روشنیه: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌وحدت
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
روشنيه يا روشنيان‏ پيروان ابو يزيد (با يزيد انصارى) هستند.
{{جعبه اطلاعات فرق و مذاهب
| عنوان =روشنیه
| تصویر =
| توضیح تصویر =
| نام =روشنیه
| نام رایج =
| تاریخ شکل گیری = 10 ق
| قرن شکل گیری =
| مبدأ شکل گیری =افغانستان
| موسس =ابو‌یزید (بایزید انصاری)  
| عقیده =1. معرفتِ ‌حق، واجب عینی است. چنین معرفتی جز از طریق «پیرِ کامل» حاصل نمی‌شود و او کسی است که اهل شریعت، طریقت، حقیقت و معرفت باشد و به مقام قرب و وصل و وحدت و سکونت (سکینه) رسیده باشد. 2.  پیر‌کامل، مُظهرِ حقایق اسرار الهی و تجسّم «تَخَلَّقوا بأَخلاقِ اللّه» است. 3.  هر کسی که خدا را و خود را نشناسد، آدم نیست و مانند گاو و گوسفند می‌‏باشد و کشتن او جایز است.
}}


==شرح حال==
'''روشنیه''' یا '''روشنیان'''‏، پیروان ابو‌یزید (بایزید انصاری) هستند.
بایزید انصاری در افغانستان مى‏زيست و او را پير روشن مى‏خواندند. وی موسس جنبش دینی و ملی در میان افغان ها بود.


==مذهب==
== شرح حال ==
مذهب وى تلفيقى از اسلام و مسيحيت بود، و صاحب امالى يعنى مجالس است كه آنها را در كتابى به نام «خير البيان» گرد آورده‏اند. ظاهرا اين كتاب، قديمى ‏ترين اثر به زبان پشتو است. پير روشن، خود را مسيح مى ‏خواند و در جامعه به اصلاحات مى ‏پرداخت
بایزید انصاری در [[افغانستان]] می‌زیست و او را پیر روشن می‏‌خواندند. وی موسس جنبش دینی و ملی در میان افغان‌ها بود.
در كتاب «دبستان المذاهب» آمده است: حضرت ميان با يزيد انصارى خلف شيخ عبد اللّه است كه به هفت پشت به شيخ سراج الدين انصارى مى‏رسد و در ايام اواخر حكومت افغان، در شهر (جلندهر) پنجاب متولد گشت، چون به رشد رسيد به رياضت پرداخت و جمعى از ارادت او منفعت ديدند.
 
سپس خود را مهدى و مسيح خواند. <ref>مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 205 با ویرایش و اصلاح اندک عبارات.
== مذهب ==
</ref>
مذهب وی تلفیقی از [[اسلام]] و [[مسیحیت|مسیحیت]] بود و آثار او را در کتابی به نام «خیر‌البیان» گرد آورده‌‏اند. ظاهرا این کتاب قدیمی‌ترین اثر به زبان پشتو است. پیر روشن خود را مسیح می‌‏خواند و در جامعه به اصلاحات می‌‏پرداخت.
==اعتقادات==
در کتاب «دبستان المذاهب» آمده است: با یزید انصاری خلف شیخ عبداللّه است که به هفت‌پشت به شیخ سراج‌الدین انصاری می‌‏رسد و در روزهای آخر حکومت افغان در شهر جلندر واقع در ایالت پنجاب هند متولد شد، چون به رشد رسید به ریاضت پرداخت و جمعی از ارادت او منفعت دیدند.
عقاید اصلی بایزید را می‌توان به اختصار چنین بیان کرد. <ref>بایزید انصاری، صراط التوحید، چاپ محمّد عبدالکشور، پیشاور، سال ۱۹۵۲ میلادی، ج ۱</ref>
سپس خود را [[حجت بن الحسن (مهدی)|مهدی]] و [[حضرت عیسی|مسیح]] خواند<ref>مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 205 با ویرایش و اصلاح اندک عبارات.
معرفتِ ‌حق، فرضِ عین( واجب عینی)است و این معرفت  که بدون آن طاعات و عبادات و خیرات و مبرّات مقبول خداوند نخواهد شد، جز از طریق «پیرِ کامل» حاصل نمی‌شود و او کسی است که اهل شریعت، طریقت، حقیقت و معرفت باشد و به مقام قربت و وصلت و وحدت و سکونت (سکینه) رسیده باشد.او مُظهرِ حقایق اسرار الهی و تجسّم «تَخَلَّقوا بأَخلاقِ اللّه» است، یعنی روحش متّصف به اوصاف الهی است. <ref>بایزید انصاری، صراط التوحید، چاپ محمّد عبدالکشور، پیشاور سال ۱۹۵۲، ج ۱، ص۲۵،</ref> طلب او و اطاعت از او بر همگان فرض است. اطاعت او اطاعت رسول اللّه، صلی اللّه علیه وآله وسلّم و به تبعِ آن، اطاعت خداست. چنین مرشدِ کاملی خودِ بایزید است. این معنی را هم در خواب و هم در بیداری به او گفته‌اند. آنان که به اخلاص اطاعت او کنند، به ارشاد او مقامات مذکور را تا مرحله «توحید» خواهند پیمود.<ref>بایزید انصاری، صراط التوحید، چاپ محمّد عبدالکشور، پیشاور ۱۹۵۲، ج ۱، ص۲۴ به بعد
</ref>.
</ref>همچنین بایزید مردم را به رياضت امر مى‏ كرد و در نماز جهت را تعيين نمى ‏نمود، يعنى رو به قبله نمى ‏ايستاد و مى‏ گفت که قرآن فرموده: «... فَأَيْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ ...» سوره، بقره، آیه 115، هركجا كه رو كنيد، همان جا روى خداست. معتقد بود که در غسل نیازی به شستشو با آب نیست، زیرا همين كه باد با بدن برخورد کند، بدن پاک می شود.زيرا باد یکی از چهار عنصر و از مطهرات است.
== اعتقادات ==
او مى‏ گفت هر كسی که خدا را و خود را نشناسد، آدم نيست و مانند گاو و گوسفند مى ‏باشد  «أُولئِكَ كَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ» سوره اعراف، آیه 179 و كشتن او جايز است، بنابراين، مخالفان خود را از بین می برد. معتقد بود هر کسی خود را نشناسد، خبر از زندگى جاويد و حيات ابدى ندارد و مرده است، و مال آنان كه وارثان اين چنين مرده باشند، به زندگان می رسد.او و فرزندانش مدت ها راهزنى مى‏كردند و اموال مسلمانان و غيره مسلمانان را می ستاندند و چون احتياج شان بر طرف می شد، بقیه را بر اهل استحقاق قسمت می کردند. <ref>مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 205 با ویرایش و اصلاح عبارات</ref>
عقاید اصلی بایزید را می‌توان به اختصار چنین بیان کرد<ref>بایزید انصاری، صراط التوحید، چاپ محمّد عبدالکشور، پیشاور، سال ۱۹۵۲ میلادی، ج ۱</ref>.
معرفتِ ‌حق، واجب عینی است چنین معرفتی جز از طریق «پیرِ کامل» حاصل نمی‌شود و او کسی است که اهل شریعت، طریقت، حقیقت و معرفت باشد و به مقام قرب و وصل و وحدت و سکونت (سکینه) رسیده باشد و گرنه بدون آن، طاعات و عبادات و خیرات و مبرّات مقبول خداوند نخواهد شد، پیر‌کامل، مُظهرِ حقایق اسرار الهی و تجسّم «تَخَلَّقوا بأَخلاقِ اللّه» است، یعنی روحش متّصف به اوصاف الهی است<ref>بایزید انصاری، صراط التوحید، چاپ محمّد عبدالکشور، پیشاور سال ۱۹۵۲، ج ۱، ص۲۵،</ref>. طلب او و اطاعت از او بر همگان فرض است. اطاعت او اطاعت [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|رسول‌اللّه (صلّی‌الله علیه وآله)]]  و به تبعِ آن، اطاعت خداست. چنین مرشدِ کاملی خودِ بایزید است. این معنی را هم در خواب و هم در بیداری به او گفته‌اند. آنان که به اخلاص اطاعت او کنند، با ارشاد او مقامات مذکور را تا مرحله «توحید» خواهند پیمود<ref>بایزید انصاری، صراط التوحید، چاپ محمّد عبدالکشور، پیشاور ۱۹۵۲، ج ۱، ص۲۴ به بعد
</ref>. همچنین بایزید مردم را به [[ریاضت]] امر می‏‌کرد و در نماز جهت را تعیین نمی‌‏نمود، یعنی رو به قبله نمی‌ایستاد و می‏‌گفت که قرآن فرموده: «... فَأَیْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ ...» سوره، بقره، آیه 115، هرکجا که رو کنید، همان جا روی خداست. معتقد بود که در غسل نیازی به شستشو با آب نیست، زیرا همین که باد با بدن برخورد کند، بدن پاک می‌شود. زیرا باد یکی از چهار عنصر و از مطهرات است.
او می‏‌گفت هر کسی که خدا را و خود را نشناسد، آدم نیست و مانند گاو و گوسفند می‌‏باشد «أُولئِکَ کَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ» (سوره اعراف، آیه 179 ) و کشتن او جایز است، بنابراین، مخالفان خود را از بین می‌برد. معتقد بود هر کسی خود را نشناسد، خبر از زندگی جاوید و حیات ابدی ندارد و مرده است، و اموال آنانی که وارثان چنین مرده ‌ای باشند، به زندگان می‌رسد. او و فرزندانش مدت‌ها راهزنی می‏‌کردند و اموال مسلمانان و غیرمسلمانان را می‌ستاندند و چون احتیاج‌شان بر طرف می‌شد، بقیه را بر اهل استحقاق قسمت می‌کردند<ref>مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 205 با ویرایش و اصلاح عبارات</ref>.
   
   
==آثار==
== آثار ==
وى دارای تصانیف بسیاری به عربی، فارسی، هندی و افغانی بود و كتاب «خير البيان» را به چهار زبان گفته و آن به عربى و پارسى و هندى و پشتو يعنى لغت افغان نگاشته است. این کتاب را خطابى از حق تعالى بر حضرت بايزيد دانند و صحيفه امر الهى شمرند.وى كتابى ديگر دارد به نام «حال نامه» كه در آن جا احوال خود را شرح داده است.
وی دارای تصانیف بسیاری به زبان عربی، فارسی، هندی و افغانی بود. به‌عنوان، مثال کتاب «خیر البیان» را به چهار زبان عربی، پارسی، هندی و پشتو نگاشته است. این کتاب را خطابی از حق تعالی به حضرت بایزید دانند و صحیفه امر الهی شمرند. وی کتابی دیگر  به نام «حال نامه» دارد وی در این کتاب احوال خود را شرح داده است.
 
== سر انجام ==
وی از معاصران همایون پادشاه گورکانی هند بود. مذهب او در سال 949 هجری رواج یافت و سرانجام خروج کرد و در سال 994 هجری به دار آویخته شد. قبر او  در پشتون‌ستان افغانستان است<ref>مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 206</ref><ref>دبستان المذاهب، به اهتمام رضازاده ملک، تهران، ج 1، ص 279، 281.</ref><ref>کیهان فرهنگی، نجیب مایل هروی، سال دوم، شماره 8، ص 29- 31.</ref>.


==سر انجام==
== پانویس ==
پير روشن از معاصران همايون پادشاه گوركانى هند بود. مذهب او در سال 949 هجرى رواج يافت و سرانجام خروج كرد و در سال 994 هجری  به دار آويخته شد.  قبر او «بهتپور» از كوهستان افغانان در پشتونستان است. <ref>مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 206</ref> <ref>دبستان المذاهب، به اهتمام رضازاده ملک، تهران، ج 1، ص 279، 281.</ref> <ref>كيهان فرهنگى، نجيب مايل هروى، سال دوم، شماره 8، ص 29- 31.</ref>
{{پانویس}}


==پانویس==
{{فرق و مذاهب}}


[[رده: کلام ]]
[[رده:فرق و مذاهب]]
[[رده: مذاهب کلامی ]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۲ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۲۰:۰۸

روشنیه
نامروشنیه
تاریخ شکل گیری10 ق، ۱۰ ش‌، ۶۳۱ م
مبدأ شکل گیریافغانستان
موسسابو‌یزید (بایزید انصاری)
عقیده1. معرفتِ ‌حق، واجب عینی است. چنین معرفتی جز از طریق «پیرِ کامل» حاصل نمی‌شود و او کسی است که اهل شریعت، طریقت، حقیقت و معرفت باشد و به مقام قرب و وصل و وحدت و سکونت (سکینه) رسیده باشد. 2. پیر‌کامل، مُظهرِ حقایق اسرار الهی و تجسّم «تَخَلَّقوا بأَخلاقِ اللّه» است. 3. هر کسی که خدا را و خود را نشناسد، آدم نیست و مانند گاو و گوسفند می‌‏باشد و کشتن او جایز است.

روشنیه یا روشنیان‏، پیروان ابو‌یزید (بایزید انصاری) هستند.

شرح حال

بایزید انصاری در افغانستان می‌زیست و او را پیر روشن می‏‌خواندند. وی موسس جنبش دینی و ملی در میان افغان‌ها بود.

مذهب

مذهب وی تلفیقی از اسلام و مسیحیت بود و آثار او را در کتابی به نام «خیر‌البیان» گرد آورده‌‏اند. ظاهرا این کتاب قدیمی‌ترین اثر به زبان پشتو است. پیر روشن خود را مسیح می‌‏خواند و در جامعه به اصلاحات می‌‏پرداخت. در کتاب «دبستان المذاهب» آمده است: با یزید انصاری خلف شیخ عبداللّه است که به هفت‌پشت به شیخ سراج‌الدین انصاری می‌‏رسد و در روزهای آخر حکومت افغان در شهر جلندر واقع در ایالت پنجاب هند متولد شد، چون به رشد رسید به ریاضت پرداخت و جمعی از ارادت او منفعت دیدند. سپس خود را مهدی و مسیح خواند[۱].

اعتقادات

عقاید اصلی بایزید را می‌توان به اختصار چنین بیان کرد[۲]. معرفتِ ‌حق، واجب عینی است چنین معرفتی جز از طریق «پیرِ کامل» حاصل نمی‌شود و او کسی است که اهل شریعت، طریقت، حقیقت و معرفت باشد و به مقام قرب و وصل و وحدت و سکونت (سکینه) رسیده باشد و گرنه بدون آن، طاعات و عبادات و خیرات و مبرّات مقبول خداوند نخواهد شد، پیر‌کامل، مُظهرِ حقایق اسرار الهی و تجسّم «تَخَلَّقوا بأَخلاقِ اللّه» است، یعنی روحش متّصف به اوصاف الهی است[۳]. طلب او و اطاعت از او بر همگان فرض است. اطاعت او اطاعت رسول‌اللّه (صلّی‌الله علیه وآله) و به تبعِ آن، اطاعت خداست. چنین مرشدِ کاملی خودِ بایزید است. این معنی را هم در خواب و هم در بیداری به او گفته‌اند. آنان که به اخلاص اطاعت او کنند، با ارشاد او مقامات مذکور را تا مرحله «توحید» خواهند پیمود[۴]. همچنین بایزید مردم را به ریاضت امر می‏‌کرد و در نماز جهت را تعیین نمی‌‏نمود، یعنی رو به قبله نمی‌ایستاد و می‏‌گفت که قرآن فرموده: «... فَأَیْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ ...» سوره، بقره، آیه 115، هرکجا که رو کنید، همان جا روی خداست. معتقد بود که در غسل نیازی به شستشو با آب نیست، زیرا همین که باد با بدن برخورد کند، بدن پاک می‌شود. زیرا باد یکی از چهار عنصر و از مطهرات است. او می‏‌گفت هر کسی که خدا را و خود را نشناسد، آدم نیست و مانند گاو و گوسفند می‌‏باشد «أُولئِکَ کَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ» (سوره اعراف، آیه 179 ) و کشتن او جایز است، بنابراین، مخالفان خود را از بین می‌برد. معتقد بود هر کسی خود را نشناسد، خبر از زندگی جاوید و حیات ابدی ندارد و مرده است، و اموال آنانی که وارثان چنین مرده ‌ای باشند، به زندگان می‌رسد. او و فرزندانش مدت‌ها راهزنی می‏‌کردند و اموال مسلمانان و غیرمسلمانان را می‌ستاندند و چون احتیاج‌شان بر طرف می‌شد، بقیه را بر اهل استحقاق قسمت می‌کردند[۵].

آثار

وی دارای تصانیف بسیاری به زبان عربی، فارسی، هندی و افغانی بود. به‌عنوان، مثال کتاب «خیر البیان» را به چهار زبان عربی، پارسی، هندی و پشتو نگاشته است. این کتاب را خطابی از حق تعالی به حضرت بایزید دانند و صحیفه امر الهی شمرند. وی کتابی دیگر به نام «حال نامه» دارد وی در این کتاب احوال خود را شرح داده است.

سر انجام

وی از معاصران همایون پادشاه گورکانی هند بود. مذهب او در سال 949 هجری رواج یافت و سرانجام خروج کرد و در سال 994 هجری به دار آویخته شد. قبر او در پشتون‌ستان افغانستان است[۶][۷][۸].

پانویس

  1. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 205 با ویرایش و اصلاح اندک عبارات.
  2. بایزید انصاری، صراط التوحید، چاپ محمّد عبدالکشور، پیشاور، سال ۱۹۵۲ میلادی، ج ۱
  3. بایزید انصاری، صراط التوحید، چاپ محمّد عبدالکشور، پیشاور سال ۱۹۵۲، ج ۱، ص۲۵،
  4. بایزید انصاری، صراط التوحید، چاپ محمّد عبدالکشور، پیشاور ۱۹۵۲، ج ۱، ص۲۴ به بعد
  5. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 205 با ویرایش و اصلاح عبارات
  6. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 206
  7. دبستان المذاهب، به اهتمام رضازاده ملک، تهران، ج 1، ص 279، 281.
  8. کیهان فرهنگی، نجیب مایل هروی، سال دوم، شماره 8، ص 29- 31.