶۱۹۹ حدیث از [[پیامبر (ص)]] می‌باشد. کتابی است که کلینی در طی بیست سال تلاش خستگی ناپذیر به تألیف آن موفق شده است. کلینی با تألیف این اثر جاودانه برتری و فضل علمای تشیع را نه تنها در روزگار خود، بلکه در تمام تاریخ اسلام به اثبات رساند. کاری که او در مدت بیست سال برای تشیع به پایان رساند، کاری بود که شش تن از بزرگترین عالمان اهل سنت در مدت یک قرن برای مذهب خود انجام دادند.
    شیخ کلینی علاوه بر تألیف مجموعه الکافی، کتاب‌های الرد علی القرامطه<ref> در دورانی که «قرمطیان» با عقاید التقاطی خود، که مخلوطی از عقاید [[زرتشت|زردشتی]]، [[مانوی]] و اسلامی بود، به مبارزه با عقاید و مقدسات مسلمین پرداختند، کلینی با شجاعت شیعی خویش عقاید آنها را به نقد کشید و برای آگاه کردن شیعیان از این حرکت انحرافی کتاب «الرد علی القرامطه» را نوشت و در دسترس شیعیان قرار داد. </ref>، تفسیر رؤیا (تعبیر خواب)، مجموعه شعر (حاوی قصایدی که شعرا در مناقب و فضایل اهل‌بیت (علیهم‌السلام) سروده‌اند)، کتاب رسایل ائمه اطهار (علیه‌السلام) و کتاب [[رجال]] را تألیف کرده است.


    شیخ کلینی علاوه بر تألیف مجموعه الکافی، کتاب های الرد علی القرامطه، <ref> در دورانی که «قرمطیان» با عقاید التقاطی خود، که مخلوطی از عقاید زردشتی، مانوی و اسلامی بود، به مبارزه با عقاید و مقدسات مسلمین پرداختند، کلینی با شجاعت شیعی خویش عقاید آن ها را به نقد کشید و برای آگاه کردن شیعیان از این حرکت انحرافی کتاب «الرد علی القرامطه» را نوشت و در دسترس شیعیان قرار داد. </ref> تفسیر رؤیا (تعبیر خواب)، مجموعه شعر (حاوی قصایدی که شعرا در مناقب و فضایل اهل بیت علیهم السلام سروده‌اند)، کتاب رسایل ائمه اطهار (ع) و کتاب [[رجال]] را تألیف کرده است.  
    ==  درگذشت ==
    مرحوم کلینی پس از هفتاد سال زندگی که بیست سال آن تلاش و تحقیق همراه با رنج‌ها و غربت‌ها برای تدوین کتاب کافی بود، سرانجام در [[شعبان|ماه شعبان]] سال ۳۲۹ ق. دار فانی را وداع گفت<ref> ریحانه الادب، ج ۵، ص ۸۰.</ref>.


    =وفات و مدفن=
    == مدفن ==
    [[نجاشی]] گوید: کلینی در مقبره خود در باب الکوفه [[بغداد]] و در جانب غربی بخاک سپرده شد و [[ابن عبدون]] (متوفی بسال ۴۲۳) قبر او را می‎شناخته و گفته است: من قبر او را در جاده طائی دیده‌ام که لوحی داشت و روی آن نام او و پدرش بر آن نقش بود و در اواخر قرن چهارم کهنه شده بود. و اکنون قبر او در جانب شرقی [[دجله]] نزد باب جسر عتیق (جسر مأمون) است، کسی که از جانب مشرق بیاید و بطرف کرخ رود، مقبره در سمت دست چپ او واقع می‌شود و [[مذهب شیعه|شیعیان]] قرن‌ها است که زیارت این محل را بنام مقبره کلینی عادت کرده ‌اند و [[اهل سنت و جماعت|سنی‌]]ها هم بر احترام آن مقبره و تعظیم (کلینی) اتفاق دارند و این شیوه مستمر و روش دیرین گذشتگان، ما را به احترام همین مکان وادار می‌کند، اگر‌چه دفن او در آنجا از لحاظ تاریخ محقق نباشد.


    مرحوم کلینی پس از هفتاد سال زندگی که بیست سال آن تلاش و تحقیق همراه با رنج ها و غربت ها برای تدوین کتاب کافی بود، سرانجام در ماه شعبان سال ۳۲۹ ق. دار فانی را وداع گفت. <ref> ریحانه الادب، ج ۵، ص ۸۰.</ref>
    [[محمد تقی مجلسی|محمدتقی مجلسی]] گوید: مقبره کلینی در مولوی خانه [[بغداد]] است و بشیخ المشایخ معروف است و عامه و خاصّه آن را زیارت می‌کنند، من از جماعتی از شیعیان شنیدم که آن مقبره محمد بن یعقوب کلینی است و خودم او را در همان جا زیارت کردم<ref> اصول کافی-ترجمه مصطفوی، مقدمه، ص ۸ </ref>.


    نجاشى گوید: کلینى در مقبره خود در باب الکوفه بغداد و در جانب غربى بخاک سپرده شد و ابن عبدون (متوفى بسال ۴۲۳) قبر او را می شناخته و گفته است: من قبر او را در جاده طائى دیده‌ام که لوحى داشت و روى آن نام او و پدرش بر آن نقش بود و در اواخر قرن چهارم کهنه شده بود. و اکنون قبر او در جانب شرقى دجله نزد باب جسر عتیق (جسر مأمون) است، کسى که از جانب مشرق بیاید و بطرف کرخ رود، مقبره در سمت دست چپ او واقع مى‌شود و شیعیان قرنها است که زیارت این محل را بنام مقبره کلینى عادت کرده ‌اند و سنّى‌ها هم بر احترام آن مقبره و تعظیم (کلینى) اتفاق دارند و این شیوه مستمر و روش دیرین گذشتگان، ما را به احترام همین مکان وادار می کند، اگر چه دفن او در آنجا از لحاظ تاریخ محقق نباشد.
    == جستارهای وابسته ==
    * [[اصول کافی (کتاب)|کتاب کافی]]
    * [[ری|شهرری]]
    * [[مسجد]]
    * [[رجال]]


    محمدتقى مجلسى گوید: مقبره کلینى در مولوى خانه بغداد است و بشیخ المشایخ معروف است و عامه و خاصّه آن را زیارت می کنند، من از جماعتى از شیعیان شنیدم که آن مقبره محمد بن یعقوب کلینى است و خودم او را در همان جا زیارت کردم. <ref> اصول کافى-ترجمه مصطفوى، مقدمه، ص ۸ </ref>
    == پانویس ==
    {{پانویس}}


    =پانویس=
    == منابع ==
    {{پانویس|2}}
    * [http://ww1.wikipg.com/?subid1=3e0183de-407b-11ec-af53-a5943fc05762 برگرفته از سایت دانش سرا]
    * [https://www.pcci.ir/fa/desision/desision/calender1 برگرفته از سایت شورای عالی انقلاب فرهنگی]
    * [https://wiki.ahlolbait.com/%D8%B4%DB%8C%D8%AE_%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%86%DB%8C برگرفته از سایت الکافی]


    [[رده:عالمان مسلمان]]
    {{علمای اسلام}}
    [[رده:اسلام‌شناسان]]
    [[رده:نویسندگان کتب اربعه]]


    =منبع=
    [[رده:عالمان]]
    [http://ww1.wikipg.com/?subid1=3e0183de-407b-11ec-af53-a5943fc05762 برگرفته از سایت دانش سرا]
    [[رده:عالمان شیعه]]
    [https://www.pcci.ir/fa/desision/desision/calender1 برگرفته از سایت شورای عالی انقلاب فرهنگی]
    [[رده:محدثان شیعه]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۱۸ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۰۱:۴۴

    شیخ کلینی
    شیخ کلینی.jpg
    نام کاملمحمد بن یعقوب کلینی بن اسحاق رازی
    نام‌های دیگرثقةالاسلام کلینی، شیخ کلینی رازی
    اطلاعات شخصی
    سال تولد۲۵۵ ق، ۲۴۸ ش‌، ۸۶۹ م
    محل تولد
    سال درگذشت۳۲۹ ق، ۳۲۰ ش‌، ۹۴۱ م
    محل درگذشتبغداد
    دیناسلام، شیعه
    استادان
    شاگردان
    آثار
    • الکافی
    • الرد علی القرامطه
    • رسائل الائمه (علیه‌السلام)
    • تعبیرالرؤیا
    • کتاب الرجال
    فعالیت‌هاشیخ و پیشوای شیعه در شهرری

    محمد بن یعقوب کلینی معروف به کلینی، شیخ کلینی، ثقة الاسلام کلینی صاحب کتاب کافی و مشهورترین دانشمند و فقیه و محدث نامی شیعه در نیمه اول قرن چهارم هجری است. او با بسیاری از آخرین افرادی که از زبان امام عسگری (علیه‌السلام) و یا امام هادی (علیه‌السلام) بدون واسطه حدیث شنیده بودند، ملاقات کرد و از محضر استادان بزرگی بهره‌ها برد.

    ولادت

    سال ولادت کلینی معلوم نیست. ولی وفاتش در ۳۲۸ یا ۳۲۹ بوده است و سفراء حضرت مهدی (عجل الله تعالي فرجه الشريف) یعنی نواب خاصّ آن حضرت را درک کرده است. محل ولادت او کلین است که قریه‌ای در ۳۸ کیلومتری جنوب غربی شهر ری کنونی که پنج کیلومتر از جاده دور است و از این قریه فقها و محدثینی بزرگ برخاسته‌اند که از جمله آنها محمّد بن یعقوب کلینی و دائی او مرحوم علان است.

    تحصیلات و استادان

    کلینی پس از گذراندن دوران آغازین تحصیل و آشنایی با منابع رجالی و حدیثی، از کلین مهاجرت کرد و وارد ری شد. «ری» در آن زمان شهری بزرگ بود و عقاید و مذاهب گوناگونی در کنار هم و در آرامش کامل در آن جا به حیات خود ادامه می‌دادند. اما این آرامش گاه دستخوش حرکت‌های سیاسی می‌شد. فرقه اسماعیلیه با انگیزه تسلط بر ایران در این نقطه بیش از دیگران سرمایه‌گذاری کرده بود و به ترویج و تبلیغ تفکر و آراء خود می‌پرداخت.

    از این رو «ری» به نقطه برخورد آراء و اندیشه‌های فرقه اسماعیلیه و مذاهب شافعی، حنفی و شیعه تبدیل شده بود. کلینی در این زمان در کنارِ گذراندن تحصیلات خود نه تنها با عقاید و اندیشه‌های دیگر مذاهب و فرقه‌ها آشنا شد، بلکه به ماهیت واقعی بعضی از این فرقه‌ها که می‌رفت تشیع را از مسیر واقعی‌اش خارج کنند پی برد. کلینی در این شهر در محضر استادان بزرگی چون «ابوالحسن محمد بن اسدی کوفی[۱]» به فراگیری حدیث پرداخت و در نوشتن و بحث و گفتگو پیرامون احادیث از خود شایستگی بسزایی نشان داد.

    عصر کلینی را باید عصر حدیث نامید. زیرا نهضتی که برای فراگیری و نوشتن احادیث آغاز شده بود سراسر ممالک اسلامی را فراگرفته بود و تشنگان علم حدیث از این شهر به آن شهر و از این محفل به آن محفل در جستجوی روایت‌گری بودند تا از او حدیثی فرا گیرند و بر اندوخته‌های خویش بیفزایند. تلاش اهل‌سنت در این عصر به قدری چشمگیر بود که می‌توان گفت اهل‌سنت هر چه دارد از این عصر دارد. در این عصر که زمانش به حدود تقریبی یک قرن می‌رسد، صحاح سته (کتاب‌های شش گانه حدیثی اهل‌سنت) تدوین شد.

    در این زمان شاگردان امام هادی (علیه‌السلام)، امام حسن عسکری (علیه‌السلام) و امام رضا (علیه‌السلام) هنوز زنده بودند. اما از آنها جز کتاب‌ها و جزوه‌های کوچک و پراکنده چیزی در دست نبود و بسیاری از این کتاب‌ها و جزوه‌ها نیز در همین عصر از بین رفت. کلینی با درک خطر نابودی احادیث، با وفات این حاملان احادیث به قم -شهر محدثان و شاگران اهل‌بیت (علیهم‌السلام) مهاجرت کرد.

    در این زمان در قم راویان و محدثان در هر مسجد و حسینیه‌ای به نقل حدیث می‌پرداختند و بسیاری از اینان در شمار آخرین محدثانی بودند که بدون واسطه از زبان ائمه (علیه‌السلام) حدیث شنیده بودند. وجود این فرزانگان موجب شد که عاشقان کلام اهل‌بیت (علیه‌السلام) به این شهر مهاجرت کنند و کلینی یکی از این افراد بود.

    او با استفاده از محضر استادان بزرگی چون احمد بن محمد بن عیسی اشعری، احمد بن ادریس قمی (معروف به معلم)، عبدالله بن جعفر حمیری (مؤلف کتاب قُرب الاسناد) و فرزند او محمد بن عبدالله حمیری به فراگیری حدیث پرداخت. استادان و محدثانی که کلینی برای شکوفایی اندیشه خدایی خود از آنها بهره جسته است در حدود سی و پنج نفر می‌باشند. در میان اساتید کلینی علی بن ابراهیم قمی صاحب تفسیر قمی جایگاه بسزائی دارد؛ محدثی که نامش در اسناد بیش از هفت هزار و یکصد و چهل روایت (۷۱۴۰) از روایات کتاب کافی به چشم می‌خورد[۲].

    کلینی برای گرد‌آوری احادیث امامان شیعه روستاها و شهرهای بی‌شماری را پشت سر نهاد و هر جا محدثی می‌یافت از او حدیث فرا می‌گرفت. کوفه یکی از شهرهایی بود که کلینی به آن قدم نهاد. در آن زمان کوفه یکی از مراکز بزرگ علمی بشمار می‌رفت و کمتر محدث و یا محققی بود که در سفرهای خود به آن شهر وارد نشده و از محضر عالمان آن جا استفاده‌ای نکرده باشد. کوفه در حقیقت جای تبادل نظر و نقطه آغاز در جهان اسلام بشمار می‌رفت که همه آزادانه در آن به تبلیغ مذهب خود می‌پرداختند. از این رو هر یک از نویسندگان و محدثان مذاهب گوناگون اسلامی مجلس درس و بحثی برای خود برپا داشته بودند و به نقل احادیث خویش می‌پرداختند.

    ابن عقده یکی از کسانی بود که در این شهر سکونت داشت. او از حافظان بزرگ حدیث بشمار می‌رفت و حافظه قوی او موجب شده بود که آیتی از آیات حافظه در جهان شود[۳]. بسیاری از بزرگان مذاهب از محضر او کسب علم می‌کردند. او اگر‌چه از نظر مذهبی «زیدی جارودی» بود، اما زهد و پارسایی از او محدثی موثق ساخته بود که همه مذاهب در نقل احادیث به او اعتماد داشتند. کلینی نیز از این مرد بزرگ استفاده کرده، از او روایاتی فراگرفت.

    کلینی پس از کسب علم و حدیث از ده‌ها استاد و محدث در شهرها و روستاهای آن زمان، سرانجام به بغداد رسید. او در مسافرت‌های خویش چنان علم و فضل خود را به نمایش گذاشته و تصویری از شیعه واقعی را در اذهان مردم هر دیار باقی نهاده بود که هنگام ورود به بغداد فردی گمنام نبود. شیعیان به او افتخار می‌کردند و اهل‌سنت به دیده تحسین به او می‌نگریستند. تقوا، علم و فضیلت او در اندک مدتی موجب شد که هم شیعه و هم اهل‌سنت در مشکلات دینی به او مراجعه کنند، به طوری که عامه و خاصه در فتاوا به او روی می‌کردند و به همین سبب او اولین کسی بود که به لقب ثقه الاسلام شهرت یافت[۴].

    شاگردان و راویان

    بسیاری از بزرگان از شیخ کلینی روایت نقل کرده‌اند، از جمله:

    1. احمد بن احمد کاتب کوفی؛
    2. احمد بن علی بن سعد سعید کوفی؛
    3. ابوغالب احمد بن محمد رازی؛
    4. عبدالکریم بن عبدالله بن نصر بزار تنیسی؛
    5. علی بن احمد بن موسی دقاق؛
    6. محمد بن احمد سنانی زاهری؛
    7. ابوالفضل محمد بن عبدالله بن مطلب شیبانی؛
    8. محمد بن علی ماجیلویه؛
    9. محمد بن عصام کلینی؛
    10. جعفر بن محمد بن قولویه قمی (مؤلف کتاب کامل الزیارات)؛
    11. هارون بن موسی تلعکبری
    12. محمد بن احمد صفوانی؛
    13. محمد بن ابراهیم نعمانی (مؤلف کتاب غیبت نعمانی).

    آثار و تألیفات

    مجموعه کتاب الکافی که شامل اصول کافی (دو جلد)، فروع کافی (پنج جلد) و روضه کافی (یک جلد) است و دربردارنده ۱۶۱۹۹ حدیث از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌باشد. کتابی است که کلینی در طی بیست سال تلاش خستگی ناپذیر به تألیف آن موفق شده است. کلینی با تألیف این اثر جاودانه برتری و فضل علمای تشیع را نه تنها در روزگار خود، بلکه در تمام تاریخ اسلام به اثبات رساند. کاری که او در مدت بیست سال برای تشیع به پایان رساند، کاری بود که شش تن از بزرگ‌ترین عالمان اهل‌سنت در مدت یک قرن برای مذهب خود انجام دادند.

    شیخ کلینی علاوه بر تألیف مجموعه الکافی، کتاب‌های الرد علی القرامطه[۵]، تفسیر رؤیا (تعبیر خواب)، مجموعه شعر (حاوی قصایدی که شعرا در مناقب و فضایل اهل‌بیت (علیهم‌السلام) سروده‌اند)، کتاب رسایل ائمه اطهار (علیه‌السلام) و کتاب رجال را تألیف کرده است.

    درگذشت

    مرحوم کلینی پس از هفتاد سال زندگی که بیست سال آن تلاش و تحقیق همراه با رنج‌ها و غربت‌ها برای تدوین کتاب کافی بود، سرانجام در ماه شعبان سال ۳۲۹ ق. دار فانی را وداع گفت[۶].

    مدفن

    نجاشی گوید: کلینی در مقبره خود در باب الکوفه بغداد و در جانب غربی بخاک سپرده شد و ابن عبدون (متوفی بسال ۴۲۳) قبر او را می‎شناخته و گفته است: من قبر او را در جاده طائی دیده‌ام که لوحی داشت و روی آن نام او و پدرش بر آن نقش بود و در اواخر قرن چهارم کهنه شده بود. و اکنون قبر او در جانب شرقی دجله نزد باب جسر عتیق (جسر مأمون) است، کسی که از جانب مشرق بیاید و بطرف کرخ رود، مقبره در سمت دست چپ او واقع می‌شود و شیعیان قرن‌ها است که زیارت این محل را بنام مقبره کلینی عادت کرده ‌اند و سنی‌ها هم بر احترام آن مقبره و تعظیم (کلینی) اتفاق دارند و این شیوه مستمر و روش دیرین گذشتگان، ما را به احترام همین مکان وادار می‌کند، اگر‌چه دفن او در آنجا از لحاظ تاریخ محقق نباشد.

    محمدتقی مجلسی گوید: مقبره کلینی در مولوی خانه بغداد است و بشیخ المشایخ معروف است و عامه و خاصّه آن را زیارت می‌کنند، من از جماعتی از شیعیان شنیدم که آن مقبره محمد بن یعقوب کلینی است و خودم او را در همان جا زیارت کردم[۷].

    جستارهای وابسته

    پانویس

    1. ↑ مفاخر اسلام، علی دوانی، ج ۳، ص ۲۶
    2. ↑ معجم رجال الحدیث، آیت‌الله خویی، ج ۱۱، ص ۱۹۴
    3. ↑ مفاخر اسلام، ج ۳، ص ۵۵
    4. ↑ ریحانه الادب، میرزا محمدعلی مدرس تبریزی، ج ۵، ص ۷۹
    5. ↑ در دورانی که «قرمطیان» با عقاید التقاطی خود، که مخلوطی از عقاید زردشتی، مانوی و اسلامی بود، به مبارزه با عقاید و مقدسات مسلمین پرداختند، کلینی با شجاعت شیعی خویش عقاید آنها را به نقد کشید و برای آگاه کردن شیعیان از این حرکت انحرافی کتاب «الرد علی القرامطه» را نوشت و در دسترس شیعیان قرار داد.
    6. ↑ ریحانه الادب، ج ۵، ص ۸۰.
    7. ↑ اصول کافی-ترجمه مصطفوی، مقدمه، ص ۸

    منابع

    برگرفته از «https://fa.wikivahdat.com/w/index.php?title=شیخ_کلینی&oldid=199485»