سلمانیه: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌وحدت
جز (جایگزینی متن - '== پانویس == ↵↵[[رده:' به '== پانویس == {{پانویس}} [[رده:')
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''سلمانیه‏''' گزافه‏‌گویانی هستند که ادعای پیروی [[سلمان فارسی|سلمان فارسی]] صحابی عالیقدر پیامبر ص و نخستین ایرانی که به اسلام مشرف شد؛ را دارند.  
{{جعبه اطلاعات فرق و مذاهب
| عنوان =سلمانیه
| تصویر =
| توضیح تصویر =
| نام =سلمانیه
| نام رایج =
| تاریخ شکل گیری =
| قرن شکل گیری =
| مبدأ شکل گیری =
| موسس =
| عقیده = گزافه گویی در باره سلمان صحابه پیامبر.  قائل به نبوت سلمان فارسی‏‌ بودند و حتی گروهی به خدایی او اعتقاد داشتند و معتقدبودند که آیه: «وَ سْئَلْ مَنْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رُسُلِنا ...» سوره زخرف، آیه 45 درباره سلمان است. یعنی ای پیامبر ! از کسی که پیش از تو فرستادیم (یعنی سلمان) سؤال کن. 
}}
 
'''سلمانیه‏''' به گزافه‏‌گویانی می‌گفتند که مدعی پیروی از [[سلمان فارسی]] بودند.  


== شرح حال سلمان ==
== شرح حال سلمان ==
سلمان از یاران قدیم رسول خدا (ص) بود و نام خویش را سلمان الاسلام نهاد. وی در اصل از زرتشتیان اصفهان به شمار میرفت و عمرش بسیار طولانی بود. در زادگاه وی اختلاف کرده‌‏اند بعضی او را از پارس و بسیاری از جی اصفهان دانسته‏‌اند. سلمان فارسی و صهیب رومی (یونانی) و بلال حبشی از مسلمانان غیر عربی هستند که بدین اسلام گرویدند. درباره نام او نیز اختلاف کرده‏اند، به قول محمد بن اسحاق که قدیمی‏‌ترین سیره نویس اسلام است، وی پسر دهقانی از مردم قریه جی اصفهان بود و ماهیه یا ماهویه (روزبه) نام داشت. بنابراین، نام سلمان به درستی معلوم نیست و پیش از او کسی از عرب بدین اسلام خوانده نشد به نظر می‌رسد که سلمان پارسی پس از قبول مسیحیت و معاشرت با کشیشان آرامی نژاد نصرانی که در شامات مسکن داشتند، به این نام خوانده شده است و چون مردی درست کار و حقیقت جو بوده است آن کشیشان آرامی زبان، او را به سریانی (شلمانا) یعنی مردی کامل و درستکار و متقی خوانده‏‌اند. با این‌که سلمان از موالی بوده ولی در اخذ حقوق و عطا مانند دیگر اصحاب پیغمبر که در جنگ بدر شرکت داشتند از دیوان عطا بهره‏‌مند می‏شد و مستمری او از چهار هزار تا شش هزار درهم بوده است. در جوانی دین زرتشتی را رها کرده به کیش مسیح درآمد و به دنبال راهبی به شام رفت و در شهرهای موصل‌، نصیبین و عموریه گردش کرد و کتاب‌هایی از رومیان و یهودان خواند.
سلمان از یاران قدیم رسول خدا (صلّی‌الله علیه وآله) بود و نام خویش را سلمان‌الاسلام نهاد. وی در اصل از زرتشتیان اصفهان به‌شمار می‌رفت و عمرش بسیار طولانی بود. در این‌که زادگاه وی کجا است، اختلاف کرده‌‏اند بعضی او را از پارس و بسیاری از جی اصفهان دانسته‏‌اند. سلمان فارسی و صهیب‌رومی (یونانی) و بلال‌حبشی از مسلمانان غیر عربی هستند که به دین اسلام گرویدند. درباره نام او نیز اختلاف کرده‌‏اند. به قول محمد‌بن‌اسحاق که قدیمی‏‌ترین سیره نویس اسلام است، وی پسر دهقانی از مردم قریه جی اصفهان بود و ماهیه یا ماهویه (روزبه) نام داشت. بنابراین، نام سلمان به‌درستی معلوم نیست و پیش از او کسی از عرب بدین نام خوانده نشد. به نظر می‌رسد که سلمان فارسی پس از قبول مسیحیت و معاشرت با کشیشان آرامی نژاد نصرانی که در منطقه شامات مسکن داشتند، به این نام خوانده شده است و چون مردی درست‌کار و حقیقت‌جو بوده است، آن کشیشان آرامی زبان  او را به سریانی (شلمانا) یعنی مردی کامل و درست‌کار و متقی خوانده‏‌اند. با این‌که سلمان از موالی بوده ولی در اخذ حقوق و عطایا مانند دیگر اصحاب پیامبر که در جنگ بدر شرکت داشتند از دیوان عطا بهره‏‌مند می‏‌شد و مستمری او از چهار هزار تا شش هزار درهم بوده است. در جوانی دین زرتشتی را رها کرده به کیش مسیح درآمد و به دنبال راهبی به شام رفت و در شهرهای موصل‌، نصیبین و عموریه گردش کرد و کتاب‌هایی از رومیان و یهودان خواند.
بعضی‌ها نوشته‏‌اند که اصل وی از رامهرمز و در آیین مزدک بوده و سپس به مسیحیت گرائید. سلمان همواره در جستجوی دینی درست و حق بوده است و در طلب آن به شهرهای شام و انطاکیه و اسکندریه رفته تا سرانجام گذرش به صحرای عربستان افتاد و به «وادی القری» رسید و چون در کتب پیشینیان خوانده بود که پیامبری از آن سرزمین خواهد آمد و دین حنیف ابراهیم را زنده خواهد کرد، در آن وادی به جستجوی آن پیامبر رفت و مدتی در میان قبیله بنی‌کلب بود. سرانجام ایشان او را به بردگی گرفته و فروختند و مردی یهودی به نام عثمان بن اشهل از بنی‌قریظه وی را خرید و با خود به مدینه آورد و به باغبانی تاکستان خود گماشت. در آنجا سلمان بشارت ظهور پیامبر جدید را استماع کرد و در سال اول هجری در «قبا» به خدمت آن حضرت شتافت و او را همچنان یافت که در فکر و خیالش بود. حضرت محمد (ص) به یاری دیگر صحابه، او را از آن یهودی باز خرید و در زمره اصحاب خویش درآورد. بهایی که برای بازخرید او پرداختند، چهل اوقیه طلا بود. در هر صورت، شخصیت سلمان در تاریخ بسیار مبهم و اسرارآمیز است و اخبار صحیحی از او در دست نیست. همینقدر می‌‏دانیم که سلمان در جنگ قادسیه همراه سعد وقاص‏ در لشکر عرب خدمت می‏کرد و تیسفون بدون خون ریزی بسیار، با نصایح او به ایرانیان، و بر حذر داشتن ایشان از مقاومت فتح شد. وی از طرف عمر خلیفه ثانی به فرمانروایی آن شهر قدیمی تاریخی منسوب گشت، و سرانجام در همان شهر در نزدیکی طاق کسری به خاک سپرده شد، مرگ وی در زمان خلافت عثمان بن عفان در سال 36 هجری قمری اتفاق افتاد.
بعضی‌ها نوشته‏‌اند که اصل وی از رامهرمز و در آیین مزدک بوده و سپس به مسیحیت گرایید. سلمان همواره در جستجوی دین حق بوده است و در طلب آن به شهرهای شام، انطاکیه و اسکندریه رفته تا سرانجام گذرش به صحرای عربستان افتاد و به «وادی‌القری» رسید و چون در کتاب‌های پیشینیان خوانده بود که پیامبری از آن سرزمین خواهد آمد و دین حنیف ابراهیم را زنده خواهد کرد، در آن وادی به جستجوی آن پیامبر رفت و مدتی در میان قبیله بنی‌کلب بود. سرانجام ایشان را به بردگی گرفته و فروختند و مردی یهودی به نام عثمان‌بن‌اشهل از بنی‌قریظه وی را خرید و با خود به مدینه آورد و به باغبانیِ تاکستان خود گماشت. سلمان در آنجا مژده ظهور پیامبر جدید را شنید و در سال اول هجری در «قبا» به خدمت آن حضرت شتافت و او را همچنان یافت که در فکر و خیالش بود. حضرت محمد (صلّی‌الله علیه وآله) به یاری دیگر صحابه، او را از آن یهودی باز خرید و در زمره اصحاب خویش درآورد. بهایی که برای بازخرید او پرداختند، چهل اوقیه طلا بود. سلمان در جنگ قادسیه همراه سعد وقاص‏ در لشکر عرب خدمت می‏‌کرد و تیسفون بدون خون‌ریزی بسیار و صرفا با نصایح او به ایرانیان در منع از مقاومت فتح شد. وی از طرف عمر خلیفه ثانی به فرمان‌روایی آن شهر قدیمی تاریخی منسوب گشت و سرانجام در همان شهر و در سال 36 هجری‌قمری همزمان با خلافت عثمان‌بن‌عفان درگذشت و در نزدیکی طاق کسری به خاک سپرده شد.
آرامگاه او امروز مشهور به سلمان پاک است و سلطان مراد چهارم عثمانی (1623- 1640 م) آن را تجدید بنا کرد. سپس این بنا در سال 1322 هجری 1904 میلادی نوسازی شد. گویند که سلمان در زمان حیات خویش با این که حکومت مداین را داشت از مستمری و عطای دولتی خویش بهره‏ مند نمی‌شد و آن را به درویشان و تنگ دستان می‏‌داد و از خوص یعنی برگ خرما جامه‏‌ای بر تن داشت و با نان جو سد جوع می‌‏کرد.
آرامگاه او امروز مشهور به سلمان پاک است و به دست سطان مراد چهارم از پادشاهان عثمانی در سال (1623- 1640 م) آ تجدید بنا و مجددا در سال 1322 هجری 1904 میلادی نوسازی شد. گویند که سلمان در زمان حیات خویش با این که حاکم مداین بود، اما از مستمری و عطای دولتی خویش بهره‏‌مند نمی‌شد و آن را به درویشان و تنگ‌دستان می‏‌داد و از خوص (برگ خرما) جامه‏‌ای بر تن داشت و با نان جو خود را سیر می‌‏کرد.
بخاری و مسلم در صحاح خود شصت حدیث را از او روایت کرده‌‏اند. ابن‌بابویه قمیّ نیز کتابی به نام «اخبار سلمان و زهده و فضائله» نگاشته است.
بخاری و مسلم در صحاح خود شصت حدیث از او روایت کرده‌‏اند. ابن‌بابویه قمیّ نیز کتابی به نام «اخبار سلمان و زهده و فضائله» نگاشته است.
کشّی می‌‏نویسد: سلمان جزء سه نفری بود که از بهشت بر ایشان تحفه نازل شد و جزء چهار نفری بود که خداوند رسول (ص) خود را به دوستی با ایشان امر کرد. او اسم اعظم را می‌‏دانست و پیامبر صلوات الله علیه به او فرمود که علی ‌علیه‌السلام را امیرالمؤمنین بداند.
[[محمد بن عمر کشی|کشّی]] می‌‏نویسد: سلمان جزء سه نفری بود که از بهشت برای‌شان تحفه نازل شد و جزء چهار نفری بود که خداوند رسول (صلّی‌الله علیه وآله) خود را به دوستی با ایشان امر کرد. او اسم اعظم را می‌‏دانست و پیامبر (صلّی‌الله علیه وآله) به او فرمود که علی ‌(علیه‌السّلام) را امیرالمؤمنین بداند.


== فرقه‌های منسوب به سلمان ==
== فرقه‌های منسوب به سلمان ==
از آغاز قرن دوم هجری قمری، نزدیکی سلمان به خاندان پیغمبر و ایرانی بودن او بسیاری از غلاة شیعه را مجذوب کرد. کیسانیه قدیمی‏‌ترین فرقه‌ای بودند که به سلمان فارسی ارادت می‌‏ورزیدند و حتی بعضی از ساده‌‏لوحان عرب گمان می‏‌کردند که حضرت محمد (ص) اخباری را که در قرآن آمده از او یاد می‌‏گیرد. به قول ایوانف در کتاب «اسماعیلیات» برخی از اسماعیلیه به همین اشتباه دچار شده و گفتند که: سلمان قرآن را به محمد (ص) سپرده است و فرشته جبرائیل فقط عنوانی است برای رسالت خدایی سلمان. امّا بنا بر اعتقاد امامیه معتدل، سلمان نخستین شخص از سه حواری پیامبر (ص) است که همراه با مقداد و ابوذر، محرم سرّ و مشاور خاص او بوده است. او پس از فوت پیامبر (ص) نیز نزد علی (ع) همین مقام را داشت و پیامبر (ص) در نهان او را به پنج تن دیگر از صحابه سوگند داده است تا دوستی خود را با علی (ع) اظهار کند.
از آغاز قرن دوم هجری قمری، نزدیکی سلمان به خاندان پیامبر و ایرانی بودن او بسیاری از غُلاة شیعه را مجذوب کرد. کیسانیه قدیمی‏‌ترین فرقه‌ای بودند که به سلمان فارسی ارادت می‌‏ورزیدند و حتی بعضی از ساده‌‏لوحان عرب گمان می‏‌کردند که حضرت محمد (صلّی‌الله علیه وآله) اخباری را که در قرآن آمده از او یاد می‌‏گیرد. به قول ایوانف در کتاب «اسماعیلیات» برخی از اسماعیلیه به همین اشتباه دچار شده و گفتند که: سلمان قرآن را به حضرت محمد (صلّی‌الله علیه وآله) سپرده است و فرشته جبرائیل فقط عنوانی است برای رسالت خدایی سلمان. امّا بنابر اعتقاد عموم امامیه، سلمان نخستین شخص از سه حواری پیامبر (صلّی‌الله علیه وآله ) است که همراه با مقداد و ابوذر، محرم سرّ و مشاور خاص او بوده است. او پس از فوت پیامبر (صلّی‌الله علیه وآله) نیز نزد امام علی (علیه‌السّلام) همین مقام را داشت و پیامبر (صلّی‌الله علیه وآله) در نهان او را به پنج تن دیگر از صحابه سوگند داده است تا دوستی خود را با علی (علیه‌السّلام) اظهار کند.


== سینیه، عینیه و میمیه همان سلمانیه ==
== سینیه، عینیه و میمیه ==
بعضی از فرق سلمانیه بنا بر اختصار خود را «سینیه» می‏‌نامیدند و می‌‏گفتند: سلمان یعنی سین بالاتر از امام است و حتی تا مرتبه الوهیت بالا می‏‌رود و نیز سلمان را در تثلیث محمد (ص) و علی (ع) و سلمان داخل می‌‏کردند. از علی (ع) تعبیر به عین و از محمد (ص) تعبیر به «م» می‏‌نمودند، گاهی خود را «سینیه» و «عینیه» و «میمیه» می‌‏خواندند که هر سه آنها تجلی خداوند بزرگ بود. سبعیه و کیسانیه از «عینیه» و ابوالخطاب و پیروان او از «سینیه» و مغیرة بن سعید و پیروانش از «میمیه» بودند.
بعضی از فرقه‌های سلمانیه بنا بر اختصار خود را «سینیه» می‏‌نامیدند و می‌‏گفتند: سلمان یعنی سین بالاتر از امام است و حتی تا مرتبه الوهیت بالا می‏‌رود و نیز سلمان را در تثلیث حضرت محمد (صلّی‌الله علیه وآله) و امام علی (علیه‌السّلام) داخل می‌‏کردند. از امام علی (علیه‌السّلام) تعبیر به عین و از محمد (صلّی‌الله علیه وآله) تعبیر به «م» می‏‌نمودند، گاهی خود را «سینیه» و «عینیه» و «میمیه» می‌‏خواندند که هر سه آنها تجلی خداوند بزرگ بود. سبعیه و کیسانیه از «عینیه» و ابوالخطاب و پیروان او از «سینیه» و مغیرة‌بن‌سعید و پیروانش از «میمیه» بودند.


== اعتقاد به نبوت سلمان ==
== اعتقاد به نبوت سلمان ==
ابو‌حاتم رازی می‏‌نویسد که سلمانیه کسانی بودند که قایل به نبوت سلمان فارسی‏‌اند و گروهی به خدایی او اعتقاد دارند و معتقدند که آیه: «وَ سْئَلْ مَنْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رُسُلِنا ...» سوره زخرف، آیه 45 درباره سلمان است یعنی ای پیامبر (ص) از کسی که پیش از تو فرستادیم یعنی سلمان سؤال کن.
ابو‌حاتم رازی می‏‌نویسد: سلمانیه قائل به نبوت سلمان فارسی‏‌ بودند و حتی گروهی به خدایی او اعتقاد داشتند و معتقدبودند که آیه: «وَ سْئَلْ مَنْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رُسُلِنا ...» سوره زخرف، آیه 45 درباره سلمان است. یعنی ای پیامبر ! از کسی که پیش از تو فرستادیم (یعنی سلمان) سؤال کن.


== نفر ششم آل عبا ==
== نفر ششم آل عبا ==
بنا به قول کشّی، بشّار شعیری سلمان را در زمره پنج تن آورده است و عدد آنان را به شش تن رسانیده که عبارت است از:
بنا بر قول کشّی، بشّار شعیری سلمان را در کنار پنج تن آورده و عدد آنان را به شش تن رسانیده است که عبارتند از:
محمد (ص) و علی (ع) و فاطمه (س) و حسن (ع) و حسین (ع) و سلمان. <ref>مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 230</ref> <ref>ابو عبدالله محمد بن سعد، طبقات ابن سعد، چاپ لیدن، سال 1322 هجری قمری، ج 4، ص 53- 67.</ref>
محمد (صلّی‌الله علیه وآله) ، امام علی (علیه‌السّلام) حضرت فاطمه (سلام‌الله علیها) ، امام حسن (علیه‌السّلام) و امام حسین (علیه‌السّلام) و سلمان<ref>مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 230</ref><ref>ابو عبدالله محمد بن سعد، طبقات ابن سعد، چاپ لیدن، سال 1322 هجری قمری، ج 4، ص 53- 67.</ref><ref>اصفهانی ابی نعیم، حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء، مطبعه السعادة، 1932 میلادی، انتشارات السعاده، ج 1، ص 185.</ref><ref>اشعری ابوالحسن، مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلّین، چاپ مصر، سال 1950 میلادی، ج 1، ص 13</ref><ref>اشعری قمی سعد بن عبدالله، المقالات و الفرق، تحقیق دکتر محمد جواد مشکور، چاپ تهران، سال 1963 میلادی، ص 52- 57- 59- 61.</ref><ref>بدوی عبدالرحمن، شخصیات قلقه فی الاسلام، چاپ مصر، سال 1946 میلادی، ص 1- 52.</ref><ref>فهرست رجال کشّی، ص 133.</ref>.
<ref>اصفهانی ابی نعیم، حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء، مطبعه السعادة، 1932 میلادی، انتشارات السعاده، ج 1، ص 185.</ref> <ref>اشعری ابوالحسن، مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلّین، چاپ مصر، سال 1950 میلادی، ج 1، ص 13</ref><ref>اشعری قمی سعد بن عبدالله، المقالات و الفرق، تحقیق دکتر محمد جواد مشکور، چاپ تهران، سال 1963 میلادی، ص 52- 57- 59- 61.</ref> <ref>بدوی عبدالرحمن، شخصیات قلقه فی الاسلام، چاپ مصر، سال 1946 میلادی، ص 1- 52.</ref> <ref>فهرست رجال کشّی، ص 133.</ref>


== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
{{فرق و مذاهب}}


[[رده:فرق و مذاهب]]
[[رده:فرق و مذاهب]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۰ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۵۷

سلمانیه
نامسلمانیه
عقیدهگزافه گویی در باره سلمان صحابه پیامبر. قائل به نبوت سلمان فارسی‏‌ بودند و حتی گروهی به خدایی او اعتقاد داشتند و معتقدبودند که آیه: «وَ سْئَلْ مَنْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رُسُلِنا ...» سوره زخرف، آیه 45 درباره سلمان است. یعنی ای پیامبر ! از کسی که پیش از تو فرستادیم (یعنی سلمان) سؤال کن.

سلمانیه‏ به گزافه‏‌گویانی می‌گفتند که مدعی پیروی از سلمان فارسی بودند.

شرح حال سلمان

سلمان از یاران قدیم رسول خدا (صلّی‌الله علیه وآله) بود و نام خویش را سلمان‌الاسلام نهاد. وی در اصل از زرتشتیان اصفهان به‌شمار می‌رفت و عمرش بسیار طولانی بود. در این‌که زادگاه وی کجا است، اختلاف کرده‌‏اند بعضی او را از پارس و بسیاری از جی اصفهان دانسته‏‌اند. سلمان فارسی و صهیب‌رومی (یونانی) و بلال‌حبشی از مسلمانان غیر عربی هستند که به دین اسلام گرویدند. درباره نام او نیز اختلاف کرده‌‏اند. به قول محمد‌بن‌اسحاق که قدیمی‏‌ترین سیره نویس اسلام است، وی پسر دهقانی از مردم قریه جی اصفهان بود و ماهیه یا ماهویه (روزبه) نام داشت. بنابراین، نام سلمان به‌درستی معلوم نیست و پیش از او کسی از عرب بدین نام خوانده نشد. به نظر می‌رسد که سلمان فارسی پس از قبول مسیحیت و معاشرت با کشیشان آرامی نژاد نصرانی که در منطقه شامات مسکن داشتند، به این نام خوانده شده است و چون مردی درست‌کار و حقیقت‌جو بوده است، آن کشیشان آرامی زبان او را به سریانی (شلمانا) یعنی مردی کامل و درست‌کار و متقی خوانده‏‌اند. با این‌که سلمان از موالی بوده ولی در اخذ حقوق و عطایا مانند دیگر اصحاب پیامبر که در جنگ بدر شرکت داشتند از دیوان عطا بهره‏‌مند می‏‌شد و مستمری او از چهار هزار تا شش هزار درهم بوده است. در جوانی دین زرتشتی را رها کرده به کیش مسیح درآمد و به دنبال راهبی به شام رفت و در شهرهای موصل‌، نصیبین و عموریه گردش کرد و کتاب‌هایی از رومیان و یهودان خواند. بعضی‌ها نوشته‏‌اند که اصل وی از رامهرمز و در آیین مزدک بوده و سپس به مسیحیت گرایید. سلمان همواره در جستجوی دین حق بوده است و در طلب آن به شهرهای شام، انطاکیه و اسکندریه رفته تا سرانجام گذرش به صحرای عربستان افتاد و به «وادی‌القری» رسید و چون در کتاب‌های پیشینیان خوانده بود که پیامبری از آن سرزمین خواهد آمد و دین حنیف ابراهیم را زنده خواهد کرد، در آن وادی به جستجوی آن پیامبر رفت و مدتی در میان قبیله بنی‌کلب بود. سرانجام ایشان را به بردگی گرفته و فروختند و مردی یهودی به نام عثمان‌بن‌اشهل از بنی‌قریظه وی را خرید و با خود به مدینه آورد و به باغبانیِ تاکستان خود گماشت. سلمان در آنجا مژده ظهور پیامبر جدید را شنید و در سال اول هجری در «قبا» به خدمت آن حضرت شتافت و او را همچنان یافت که در فکر و خیالش بود. حضرت محمد (صلّی‌الله علیه وآله) به یاری دیگر صحابه، او را از آن یهودی باز خرید و در زمره اصحاب خویش درآورد. بهایی که برای بازخرید او پرداختند، چهل اوقیه طلا بود. سلمان در جنگ قادسیه همراه سعد وقاص‏ در لشکر عرب خدمت می‏‌کرد و تیسفون بدون خون‌ریزی بسیار و صرفا با نصایح او به ایرانیان در منع از مقاومت فتح شد. وی از طرف عمر خلیفه ثانی به فرمان‌روایی آن شهر قدیمی تاریخی منسوب گشت و سرانجام در همان شهر و در سال 36 هجری‌قمری همزمان با خلافت عثمان‌بن‌عفان درگذشت و در نزدیکی طاق کسری به خاک سپرده شد. آرامگاه او امروز مشهور به سلمان پاک است و به دست سطان مراد چهارم از پادشاهان عثمانی در سال (1623- 1640 م) آ تجدید بنا و مجددا در سال 1322 هجری 1904 میلادی نوسازی شد. گویند که سلمان در زمان حیات خویش با این که حاکم مداین بود، اما از مستمری و عطای دولتی خویش بهره‏‌مند نمی‌شد و آن را به درویشان و تنگ‌دستان می‏‌داد و از خوص (برگ خرما) جامه‏‌ای بر تن داشت و با نان جو خود را سیر می‌‏کرد. بخاری و مسلم در صحاح خود شصت حدیث از او روایت کرده‌‏اند. ابن‌بابویه قمیّ نیز کتابی به نام «اخبار سلمان و زهده و فضائله» نگاشته است. کشّی می‌‏نویسد: سلمان جزء سه نفری بود که از بهشت برای‌شان تحفه نازل شد و جزء چهار نفری بود که خداوند رسول (صلّی‌الله علیه وآله) خود را به دوستی با ایشان امر کرد. او اسم اعظم را می‌‏دانست و پیامبر (صلّی‌الله علیه وآله) به او فرمود که علی ‌(علیه‌السّلام) را امیرالمؤمنین بداند.

فرقه‌های منسوب به سلمان

از آغاز قرن دوم هجری قمری، نزدیکی سلمان به خاندان پیامبر و ایرانی بودن او بسیاری از غُلاة شیعه را مجذوب کرد. کیسانیه قدیمی‏‌ترین فرقه‌ای بودند که به سلمان فارسی ارادت می‌‏ورزیدند و حتی بعضی از ساده‌‏لوحان عرب گمان می‏‌کردند که حضرت محمد (صلّی‌الله علیه وآله) اخباری را که در قرآن آمده از او یاد می‌‏گیرد. به قول ایوانف در کتاب «اسماعیلیات» برخی از اسماعیلیه به همین اشتباه دچار شده و گفتند که: سلمان قرآن را به حضرت محمد (صلّی‌الله علیه وآله) سپرده است و فرشته جبرائیل فقط عنوانی است برای رسالت خدایی سلمان. امّا بنابر اعتقاد عموم امامیه، سلمان نخستین شخص از سه حواری پیامبر (صلّی‌الله علیه وآله ) است که همراه با مقداد و ابوذر، محرم سرّ و مشاور خاص او بوده است. او پس از فوت پیامبر (صلّی‌الله علیه وآله) نیز نزد امام علی (علیه‌السّلام) همین مقام را داشت و پیامبر (صلّی‌الله علیه وآله) در نهان او را به پنج تن دیگر از صحابه سوگند داده است تا دوستی خود را با علی (علیه‌السّلام) اظهار کند.

سینیه، عینیه و میمیه

بعضی از فرقه‌های سلمانیه بنا بر اختصار خود را «سینیه» می‏‌نامیدند و می‌‏گفتند: سلمان یعنی سین بالاتر از امام است و حتی تا مرتبه الوهیت بالا می‏‌رود و نیز سلمان را در تثلیث حضرت محمد (صلّی‌الله علیه وآله) و امام علی (علیه‌السّلام) داخل می‌‏کردند. از امام علی (علیه‌السّلام) تعبیر به عین و از محمد (صلّی‌الله علیه وآله) تعبیر به «م» می‏‌نمودند، گاهی خود را «سینیه» و «عینیه» و «میمیه» می‌‏خواندند که هر سه آنها تجلی خداوند بزرگ بود. سبعیه و کیسانیه از «عینیه» و ابوالخطاب و پیروان او از «سینیه» و مغیرة‌بن‌سعید و پیروانش از «میمیه» بودند.

اعتقاد به نبوت سلمان

ابو‌حاتم رازی می‏‌نویسد: سلمانیه قائل به نبوت سلمان فارسی‏‌ بودند و حتی گروهی به خدایی او اعتقاد داشتند و معتقدبودند که آیه: «وَ سْئَلْ مَنْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رُسُلِنا ...» سوره زخرف، آیه 45 درباره سلمان است. یعنی ای پیامبر ! از کسی که پیش از تو فرستادیم (یعنی سلمان) سؤال کن.

نفر ششم آل عبا

بنا بر قول کشّی، بشّار شعیری سلمان را در کنار پنج تن آورده و عدد آنان را به شش تن رسانیده است که عبارتند از: محمد (صلّی‌الله علیه وآله) ، امام علی (علیه‌السّلام) حضرت فاطمه (سلام‌الله علیها) ، امام حسن (علیه‌السّلام) و امام حسین (علیه‌السّلام) و سلمان[۱][۲][۳][۴][۵][۶][۷].

پانویس

  1. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 230
  2. ابو عبدالله محمد بن سعد، طبقات ابن سعد، چاپ لیدن، سال 1322 هجری قمری، ج 4، ص 53- 67.
  3. اصفهانی ابی نعیم، حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء، مطبعه السعادة، 1932 میلادی، انتشارات السعاده، ج 1، ص 185.
  4. اشعری ابوالحسن، مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلّین، چاپ مصر، سال 1950 میلادی، ج 1، ص 13
  5. اشعری قمی سعد بن عبدالله، المقالات و الفرق، تحقیق دکتر محمد جواد مشکور، چاپ تهران، سال 1963 میلادی، ص 52- 57- 59- 61.
  6. بدوی عبدالرحمن، شخصیات قلقه فی الاسلام، چاپ مصر، سال 1946 میلادی، ص 1- 52.
  7. فهرست رجال کشّی، ص 133.