شافعیه
| شافعیه | |
|---|---|
 | |
| نام | شافعیه |
| تاریخ شکل گیری | 2 ق، ۲ ش، ۶۲۳ م |
| قرن شکل گیری | قرن دوم هجری قمری |
| موسس | محمد بن ادریس شافعی |
شافعیه یکی از مذاهب فقهی چهارگانه اهل‌سنت به‌شمار می‌رود. این مذهب به نام اهل‌حدیث مشهور است. ابن‌اثیر شافعی را به فتح شین و کسر فاء یعنی َشفِعی ضبط کرده است[۱]. این مذهب پس از مذهب حنفیه، بزرگ‌ترین مذهب اهل‌سنت است و در احکام شرعی چون دیگر مذاهب اهل‌سنت، دارای نظام فقهی خاصی است که اصول آن را شخصی به نام محمد بن ادریس شافعی بنا نهاده است. همچنین پیروان مذهب شافعیه در کنار دیگر مذاهب اهل‌سنت یعنی حنفیه، مالکیه و حنابله در جهان اسلام حضور دارند[۲][۳][۴][۵].
شافعیه با نام‌های دیگری چون شفعویه و شوافع نیز خوانده می‌شود. شفعویه احتمالا همان شافعیه و یکی از مکاتب اهل‌حدیث است[۶][۷]. آورده‌اند که مردم دمشق پیرو مذهب اهل‌حدیث و فقیهان شفعویه بودند[۸].
بنیان‌گذار شافعیه
موسس این مکتب شخصی به نام محمد بن ادریس شافعی منتسب به شافع بن سائب از نیاکان پدری‌اش می‌باشد. وی در سال 150 قمری در شهر غزه فلسطین به دنیا آمد. پدرش مدت کوتاهی پس از تولد وی از دنیا رفت و او در همان کودکی همراه مادرش به مکه هجرت کرد و در این شهر ساکن شد[۹]. محمد‌بن‌ادریس تحصیلات علمی و فقهی خویش را نزد مسلم بن خالد زنجی مفتی مکه و امام جماعت مسجد‌الحرام شروع کرد و کم کم به مهارت بالایی دست یافت و در مسجد‌الحرام تدریس خود را آغاز کرد. وی علاوه بر تسلط در فقه، در علوم ادبی نیز صاحب سبک بود. در همین زمان به مدینه سفر و در آن شهر نزد مالک بن انس رئیس مذهب مالکی به عنوان شاگردی خاص تلمذ کرد. شافعی بعد از گذشت حوادثی که او را مجبور به حضور در بغداد کرد، فرصتی یافت تا در آن دیار با فقهای بزرگ حنفی و نیز مدرسه فقهی مالک که بیشتر نص‌گرا و حدیث‌گرا بود، مرتبط و با فقه عقل‌گرایان و به اصطلاح اهل‌رای آشنا شود. مسیر علمی شافعی از این پس میان بغداد و مکه سپری شد. او در سال 199 قمری به مصر رفت و در آن دیار ساکن شد و در سال 204 قمری از دنیا رفت[۱۰].
پیروان شافعی
بیشتر مقلدان فقهی شافعی در اصول عقاید، از مبانی کلامی اشعری پیروی می‌کنند[۱۱]. با این‌حال، ابوالحسن اشعری (موسس مکتب اشاعره) خود در امور فقهی شافعی مسلک بود و در اثبات و تحکیم مبانی اعتقادی این گروه از مسیر ادله کلامی؛ مذهب اشعری را بنیان کرد[۱۲]. همچنین برخی از مشاهیر متکلمان اهل‌سنت همچون جوینی، غزالی، فخر رازی و سیوطی از میان شافعیان برخاستند[۱۳].
پراکندگی جغرافیایی شافعیه
در زمان حاضر، شافعیه در بیشتر کشورهای اسلامی حضور دارند. اما در کشورهایی چون مصر، یمن، اندونزی و نیز مناطق کرد‌نشین، حضور پیروان این مذهب چشم‌گیر‌تر است[۱۴][۱۵]. و علاوه بر این، بزرگان دو مذهب شافعی و مالکی، قدرت برتر در میان اساتید و شیوخ دانشگاه الازهر مصر می‌باشند[۱۶].
پانویس
- ↑ ابن‌اثیر، اللباب فی تهذیب الانساب، ج 2، ص 175.
- ↑ بلخی ابوالقاسم، بیان الادیان، ص 61.
- ↑ دائرة المعارف الاسلامیة، ج 13، ص 72.
- ↑ احمد امین، ضحی الاسلام، ج 2، ص 168.
- ↑ خوارزمی محمد بن احمد، مفاتیح العلوم، ص 46.
- ↑ مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 257.
- ↑ رازی عبد الجلیل، النقض، ص457.
- ↑ مقدسی محمد، احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم، ص 154.
- ↑ ابوزهره محمد، تاریخ المذاهب الاسلامیة، ص ۴۰۷ - ۴۰۹.
- ↑ وهبة الزحیلی، المذهب الشافعی، نشر مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیة، المذاهب الاسلامیة الخمسة، ص ۴۹۴ - ۴۹۸.
- ↑ تیمور پاشا، احمد، المذاهب الفقهیة الاربعة، قاهره، ص ۸۷.
- ↑ مشکور، محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص ۵۵.
- ↑ وهبة الزحیلی، المذهب الشافعی، نشر مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیة، المذاهب الاسلامیة الخمسة، ص ۵۲۳ - ۵۲۶.
- ↑ وهبة الزحیلی، المذهب الشافعی، نشر مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیة، المذاهب الاسلامیة الخمسة، ص ۵۴۲ – ۵۴۵.
- ↑ اسلامی، رضا، مدخل علم فقه، قم، ص ۴۷۵.
- ↑ اسلامی، رضا، مدخل علم فقه، قم، ص۵۲۷.
