مستدرکه (مستدرکیه)
| مستدرکه( مستدرکیه) | |
|---|---|
 | |
| نام | مستدرکه |
| نام رایج | مستدرکه |
| عقیده | باور داشتند هر آنچه را که از پیشینیان (کسانی که صفات‌خدا را ثابت کرده و قائل به‌قدم قرآن بودند) مخفی بوده استدراک کرده و از آن با خبر شده‌اند. |
«مستدرکه» همراه با دو فرقه زعفرانیه و برغوثیه از شاخه‌های فرقه نجاریه به‌شمار می‌رود. فخر رازی این فرقه را از «جبریه» شمرده که معتقدند که انسان بر انجام افعال قادر نیست.
عقاید
مستدرکه یا مستدرکیه گروهی از «نجاریه» بودند و باور داشتند هر آنچه را که از پیشینیان (کسانی که صفات‌خدا را ثابت کرده و قائل به قدم قرآن بودند) مخفی بوده استدراک کرده و از آن با خبر شده‌اند، زیرا پیشینیان به‌پیروان خود گفته بودند که درباره قرآن و اینکه آیا مخلوق است یا نه، سخنی نگویند، با این‌حال این طائفه خودشان آگاه شدند که قرآن مخلوق است.
تقسیم به دو گروه
این فرقه به دو گروه تقسیم شدند. 1. گروه اول گفتند که پیامبر (صلی‌الله علیه وآله وسلم) فرمود قرآن به‌ترتیب حروف هجا خلق شده است و هر کسی آن را انکار کند، کافر می‌شود.
2.گروه دوم گفتند که پیامبر (صلی‌الله علیه وآله وسلم) نفرمود که قرآن مطابق با حروف هجا خلق شده است، ولی خود آن را قبول داشته و دلالت بر آن می‌کرد و هر کسی بگوید کلام خداوند مخلوق به‌این لفظ می‌باشد، کافر است. مشابه این سخن را شهرستانی نقل کرده که: «مستدرکه می‌گویند کلام خداوند غیر از خداوند است و هرچه غیر از خدا باشد، مخلوق است، ولی چون پیامبر(صلی‌الله علیه وآله وسلم) گفته کلام‌الله غیر مخلوق است و پیشینیان نیز بر این عبارت اجماع کرده‌اند و ما نیز گفتار آنها را که می‌گویند قرآن غیر مخلوق است می‌پذیریم و مراد ایشان نیز آن است که ترتیب، نظم، حروف و اصوات قرآن غیر‌مخلوق است و کسانی هم که می‌گویند قرآن مخلوق است، مرادشان آن است که به‌غیر این حروف بعینها، مخلوق است» شهرستانی بعد از نقل این قول؛ خود متوجه نامفهوم بودن این عبارات شده و می‌گوید: «این حکایتی است از آنها»[۱].
دروغ‌پنداری سخن مخالفان
این فرقه همه سخنان مخالفان را دروغ می‌پنداشتند تا بدانجا که اگر کسی می‌گفت اکنون روز است و آفتاب می‌تابد، سخن او را دروغ می‌پنداشتند[۲]،[۳]،[۴]،[۵]،[۶].
پانویس
- ↑ شهرستانی، عبدالکریم؛ الملل و النحل؛ ج1، ص 81.
- ↑ مشکور، محمد جواد؛ فرهنگ فرق اسلامی؛ مشهد، نشر آستان قدس رضوی؛ سال 1372 شمسی، چاپ اول، ص 437؛ با ویرایش و اصلاح جملات.
- ↑ بغدادی عبد القاهر؛ الفرق بين الفرق؛ به‌اهتمام محمد زاهد بن‌حسن الكوثرى؛ قاهره، سال 1948 میلادی؛ ص 127.
- ↑ فخر رازی؛ اعتقادات فرق المسلمين و المشركين؛ به‌اهتمام على سامى النشار؛ قاهره، ص 68.
- ↑ حسنی رازی سید مرتضی؛ تبصرة العوام فى معرفة مقالات الانام؛ به اهتمام عباس اقبال آشتيانى؛ تهران، سال 1313 هجری شمسی؛ ص 62.
- ↑ بغدادی ابومنصور؛ الملل و النحل؛ تحقيق دكتر نادر البيرنصرى؛ بيروت، سال 1970 میلادی؛ ص 144.
