خشبیه: تفاوت میان نسخه‌ها
Mohsenmadani (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۳۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات فرق و مذاهب | |||
| عنوان =خشبیه | |||
| تصویر = | |||
| توضیح تصویر = | |||
| نام =خشبیه | |||
| نام رایج = | |||
| تاریخ شکل گیری = 1. ق | |||
| قرن شکل گیری = | |||
| مبدأ شکل گیری = | |||
| موسس =سرخاب طبری | |||
| عقیده = 1. معتقد به بداء. 2. خون خواه امام حسین | |||
}} | |||
'''خشبیه''' یا سرخابیه از پیروان شخصی به‌نام سرخاب طبری از فرقه [[زیدیه]] بودند که پس از [[مختار ثقفی|مختار‌بن‌ابی‌عبید ثقفی]] ظهور کردند. | |||
== | == تاریخچه == | ||
این فرقه در زمان هشام‌بن‌عبدالملک و پس از شهادت زید‌بن‌علی‌بن حسین برخاستند و به وجه دیگر گفته‌اند که: ما همراه با امام معصوم هستیم و با شمشیر می‌جنگیم و چون امام معصوم در این عصر حضور ندارد، پس تا آمدن وی اسلحه ما چوب است و با آن نبرد خواهیم کرد<ref>محمد جواد مشکور، ''فرهنگ فرق اسلامی''، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، سال 1372 ش، چ اول، ص 181 با ویرایش اندک.</ref><ref> ابو عبدالله خوارزمی، ''مفاتیح العلوم''، ص 21.</ref><ref> ابوالمعالی حسینی علوی، ''بیان الادیان''، با تصحیح عباس اقبال آشتیانی، تهران، سال 1312 ش، ص 157.</ref><ref>ابن تیمیة، ''منهاج السنة''، ج 1، ص 8.</ref><ref> شاه عبدالعزیز دهلوی، ''تحفه اثنی عشریة''، چاپ سنگی سال 1896 م، ص 15.</ref>. | |||
== | == وجه تسمیه == | ||
خشبیه | نقل از چرایی نام این فرقه به خشبیه متفاوت است. در برخی از نقل‌ها آمده است که خشبیه چون سلاحی جز خشب (چوب) نداشتند، از این جهت به آنان خشبیه گفته‌اند، اما ابن‌تیمیه در «منهاج‌السنة» نوشته است: چون زید را به دار آویختند، گروهی از پیروان او شب‌ها به دیدار چوبه دار میرفتند و از این جهت ایشان را «خشبیه» خواندهاند<ref>محمد جواد مشکور، همان.</ref>. در برخی دیگر از نقل‌ها آمده است که نام خشبیه برگرفته از کرسی چوبی‌ای است که منتسب به حضرت علی (علیه‌السّلام) بوده و یاران مختار به‌دلیل تقدس، آن را با خود حمل می‌کردند<ref>محمد بن جریر طبری، ''تاریخ طبری''، بیروت، ج ۶، ص ۸۱.</ref>. | ||
عده‌ای نیز گفته‌اند چون بیشتر اسلحه یاران مختار یا ابراهیم‌‌بن‌مالک از چوب (خَشَب) بوده، خشبیه نامیده شده‌اند<ref>احمد بن یحیی بلاذری، ''انساب الاشراف''، دمشق، انتشارات محمود فردوس عظم، سال 2000 م، ج ۶، ص ۵۷.</ref><ref>ابن قتیبه دینوری، ''المعارف''، انتشارات ثروت عکاشه، سال 1960 م، ص 622 .</ref><ref>ابوعلی احمد بن عمر ابن رسته، ''الاعلاق النفیسة''، لیدن، انتشارات دخویه، سال ۱۸۹۱ م، ص 218.</ref><ref>مطهربن طاهر مقدسی، ''البدء و التاریخ''، پاریس، انتشارات کلمان هوار، سال ۱۸۹۹ م، ج ۵، ص۱۳۳.</ref> و باز گفته شده است که بعضی از علاقه‌مندان زید‌بن‌علی چوبه دار او را حفظ کردند<ref> ابراهیم بن اسحاق حربی، ''غریب‌الحدیث''، انتشارات سلیمان بن ابراهیم بن محمد العایب، بی‌جا، سال 1405 ق، ج ۲، ص ۵۴۵.</ref> و یا آنکه چون زیدیان هنگام جنگ با چوب می‌جنگیدند، به خشبیه معروف شدند<ref> همان.</ref>. | |||
== عقاید == | |||
خشبیه معتقد به بَداء بودند<ref> عبدالقاهر بن طاهر بغدادی، ''الفرق بین الفرق''، قاهره، انتشارات کوثری، سال 1367 ق، ج ۱، ص ۳۴.</ref><ref>نشوان بن‌سعید الحمیری، ''الحورالعین''، تهران، انتشارات کمال مصطفی، سال 1972 م، ج ۱، ص ۲۷۴.</ref>. | |||
این فرقه به خون‌خواهی امام حسین (علیه‌السّلام)، در جنگ‌ها شعار یالثارات‌‌الحسین سر می‌دادند<ref> محمد‌بن‌جریر طبری، ''همان''، ج ۶، ص ۷۶.</ref> به‌طوری که ابن‌عبد‌ربّه، به همین دلیل یاران ابراهیم‌بن مالک‌اشتر را حسینیه (نام دیگر خشبیه) نامیده است<ref> ''همان''، ج ۲، ص ۲۴۹.</ref>. | |||
[[ | == سرنوشت == | ||
[[رده: مذاهب | خشبیه در سال ۶۷ هجری قمری در زمان حمله [[مصعب بن زبیر|مصعب‌بن‌زبیر]] به کوفه، در حالی‌که حدود ۶۰۰۰ یا ۷۰۰۰ نفر بودند در محاصره نیروهای او قرار گرفتند و مصعب ابتدا به آنان امان داد تا تسلیم شوند و هنگامی که تسلیم شدند، همه آنها را به‌قتل رساند<ref>''همان''، ج ۶، ص ۹۳، ۱۱۶</ref>. | ||
پس از قتل مختار، ۲۰۰۰ نفر از یاران وی (بازماندگان خشبیان) در نَصیبَین به عبدالملک بن‌مروان پیوستند<ref>علی بن حسین مسعودی، ''مروج الذهب''، بیروت، ج ۳، ص ۳۰۷.</ref>. حسن‌‌بن محمد بن‌حنفیه بعد از کشته شدن مختار، به میان گروهی از خشبیان نصیبین رفت و ریاست آنان را به‌عهده گرفت. مسلم‌‌بن‌اسیر (از یاران عبداللهبنزبیر) از موصل به جنگ آنان رفت و پس از شکست دادن آنها، حسن را دستگیر کرد و نزد عبداللهبنزبیر فرستاد<ref>محمد‌بن احمد ذهبی، ''حوادث و وفیات''، سال 1418 ق، ص 334.</ref>. پس از این واقعه، مُهَلَّب‌‌بن ابی‌‌صُفْرَه که مدتی از یاران عبداللهبنزبیر بود و سپس از سرداران اموی گردید، با خشبیان نصیبین -که تحت فرماندهی أبو قارب یزید‌بن أبی‌‌صَخْر بودند- جنگید و آنان را شکست داد<ref>ابوالفرج اصفهانی، ''الاغانی''، ج ۶، ص۵۰، ج ۷، ص ۷۷.</ref>. در ادامه یاران مختار و قائلان به امامت محمد‌بن‌حنفیه، کیسانیه نامیده شدند<ref>علی بن حسین مسعودی، ''همان''، ص ۲۷۶.</ref>. | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
{{فرق و مذاهب}} | |||
[[رده:فرق و مذاهب]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۵ ژانویهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۵۶
| خشبیه | |
|---|---|
 | |
| نام | خشبیه |
| موسس | سرخاب طبری |
| عقیده | 1. معتقد به بداء. 2. خون خواه امام حسین |
خشبیه یا سرخابیه از پیروان شخصی به‌نام سرخاب طبری از فرقه زیدیه بودند که پس از مختار‌بن‌ابی‌عبید ثقفی ظهور کردند.
تاریخچه
این فرقه در زمان هشام‌بن‌عبدالملک و پس از شهادت زید‌بن‌علی‌بن حسین برخاستند و به وجه دیگر گفته‌اند که: ما همراه با امام معصوم هستیم و با شمشیر می‌جنگیم و چون امام معصوم در این عصر حضور ندارد، پس تا آمدن وی اسلحه ما چوب است و با آن نبرد خواهیم کرد[۱][۲][۳][۴][۵].
وجه تسمیه
نقل از چرایی نام این فرقه به خشبیه متفاوت است. در برخی از نقل‌ها آمده است که خشبیه چون سلاحی جز خشب (چوب) نداشتند، از این جهت به آنان خشبیه گفته‌اند، اما ابن‌تیمیه در «منهاج‌السنة» نوشته است: چون زید را به دار آویختند، گروهی از پیروان او شب‌ها به دیدار چوبه دار میرفتند و از این جهت ایشان را «خشبیه» خواندهاند[۶]. در برخی دیگر از نقل‌ها آمده است که نام خشبیه برگرفته از کرسی چوبی‌ای است که منتسب به حضرت علی (علیه‌السّلام) بوده و یاران مختار به‌دلیل تقدس، آن را با خود حمل می‌کردند[۷].
عده‌ای نیز گفته‌اند چون بیشتر اسلحه یاران مختار یا ابراهیم‌‌بن‌مالک از چوب (خَشَب) بوده، خشبیه نامیده شده‌اند[۸][۹][۱۰][۱۱] و باز گفته شده است که بعضی از علاقه‌مندان زید‌بن‌علی چوبه دار او را حفظ کردند[۱۲] و یا آنکه چون زیدیان هنگام جنگ با چوب می‌جنگیدند، به خشبیه معروف شدند[۱۳].
عقاید
خشبیه معتقد به بَداء بودند[۱۴][۱۵].
این فرقه به خون‌خواهی امام حسین (علیه‌السّلام)، در جنگ‌ها شعار یالثارات‌‌الحسین سر می‌دادند[۱۶] به‌طوری که ابن‌عبد‌ربّه، به همین دلیل یاران ابراهیم‌بن مالک‌اشتر را حسینیه (نام دیگر خشبیه) نامیده است[۱۷].
سرنوشت
خشبیه در سال ۶۷ هجری قمری در زمان حمله مصعب‌بن‌زبیر به کوفه، در حالی‌که حدود ۶۰۰۰ یا ۷۰۰۰ نفر بودند در محاصره نیروهای او قرار گرفتند و مصعب ابتدا به آنان امان داد تا تسلیم شوند و هنگامی که تسلیم شدند، همه آنها را به‌قتل رساند[۱۸].
پس از قتل مختار، ۲۰۰۰ نفر از یاران وی (بازماندگان خشبیان) در نَصیبَین به عبدالملک بن‌مروان پیوستند[۱۹]. حسن‌‌بن محمد بن‌حنفیه بعد از کشته شدن مختار، به میان گروهی از خشبیان نصیبین رفت و ریاست آنان را به‌عهده گرفت. مسلم‌‌بن‌اسیر (از یاران عبداللهبنزبیر) از موصل به جنگ آنان رفت و پس از شکست دادن آنها، حسن را دستگیر کرد و نزد عبداللهبنزبیر فرستاد[۲۰]. پس از این واقعه، مُهَلَّب‌‌بن ابی‌‌صُفْرَه که مدتی از یاران عبداللهبنزبیر بود و سپس از سرداران اموی گردید، با خشبیان نصیبین -که تحت فرماندهی أبو قارب یزید‌بن أبی‌‌صَخْر بودند- جنگید و آنان را شکست داد[۲۱]. در ادامه یاران مختار و قائلان به امامت محمد‌بن‌حنفیه، کیسانیه نامیده شدند[۲۲].
پانویس
- ↑ محمد جواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، سال 1372 ش، چ اول، ص 181 با ویرایش اندک.
- ↑ ابو عبدالله خوارزمی، مفاتیح العلوم، ص 21.
- ↑ ابوالمعالی حسینی علوی، بیان الادیان، با تصحیح عباس اقبال آشتیانی، تهران، سال 1312 ش، ص 157.
- ↑ ابن تیمیة، منهاج السنة، ج 1، ص 8.
- ↑ شاه عبدالعزیز دهلوی، تحفه اثنی عشریة، چاپ سنگی سال 1896 م، ص 15.
- ↑ محمد جواد مشکور، همان.
- ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ طبری، بیروت، ج ۶، ص ۸۱.
- ↑ احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، دمشق، انتشارات محمود فردوس عظم، سال 2000 م، ج ۶، ص ۵۷.
- ↑ ابن قتیبه دینوری، المعارف، انتشارات ثروت عکاشه، سال 1960 م، ص 622 .
- ↑ ابوعلی احمد بن عمر ابن رسته، الاعلاق النفیسة، لیدن، انتشارات دخویه، سال ۱۸۹۱ م، ص 218.
- ↑ مطهربن طاهر مقدسی، البدء و التاریخ، پاریس، انتشارات کلمان هوار، سال ۱۸۹۹ م، ج ۵، ص۱۳۳.
- ↑ ابراهیم بن اسحاق حربی، غریب‌الحدیث، انتشارات سلیمان بن ابراهیم بن محمد العایب، بی‌جا، سال 1405 ق، ج ۲، ص ۵۴۵.
- ↑ همان.
- ↑ عبدالقاهر بن طاهر بغدادی، الفرق بین الفرق، قاهره، انتشارات کوثری، سال 1367 ق، ج ۱، ص ۳۴.
- ↑ نشوان بن‌سعید الحمیری، الحورالعین، تهران، انتشارات کمال مصطفی، سال 1972 م، ج ۱، ص ۲۷۴.
- ↑ محمد‌بن‌جریر طبری، همان، ج ۶، ص ۷۶.
- ↑ همان، ج ۲، ص ۲۴۹.
- ↑ همان، ج ۶، ص ۹۳، ۱۱۶
- ↑ علی بن حسین مسعودی، مروج الذهب، بیروت، ج ۳، ص ۳۰۷.
- ↑ محمد‌بن احمد ذهبی، حوادث و وفیات، سال 1418 ق، ص 334.
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج ۶، ص۵۰، ج ۷، ص ۷۷.
- ↑ علی بن حسین مسعودی، همان، ص ۲۷۶.
