سید شهاب الدین مرعشی نجفی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۳۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| نام = سید شهاب‌الدین بن سید محمود مرعشی | | نام = سید شهاب‌الدین بن سید محمود مرعشی | ||
| نام‌های دیگر = | | نام‌های دیگر = | ||
| سال تولد = ۱۳۱۵ | | سال تولد = ۱۳۱۵ ق | ||
| تاریخ تولد = ۲۰ [[ | | تاریخ تولد = ۲۰ [[صفر المظفر|صفر]] | ||
| محل تولد = [[نجف]] | | محل تولد = [[نجف]]، [[عراق]] | ||
| سال درگذشت = | | سال درگذشت = ۱۳۶۹ش | ||
| تاریخ درگذشت = ۷ شهریور | | تاریخ درگذشت = ۷ شهریور | ||
| محل درگذشت = [[قم]] | | محل درگذشت = [[قم]]، [[ایران]] | ||
| استادان = {{فهرست جعبه | | استادان = {{فهرست جعبه افقی |علی اکبر حکمی |[[آقا ضیاءالدین عراقی|آقا ضیاء عراقی]] |[[شیخ عبدالکریم حائری]] |میرزا مهدی آشتیانی |[[سیدعلی قاضی طباطبایی|سیدعلی قاضی]] |[[محمد جواد بلاغی|محمدجواد بلاغی]] |محمدحسین تهرانی |میرزا جواد ملکی تبریزی |سید احمد کربلایی }} | ||
| شاگردان = {{فهرست جعبه | | شاگردان = {{فهرست جعبه افقی |[[سید مصطفی خمینی]] |[[مرتضی مطهری]] |محمد مفتح |[[سید محمد حسینی بهشتی]] |محمد صدوقی |[[سید محمد علی قاضی طباطبایی|سید محمدعلی قاضی]] |[[سید محمود طالقانی]] |[[حسین نوری همدانی]] |[[امام موسی صدر]] |[[سید مرتضی عسکری]] }} | ||
| دین = [[اسلام]] | | دین = [[اسلام]] | ||
| مذهب = [[مذهب شیعه|شیعه]] | | مذهب = [[مذهب شیعه|شیعه]] | ||
| آثار = | | آثار = بیش از ۱۵۰ کتاب و رساله | ||
| فعالیت‌ها = | | فعالیت‌ها = {{فهرست جعبه افقی |[[مرجع تقلید]] |مکاتبه و مناظره با دانمشندان [[مذاهب]] مختلف |۶۰ سال اقامه [[نماز جماعت]] [[حرم حضرت معصومه]] }} | ||
| وبگاه = | | وبگاه = | ||
}} | }} | ||
'''حضرت | '''حضرت آیت‌الله‌العظمی شهاب‌الدین مرعشی نجفی'''، در 31 [[تیر ماه]] 1276 (مصادف با بیستم [[صفر المظفر|صفر]] سال 1315 قمری) در [[نجف|نجف اشرف]] متولد شد. پدرش، آیت‌الله سید شمس‌الدین محمود مرعشی از فقها و مدرسان [[نجف]] بود. وی تحصیلات حوزوی خود را زیر نظر استادان برجسته [[حوزه علمیه نجف اشرف|حوزه‌های علمیه نجف]]، [[سامرا]]، [[کاظمین]]، [[تهران]] و [[قم]] گذراند و از معدود علمایی بود که از استادان زیادی بهره‌مند شد و در سن 27 سالگی به [[مرجع تقلید|مرجعیت]] رسید. در طی 70 سال تدریس دروس حوزوی، آیت‌الله مرعشی نجفی شاگردان زیادی تربیت کرد. | ||
کتابخانه آیت‌الله مرعشی از آثار به جا مانده از وی است که علاوه بر نسخ چاپی، نسخ خطی کم‌نظیری در آن به چشم می‌خورد و مورد توجه نویسندگان، دانشمندان، طلاب، علما و مراکز علمی و تحقیقاتی سراسر جهان است. | [[کتابخانه آیت‌الله مرعشی]] از آثار به جا مانده از وی است که علاوه بر نسخ چاپی، نسخ خطی کم‌نظیری در آن به چشم می‌خورد و مورد توجه نویسندگان، دانشمندان، طلاب، علما و مراکز علمی و تحقیقاتی سراسر جهان است. | ||
این [[مرجع تقلید]] [[شیعه]]، در 7 شهریور ماه سال 1369 (هفتم صفر 1411 قمری)، در سن 96 سالگی بر اثر سکته قلبی درگذشت. | این [[مرجع تقلید]] [[مذهب شیعه|شیعه]]، در 7 [[شهریور]] ماه سال 1369 (هفتم صفر 1411 قمری)، در سن 96 سالگی بر اثر سکته قلبی درگذشت. | ||
== تولد و خاندان == | == تولد و خاندان == | ||
خاندان مرعشی از خاندان‌های مهم شیعی در طی ۷ قرن اخیر است. میرقوام‌الدین مرعشی بنیان گذار سلسله مرعشیان [[طبرستان]] از سرشناس‌ترین شخصیت‌های این خاندان است. | خاندان مرعشی از خاندان‌های مهم شیعی در طی ۷ قرن اخیر است. [[میرقوام‌الدین مرعشی]] بنیان گذار سلسله مرعشیان (میربزرگ) [[طبرستان]] از سرشناس‌ترین شخصیت‌های این خاندان است. همچنین علامه [[سید حسین مرعشی مازندرانی]] معروف به خلیفه سلطان از دیگر مشاهیر این تبار به شمار می‌رود. تیره‌هایی از این خاندان عریق و پر برکت در [[آمل]]، [[شوشتر]]، نجف، قم، [[تبریز]]، [[رفسنجان]] و… پراکنده بوده و عالمان، فقیهان، ادیبان و سیاستمدارانی را به عالم تشیع هدیه نموده‌اند. | ||
علامه سید علی مرعشی معروف به سید الاطباء و سید الحکماء(۱۲۰۲-۱۳۱۶ ق) از عالمان و طبیبان معمر عصر خودش بود. وی در نیمه دوم قرن سیزدهم در نجف اشرف صاحب فرزندی شد که نامش را محمود و لقبش را شمس‌الدین نهاد. سال تولد سید محمود را با | علامه سید علی مرعشی معروف به سید الاطباء و سید الحکماء(۱۲۰۲-۱۳۱۶ ق) از عالمان و طبیبان معمر عصر خودش بود. وی در نیمه دوم قرن سیزدهم در نجف اشرف صاحب فرزندی شد که نامش را محمود و لقبش را شمس‌الدین نهاد. سال تولد سید محمود را با اینکه ۱۲۶۰ و ۱۲۷۹ نیز گفته‌اند، ولی فرزندش آیت‌الله سید شهاب‌الدین مرعشی سال ولادت او را در الاجازه الکبیره خود، ۱۲۷۰ ق یاد می‌کند. | ||
مادر سید‌محمود، بی بی شرف شمس طباطبایی نام داشت که دانشمندی فقیه و محدثی فاضل و ربیب صاحب جواهر بود و در ضمن دخترعموی پدر [[علامه طباطبایی]] صاحب [[المیزان]] هم می‌باشد. سید محمود در زیر سایه پدر دانشمند و گرامی خویش و در دامان مادری بزرگوار بزرگ شد و مراحل کودکی و نونهالی را پشت سر گذاشت. خواندن و نوشتن را فراگرفت و سپس مانند اسلاف خود به دانش ورزی روی نهاد و تحصیل علوم و فنون را آغاز کرد. ناگفته نگذاریم که دو شخصیت دیگر با نام سید محمود مرعشی از علمای شیعی قرن چهاردهم هجری هستند که یکی از آنان سید محمود معلم مرعشی شوشتری و دیگری سید محمود مرعشی شوشتری(آخرین شاگرد [[آخوند خراسانی]] که یک دهه بعد از | مادر سید‌محمود، بی بی شرف شمس طباطبایی نام داشت که دانشمندی فقیه و محدثی فاضل و ربیب صاحب جواهر بود و در ضمن دخترعموی پدر [[سید محمدحسین طباطبایی|علامه طباطبایی]] صاحب [[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)]] هم می‌باشد. سید محمود در زیر سایه پدر دانشمند و گرامی خویش و در دامان مادری بزرگوار بزرگ شد و مراحل کودکی و نونهالی را پشت سر گذاشت. خواندن و نوشتن را فراگرفت و سپس مانند اسلاف خود به دانش ورزی روی نهاد و تحصیل علوم و فنون را آغاز کرد. ناگفته نگذاریم که دو شخصیت دیگر با نام سید محمود مرعشی از علمای شیعی قرن چهاردهم هجری هستند که یکی از آنان سید محمود معلم مرعشی شوشتری و دیگری سید محمود مرعشی شوشتری(آخرین شاگرد [[محمد کاظم خراسانی|آخوند خراسانی]] که یک دهه بعد از [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب]]، در سن فراتر از صدسالگی به رحمت خدا رفت) می‌باشد. | ||
== تحصیلات، اساتید و مشایخ == | == تحصیلات، اساتید و مشایخ == | ||
آیت‌الله سید محمود مرعشی با اشتیاقی وافر و عزمی راسخ تحصیلاتش را آغاز نمود و از محضر اساتید و فضلا و علمای نجف اشرف استفاده علمی بسیار برد و در علوم و فنون مختلف دارای مهارت و تبحر شد. او با | آیت‌الله سید محمود مرعشی با اشتیاقی وافر و عزمی راسخ تحصیلاتش را آغاز نمود و از محضر اساتید و فضلا و علمای نجف اشرف استفاده علمی بسیار برد و در علوم و فنون مختلف دارای مهارت و تبحر شد. او با اینکه متخصص [[علم رجال]] و انساب بود ولی در علوم متنوع دیگر هم محضر بزرگان زمانه‌اش را دریافت. او علاوه بر اینکه [[فقیه]] و اصولی بود در علم طب، تاریخ، [[انساب]]، نجوم، هیئت، [[درایه]]، [[حدیث]]، ریاضی، [[رمل]] و [[جفر]] و … توانا بود. | ||
نگاهی به اساتید وی حاکی از عزم بلند وی و خستگی ناپذیرش‌اش در مسیر دانش ورزی و علم آموزی است. او در ادب و شعر نزد مشاهیری مانند سید جعفر حلی، سید ابراهیم طباطبایی، سید حیدر حلی و… شاگردی نمود. [[فقه]] و [[اصول]] را از محضر بزرگانی چون آخوند | نگاهی به اساتید وی حاکی از عزم بلند وی و خستگی ناپذیرش‌اش در مسیر دانش ورزی و علم آموزی است. او در ادب و شعر نزد مشاهیری مانند سید جعفر حلی، سید ابراهیم طباطبایی، سید حیدر حلی و… شاگردی نمود. [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] را از محضر بزرگانی چون [[محمد کاظم خراسانی|آخوند خراسانی]]، میرزا حسین خلیلی تهرانی، فاضل شربیانی، [[رضا همدانی|آقا رضا همدانی]]، [[شیخ الشریعه اصفهانی]]، [[مامقانی|فاضل مامقانی]]، صاحب عروه، [[عباس کاشف الغطاء|شیخ عباس کاشف‌الغطاء]] و شیخ هادی تهرانی آموخت. | ||
در [[علم نسب]] از پدرش سید علی مرعشی، حاج محمدنجف کرمانی و سید جعفر اعرجی بهره برد. در نجوم و ریاضی استفاده علمی‌اش از بزرگانی چون ملا اسماعیل قره باغی، ملا غلامحسین دربندی، میرزا عبدالعلی تبریزی و محمدعلی چهاردهی رشتی بود. سید اسماعیل عقیلی نوری از اساتیدش در [[علم کلام]] بود. [[رجال]] و درایه را از ملا علی خلیلی و شیخ علی خاقانی فراگرفت. در رمل و جفر و اوفاق سید محمدتقی قزوینی، میرزا باقر ایروانی و حاج علی محمد نجف آبادی اساتید وی بودند. طب را از پدرش و میرزا حسن شیروانی آموخت. در [[اخلاق]] و [[عرفان]] محضر بزرگانی چون [[سید مرتضی کشمیری]] و [[ملا حسینقلی همدانی]] را درک نمود و این گونه بود که در طی ده‌ها تحصیل علوم مختلف و فنون متنوع و تلاش برای تهذیب نفس، توانست به مقامات بلند علمی و اخلاقی نائل گشته و در زمره زهاد و اخلاقیون و علمای روزگارش محسوب گردد. وی همچنین از بزرگانی چون پدرش، [[محدث نوری]]، شیخ حسن جواهری، فاضل شربیانی، ملا حسینقلی همدانی، ملا علی خلیلی، سید جعفر طباطبایی، سید مرتضی کشمیری، امام الحرمین همدانی، میرزا محمد تنکابنی، سید محمد ساروی، ملا لطف الله أسکی لاریجانی، سید اسماعیل صدر و… اجازه نقل روایت داشت. | در [[علم نسب]] از پدرش سید علی مرعشی، حاج محمدنجف کرمانی و سید جعفر اعرجی بهره برد. در نجوم و ریاضی استفاده علمی‌اش از بزرگانی چون ملا اسماعیل قره باغی، ملا غلامحسین دربندی، میرزا عبدالعلی تبریزی و محمدعلی چهاردهی رشتی بود. سید اسماعیل عقیلی نوری از اساتیدش در [[علم کلام]] بود. [[رجال]] و درایه را از ملا علی خلیلی و شیخ علی خاقانی فراگرفت. در رمل و جفر و اوفاق سید محمدتقی قزوینی، میرزا باقر ایروانی و حاج علی محمد نجف آبادی اساتید وی بودند. طب را از پدرش و میرزا حسن شیروانی آموخت. در [[اخلاق]] و [[عرفان]] محضر بزرگانی چون [[سید مرتضی کشمیری]] و [[ملا حسینقلی همدانی]] را درک نمود و این گونه بود که در طی ده‌ها تحصیل علوم مختلف و فنون متنوع و تلاش برای تهذیب نفس، توانست به مقامات بلند علمی و اخلاقی نائل گشته و در زمره زهاد و اخلاقیون و علمای روزگارش محسوب گردد. وی همچنین از بزرگانی چون پدرش، [[محدث نوری]]، شیخ حسن جواهری، فاضل شربیانی، ملا حسینقلی همدانی، ملا علی خلیلی، سید جعفر طباطبایی، سید مرتضی کشمیری، امام الحرمین همدانی، میرزا محمد تنکابنی، سید محمد ساروی، ملا لطف الله أسکی لاریجانی، سید اسماعیل صدر و… اجازه نقل روایت داشت. | ||
== آثار و تالیفات == | == آثار و تالیفات == | ||
علامه سید محمود مرعشی با | علامه سید محمود مرعشی با اینکه بخشی از وقتش را به امور عبادی اختصاص داده بود، پاره‌ای از اوقاتش خواه ناخواه به زندگی روزمره مرتبط می‌شد، و بخشی از آن به تدریس علوم و فنون می‌گذشت، ولی از عرصه نگارش و عرضه آثار علمی به جامعه غافل نبود و آثار متعددی از خویش برجای نهاده است‌که به جز برخی از آنها، بقیه مخطوط مانده و به طبع نرسیده‌اند. معروف‌ترین اثر وی کتابی است مفصل در علم انساب، با نام [[مشجرات الساده العلویین (کتاب)|مشجرات الساده العلویین]]، که برخی از نسابه‌های مطرح از جمله فرزند ایشان مرحوم مرعشی نجفی از این اثر در آثار خویش بهره بسیار برده‌اند. وی همچنین کتابی با نام‌هادم اللذات نوشته، چنانکه به سبب تبحرش در دانش پزشکی، حاشیه‌ای بر قانون حکیم [[ابن سینا]] نگاشته است. رساله‌ای درباره آل طاووس نوشته که به همراه مهج الدعوات [[سید بن طاووس|سید ابن طاووس]] به چاپ رسیده، چنانکه اثر دیگری از وی با نام وجیزه که در زمینه زیارات است نیز به همراه سلامه المرصاد به طبع رسیده است. | ||
حاشیه بر [[ | حاشیه بر [[کفایة الاصول (کتاب)|کفایة الاصول]] استادش آخوند خراسانی و حاشیه‌ای بر [[مکاسب (کتاب)|مکاسب]] [[شیخ انصاری]] از دیگر آثار وی می‌باشد. او همچنین بر تشریح الافلاک [[بهاءالدین محمد عاملی|شیخ بهایی]]، رساله مشتقات آقا صادق تبریزی، ریاض المسائل [[سیدعلی قاضی طباطبایی|سید علی طباطبایی]]، [[شرح لمعه (کتاب)|شرح لمعه]] [[شهیدین]]، قوانین [[میرزای قمی]] و برخی آثار دیگر نیز حاشیه نوشته است. تنوع موضوعی و کثرت این آثار در کنار حجم اقدامات دینی و شرعی مرحوم مرعشی حاکی از اعتنای وافر ایشان به مقوله نگارش و پژوهش است. | ||
== حکایات و قصص == | == حکایات و قصص == | ||
مرحوم شمس‌الدین مرعشی نجفی عالمی وقور، متین، متقی، متواضع، عابد و زاهد، ساعی و کوشا و بسیار اهل [[عبادت]] و [[دعا]] بود. مرحوم مرعشی نجفی از پدر خویش به تاریخ ۱۳۳۶ ق در [[مسجد سهله]] به صورت مستند از حضرت [[ | مرحوم شمس‌الدین مرعشی نجفی عالمی وقور، متین، متقی، متواضع، عابد و زاهد، ساعی و کوشا و بسیار اهل [[عبادت]] و [[دعا]] بود. مرحوم مرعشی نجفی از پدر خویش به تاریخ ۱۳۳۶ ق در [[مسجد سهله]] به صورت مستند از حضرت [[علی بن الحسین (زین العابدین)|امام سجاد (علیه‌السلام)]] نقل می‌کند که این دعا در شدائد و گرفتاری‌ها خوانده می‌شود: «بسم الله الرحمن الرحیم؛ اللهم انا نخاف منک و نخاف ممن لا یخاف منک؛ احفظنا بحق من یخاف منک من شر ما لا یخاف منک». | ||
در زمینه مخفی ماندن مزار مطهر سیده نساء العالمین [[ | در زمینه مخفی ماندن مزار مطهر سیده نساء العالمین [[فاطمه بنت محمد (زهرا)|حضرت فاطمه الزهراء(سلام الله علیها)]] نیز حکایتی از مرحوم سید محمود مرعشی معروف است که به نقل آن مبادرت می‌گردد. آیت‌الله‌العظمی مرعشی نجفی فرمود: پدرم مرحوم آیت‌الله سید محمود مرعشی که در نجف اشرف می‌زیست، بسیار علاقمند بود که به طریقی، قبر شریف [[فاطمه بنت محمد (زهرا)|حضرت زهرا(سلام الله علیها)]] را بیابد. برای این مقصود ختم مُجَرَّبی انتخاب نمود و چهل شب آن را انجام داد. شب چهلم بعد از انجام ختم و توسل فراوان، به بستر خواب رفت، در عالَم خواب به محضر [[محمد بن علی (باقر العلوم)|امام باقر]] یا [[جعفر بن محمد (صادق)|امام صادق]] (علیهما‌السلام) رسید، امام به او فرمود: «عَلَیکَ بِکَریمَۀ اَهلِ البَیتِ؛ به دامن [[فاطمه بنت موسی بن جعفر|کریمه اهل‌بیت]] متوسل شو.» ایشان تصور کرد منظور امام (علیه‌السلام) از این جمله، [[فاطمه بنت محمد (زهرا)|حضرت زهرا (سلام الله علیها)]] است. از این رو عرض کرد: «آری قربان شما شوم، من نیز خَتم را برای همین گرفتم که محلّ شریف قبر آن حضرت را دقیق تر بدانم و زیارتش کنم.» امام (علیه‌السلام) فرمود: «منظور من قبر شریف [[فاطمه بنت موسی بن جعفر]] (سلام الله علیها) در قم است.»؛ سپس افزود: به خاطر مصالحی، [[خدا|خداوند]] اراده نموده که قبر حضرت زهرا (سلام الله علیها) برای همیشه مخفی باشد، از این رو قبر حضرت معصومه (سلام الله علیها) را تجلّیگاه قبر شریف حضرت زهرا (سلام الله علیها) قرار داده است. اگر قرار بود قبر حضرت آشکار شود، همان شکوه و عظمت مرقد شریف حضرت زهرا را برای قبر حضرت معصومه قرار داده است. | ||
مرحوم آیت‌الله سید محمود مرعشی وقتی از خواب برخاست، تصمیم گرفت که به قصد زیارت حضرت معصومه (سلام الله علیها) به قم مهاجرت کند. از این جهت، با همه اعضای خانواده‌اش از نجف اشرف، عازم قم شد و توفیق زیارت مرقد مطهّر حضرت معصومه (سلام الله علیها) را دریافت. آن مرحوم سرانجام به نجف بازگشت و فرزند برومندش | مرحوم آیت‌الله سید محمود مرعشی وقتی از خواب برخاست، تصمیم گرفت که به قصد زیارت حضرت معصومه (سلام الله علیها) به قم مهاجرت کند. از این جهت، با همه اعضای خانواده‌اش از نجف اشرف، عازم قم شد و توفیق زیارت مرقد مطهّر حضرت معصومه (سلام الله علیها) را دریافت. آن مرحوم سرانجام به نجف بازگشت و فرزند برومندش آیت‌الله‌العظمی سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی به قم آمد و تا انتهای زندگی در جوار مرقد مطهر حضرت معصومه (سلام الله علیها) زیست. ایشان هر روز صبح قبل از [[اذان]] صبح به [[زیارت قبور|زیارت]] حضرت معصومه می‌رفتند و حتی گاهی اوقات پشت در میماندند تا در حرم باز شود. خود آیت‌الله مرعشی نجفی می‌فرمود: شصت سال است که هر روز من از نخستین زائران حضرت معصومه (سلام الله علیها) هستم. | ||
== وفات و بازماندگان == | == وفات و بازماندگان == | ||
مرحوم آیت‌الله سید محمود مرعشی نجفی پس از سال‌ها تلاش علمی و اخلاقی و دینی در صبح روز پنجشنبه ۱۳ صفر الخیر سال ۱۳۳۸ قمری دیده از جهان فرو بست و در نجف اشرف به خاک سپرده شد. از میان فرزندان وی مرحوم | مرحوم آیت‌الله سید محمود مرعشی نجفی پس از سال‌ها تلاش علمی و اخلاقی و دینی در صبح روز پنجشنبه ۱۳ [[صفر المظفر|صفر الخیر]] سال ۱۳۳۸ قمری دیده از جهان فرو بست و در [[نجف|نجف اشرف]] به خاک سپرده شد. از میان فرزندان وی مرحوم آیت‌الله‌العظمی سید شهاب‌الدین نجفی مرعشی از مفاخر [[مذهب شیعه|شیعه]] در دوران معاصر بود که خدمات بسیاری به جهان تشیع نمود و یکی از خدمات ماندگار ایشان تاسیس کتابخانه فاخری است که شهرتی جهانی دارد و هم اکنون حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر سید محمود مرعشی نجفی(که همنام جد مکرمشان هستند) مدیریت این کتابخانه عظیم را بر عهده دارند. دیگر فرزند مرحوم علامه سید محمود مرعشی، زنده یاد آیت‌الله سید مرتضی مرعشی نجفی صاحب کتاب شمس الضحی فی مناقب ائمه الهدی(علیه‌السلام) بود که در سال ۱۳۲۵ ق در نجف اشرف متولد شد و در سال ۱۴۱۶ ق وفات یافت. ایشان از علمای مشهور تبریز بودند و شاگردان بسیار تربیت نموده و تالیفات فراوانی نگاشته بودند. همچنین فرزندان ایشان نیز در زمره علمای منطقه بوده و هستند. در پایان از خداوندمنان ارسال ابر رحمت خویش بر روح مطهر علمای ابرار شیعه از جمله مرحوم آیت‌الله سید محمود مرعشی نجفی را خواستاریم و ان شاء الله [[شفاعت]] این بزرگواران در سرای باقی نثار همه [[مذهب شیعه|شیعیان]] مولا [[علی بن ابی طالب|علی(علیه‌السلام)]] شود. | ||
== | == جستارهای وابسته == | ||
[ | * [[نجف|نجف اشرف]] | ||
* [[کاظمین]] | |||
* [[مسجد سهله]] | |||
== منابع == | |||
[https://fa.shafaqna.com/news/269784 برگرفته از سایت fa.shafaqna.com] | |||
{{علمای اسلام}} | |||
[[رده:عالمان]] | [[رده:عالمان]] | ||
[[رده:عالمان شیعه]] | [[رده:عالمان شیعه]] | ||
[[رده:مراجع تقلید]] | [[رده:مراجع تقلید]] | ||
[[رده:ایران]] | [[رده:ایران]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۹ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۲۲:۱۱
| سید شهاب الدین مرعشی نجفی | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | سید شهاب‌الدین بن سید محمود مرعشی |
| اطلاعات شخصی | |
| سال تولد | ۱۳۱۵ ق، ۱۲۷۶ ش، ۱۸۹۸ م |
| روز تولد | ۲۰ صفر |
| محل تولد | نجف، عراق |
| روز درگذشت | ۷ شهریور |
| محل درگذشت | قم، ایران |
| دین | اسلام، شیعه |
| استادان |
|
| شاگردان | |
| آثار | بیش از ۱۵۰ کتاب و رساله |
| فعالیت‌ها |
|
حضرت آیت‌الله‌العظمی شهاب‌الدین مرعشی نجفی، در 31 تیر ماه 1276 (مصادف با بیستم صفر سال 1315 قمری) در نجف اشرف متولد شد. پدرش، آیت‌الله سید شمس‌الدین محمود مرعشی از فقها و مدرسان نجف بود. وی تحصیلات حوزوی خود را زیر نظر استادان برجسته حوزه‌های علمیه نجف، سامرا، کاظمین، تهران و قم گذراند و از معدود علمایی بود که از استادان زیادی بهره‌مند شد و در سن 27 سالگی به مرجعیت رسید. در طی 70 سال تدریس دروس حوزوی، آیت‌الله مرعشی نجفی شاگردان زیادی تربیت کرد.
کتابخانه آیت‌الله مرعشی از آثار به جا مانده از وی است که علاوه بر نسخ چاپی، نسخ خطی کم‌نظیری در آن به چشم می‌خورد و مورد توجه نویسندگان، دانشمندان، طلاب، علما و مراکز علمی و تحقیقاتی سراسر جهان است. این مرجع تقلید شیعه، در 7 شهریور ماه سال 1369 (هفتم صفر 1411 قمری)، در سن 96 سالگی بر اثر سکته قلبی درگذشت.
تولد و خاندان
خاندان مرعشی از خاندان‌های مهم شیعی در طی ۷ قرن اخیر است. میرقوام‌الدین مرعشی بنیان گذار سلسله مرعشیان (میربزرگ) طبرستان از سرشناس‌ترین شخصیت‌های این خاندان است. همچنین علامه سید حسین مرعشی مازندرانی معروف به خلیفه سلطان از دیگر مشاهیر این تبار به شمار می‌رود. تیره‌هایی از این خاندان عریق و پر برکت در آمل، شوشتر، نجف، قم، تبریز، رفسنجان و… پراکنده بوده و عالمان، فقیهان، ادیبان و سیاستمدارانی را به عالم تشیع هدیه نموده‌اند.
علامه سید علی مرعشی معروف به سید الاطباء و سید الحکماء(۱۲۰۲-۱۳۱۶ ق) از عالمان و طبیبان معمر عصر خودش بود. وی در نیمه دوم قرن سیزدهم در نجف اشرف صاحب فرزندی شد که نامش را محمود و لقبش را شمس‌الدین نهاد. سال تولد سید محمود را با اینکه ۱۲۶۰ و ۱۲۷۹ نیز گفته‌اند، ولی فرزندش آیت‌الله سید شهاب‌الدین مرعشی سال ولادت او را در الاجازه الکبیره خود، ۱۲۷۰ ق یاد می‌کند.
مادر سید‌محمود، بی بی شرف شمس طباطبایی نام داشت که دانشمندی فقیه و محدثی فاضل و ربیب صاحب جواهر بود و در ضمن دخترعموی پدر علامه طباطبایی صاحب المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب) هم می‌باشد. سید محمود در زیر سایه پدر دانشمند و گرامی خویش و در دامان مادری بزرگوار بزرگ شد و مراحل کودکی و نونهالی را پشت سر گذاشت. خواندن و نوشتن را فراگرفت و سپس مانند اسلاف خود به دانش ورزی روی نهاد و تحصیل علوم و فنون را آغاز کرد. ناگفته نگذاریم که دو شخصیت دیگر با نام سید محمود مرعشی از علمای شیعی قرن چهاردهم هجری هستند که یکی از آنان سید محمود معلم مرعشی شوشتری و دیگری سید محمود مرعشی شوشتری(آخرین شاگرد آخوند خراسانی که یک دهه بعد از انقلاب، در سن فراتر از صدسالگی به رحمت خدا رفت) می‌باشد.
تحصیلات، اساتید و مشایخ
آیت‌الله سید محمود مرعشی با اشتیاقی وافر و عزمی راسخ تحصیلاتش را آغاز نمود و از محضر اساتید و فضلا و علمای نجف اشرف استفاده علمی بسیار برد و در علوم و فنون مختلف دارای مهارت و تبحر شد. او با اینکه متخصص علم رجال و انساب بود ولی در علوم متنوع دیگر هم محضر بزرگان زمانه‌اش را دریافت. او علاوه بر اینکه فقیه و اصولی بود در علم طب، تاریخ، انساب، نجوم، هیئت، درایه، حدیث، ریاضی، رمل و جفر و … توانا بود.
نگاهی به اساتید وی حاکی از عزم بلند وی و خستگی ناپذیرش‌اش در مسیر دانش ورزی و علم آموزی است. او در ادب و شعر نزد مشاهیری مانند سید جعفر حلی، سید ابراهیم طباطبایی، سید حیدر حلی و… شاگردی نمود. فقه و اصول را از محضر بزرگانی چون آخوند خراسانی، میرزا حسین خلیلی تهرانی، فاضل شربیانی، آقا رضا همدانی، شیخ الشریعه اصفهانی، فاضل مامقانی، صاحب عروه، شیخ عباس کاشف‌الغطاء و شیخ هادی تهرانی آموخت.
در علم نسب از پدرش سید علی مرعشی، حاج محمدنجف کرمانی و سید جعفر اعرجی بهره برد. در نجوم و ریاضی استفاده علمی‌اش از بزرگانی چون ملا اسماعیل قره باغی، ملا غلامحسین دربندی، میرزا عبدالعلی تبریزی و محمدعلی چهاردهی رشتی بود. سید اسماعیل عقیلی نوری از اساتیدش در علم کلام بود. رجال و درایه را از ملا علی خلیلی و شیخ علی خاقانی فراگرفت. در رمل و جفر و اوفاق سید محمدتقی قزوینی، میرزا باقر ایروانی و حاج علی محمد نجف آبادی اساتید وی بودند. طب را از پدرش و میرزا حسن شیروانی آموخت. در اخلاق و عرفان محضر بزرگانی چون سید مرتضی کشمیری و ملا حسینقلی همدانی را درک نمود و این گونه بود که در طی ده‌ها تحصیل علوم مختلف و فنون متنوع و تلاش برای تهذیب نفس، توانست به مقامات بلند علمی و اخلاقی نائل گشته و در زمره زهاد و اخلاقیون و علمای روزگارش محسوب گردد. وی همچنین از بزرگانی چون پدرش، محدث نوری، شیخ حسن جواهری، فاضل شربیانی، ملا حسینقلی همدانی، ملا علی خلیلی، سید جعفر طباطبایی، سید مرتضی کشمیری، امام الحرمین همدانی، میرزا محمد تنکابنی، سید محمد ساروی، ملا لطف الله أسکی لاریجانی، سید اسماعیل صدر و… اجازه نقل روایت داشت.
آثار و تالیفات
علامه سید محمود مرعشی با اینکه بخشی از وقتش را به امور عبادی اختصاص داده بود، پاره‌ای از اوقاتش خواه ناخواه به زندگی روزمره مرتبط می‌شد، و بخشی از آن به تدریس علوم و فنون می‌گذشت، ولی از عرصه نگارش و عرضه آثار علمی به جامعه غافل نبود و آثار متعددی از خویش برجای نهاده است‌که به جز برخی از آنها، بقیه مخطوط مانده و به طبع نرسیده‌اند. معروف‌ترین اثر وی کتابی است مفصل در علم انساب، با نام مشجرات الساده العلویین، که برخی از نسابه‌های مطرح از جمله فرزند ایشان مرحوم مرعشی نجفی از این اثر در آثار خویش بهره بسیار برده‌اند. وی همچنین کتابی با نام‌هادم اللذات نوشته، چنانکه به سبب تبحرش در دانش پزشکی، حاشیه‌ای بر قانون حکیم ابن سینا نگاشته است. رساله‌ای درباره آل طاووس نوشته که به همراه مهج الدعوات سید ابن طاووس به چاپ رسیده، چنانکه اثر دیگری از وی با نام وجیزه که در زمینه زیارات است نیز به همراه سلامه المرصاد به طبع رسیده است.
حاشیه بر کفایة الاصول استادش آخوند خراسانی و حاشیه‌ای بر مکاسب شیخ انصاری از دیگر آثار وی می‌باشد. او همچنین بر تشریح الافلاک شیخ بهایی، رساله مشتقات آقا صادق تبریزی، ریاض المسائل سید علی طباطبایی، شرح لمعه شهیدین، قوانین میرزای قمی و برخی آثار دیگر نیز حاشیه نوشته است. تنوع موضوعی و کثرت این آثار در کنار حجم اقدامات دینی و شرعی مرحوم مرعشی حاکی از اعتنای وافر ایشان به مقوله نگارش و پژوهش است.
حکایات و قصص
مرحوم شمس‌الدین مرعشی نجفی عالمی وقور، متین، متقی، متواضع، عابد و زاهد، ساعی و کوشا و بسیار اهل عبادت و دعا بود. مرحوم مرعشی نجفی از پدر خویش به تاریخ ۱۳۳۶ ق در مسجد سهله به صورت مستند از حضرت امام سجاد (علیه‌السلام) نقل می‌کند که این دعا در شدائد و گرفتاری‌ها خوانده می‌شود: «بسم الله الرحمن الرحیم؛ اللهم انا نخاف منک و نخاف ممن لا یخاف منک؛ احفظنا بحق من یخاف منک من شر ما لا یخاف منک».
در زمینه مخفی ماندن مزار مطهر سیده نساء العالمین حضرت فاطمه الزهراء(سلام الله علیها) نیز حکایتی از مرحوم سید محمود مرعشی معروف است که به نقل آن مبادرت می‌گردد. آیت‌الله‌العظمی مرعشی نجفی فرمود: پدرم مرحوم آیت‌الله سید محمود مرعشی که در نجف اشرف می‌زیست، بسیار علاقمند بود که به طریقی، قبر شریف حضرت زهرا(سلام الله علیها) را بیابد. برای این مقصود ختم مُجَرَّبی انتخاب نمود و چهل شب آن را انجام داد. شب چهلم بعد از انجام ختم و توسل فراوان، به بستر خواب رفت، در عالَم خواب به محضر امام باقر یا امام صادق (علیهما‌السلام) رسید، امام به او فرمود: «عَلَیکَ بِکَریمَۀ اَهلِ البَیتِ؛ به دامن کریمه اهل‌بیت متوسل شو.» ایشان تصور کرد منظور امام (علیه‌السلام) از این جمله، حضرت زهرا (سلام الله علیها) است. از این رو عرض کرد: «آری قربان شما شوم، من نیز خَتم را برای همین گرفتم که محلّ شریف قبر آن حضرت را دقیق تر بدانم و زیارتش کنم.» امام (علیه‌السلام) فرمود: «منظور من قبر شریف فاطمه بنت موسی بن جعفر (سلام الله علیها) در قم است.»؛ سپس افزود: به خاطر مصالحی، خداوند اراده نموده که قبر حضرت زهرا (سلام الله علیها) برای همیشه مخفی باشد، از این رو قبر حضرت معصومه (سلام الله علیها) را تجلّیگاه قبر شریف حضرت زهرا (سلام الله علیها) قرار داده است. اگر قرار بود قبر حضرت آشکار شود، همان شکوه و عظمت مرقد شریف حضرت زهرا را برای قبر حضرت معصومه قرار داده است.
مرحوم آیت‌الله سید محمود مرعشی وقتی از خواب برخاست، تصمیم گرفت که به قصد زیارت حضرت معصومه (سلام الله علیها) به قم مهاجرت کند. از این جهت، با همه اعضای خانواده‌اش از نجف اشرف، عازم قم شد و توفیق زیارت مرقد مطهّر حضرت معصومه (سلام الله علیها) را دریافت. آن مرحوم سرانجام به نجف بازگشت و فرزند برومندش آیت‌الله‌العظمی سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی به قم آمد و تا انتهای زندگی در جوار مرقد مطهر حضرت معصومه (سلام الله علیها) زیست. ایشان هر روز صبح قبل از اذان صبح به زیارت حضرت معصومه می‌رفتند و حتی گاهی اوقات پشت در میماندند تا در حرم باز شود. خود آیت‌الله مرعشی نجفی می‌فرمود: شصت سال است که هر روز من از نخستین زائران حضرت معصومه (سلام الله علیها) هستم.
وفات و بازماندگان
مرحوم آیت‌الله سید محمود مرعشی نجفی پس از سال‌ها تلاش علمی و اخلاقی و دینی در صبح روز پنجشنبه ۱۳ صفر الخیر سال ۱۳۳۸ قمری دیده از جهان فرو بست و در نجف اشرف به خاک سپرده شد. از میان فرزندان وی مرحوم آیت‌الله‌العظمی سید شهاب‌الدین نجفی مرعشی از مفاخر شیعه در دوران معاصر بود که خدمات بسیاری به جهان تشیع نمود و یکی از خدمات ماندگار ایشان تاسیس کتابخانه فاخری است که شهرتی جهانی دارد و هم اکنون حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر سید محمود مرعشی نجفی(که همنام جد مکرمشان هستند) مدیریت این کتابخانه عظیم را بر عهده دارند. دیگر فرزند مرحوم علامه سید محمود مرعشی، زنده یاد آیت‌الله سید مرتضی مرعشی نجفی صاحب کتاب شمس الضحی فی مناقب ائمه الهدی(علیه‌السلام) بود که در سال ۱۳۲۵ ق در نجف اشرف متولد شد و در سال ۱۴۱۶ ق وفات یافت. ایشان از علمای مشهور تبریز بودند و شاگردان بسیار تربیت نموده و تالیفات فراوانی نگاشته بودند. همچنین فرزندان ایشان نیز در زمره علمای منطقه بوده و هستند. در پایان از خداوندمنان ارسال ابر رحمت خویش بر روح مطهر علمای ابرار شیعه از جمله مرحوم آیت‌الله سید محمود مرعشی نجفی را خواستاریم و ان شاء الله شفاعت این بزرگواران در سرای باقی نثار همه شیعیان مولا علی(علیه‌السلام) شود.
جستارهای وابسته
منابع
برگرفته از سایت fa.shafaqna.com
