جازمیه

جازمیه
نام	جازمیه
موسس	جازم بن علی
عقیده	1.ملاک ایمان و کفر بندگان، لحظات پایانی عمر است. 2. استطاعت قبل از فعل معنا ندارد، بلکه استطاعت همواره همراه فعل است. 3. آفریدگاری جز خداوند نیست و جز اراده او اراده دیگری وجود ندارد.

جازمیه شاخه‌ای‏ از فرقه «خوارج»‌اند. نام این فرقه در برخی از منابع، حازمیه و در برخی دیگر «جازمیه» آمده است.

پیشینه

«جازمیه» اصحاب «جازم بن علی» و در کتاب التعریفات میر‌سید‌شریف جرجانی پیروان جذم بن عاصم شناخته و با «شعیبیه» هم‌داستان شدند.

اعتقادات

عبدالقاهر بغدادی می‏‌نویسد که بیشتر «عجارده» سیستان، پای‌بند این آیین‌اند و درباره قدر، استطاعت و اراده خداوند مطابق با روش اهل‌سنت رفتار می‌کنند و معتقدند که آفریدگاری جز خداوند نیست و جز اراده او اراده دیگری وجود ندارد. همچنین از نظر آنان، استطاعت قبل از فعل معنا ندارد، بلکه استطاعت همواره همراه فعل است. جازمیه به‌سبب داشتن این عقاید، دو فرقه دیگر از عجارده یعنی میمونیه و حمزیه را که در باب قدر و استطاعت مخالف ایشان و هم عقیده با معتزله بودند تکفیر کردند.

شاخصه‌های ایمان و کفر

در نگاه جازمیه، ملاک ایمان و کفر بندگان لحظات پایانی عمر است. آنها معتقدند که خداوند بنده‌‏ای را دوست دارد که به او ایمان آورد اگر‌چه بیشتر زندگانی‌اش را در کفر گذرانده باشد. اما اگر بنده‏‌ای در پایان عمر خود به کفر گراید، اگر‌چه بیشتر زندگانی‌اش را به ایمان سپری کرده باشد، اما نزد خداوند کافر خواهد بود.

این رأی به نظر اهل‌سنت در خصوص «موافات» در ایمان و کفر، نزدیک است. بر اساس قول به موافات، اگر فردی فقط در دوره‌ای از حیات خود به خدا ایمان داشته باشد، هنگام مرگ با ایمان از دنیا خواهد رفت و برعکس، اگر کسی به حالت کفر بمیرد معلوم می‌شود که در هیچ دوره‌ای از زندگیش مؤمن نبوده است.

جستارهای وابسته

• خوارج
• تکفیر
• مرگ