سید ابراهیم رئیسی

سید ابراهیم رئیسی
نام کامل	سید ابراهیم رئیس الساداتی
نام‌های دیگر	آیت‌الله رئیسی دکتر رئیسی شهید جمهور سید محرومان سید شهدای خدمت
اطلاعات شخصی
سال تولد	1339 ش، ۱۹۶۱ م، ۱۳۸۰ ق
روز تولد	آذرماه
محل تولد	ایران ، مشهد
سال درگذشت	1403 ش، ۲۰۲۵ م، ۱۴۴۶ ق
محل درگذشت	ایران، استان اذربایجان شرقی
دین	اسلام، شیعه
استادان	آیت‌الله‌العظمی سید روح‌الله خمینی آیت‌الله سید محمد محقق داماد ...
فعالیت‌ها	رئیس‌جمهور ایران
وبگاه	پایگاه اطلاع رسانی سید ابراهیم رئیسی

سید ابراهیم رئیسی سیاستمدار اصولگرا و عالم شیعی بود که از سال ۱۴۰۰ ش، تا 30 اردیبهشت ۱۴۰۳ به‌عنوان هشتمین رئیس‌جمهور ایران فعالیت کرد. او عضو جامعه روحانیت مبارز و نماینده و نایب‌رئیس اول مجلس خبرگان رهبری بود.

زندگی‌نامه

سید ابراهیم رئیسی در آذرماه سال ۱۳۳۹ هجری شمسی در خانواده‌‌ای روحانی در شهر مشهد و در محله نوغان دیده به جهان گشود. پدر ایشان حجت‌الاسلام سیدحاجی رئیس الساداتی و همچنین مادر وی سیده عصمت خدادادحسینی از سلاله سادات حسینی و نسبش از هر دو طرف به حضرت زید بن علی بن الحسین می‌رسد. سید ابراهیم در 5 سالگی پدر خود را از دست داد. او تحصیلات ابتدایی را در مدرسه جوادیه گذرانده و تحصیل در علوم حوزوی را در مدرسه نواب و سپس در مدرسه آیت‌الله موسوی‌نژاد شروع کرد. در سال ۱۳۵۴ جهت ادامه تحصیل به حوزه علمیه قم و مدرسه آیت‌الله بروجردی رفت و مدتی نیز در مدرسه‌ای که با مدیریت آیت‌الله پسندیده تحت نظر امام خمینی اداره می‌شد، تحصیل نمود.

استادان

سید ابراهیم رئیسی در حوزۀ علمیۀ قم، اصول فقه را نزد آیت‌الله مروی، لمعتین را نزد آیت‌الله فاضل هرندی، رسائل را نزد آیت‌الله موسوی تهرانی، مکاسب محرمه را نزد آیت‌الله دوزدوزانی، کتاب البیع مکاسب را نزد آیت‌الله خزعلی، خیارات مکاسب را نزد آیت‌الله ستوده و آیت‌الله طاهری خرم‌آبادی و کفایه را نزد آیت‌الله سید علی محقق داماد، تفسیر قرآن کریم را نزد آیت‌الله مشکینی و آیت‌الله خزعلی، شرح منظومه و فلسفه را نزد آیت‌الله احمد بهشتی و یک دوره شناخت را نزد آیت‌الله مطهری و نهج‌البلاغه را نزد آیت‌الله نوری همدانی آموخت. سید ابراهیم رئیسی، خارج اصول را نزد آیت‌الله سید محمدحسن مرعشی شوشتری و آیت‌الله هاشمی شاهرودی و خارج فقه را نزد آیت‌الله آقا مجتبی تهرانی و آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انفلاب تلمذ نمود.

تحصیلات دانشگاهی

با اتمام دوره سطح حوزه, توانست به دوره کارشناسی ارشد رشته حقوق خصوصی راه یافته و پس از دفاع از پایان‌نامه خویش با عنوان «ارث بلا وارث» در سال ۱۳۸۰ با قبولی در کنکور دکترای مدرسه عالی شهید مطهری در رشته فقه و حقوق خصوصی ادامه تحصیل دهد. دکتر سید ابراهیم رئیسی با تکمیل تحقیقات خود در رشته فقه و حقوق، موفق به اخذ مدرک عالی‌ترین سطح حوزه (سطح چهار) شد و در نهایت رساله دکترای خود را با عنوان «تعارض اصل و ظاهر در فقه و حقوق» دفاع کرد. و با اخذ نمره ممتاز به درجه دکترای فقه و حقوق نائل شد.

رئیسی در پی اهانت به امام خمینی در روزنامۀ اطلاعات در ۱۷ دیماه سال ۱۳۵۶ و آغاز حرکت‌های مردمی، در اجتماعات اعتراضی که مبدأ اغلب آنها مدرسه آیت‌الله بروجردی (مدرسه خان) بود، شرکت داشت و در قالب هسته‌ای از طلاب انقلابی فعالیت می‌نمود. وی در این دوران فعالیت‌های مبارزاتی خود را در قالب ارتباط با علمای انقلابی آزاد شده از زندان و یا در تبعید, پی گرفت. همچنین در تجمعاتی مثل تحصن علما و روحانیون در دانشگاه تهران، شرکت نمود.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، وی در دوره تربیتی خاصی که مرحوم شهید بهشتی جهت کادرسازی برای تأمین نیازهای مدیریتی نظام اسلامی برگزار کرده بود، شرکت کرد. و به دنبال شورش‌های مارکسیستی و ایجاد مشکلات متنوع در مسجد سلیمان، به همراه گروهی از طلاب در قالب فعالیت‌های فرهنگی به آن منطقه رفت. پس از بازگشت از مسجد سلیمان، مجموعه سیاسی-عقیدتی پادگان آموزشی صفر- دو در شاهرود را تأسیس و برای مدت کوتاهی آن را اداره کرد.

دادیار کرج

ورود او به عرصۀ مدیریت از سال ۱۳۵۹ و با حضور در جایگاه دادیاری شهرستان کرج آغاز شد و پس از مدتی با حکم شهید قدوسی، به سمت دادستان کرج منصوب شد. موفقیت او در ساماندهی وضعیت پیچیده این شهر موجب شد تا پس از دو سال در تابستان ۱۳۶۱ همزمان با دادستانی شهر کرج، مسئولیت دادستانی شهر همدان را نیز عهده‌دار شود. حضور همزمان او در این دو مسئولیت، برای مدتی ادامه یافت تا آنکه به عنوان دادستان استان همدان معرفی شد و از سال ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۳، در این سمت خدمت نمود.

ازدواج

ایشان در سال ۱۳۶۲ در سن ۲۳ سالگی با دکتر جمیله سادات علم الهدی دختر ارشد آیت‌الله سید احمد علم الهدی ازدواج کرد. خانم دکتر علم الهدی دانشیار رشته فلسفه علوم تربیت دانشگاه شهید بهشتی تهران، رییس سابق پژوهشگاه علوم انسانی و رییس کمیسیون تربیت شورای عالی انقلاب فرهنگی است. حجۀ الاسلام دکتر رئیسی و خانم دکتر علم الهدی دارای دو فرزند دختر هستند. حجۀ الاسلام دکتر رئیسی که اهتمام ویژه ای به تحصیل خود و اعضای خانواده‌اش دارد، دختر اول ایشان متاهل و دارای دو مدرک کارشناسی ارشد است. یکی در رشته علوم اجتماعی از دانشگاه الزهرا (سلام الله علیها) و دیگری در رشته علوم قرآن و حدیث از دانشگاه علوم حدیث شهر ری و دختر دوم وی نیز متاهل و دانشجوی کارشناسی رشته فیزیک دانشگاه شریف است.

وی در سال ۱۳۶۴ به عنوان جانشین دادستان انقلاب تهران منصوب شد و به این ترتیب، دوره مدیریت قضایی ایشان در تهران آغاز شد. به دنبال موفقیت وی در حل پرونده‌های قضایی پیچیده، امام خمینی طی احکام ویژه و مستقیم او را برای رسیدگی به مشکلات اجتماعی در برخی استان‌ها از جمله لرستان، کرمانشاه و سمنان مامور کرد.

دادستان تهران

بعد از رحلت امام (ره) ایشان با حکم رئیس قوه قضائیه وقت به سمت دادستان تهران منصوب شد و از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۳ به مدت پنج سال این مسئولیت را برعهده داشت. ایشان از سال ۱۳۷۳ به ریاست سازمان بازرسی کل کشور منصوب شد که خدمت ایشان در این سمت تا سال ۱۳۸۳ ادامه یافت. دوره مدیریت حجت‌الاسلام دکتر رئیسی بر سازمان بازرسی کل کشور نقطه عطفی در زندگی ایشان بود. وی که یک مدیریت کلان ملی را به مدت ده سال تجربه می‌کرد با اتکاء به تجربیات اندوخته خود نظارت بر دستگاه‌های اداری را متحول و نظام‌مند کرد. سازمان بازرسی کل کشور در زمان تصدی ایشان با توسعه متوازن ساختاری مواجه شد و به عنوان یکی از ارکان نظارتی نظام جمهوری اسلامی تثبیت شد. این دوران که با روی کار آمدن دولت اصلاحات همزمان بود بسیاری از گره‌های نظام اداری و اقتصادی شناسایی و راهکار برون رفت از زمینه فساد در آن تدوین شد. بعضی پرونده‌های جنجالی مفاسد اقتصادی محصول فعالیت شبانه‌روزی حجۀ الاسلام دکتر رئیسی و همکارانش در این سازمان و در آن دوره بود.

حجۀ الاسلام دکتر رئیسی از سال ۱۳۸۳ تا سال ۱۳۹۳، به مدت ده سال معاون اول قوه قضائیه بود. ایشان که دو رئیس قوه را در این سمت تجربه می‌کرد به‌عنوان یکی از مسئولان ارشد قضایی کشور مسئولیت سازماندهی و اداره تشکیلاتی این مجموعه را بر عهده داشت. و از سال ۱۳۹۳ تا اسفند ۱۳۹۴ نیز به عنوان دادستان کل کشور خدمت نمود.

دادستان ویژه روحانیت

رئیسی از سال ۱۳۹۱ تا کنون با حکم مقام معظم رهبری به عنوان دادستان ویژه روحانیت نیز مشغول به کار می‌باشد. وی همچنین در ۱۷ اسفند ۹۴، با حکم آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای به عنوان تولیت آستان قدس رضوی ‌علیه‌السلام منصوب شد و تا کنون نیز مفتخر به خدمت در آن آستان رفیع می‌باشد.

گفتنی است در سال ۱۳۷۶، ایشان به پیشنهاد برخی اعضای مؤثر جامعۀ روحانیت مبارز از جمله آیت‌ الله مهدوی کنی و تصویب شورای مرکزی جامعه روحانیت به عضویت در آن شورا در آمد.

حجت‌الاسلام دکتر رئیسی در سال ۱۳۸۵، از طرف جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و جامعۀ روحانیت مبارز و به توصیۀ نخبگان استان خراسان جنوبی برای عضویت در چهارمین دوره مجلس خبرگان رهبری نامزد شد که با بیش از ۸۰ درصد رای مردم انتخاب شد. دو سال پس از حضور در این مجلس، خبرگان ملت ایشان را به عنوان عضو هیأت رئیسه برگزید.

حضور در مجلس خبرگان

همچنین ایشان در دوره پنجم مجلس خبرگان رهبری در اسفند ۱۳۹۴ نیز با کسب اکثریت قاطع آرا برای دومین بار به عنوان نمایندۀ مردم شریف خراسان جنوبی برگزیده شد و عضویت ایشان در هیئت رئیسه ادامه دارد.

ثبت نام برای ریاست‌جمهوری

دکتر رئیسی در فروردین ۹۶ با ثبت نام به عنوان نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری دوازدهم دوره جدیدی از زندگی خود را آغاز نمود. آیت‌الله رئیسی علاوه بر مسؤولیت‌های کلان کشوری، بنا به توصیه مکرر آیت‌الله مهدوی کنی و آیت‌الله حاج آقا مجتبی تهرانی مبنی بر حفظ ارتباط درسی خود با طلاب، از سال ۸۰ تا کنون به عنوان مدرس در مدارس علمیه تهران از جمله مدرسه مجد، مدرسه امیرالمومنین ‌علیه‌السلام، مدرسه امام حسین ‌علیه‌السلام و و مدرسه مروی به تدریس سطوح عالی حوزه همچون رسائل و مکاسب، کفایتین و قواعد فقهیه مشغول بود و بعد از عزیمت به مشهد مقدس از ابتدای سال ۱۳۹۵ در مدرسه عالی نواب، به تدریس در موضوع «فقه وقف» پرداخت.

تدریس در دانشگاه

آیت‌الله دکتر رئیسی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاه امام صادق (‌علیه‌السلام) و مدرسه عالی شهید مطهری و دانشگاه آزاد اسلامی به تدریس دروس تخصصی فقه قضا، فقه اقتصاد، اصول فقه و قانون مدنی پرداخته‌ است.

سوابق مدیریتی و سیاسی

• ریاست قوه مجریه جمهوری اسلامی؛
• ریاست قوه قضائیه جمهوری اسلامی؛
• تولیت آستان قدس رضوی ‌(علیه‌السلام)؛
• دادستان کل دادگاه ویژه روحانیت؛
• عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان.
• دادستان کل کشور؛
• معاون اول قوۀ قضاییه به مدت ده سال؛
• ریاست سازمان بازرسی کل کشور به مدت ده سال؛
• ریاست شورای نظارت بر صدا و سیما؛
• عضو شورای عالی گزینش کشور؛
• دادستان تهران؛
• اولین دبیر ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر کشور؛
• دادستان انقلاب اسلامی استان همدان؛
• مؤسس حوزه علمیه فاطمه الزهرا (سلام الله علیها) (ویژه خواهران) در تهران (کوی نصر)؛
• مؤسس مرکز تخصصی شیعه‌شناسی امام هادی ‌علیه‌السلام زیرنظر حوزه علمیۀ قم؛
• انجام سه مأموریت‌ ویژۀ قضایی در حوزه‌های اجتماعی در سه استان مختلف با حکم امام خمینی؛
• عضویت در هیئت امنای ستاد اجرایی فرمان امام به مدت ده سال از سوی مقام معظم رهبری.

مسئولیت‌ها به اعتبار جایگاه حقوقی

1. عضو شورای عالی فضای مجازی؛
2. عضو شورای عالی استاندارد؛
3. عضو شورای عالی نفت؛
4. عضو شورای توسعه شرق و غرب کشور؛
5. عضو شورای عالی پول و اعتبار؛
6. عضو ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی؛
7. عضو ستاد مبارزه با مواد مخدر.

سخنرانی در اجلاس‌های بین‌المللی

• اجلاس مبارزه با فساد اداری در قاره آفریقا
• اجلاس مبارزه با جرائم سازمان یافته در آرژانتین
• اجلاس سلامت اداری در سوچی روسیه
• اجلاس حقوق بشر در پاکستان
• اجلاس نقش عاشورا در تحولات اجتماعی – استانبول ترکیه
• اجلاس دلالت‌های قانون اساسی در حفظ حقوق بشر – نیجریه
• اجلاس همکاری‌های بین‌المللی در مبارزه با فساد – چین
• اجلاس حقوق بشر سازمان ملل – ژنو
• اجلاس مبارزه با فساد اداری در فیلیپین و انتصاب به عنوان قائم مقام بازرسان کل آسیا
• و ده ها نشست تخصصی دیگر با حضور مقامات کشورهای خارجی

سوابق علمی

• سطح چهار فقه و اصول از حوزه علمیه قم؛
• دکترای فقه و مبانی حقوق با گرایش حقوق خصوصی از مدرسه عالی شهید مطهری؛
• تدریس متون فقهی سطح عالی و قواعد فقه قضاء و فقه اقتصاد در حوزه‌های علمیه تهران و دانشگاه‌ها.

آثار

تا کنون یک دوره از درس‌های حوزوی ایشان در زمینه قواعد فقه در قالب سه جلد با عنوان قواعد فقه عبادی، قواعد فقه قضایی و قواعد فقه اقتصادی به رشته تحریر درآمده که از سوی طلاب درس ایشان، تدوین و از سال ۹۰ توسط چاپ دادگستر به چاپ رسیده است.

کتب چاپ شده

• کتاب تقریرات درس قواعد فقه (بخش قضایی)؛
• کتاب تقریرات درس قواعد فقه (بخش اقتصادی)؛
• کتاب تقریرات درس قواعد فقه (بخش عبادی).

کتب در دست انتشار

• ارث بلاوارث در فقه و حقوق؛
• تعارض اصل و ظاهر در فقه و حقوق؛
• سیر تحول در نظارت و بازرسی.

سخنرانی علمی ارائه شده

• تعدد اسباب مسئولیت؛
• بیع فاسد و اقسام آن؛
• مفهوم رهن؛
• مدیریت کارآمد؛
• نظارت اثر بخش؛
• تأثیر متقابل تصمیمات قضایی و اقتصادی؛
• جایگاه نظارت و بازرسی در اسلام؛
• عدالت و تأثیر آن بر سبک زندگی؛
• و ده‌ها سخنرانی علمی در حوزه‌های اقتصادی، مدیریتی، اجتماعی و حقوقی در دانشگاه‌ها و مراکز علمی و سمینارهای تخصصی وزارتخانه‌ها و سازمان‌های کشور.

درگذشت شهادت‌گونه

ایشان در ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳ ش، برای افتتاح سد قیز قلعه‌سی به آذربایجان شرقی سفر کرد. در مسیر بازگشت در جنگل دیزمار در محدوده عمومی میان ورزقان و جلفا، بالگرد حامل او دچار سانحه شد و علاوه بر ایشان، آقایان سید محمدعلی آل‌هاشم امام‌جمعه تبریز، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه، مالک رحمتی استاندار آذربایجان شرقی، سید مهدی موسوی سرتیم حفاظت رئیس‌جمهور و کادر پرواز همگی آنان که در ماموریت خدمت‌رسانی به مردم بودند به شهادت رسیدند. سپس در تبریز و قم و تهران تشییع و پس از اقامۀ نماز توسط امام خامنه‌ای در دانشگاه تهران و بعد جهت ادای احترام سران و نمایندگان کشورها به سالن اجلاس سران منتقل و پس از آن به بیرجند و در نهایت به مشهد منتقل شده و پس از تشییع میلیونی به تاریخ 3/ 3/ 1403 ش، در رواق دارالسلام حرم علی‌بن موسی الرضا (علیه‌السلام) به خاک سپرده شد.

پیام امام خامنه‌ای بعد از شهادت شهید رئیسی

متن پیام تسلیت رهبر انقلاب اسلامی به این شرح است:

بسم الله الرّحمن الرّحیم انا لله و انا الیه راجعون

با اندوه و تاسف فراوان خبر تلخِ درگذشتِ شهادت گونه‌ عالم مجاهد، رئیس‌جمهور مردمی و با کفایت و پرتلاش، خادم‌الرضا علیه السلام جناب حجت‌الاسلام و المسلمین آقای حاج سید ابراهیم رئیسی و همراهان گرامی ایشان (رضوان الله علیهم) را دریافت کردم.

این حادثۀ ناگوار در اثنای یک تلاش خدمت‌رسانی اتفاق افتاد؛ همۀ مدت مسئولیت این انسان بزرگوار و فداکار چه در دوران کوتاه ریاست جمهوری و چه پیش از آن، یکسره به تلاش بی‌وقفه در خدمت به مردم و به کشور و به اسلام سپری شد. «رئیسی عزیز خستگی نمی‌شناخت». در این حادثۀ تلخ، ملت ایران، خدمتگزار صمیمی و مخلص و با ارزشی را از دست داد. برای او صلاح و رضایت مردم که حاکی از رضایت الهی است بر همه چیز ترجیح داشت، از این رو آزردگی‌هایش از ناسپاسی و طعن برخی بدخواهان، مانع تلاش شبانه‌روزیش برای پیشرفت و اصلاح امور نمی‌شد. در این حادثۀ سنگین شخصیت‌های برجسته‌ای مانند: حجت‌الاسلام آل‌هاشم امام جمعۀ محبوب و معتبر تبریز، جناب آقای حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجۀ مجاهد و فعال، جناب آقای مالک رحمتی استاندار انقلابی و متدین آذربایجان شرقی و گروه پروازی و دیگر همراهان نیز به رحمت الهی پیوستند. اینجانب پنج روز عزای عمومی اعلام می‌کنم و به ملت عزیز ایران تسلیت می‌گویم. جناب آقای مخبر طبق اصل ۱۳۱ قانون اساسی در مقام مدیریت قوه‌ مجریه قرار می‌گیرد و موظف است به همراهی رؤسای قوای مقننه و قضائیه ترتیبی دهند که ظرف حداکثر پنجاه روز رئیس جمهور جدید انتخاب شود. در پایان تسلیت صمیمی خود را به مادر گرامی جناب آقای رئیسی و همسر فاضل و بزرگوار ایشان و دیگر بازماندگان رئیس‌جمهور و خانواده‌های محترم همراهان به‌ویژه والد ماجد جناب آقای آل هاشم معروض میدارم و صبر و تسلای آنان و رحمت الهی برای درگذشتگان را مسألت می‌کنم.

سیدعلی خامنه‌ای

پیام تسلیت دکتر شهریاری دبیرکل مجمع تقریب به مناسبت شهادت شهید رئیسی

متن پیام دکتر شهریاری دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی به شرح ذیل است:

«منَ الْمُؤْمِنِینَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَیْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضَی نَحْبَهُ وَمِنْهُمْ مَنْ یَنْتَظِرُ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِیلًا» خبر غم‌بار شهادت خادم‌الرضا و خادم جمهور، حضرت آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی (رحمةالله علیه) خدمتگزار محبوب ملت ایران و هیئت همراه ایشان در میدان خدمت و انجام وظیفه، قلب همۀ ما را به درد آورد. شخصیت مردمی و ساده‌زیست، ایشان که همواره در عرصه‌های مختلف خدمت به نظام مقدس جمهوری اسلامی با نیتی صادقانه، تواضع، ارادۀ جدی و شوق خدمتگزاری و روحیه خستگی‌ناپذیر برای حل مشکلات مردم تلاشی شبانه‌روزی داشتند از بارزترین ویژگی‌های این عالم خدمتگزار و کم‌نظیر نظام اسلامی بود که ثمرۀ خدمات خالصانه‌ خود را در شب میلاد امام رئوف دریافت کردند. اینجانب شهادت سید الشهدای میدان جهاد خدمت به مردم و همراهان ایشان، دکتر امیرعبداللهیان وزیر انقلابی امور خارجه، آیت‌الله آل هاشم امام جمعه عزیز تبریز، دکتر مالک رحمتی استاندار مردمی آذربایجان شرقی و جمعی دیگر از همراهان را به پیشگاه حضرت بقیه الله الاعظم (ارواحنا فداه) و رهبر معظم انقلاب اسلامی، ملت شریف ایران و همه ملت‌های مسلمان و همچنین بیت مکرم شهدای گرانقدر تبریک و تسلیت عرض می‌کنم و برای همه درگذشتگان این حادثۀ جانسوز از درگاه خداوند متعال علو درجات و حشر با اولیاء الله را مسألت دارم.

جستارهای وابسته

• مجلس خبرگان رهبری
• حسین امیرعبداللهیان
• حوزه علمیه قم
• دانشگاه تهران
• مالک رحمتی

منابع

• پایگاه اطلاع رسانی سید ابراهیم رئیسی.