سمیع الحق
| سمیع الحق | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | سمیع الحق |
| نام‌های دیگر | پدر معنوی طالبان |
| اطلاعات شخصی | |
| سال تولد | 1937 م، ۱۳۱۵ ش، ۱۳۵۵ ق |
| محل تولد | شهر «اَكوره خَتَك» |
| سال درگذشت | 1397 ش، ۲۰۱۹ م، ۱۴۴۰ ق |
| روز درگذشت | 11 آبان |
| محل درگذشت | شهر «روالپندی» |
| دین | اسلام، اهل‌سنت |
| فعالیت‌ها |
|
سمیع الحق معروف به «پدر معنوی طالبان» و مدیر مدرسۀ دینی «دارالعلوم حقانیه» در شهرستان «اکوره ختک» ایالت «خیبرپختونخوا» بود که در 11 آبان 1397 ش، در شهر «روالپندی» پاكستان توسط افرادی ناشناس با ضربات چاقو و سپس شلیک چند گلوله، جان خود را از دست داد. نمایندگی مجلس سنای پاكستان و ریاست گروه های مذهبی-سیاسی مختلف از جمله: «شورای دفاع پاكستان» و «جمعیت علمای اسلام شاخه سمیع الحق»، از سوابق سیاسی وی، و وحدت جهان اسلام، ایجاد صلح و آرامش در افغانستان، اعلام برائت از تروریست‌های طالبان پاكستان و مذاکره مستقیم با طالبان بدون حضور آمریکا و مقامات پاکستانی، از نظرات و دیدگاه‌های وی است.
زندگی‌نامه
سمیع الحق در سال 1937 م، در شهر «اَكوره خَتَك» واقع در شمال غرب پاكستان، كه امروز یكی از مناطق ایالت «خیبرپختونخوا» محسوب می شود، متولد شد.
تحصیلات
سمیع الحق از دانش‌آموختگان مدرسۀ دینی «دارالعلوم حقانیه» به‌شمار می‌رفت این مدرسه توسط پدرش مولانا عبد الحق تاسیس شده بود. وی علوم اسلامی نظیر تفسیر، حدیث و منطق در آنجا فراگرفت و به زبان‌های عربی، ارد و پشتو مسلط بود و فارسی دری را هم خوب می‌دانست.
مدیر مدرسۀ دینی دارالعلوم حقانیه
او بعد از پدرش، مولانا عبد الحق، مدیریت مدرسه دینی «دارالعلوم حقانیه» در «اكوره ختك» را برعهده داشت، بیشتر فعالیت‌هایش در این شهر متمركز بود.
پدر معنوی طالبان
مولانا سمیع الحق را شاید از این نظر پدر معنوی طالبان می‌خوانند كه رابطۀ نزدیكی با ملا عمر رهبر وقت طالبان داشت و پس از مرگ ملا عمر، نقش شایانی در مشورت‌های درون طالبانی برای انتخاب جانشین وی و حل اختلافات درون گروه طالبان ایفا كرد. دلیل دیگر، شاید این است كه تعداد زیادی از اعضای صاحب نام طالبان افغانستان، كسانی هستند كه در مدرسۀ دینی دارالعلوم حقانیه با مدیریت سیمع الحق درس گرفته‌اند و در اینگونه مدارس، رابطه میان «طالب» و استاد، رابطه پدر و فرزند‌گونه است. علاوه بر این، سمیع الحق همواره خواستار بازگشت طالبان به عرصۀ قدرت در افغانستان بوده و برخی هم این موضوع را یكی دیگر دلایل معروف بودن او به پدر طالبان می‌دانند.
فعالیت‌های سیاسی
سمیع الحق از سال 1985 م، تا 1997 م، از نمایندگان مجلس سنای پاكستان بود. او ریاست گروه‌های مذهبی - سیاسی مختلفی از جمله «شورای دفاع پاكستان» و «جمعیت علمای اسلام شاخه سمیع الحق» را، در مقابل شاخۀ دیگر گروه مذهبی - سیاسی جمعیت علمای اسلام پاكستان تحت رهبری شخصیت افراطی به نام مولانا فضل الرحمان از جمله عناصر تحت حمایت عربستان بود، عهده‌دار و شاید به همین دلیل می‌توان گفت راه سمیع الحق از خط عربستان و افراط‌گرایی جدا بود. این چهرۀ با نفوذ، اما آرام پاكستان، نفوذ و تاثیری غیرقابل انكاری بر طالبان افغانستان داشت و به همین دلیل سفرای افغانستان در پاكستان در دوره‌های مختلف، همواره با سمیع الحق در تماس بودند و دفتر كار او در شهر «اكوره ختك»، بارها و بارها میزبان سفیران افغانستان و یا هیئت‌های سیاسی، نظامی و یا امنیتی افغانستان بود تا بلكه به كمک او و با استفاده از نفوذ و مقبولیت بالایی در كه میان طالبان داشت، راهی برای پایان دادن به بن بست مذاكرات صلح میان دولت كابل و طالبان ایجاد شود، اما سمیع الحق با طالبان هم نظر بود كه پیش شرط انجام مذاكرات صلح حقیقی، خروج آمریكاییان از خاک افغانستان است.
نظر و دیدگاه
او، با اینكه به «پدر معنوی طالبان» معروف بود و از این جهت چنین تصور می‌شد که از جمله شخصیت‌های مذهبی افراطی و تندرو است. اما شخصیتی میانه‌رو و همواره خواستار وحدت میان همۀ جوامع اسلامی و حل مسائل و اختلافات در جهان اسلام بود.
شركت در كنفرانس بین المللی علما و بیداری اسلامی
سمیع الحق در اردیبهشت سال 1392 ش، برای شركت در كنفرانس بین‌المللی «علما و بیداری اسلامی» به تهران سفر كرد و پاسخ مثبت او به دعوت برای شركت در چنین اجلاسی، حكایت از طرز فكر و نوع نگاه این شخصیت مذهبی به مسائل جهان اسلام و ضرورت وحدت میان جوامع اسلامی دارد.
مصاحبه با خبرگزاری ایرنا
او در تنها مصاحبه‌اش با خبرگزاری ایرنا، به‌عنوان خبرگزاری ایرانی، در روز 20 مهر ماه 1394 ش، حرف‌های دلش را در مورد اهمیت وحدت جهان اسلام و برخی مسائل پیش روی امت اسلامی بیان كرد و خواستار وحدت میان همه كشورها، جوامع و مذاهب اسلامی و حل مسائل و مصائب پیش‌روی امت اسلامی شد. او در این مصاحبۀ كوتاه و مختصر، به خبرنگار ایرنا گفت: خواستار رفع كدورت‌ها میان عربستان و ایران هستیم و آن را برای تقویت وحدت میان امت اسلامی مفید می‌دانیم.
سمیع الحق همچنین از تلاش‌های جمهوری اسلامی ایران در راستای اتحاد و همدلی امت اسلامی برای دفع توطئه‌های ضداسلامی دشمنان تمجید كرد. در این مصاحبه كه مدت كوتاهی پس از اعلام خبر مرگ ملا عمر رهبر وقت طالبان افغانستان و انتخاب ملا اختر منصور به‌عنوان جانشین او و رهبر جدید طالبان انجام شد، سمیع الحق به‌عنوان چهره‌ای مقبول نزد طالبان افغانستان، گفت كه ملا اختر منصور توانسته است اوضاع این گروه را بعد از مرگ ملا عمر، كنترل كند. هرچند پس از گذشت چند ماه، آمریكایی‌ها اجازۀ ادامه فعالیت به ملا اختر منصور ندارند و او را در یکحمله نظامی و برنامه ریزی شده، به قتل رساندند تا افغانستان از ساحل گفت وگوهای صلح میان طالبان و دولت كابل دورتر شود. سمیع الحق در این مصاحبه، رسما حضور داعشی‌ها در افغانستان در آن را زمان را تایید كرد و گفت «درگیری هایی میان داعش و طالبان در افغانستان رخ داده است و از آن با خبریم».
علاقه به ایجاد صلح و آرامش در افغانستان
سمیع الحق علاقه زیادی به ایجاد صلح و آرامش در افغانستان داشت و معتقد بود صلح در افغانستان، بدون خروج اشغالگران آمریكایی، نقش‌آفرینی طالبان و ایفای نقش آنان در قدرت سیاسی این كشور، میسر نخواهد شد چون مادامی كه آمریكایی‌ها در افغانستان حضور دارند، طالبان دست از سلاح نخواهند كشید.
اعلام برائت از تروریست‌های طالبان پاكستان
سمیع الحق راهش را از تروریست‌های طالبان پاكستان موسوم به «تحریک طالبان پاكستان» (TTP) جدا كرده بود و به‌عنوان چهره ای مذهبی - سیاسی و میانه‌رو، در میان گروه‌های مختلف پاكستان نیز از مقبولیت و نفوذ بالایی برخوردار بود. یكی از نمونه های جدا بودن راه مولانا سمیع الحق از تروریست‌های «تحریکطالبان پاكستان» فتوایی بود كه این شخصیت مذهبی در سال 2013 در حمایت از واكسن فلج اطفال صادر كرد، بیماری كه البته هنوز هم در پاكستان ریشه‌كن نشده است. زمانی كه تحریکطالبان پاكستان سعی داشت با ترغیب و تهدید، مردم غیرمطلع مناطق محروم در شمال غرب پاكستان و دیگر مناطق محروم این كشور را از واكسینه شدن فرزندانشان در برابر فلج اطفال منصرف كند و با طرح این شائبه كه این واكسن باعث عقیم شدن افراد خواهد شد، آنها را مقابل حكومت پاكستان قرار دهد، سمیع الحق با صدور فتوایی، اعلام كرد باید به نظر پزشكان درباره واكسن و داروهای مفید برای انسان احترام گذاشت[۱].
مذاکره مستقیم با طالبان بدون حضور آمریکا و مقامات پاکستانی
مولانا سمیع الحق در دیدار با هیأت علمای افغانستان و عمر زاخیلوال سفیر این کشور در پاکستان خواستار مذاکره مستقیم با طالبان بدون حضور آمریکا و حتی مقامات پاکستانی شده بود. وی اعلام کرد حاضر است مقدمات مذاکره با طالبان را که باید در یک مکان مخفی در کشوری ثالث انجام شود را فراهم کند
درگذشت
سمیع الحق را می‌توان یكی از پیچیده‌ترین و پر رمز و رازترین چهره‌های سیاسی و مذهبی پاكستان دانست؛ چهره ای كه بسیاری از كارشناسان معتقدند سینه‌اش صندوقچه‌ای مملو از رازهایی بود كه ترور رمزآلود او در سن 85 سالگی، مجال هویدا شدن این رازهای پنهان را برای همیشه از بین برد. او در 11 آبان 1397 ش، سمیع الحق در شهر «روالپندی» پاكستان توسط افرادی ناشناس با ضربات چاقو و سپس شلیکچند گلوله، جان خود را از دست داد.
واکنش‌ها
مقامات عالی پاكستان
مقامات عالی سیاسی و نظامی پاكستان ضمن محكوم كردن این اقدام، نسبت به این رویداد ابراز تاسف كرده و خواستار شناسایی و مجازات عاملان قتل وی شدند. برخی سیاسیون و كارشناسان پاكستانی معتقدند كشته شدن سمیع الحق، كلاف سردرگم روند صلح در افغانستان را پیچیده‌تر خواهد كرد و چه بسا، درگیری و جنگ در افغانستان شدت یابد.
حامد الحق فرزند سمیع الحق
حامد الحق فرزند سمیع الحق درباره کشته شدن پدرش، مشارکت وی در مذاکرات صلح افغانستان را یکی از دلایل ترور او دانست. او اظهار داشت: پدرش سعی داشت افغانستان را از سلطه آمریکا خارج کند و مقدمات مذاکره طالبان با دولت افغانستان را فراهم سازد. وی افزود: برخی ارکان دولت افغانستان و برخی مقامات پاکستانی با میانجی‌گری مولانا سمیع الحق در مذاکرات صلح مخالف بودند که امکان داشت برای ترور وی توطئه چینی کنند که این موضوع را به سرویس امنیت پاکستان موسوم به آی اس آی اطلاع داده بودم. مولانا حامد الحق تأکید کرد: به سازمان اطلاعات و سرویس امنیت پاکستان درباره درخطر بودن جان پدرم اطلاع‌رسانی کرده بودم، اما مولانا سمیع الحق علاقه چندانی به حضور محافظان در اطراف خود نداشت. وی افزود: تدابیر امنیتی اطراف مدرسه جامعه حقانیه افزایش یافته بود، اما مولانا سمیع الحق برای سفر به راولپندی فقط یک خدمتکار شخصی را با خود به همراه برد و از محافظ خبری نبود. حامد الحق گفت: کسانی که مخالف اسلام و تعلیمات مدارس دینی هستند در ترور مولانا سمیع الحق دست دارند. وی افزود: از طرفداران و دوستداران مولانا سمیع الحق خواهش می‌کنم در این شرایط آرامش خود را حفظ کنند و اجازه ندهند برخی عوامل از رفتار آن‌های برای متهم کردن مولانا سمیع الحق سوء استفاده کنند.
مولانا اسرار مدنی سخنگوی مولانا سمیع الحق
«مولانا اسرار مدنی» سخنگوی مولانا سمیع الحق درباره کشته شدن او گفت: مولانا سمیع الحق بعد از ظهر روز جمعه در حال استراحت در منزل شخصی واقع در بحریه تاون شهر راولپندی بود و از خدمتکارش خواسته بود کمی شیر از بازار خریداری کند که در همین فاصله افراد ناشناس با ضربات چاقو مولانا را به قتل رسانده بودند. مولانا مدنی تأکید کرد: خبر‌های مبنی بر تیراندازی در محل ترور مولانا سمیع الحق صحت ندارد وی در سکوت کامل و با ضربات چاقو به قتل رسیده است.
پلیس پاکستان
پلیس پاکستان در گزارش اولیه خود اعلام کرد که قتل مولانا سمیع الحق یک حادثه تروریستی نیست و عاملان این جنایت به علت خصومت شخصی وی را کشته‌اند[۲].
گروه طالبان
گروه طالبان با صدور بیانیه‌ای به کشته شدن مولانا سمیع الحق واکنش نشان داده و آن را کار دشمنان اسلام دانسته است. این گروه تصریح کرد که رهبر جمعیت علمای پاکستان خدمات فراموش نشدنی را در حمایت از مردم افغانستان در دوران تجاوز شوروی و اشغال آمریکا انجام داده است. در بیانیه طالبان آمده که وی همواره از صدای مظلومیت ملت افغانستان حمایت می‌کرد[۳].
جستارهای وابسته
پانویس
منابع
- «سميع الحق» كيست؟، وب‌سایت ایرنا، تاریخ درج مطلب: 17 آبان‌ماه 1397 ش، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 12 اسفندماه 1403 ش.
- دلایل ترور پدر معنوی طالبان از زبان فرزندش، وب‌سایت خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 12 آبان‌ماه 1397 ش، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 12 اسفندماه 1403 ش.
- واکنش طالبان افغانستان به کشته شدن «سمیع الحق» رهبر جمعیت علمای اسلام پاکستان، وب‌سایت خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: 12 آبان‌ماه 1397 ش، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 12 اسفندماه 1403 ش.
