عطائیه

    از ویکی‌وحدت
    عطائیه
    موسسعطاء‌بن‌ابى‌ریاح (رباح)

    عطائیه‏ از مذاهب فقهی بائده( فراموش شده و از بین رفته) مرتبط با اهل سنت و جماعت و منسوب به عطاء‌بن‌ابى‌ریاح (رباح) است.

    شرح حال

    وی فقیهی تابعی از فقها، مفسرین و محدثین طبقه سوم در مکه و شخصی معلم و پارسا بود. وی در زمان خلافت عثمان به دنیا آمد و در جنگ حَجّاج با عبدالله بن زبیر، دستش قطع و در ادامه نابینا شد و سرانجام در سال ۱۱۴ هجری قمری در سن ۸۸ سالگی درگذشت[۱][۲][۳][۴][۵][۶] داد.

    تاریخچه

    در زمان وى مذاهب فقهى (به‌عنوان مذهب و فرقه) هنوز برقرار نشده بود و در مدینه هفت نفر به‌عنوان فقهاى سبعه مرجعیت داشتند که مردم به آنان رجوع می‌کردند. علاوه در مکه که عطاء می‌زیسته است، جمعى از جمله خود وی مرجعیت داشته‏‌اند که پس از درگذشت هر کدام از ایشان، دوران مرجعیت‌شان نیز خاتمه می‌یافت.[۷][۸].

    جایگاه روایی

    عطاء‌بن‌ابی‌ریاح (رباح) با حدود دویست نفر از صحابه پیامبر (صلّی‌الله علیه وآله) حشر و نشر داشته است. او از پیامبر (صلّی‌الله علیه وآله)، ابوبکر، عمر، عثمان و فضل‌بن‌عبّاس، به صورت مرسل و از اُمّ‌سَلَمه، اُمّ‌هانی، ابو‌سعید خُدْری، عایشه، ابن‌عبّاس، عبداللّه‌بن‌زبیر، عبدالله‌بن‌عمر و دیگران، روایت نقل کرده است. جمعی از راویان چون ابو‌حنیفه، اوزاعی، زُهری، قتاده، اَعمَش، سَلَمة‌بن‌کهیل از وی حدیث شنیده اند. شیخ طوسی او را از اصحاب امام علی (علیه‌السّلام) می‌داند و می‌نویسد که در نقل حدیث، خلط (مخلّط) می‌کرده است[۹]. البته عطا به نظر نمی‌تواند از اصحاب امام علی (علیه‌السّلام) باشد؛ زیرا وی در زمان شهادت حضرت تنها سیزده سال عمر داشت. علاوه بر آن، بعضی می‌گویند که تهمت خلط از ناحیه اهل‌سنت دربارۀ عطاء‌بن‌سائب گفته شده است نه دربارۀ عطاء‌بن‌ابی‌رباح[۱۰]. در منابع اهل‌سنت از امام باقر (علیه‌السّلام) نقل شده است که فرمود: احکام حج را از عطاء بیاموزید.[۱۱]. همچنین شیخ طوسی حدود 84 فتوا را به عطاء نسبت داده است.[۱۲].

    آثار و روایات

    باید گفت که شمار دقیقی از روایات و آثار عطاء‌بن‌ریاح گزارش نشده است، با این حال، احادیث فراوانی در منابع حدیثی اهل‌سنت به او نسبت داده شده است.[۱۳].

    پانویس

    1. محمد جواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، سال 1372 ش، ص 334.
    2. یوسف بن عبدالرحمن بن یوسف، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، ج ۲۰، ص ۷۶.
    3. شمس الدین محمد ذهبی، تذکرة الحفّاظ، ج ۱ ص ۹۸.
    4. بخاری محمد بن اسماعیل بخاری، التاریخ الکبیر، ج ۶ ص ۴۶۴.
    5. یوسف بن عبدالرحمن بن یوسف، همان، ج ۲۰، ص ۸۵.
    6. محمد بن سعد بن منیع بغدادی، طبقات الکبری، ج ۵ ص ۴۷۰.
    7. محمد جواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، سال 1372 ش،چ دوم، ص 335.
    8. شمس الدین ابو عبیدالله محمد بن احمد مقدسی، احسن التقاسیم فى معرفة الاقالیم، لیدن سال 1876 - 1906 م، ص 37.
    9. شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص ۷۵.
    10. محمد تقی شوشتری، قاموس الرجال، ج ۷، ص ۲۰۳.
    11. ابن کثیر دمشقی، البدایة و النهایة، ج ۹، ص ۳۰۶.
    12. موسسه امام صادق، قم، موسوعة طبقات الفقهاء، ج ۱، ص ۴۶۰.
    13. محمد محمدی ری شهری، شناخت‌نامه حدیث، ج ۳، ص ۱۶۸-۱۶۹.