شمس الدین انبابی
| نام | محمد بن محمد بن حسین الانبابی |
|---|---|
| نامهای دیگر | شیخ الانبانی |
| وفات | بیست و یکم شوال سال 1313 هجری قمری |
محمد بن محمد بن حسین الانبابی شمس الدین (1240 - 1313 ق / 1824 - 1896 م) متولد قاهره فقیه شافعی مذهب و شیخ الازهر است. منسوب به أنبابة امروزه به عنوان الانبابی شناخته می‌شود[۱].
تعلیم و تدریس
شمس الدین الانبابی زندگی خود را با حفظ قرآن کریم در اوایل کودکی آغاز نمود و سپس تحصیلات خود را در الازهر در سال 1253 هجری قمری آغاز کرد و نزد شیوخ الازهر خود مانند: الباجوری، الشیخ إبراهیم السقا، الشیخ مصطفی البولاقی تحصیل کرد و پس از اتمام تحصیل در الازهر از طرف اساتید به نام آن مرکز مهم علمی در جهان اسلام مانند: القویسنی، الباجوری، العلامة السقا و مصطفی العروسی به او اجازه تدریس در الازهر به سال 1267 هجری قمری داده شد و او به دلیل دانش فراوان، حسن نیت، توجه همگان را به خود جلب نمود. بنابر‌این حلقه درس او به سرعت گسترده شد.
شاگردان
گروهی از علمای برجسته الازهر از شاگردان او به شمار می‌آیند افرادی همچون:
الشیخ حسونة النواوی، الشیخ عبدالرحمن القطب النواوی، السید علی الببلاوی، أبو الفضل الجیزاوی، الشیخ حسن الطویل، الشیخ محمد عبدالجواد القایاتی و برادرش الشیخ أحمد، الشیخ عبدالله علیش المالکی، الشیخ محمد بخیت المطیعی، الشیخ محمد أحمد حسین البولاقی و الشیخ عبدالرحمن قراعة را از مشهورترین شاگردان او معرفی کرده‌اند.
آثار
او از ثروت علمی ارزشمندی در علوم و فنون مختلف بهرمند بود و کتب مشور زمان خود را که در آن تخصصی داشت. شرح، حاشیه و یا تقریر کرده است که مواردی از آن در ذیل آمده است.
رسالة صغری فی البسملة من حیث الفقه. رسالة کبری فی البسملة من حیث الفقه. رسالة صغری فی تحقیق الاستعارة فی قولهم: (زید أسد). رسالة کبری فی تحقیق الاستعارة فی قولهم: (زید أسد). فتاوی فقهیة. تقریر علی حاشیة العطار علی شرح الأزهریة فی النحو. تقریر علی حاشیة السجاعی علی قطر الندی فی النحو. تقریر علی حاشیة السجاعی علی شرح ابن عقیل لألفیة ابن مالک. تقریر علی حاشیة الأمیر علیی شرح شذور الذهب فی النحو. تقریران کاملان علی حاشیة الصبان علی شرح الأشمونی لألفیة ابن مالک، کل منها یقع فی جزأین. رساله کوچکی در علم حدیث. رسالة کبری فی الحدیث السابق. حاشیة علی التجرید، شرح مختصر السعد فی البلاغة. تقریر علی شرح جمع الجوامع، وحواشی البنا فی أصول الفقه. تقریر علی حاشیة الباجوری علی متن السلم للأخضری فی المنطق. حاشیة علی آداب البحث. تقریر علی شرح الشیخ خالد للآجرومیة. تقریر علی شرح حواشی التحریر -لم یتم. تقریر علی حاشیة العطار علی شرح المقولات. رسالة فی مبادئ علم النحو. رسالة فی إفادة تعریف المسند إلیه، والمسند. رسالة فی حدیث (کل أمر ذی بال لا یبدأ فیه ببسم الله الرحمن الرحیم أقطع). تقریر علی حواشی السمرقندیة فی البلاغة. تقریر علی رسالة الصبان فی علم البیان. رسالة علی حواشی الأمیر الملوی. رسالة فی مقدمة القسطلانی فی شرح صحیح البخاری. رسالة فی شرح رسالة الدردیر فی البیان. رسالة فی شرح حاشیة البرماوی علی شرح ابن قاسم الغزی فی فقه الشافعیة. تقریر علی حاشیة الصبان علی العصام - لم یتم. رسالة فی قوله تعالی {وَآیَةٌ لَهُمُ اللَّیْلُ نَسْلَخُ مِنْهُ النَّهَارَ فَإِذَا هُمْ مُظْلِمُونَ}[یس: 37]. رسالة القول السدید فی تزویج المرأة بلا ولی مع التقلید. رسالة فی شرح مختصر السنوسی - لم یتم. شرح علی مقدمة سلم العلوم. تقریر علی حواشی السلم المنورق للأخضری فی المنطق. تقریر علی حواشی شروح السنوسیة. تقریر علی حاشیة الشرقاوی علی الهدهدی.
ریاست الازهر
وی در روز یکشنبه نوزدهم محرم سال 1299 هجری قمری / 1881 م به ریاست الازهر منصوب شد. پس از فترتی پنج ساله در روز سیزدهم ربیع الاول سال 1304 هجری قمری تصمیم به انتصاب مجدد وی به عنوان شیخ الازهر گرفته شد و از این تاریخ به مدت نه سال در مقام ریاست بر الازهر ماند تا اینکه در سال 1311 هجری قمری فلج شد. پس استعفای خود را به خدیو مصر ارائه کرد و او نیز با توجه به وضعیت جسمی الانبابی آن را پذیرفت.
درگذشت
پس از استعفا او در شب شنبه بیست و یکم شوال سال 1313 هجری قمری در حالی که هفتاد و چهار سال از عمرش می‌گذشت از دنیا رفت.