جازمیه
| جازمیه | |
|---|---|
 | |
| نام | جازمیه |
| عقیده | آفریدگاری جز خداوند نیست و جز اراده او اراده دیگری وجود ندارد |
جازمیه شاخه‌ای از فرقه «خوارج»اند. نام این فرقه در برخی از منابع، حازمیه و در برخی دیگر «جازمیه» آمده است.
پیشینه
«جازمیه» اصحاب «جازم بن علی» و در کتاب التعریفات میر‌سید‌شریف جرجانی پیروان جذم بن عاصم شناخته و با «شعیبیه» هم‌داستان شدند.
اعتقادات
عبدالقاهر بغدادی مینویسد که بیشتر «عجارده» سیستان، پای‌بند این آیین‌اند و درباره قدر، استطاعت و اراده خداوند مطابق با روش اهل‌سنت رفتار می‌کنند و معتقدند که آفریدگاری جز خداوند نیست و جز اراده او اراده دیگری وجود ندارد. همچنین از نظر آنان، استطاعت قبل از فعل معنا ندارد، بلکه استطاعت همواره همراه فعل است[۱]. جازمیه به‌سبب داشتن این عقاید، دو فرقه دیگر از عجارده یعنی میمونیه و حمزیه را که در باب قدر و استطاعت مخالف ایشان و هم عقیده با معتزله بودند تکفیر کردند[۲] .[۳].
شاخصه‌های ایمان و کفر
در نگاه جازمیه ملاک ایمان و کفر بندگان لحظات پایانی عمر است معتقدند که خداوند بندهای را دوست دارد که به او ایمان آورد اگر‌چه بیشتر زندگانی‌اش را در کفر گذرانده باشد. اما اگر بندهای در پایان عمر خود به کفر گراید، اگر‌چه بیشتر زندگانی‌اش را به ایمان سپری کرده باشد، نزد خدا کافر خواهد بود[۴] .[۵].[۶].[۷].
این رأی نزدیک به نظر اهل‌سنت در خصوص «موافات» در ایمان و کفر است[۸]. بر اساس قول به موافات، اگر فردی فقط در دوره‌ای از حیات خود به خدا ایمان داشته باشد، هنگام مرگ باایمان از دنیا خواهد رفت و برعکس، اگر کسی به حالت کفر بمیرد معلوم می‌شود که در هیچ دوره‌ای از زندگیش مؤمن نبوده است.[۹].
پانویس
- ↑ محمد جواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، ص 135 با ویرایش و اصلاح عبارات
- ↑ عبدالقاهر بن طاهر بغدادی، الفرق بین الفرق، ص۹۵-۹۶، چاپ محمد محیی الدین عبدالحمید، قاهره، مکتبه محمدعلی صبیح و اولاده، (بی تا)
- ↑ عبدالقاهر بن طاهر بغدادی، الفرق بین الفرق، ص۹۸، چاپ محمد محیی الدین عبدالحمید، قاهره، مکتبه محمدعلی صبیح و اولاده، (بی تا).
- ↑ محمد جواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، ص 135 با ویرایش و اصلاح عبارات
- ↑ علی بن اسماعیل اشعری، مقالات الاسلامیّین و اختلاف المصلّین، چاپ محمد محیی الدین عبدالحمید، قاهره ۱۳۶۹ـ۱۳۷۳/ ۱۹۵۰ـ۱۹۵۴.
- ↑ محمد بن عبدالکریم شهرستانی، کتاب الملل و النحل، ج۱، ص۱۱۸، چاپ محمد بن فتح اللّه بدران، قاهره (۱۳۷۵/۱۹۵۶)، چاپ افست قم ۱۳۶۷ ش.
- ↑ محمد بن عمر فخررازی، اعتقادات فرق المسلمین و المشرکین، ص۶۰، پانویس ۴، چاپ عبدالرؤوف سعد و مصطفی هواری، قاهره ۱۳۹۸/۱۹۷۸.
- ↑ عامر نجار، الخوارج، عقیده و فکراً و فلسفه، ج۱، ص۶۱، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
- ↑ محمد بن محمد مفید، اوائل المقالات، ج۱، ص۸۳، چاپ ابراهیم انصاری زنجانی خوئینی، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۳.
