فانیه
| فانیه | |
|---|---|
 | |
| مبدأ شکل گیری | از فرقه‌های مربوط به جهمیه |
| عقیده | نباید دربارۀ بقای خداوند و نیز بهشت و جهنم سخنی گفت؛ چون اگر قائل به بقای خداوند و بهشت و جهنم شویم، موجب شرک در اسم و معنا می‌گردیم. |
فانیه از فرقه‌های مربوط به جهمیه‌اند.
تقسیم‌بندی
در منابع آمده است که جهمیه دوازده فرقه‌اند که عبارت است از: فانیه، معطله، مرّیسیّه، ملتزمه، واردیه، زنادقه، حرقیه، مخلوقیه، مغیریه، قبریه، واقفیه، لفظیه[۱].
عقاید
فانیه معتقدند که نباید دربارۀ بقای خداوند و نیز بهشت و جهنم سخنی گفت؛ چون اگر قائل به بقای خداوند و بهشت و جهنم شویم، موجب شرک در اسم و معنا می‌گردیم، زیرا خداوند می‌فرماید:
هَلْ تَعْلَمُ لَهُ سَمِیًّا [مریم–65] 
؛ «آیا مثل و مانندی برای او می‌یابی؟» یعنی این‌که همنامی برای خداوند نیست. علاوه، پیامبر (صلی‌الله علیه وآله وسلم) فرمود: «تغلق ابواب الجحیم»؛ «درهای دوزخ بسته می‌شود و هرگاه زمان به درازا انجامد، دوزخ خالی گردد و درهای آن بسته شود»[۲]،[۳].
وجه تسمیه
در برخی از منابع به وجه تسمیه این فرقه اشاره شده است. جدای از آن، در قرآن آمده است: وَ نُفِخَ فِی الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِی السَّماواتِ وَ مَنْ فِی الْأَرْضِ [زمر–68] ؛ «و در صور دمیده می‌شود، پس همه کسانی که در آسمان‌ها و زمین‌اند میمیرند». در این واقعۀ عظیم؛ بهشت و دوزخ نیز نابود خواهد شد مگر خداوند که حی و قیوم است؛ زیرا که خود فرمود: کُلُّ شَیْءٍ هالِکٌ إِلَّا وَجْهَهُ [قصص–88] ؛ «همه چیز جز ذات (پاک) او فانی می‌شود»[۴]،[۵].
پانویس
- ↑ ابن جوزی ابوالفرج؛ تلبیس ابلیس؛ ص 41.
- ↑ بیهقی احمد بن حسین؛ فضائل الأوقات؛ بیروت، نشر دار العلمیه؛ ص 37-45.
- ↑ شیخ مفید؛ الامالی؛ قم، نشر کنگره شیخ مفید؛ سال 1413 قمری؛ ص 230.
- ↑ مشکور محمد جواد؛ فرهنگ فرق اسلامی؛ مشهد، نشر آستان قدس رضوی؛ سال 1372 شمسی؛ ص .349
- ↑ هفتاد و سه ملت یا اعتقادات مذاهب؛ کتابى بی‌نام مربوط به قرن ششم هجری قمری؛ با تصحیح محمد جواد مشکور؛ تهران، سال 1341 هجری شمسی؛ ص 68.
